BAB 10 KONSEP PERUNDANGAN ISLAM

1
BAB 10KONSEP PERUNDANGAN ISLAM

• Kandungan
• Definisi perundangan Islam
• Matlamat perundangