Institut Tadbiran Awam Negara INTAN

1
Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) National
Institute of Public Administration
NILAI NILAI MURNI DAN ETIKA DALAM
PERKHIDMATAN AWAM
AZIZAH MOHD NOH
2
PENYAKIT DUNIA

• PENYELEWENGAN/PENIPUAN/PECAH AMANAH ENRON,
  WORLDCOM, ARTHUR ANDERSON, MERCK, TABUNG HAJI,
  SYARIKAT-SYARIKAT DIBURSA SAHAM, etc.

• GEJALA SOSIAL

• SKANDEL SEKS
• DADAH
• BUNUH DIRI
• ROGOL
• PEMBUNUHAN/JENAYAH
• PENDERAAN ANAK/ANAK LUAR NIKAH
• KES JUVENIL

3

• DERA ISTERI/SUAMI
• SUMBANG MAHRAM/BERSEKEDUDUKAN
• HOMOSEKSUAL/LESBIAN
• PELACURAN/PELACURAN KANAK
• SALAHLAKU PEMIMPIN
• GANSTERISM DI SEKOLAH
• DLL.

• PENCABULAN/PEPERANGAN

• GILA KUASA

• DAN LAIN-LAIN

4
APAKAH PUNCA MASALAH?
SOAL PERILAKU MANUSIA?
PEGANGAN NILAI ETIKA MANUSIA?
SOAL DALAMAN/ROHANIAH VS FIZIKAL MANUSIA
5
DEFINISI NILAI
A relatively permanent perceptual framework
which shapes and influences the general nature of
an individual behaviour (England, 1967)
A conception, explicit or implicit, distinctive
of an individual or character of a group, of the
desirable which influences the selection from
available modes, means and ends of
action (Kluchkhorn, 1956)
6
DEFINISI NILAI

• Nilai
• Kepercayaan yang mendorong seseorang atau sebuah
  institusi untuk bertindak mengikut pemilihan yang
  berasaskan nilai-nilai utama masyarakat.

7
DEFINISI ETIKA
The science of morals or moral principles
Moral concerned with goodness of badness of
character or disposition or with the distinction
between right and wrong. (Oxford English
Dictionary)
Philosophical study of morality that is, of
right conduct, moral character, obligation, and
responsible, social justice, and the nature of
the good life (Victor Grassian)
8
DEFINISI ETIKA

• Etika
• Tanggungjawab dan akibat tingkahlaku seseorang
  atau profesyen terhadap masyarakat.
• Seseorang anggota Perkhidmatan awam berkewajipan
  memahami tanggungjwab terhadap peranan dan
  perilaku seseorang pekerja dalam Kerajaan.

9
Sources of Ethics/Values

• Mom and Pop/Family
• Friends
• School
• Religion
• Culture
• Government
• What are some other sources of ethics?

10

• Some Universal Values
• - Integrity and trust
• Transparency
• Reliability, accountability, and responsibility
• Honesty and truthfulness
• Consistency and fairness

11
Ethics the discipline

• What is an ethical choice?
• - Choosing values-driven actions
• Understanding and adopting core values
• Living core values in practice
• Solving ethical dilemmas
• Choosing right over wrong
• Respecting moral/legal rights
• Discharging moral/legal obligations
• Choosing good over bad
• Promoting good consequences
• Avoiding and minimising bad consequences
• Choosing fair over unfair
• Impartially balancing interests

12

• Ethical reasoning model
• The ethical problem Formulate
• Information Gather
• Options Analyse all reasonable options, choices,
  actions in the circumstances
• Ethical assessment
• Assess the ethics of each option in the light of
  values what is right, good, and fair
• Weigh different options
• Choose the most ethical option

13
Ethics and individual skills

• Ethics Quick Test for individuals
• - Is it legal?
• What does my (agencys) Code of Ethics say about
  this option?
• How would it look in tomorrows newspaper?
• - How does it make me feel when I tell my family
  over dinner?

14
MENGAPA NILAI DAN ETIKA DALAM PERKHIDMATAN AWAM
PENTING ?

• menentukan arah dan memberikan makna kepada
  pemikiran, tindakan dan tingkahlaku anggota
  Perkhidmatan Awam.
• Menjadi wadah penyatuan dan penyelarasan
  anggota-anggota Perkhidmatan Awam.
• Merupakan standard mutlak bagi mendorong anggota
  Perkhidmatan Awam berkhidmat dengan ikhlas dan
  berkesan.

15
Nilai dan Etika dalam Perkhidmatan Awam
16

• Mengutamakan Pelanggan
• Berbudi Mulia
• Bersabar
• Sopan Santun
• Permah.

• Nilai-Nilai
• Peribadi Asas
• Amanah
• Bertanggungjawab
• Ikhlas
• Berdedikasi
• Berdisiplin
• Bekerjasama
• Bersih
• Tekun
• Sederhana

• Nilai-Nilai
• Profesionalisme
• Berilmu
• Kreativiti
• Inovasi
• Integriti
• Neutraliti
• Kejujuran
• Intelektual
• Akauntabiliti
• Berkecuali

Nilai dan Etika Dalam Perkhidmatan Awam

• Nilai-nilai
• Keagamaan
• Bersyukur
• Beriman
• Bertakwa

• Nilai-nilai
• Kepimpinan
• Adil
• Berani
• Syura

• Produktiviti/
• Kualiti
• Produktiviti
• Kualiti

17
USAHA PENERAPAN NILAI-NILAI MURNI OLEH KERAJAAN

• 1979 - PANDUAN PERKHIDMATAN CEMERLANG.
• 1983 - PENGGUNAAN KAD PERAKAM WAKTU
• (SURAT PEKELILING AM BIL.11/83).
• 1982 - KEMPEN BERSIH CEKAP DAN AMANAH.
• 1982 - DASAR PANDANG KE TIMUR.
• 1983 - PENGGUNAAN TANDA NAMA
• (SURAT PEKELILING AM BIL.8/83).
• 1983 - KEMPEN KEPIMPINAN MELALUI
  TELADAN.
• 1985 - DASAR PENERAPAN NILAI-NILAI ISLAM
  DALAM PENTADBIRAN.

18

• 1987 - ETIKA KERJA ISLAM.
• 1989 - GERAKAN BUDAYA KERJA CEMERLANG.
• 1991 - SAMBUTAN HARI Q PERKHIDMATAN AWAM.
• 1992 - BUKU TONGGAK DUA BELAS
• 1998 - ARAHAN Y.A.B. PERDANA MENTERI NO.1
• 2000 ARAHAN Y.A.B. PERDANA MENTERI SIRI 2
• 2004 PELAN INTEGRITI NASIONAL
• 2004 INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA (IIM)

19
KEBERKESANAN USAHA-USAHA KERAJAAN
Banyak sudah dasar, program, arahan-arahan yang
telah diperkenal dan dilaksanakan oleh kerajaan
di dalam sektor awam berhubung dengan penghayatan
dan pengamalan nilai-nilai murni.
Persoalannya, adakah usaha-usaha ini telah
mendatangkan kesan dan telah mencapai matlamatnya
untuk mengatasi masalah salahlaku serta krisis
moral?
20
Krisis nilai akan terus berlaku selagi kekuatan
materialisme mengatasi kekuatan moral dan
longgarnya prinsip-prinsip kerohanian anggota
Perkhidmatan Awam. (Malek Shah 2002).
21
MASALAH / ISU NILAI ETIKA
KES INTEGRITI PEGAWAI

• Rasuah
• Salahguna Kuasa
• Penyelewengan
• Pecah Amanah
• Penipuan

22
KES KUALITI PERKHIDMATAN KAUNTER

• Layanan Buruk
• Lambat
• Tidak Mesra
• Petugas Tidak Bertanggungjawab
• Amanah

23
KES TATATERTIB

• Melanggar Peraturan dan Prosidur Kerja
• Cuai Menjalankan Tugas
• Tidak Hadir Bertugas
• Kes Sabitan Mahkamah Jenayah
• Gagal Mematuhi Syarat-Syarat Cuti Belajar
• Lain-lain

24
NILAI-NILAI MURNI DAN ETIKA
Melaksanakan aktiviti penggalakan, penerapan
serta penghayatan nilai-nilai murni dan etika
bagi memperkukuhkan tahap integriti pegawai dan
staf di jabatan berkenaan
24
A
25
3
Nilai-Nilai Murni dan Etika

• Penekanan nilai kepada kakitangan
• secara berterusan
• Membina tingkahlaku yang baik
• melalui penerapan nilai-nilai murni
• Peka kepada petanda rasuah

26
3
Nilai-Nilai Murni dan Etika

• Kehendak kelakuan beretika berasaskan pada
• Menjalankan tugas secara profesional
• Mempunyai daya keutuhan
• Memberi perkhidmatan yang berkualiti
• Keadilan dan keskasamaan di dalam semua urusan
• Mengelakan berlakunya percanggahan kepentingan

27
TERAS PERKHIDMATAN

• Berazam meninggikan mutu perkhidmatan
• Bekerja dengan penuh tanggungjawab
• Berusaha mengikis sikap mementingkan diri
• Berkhidmat dengan penuh muhibbah dan kemesraan
• Bekerja ke arah memajukan pemikiran rakyat dan
  pembangunan negara
• Bekerjasama dalam membenteraskan kelemahan dan
  musuh-musuh negara
• Berpegang teguh kepada ajaran agama

28
NILAI TERAS P.A.
NILAI SOKONGAN
1. Amanah 2. Bijaksana 3. Benar 4. Telus 5. Adi
l 6. Bersyukur
1. Disiplin 2. Kerjasama 3. Taatsetia 4. Komitme
n 5. Profesionalisme
29
KOD ETIKA
Menggubal atau memperkemaskan Kod Etika kerja
jabatan sebagai panduan kepada warga
jabatan/agensi berkenaan.
29
A
30
4
KOD ETIKA

• Kelakuan rasmi tidak rasmi
• Mengelak membazir dan salahguna
• harta benda Kerajaan
• Tidak mengambil kesempatan
• terhadap maklumat rasmi
• Sentiasa menjaga imej dan
• reputasi agensi dan Kerajaan

31
GERAKAN PEMANTAPAN KEUTUHAN SISTEM PENGURUSAN
PENTADBIRAN KERAJAAN MALAYSIA GARIS PANDUAN
PELAKSANAAN MEKANISME SISTEM PENYELIAAN PROGRAM
NILAI MURNI
(ARAHAN YAB PERDANA MENTERI SIRI 2 NO.1 TAHUN
2000)
Program nilai murni perlu dilaksanakan dengan
mengambil kira 4 peringkat

• MENIMBULKAN KESEDARAN
• MENGUKUHKAN PENGHAYATAN
• MENJANA MENGEKALKAN AMALAN
• PENILAIAN

32
1. MENIMBULKAN KESEDARAN

• Taklimat/Ceramah

• Keterlihatan (Visibility)
• - Ungkapan nilai dipamerkan ditempat yang
  strategik

• Taklimat/Ceramah (Value Statement)
• - Peryataan nilai seperti Slogan Motto
  jabatan agensi

• Latihan Dalaman Mengenai Pengurusan Integriti

• Lawatan

33
2. MENGUKUHKAN PENGHAYATAN
Penghayatan nilai murni perlu dikaitkan dengan
tuntutan agama dengan memberi contoh atau
pengalaman kejayaan yang lalu
34
3. MENJANA MENGEKAL AMALAN
Beberapa usaha boleh dibuat untuk
mempertingkatkan Kualiti tingkahlaku di kalangan
anggota kerajaan

• Kepimpinan Melalui Teladan

• Model-Contoh (Role Model)

• Mentor-Mentee

• Ganjaran

35
4. PENILAIAN
Penilaian keberkesanan perlu dilakukan dari
semasa ke semasa melalui kajian impak.
Dapatan boleh dibandingkan dengan keputusan
Pengauditan Nilai terdahulu seperti yang telah
dinyatakan sebelum ini.
36
KAEDAH MENILAI KEBURUKAN KELEMAHAN DIRI
1. Berdampingan dengan spiritual guide yang boleh
memerhatikan serta berupaya memberitahu
keburukkan kita.
2. Meminta kawan yang baik akhlaqnya (amanah
berbudi mulia) untuk mengawasi keadaan serta
memberitahu akan keburukkan kita yang terlindung.
37
3. Perolehi kelemahan diri sendiri melalui musuh.
Ini kerana seorang musuh akan dapat melihat
keburukan dan kelemahan diri seseorang itu lebih
tepat dari rakan baik sendiri.
4. Bergaul dengan masyarakat, serta melihat
keburukan serta kelemahan mereka sebagai
keburukan dan kelemahan diri sendiri.
38

• Five components of ethics management
• Stage I Formulate goals and commitments
• Stage II Diagnose ethical risk
• Stage III Codify values and rules
• Stage IV Educate and train in ethics
• Stage V Create ethics sustainability
• structures monitor, report,
• enforce, guide, external audit

39

• 1. Institutionalising ethics
• Identify ethical risk stakeholder analysis
• Codify ethics in a Code of Ethics formulate and
  re-formulate
• Codify values Values statement (core values)
• Codify conduct Code of Conduct (policies and
  procedures)
• Explicitly connect values and conduct
• Values without action are empty (translate values
  into policies, procedures, rules)
• Conduct uninformed by values is blind (base
  policies and procedures in values)

40
NILAI-NILAI MURNI (VIRTUES)
(Arahan YAB Perdana Menteri No.1 1998 Siri 2
2000 Gerakan Pemantapan Keutuhan Sistem
Pengurusan Pentadbiran Kerajaan Malaysia
Garispanduan Pelaksanaan dan Mekanisme Sistem
Penyeliaan Program-Program Nilai Murni)
NILAI TERAS (CORE VALUES)
NILAI KEMBANGAN (EXTENDED VALUES)
41
NILAI TERAS 1 AMANAH Setiap tugas hendaklah
disempurnakan dengan penuh tanggungjawab dan
ikhlas
NILAI TERAS 2 BENAR Setiap amalan, tindakan dan
perilaku hendaklah berasaskan kebenaran
berlandaskan agama, undang-undang dan peraturan
42
NILAI TERAS 3 BIJAKSANA Setiap tugas dan
tanggungjawab perlu dilaksanakan berpandukan
ilmu, kemahiran dan tahap profesionalisme yang
tinggi
NILAI TERAS 4 ADIL Membuat pertimbangan yang
saksama dengan meletakkan sesuatu itu pada
tempatnya.
43
NILAI TERAS 5 TELUS Setiap tindakan dan
keputusan hendaklah dibuat melalui proses yang
telus dan maklumatnya perlu dihebahkan kepada
pihak yang berhak selagi ia tidak bercanggah
dengan undang-undang dan peraturan.
NILAI TERAS 6 BERSYUKUR Menunjukkan sikap
berterima kasih dan menghargai kejayaan,
pencapaian dan anugerah yang diperolehi serta
menunjukkan kepuasan terhadap nikmat yang
diterima.
44
SEDERHANA
EXCESS
DEFICIENT
(GOLDEN MEANS)
Membabi Buta
Penakut
KEBERANIAN
(Cowardise)
(Rashness)
Bakhil
Boros
PEMURAH
(Meanness)
(Lavishness)
Menghina Diri
MENGHORMATIDIRI
Bermegah
(Self-Abasement)
(Pride)
45
TONGGAK DUA BELAS
46
MENAGHARGAI MASA
AMALAN POSITIF
AMALAN NEGATIF

• Menepati masa
• Menyegerakan tugas
• Mempunyai Perancangan waktu
• Bijak menguruskan tempoh masa yang diberi
• Menumpukan masa pada kerja-kerja yang produktif
  dan kreatif
• Menetapkan target date untuk menyiapkan kerja

• Membuang masa
• Tidak menyegerakan tugas
• tiada sense of urgency priority
• Tidak merancang pekerjaan
• Berniaga waktu pejabat
• Menguruskan hal peribadi
• Melayan tetamu yang tidak berkenaan

47
KETEKUNAN MEMBAWA KEJAYAAN
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Gigih dalam melaksanakan tugas
• Rajin sentiasa berusaha
• Sabar dan cekal menghadapi cabaran
• Berdisiplin dalam setiap pekerjaan
• Bersemangat dalam melaksanakan tugas
• Dedikasi dalam mencapai matlamat organisasi

• Mudah tersinggung
• Kurang disiplin
• Mudah putus asa dan mengalah
• Tidak bersemangat
• Tidak tahan kena marah
• Tiada inisiatif
• Tidak kreatif
• Suka bertangguh-tangguh

48
KEMULIAAN KESEDERHANAAN
AMALAN POSITIF
AMALAN NEGATIF

• Jelas dan jitu dalam pemikiran, penulisan dan
  percakapan
• Tidak tamak pangkat dan kedudukan
• Menjaga harta kerajaan
• Jujur, ikhlas, merendah diri dan Pemaaf
• Boleh menerima teguran/cadangan
• Adil dan bijakasana dalam tindakan
• Menepati janji

• Kasar dari segi pertuturan
• Menonjol-nonjol diri
• Mengada-ada, sombong dan meninggi diri
• Mungkir janji
• salahguna harta kerajaan
• Memperaga kemewahan dan kedudukan

49
KETINGGIAN PERIBADI
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Beriman dan takwa
• Amanah dan bertanggungjawab
• Berilmu pengetahuan
• Peramah, penyayang dan mesra
• Berdisiplin dan bertimbang rasa
• Pendirian teguh dan tegas
• Cekap dan cekal dalam melaksana tugas
• Berani

• Kurang iman dan takwa
• Tidak amanah dan tidak bertanggungjawab
• Dengki dan berdendam
• Memandang rendah pada orang lain
• Tidak berdisiplin dan tidak bertimbang rasa
• Memnting diri sendiri
• Ponteng dan melepaskan kerja pada orang lain
• Tidak berpendirian

50
KEKUATAN SIFAT BAIK HATI
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Bersopan santun setiap masa
• Pemaaf dan berhemah tinggi
• Bersimpati
• Ikhlas dan bertimbang rasa
• Pemurah dalam usaha kebaikan
• Mudah mesra dan bekerjasama
• Merendah diri
• Berbudi mulia

• Kasar dan kurang sopan
• Berdendam
• Tidak terima nasihat dan teguran
• Suka menghina menuduh dan menghukum
• Bermuka-muka
• Mementing diri sendiri
• Suka mengkritik
• Tidak boleh ditegur

51
PENGARUH TELADAN
AMALAN POSITIF
AMALAN NEGATIF

• Sentiasa berkelakuan baik
• Tidak tamak
• Bermoral dan berakhlak tinggi
• Amanah dan bertanggungjawab
• Jujur, ikhlas dan berdisiplin
• Berbudi mulia, tertib dan beradab
• Beranai, bekerjasama dan sanggup berkorban
• Gemar dan cintakan ilmu

• Buruk perangai dan tingkah laku
• Jahil dan tidak suka membaca
• Hasad dengki dan buruk sangka
• Mempersendakan agama
• Lari daripada tanggungjawab
• Sikap berpura-pura dan bermuka-muka
• sensitif dan pemarah

52
KEWAJIPAN MENJALANKAN TUGAS
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Mengelak/ menyeleweng daripada tanggungjawab
• Tidak boleh diharap
• Suka membangkang bila diberi tugas
• Tidak bersungguh-sungguh
• Bertangguh
• Bekerja sambil lewa
• Tidak ikut peraturan
• Selau buat kesilapan tidak mengikut nasihat dan
  tunjuk ajar
• Berat tulang

• Bertanggungjawab terhadap tugas yang diberi
• Tekun dan sabar menjalankan tugas
• Mempunyai inisiatif sendiri
• Produktif dan boleh diharap
• Memntingkan kualiti
• Cergas, pantas dan cekap bekerja
• Cermat dan berdisiplin dalam segala perkara
• Sanggup belajar daripada kesalahan

53
KEBIJAKSANAAN BERHEMAT
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Berhati-hati bila berbelanja
• Accountable
• Tidak membazir harta kerajaan
• Tahu membezakan keperluan dengan kemewahan
• Mengawal Sistem Kewangan dengan bijaksana
• Sedar hasil Kerajaan datangnya daripada rakyat

• Boros dan suka membazir
• Memperaga kehebatan dan kemewahan
• Suka bermewah dengan harta kerajaan
• Tidak cermat dengan harta kerajaan
• Berbelanja besar
• Bakhil pada keperluan

54
KEUTAMAAN KESABARAN
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Tenang menghadpai masalah
• Mempunyai perhitungan jauh
• Tahan menerima cabaran
• Tidak putus asa

• Berubah-ubah pendirian dan keputusan
• Tidak sanggup berkorban
• Takut cabaran
• Lekas mengalah
• Berpandangan sempit
• Tidak tahan menderita
• Tidak bertanggungjawab

55
PENINGKATAN BAKAT
AMALAN POSITIF
AMALAN NEGATIF

• Memberi dorongan kepada kreativiti
• Memberi pengiktirafan kepada usaha-usaha original
• Memberi galakan kepada pemikiran baru
• Berani mencuba idea-idea baru
• Memupuk/mengenal bakat-bakat yang ada
• Menggalakkan penyertaan dalam aktiviti kreatif
• Menggalakkan percambahan fikiran
• Menyediakan persekitaran dan suasana kreatif

• Menyekat pemikiran baru
• Tidak menggalakkan percubaan
• Takut mencuba sesuatu yang baru
• Tidak menghargai bakat yang ada
• Memperkecil usaha-usaha original
• Tidak mengubah suasana yang tidak menggalakkan
  kreativiti
• Berpuashati dengan apa yang ada

56
NIKMAT MENCIPTA
AMALAN NEGATIF
AMALAN POSITIF

• Berasa puas kerana sesuatu idea/cadangan dapat
  dilaksanakan dan dimanfaatkan
• Sentiasa berada dalam cabaran intelektual
• Sentiasa mencari idea-idea baru dalam
  menyelesaikan masalah
• Sentiasa ghairah dengan pekerjaan
• Gembira melihat wujudnya idea-idea baru dalam
  pentadbiran
• Senang bermain dengan idea dan berani mencuba

• Berpuashati dengan kedudukan yang sedia ada
• Takut menerima kegagalan
• Memandang remeh kepada usaha orang lain
• Pemikiran tidak dinamik
• Mempertahankan status quo secara membuta tuli
• Tidak suka pembaharuan
• Tidak sabar dalam percubaan baru

57
AKAUNTABILITI

• Tanggungjawab anggota sektor awam melaksanakan
  tugas yang diserahkan
• Memastikan matlamat serta objektif tugasan
  tercapai
• Tanggungjawab dilaksanakan mengikut undang-undang
  dan peraturan yang ditetapkan
• Melapor segala penyelewengan

58
Some Final Thoughts

• To every man is given the key to the gates of
  heaven. The same key opens the gate of hell we
  do not have any instruction as to which is which
  gate (Schweber)

59
SEKIAN TERIMA KASIH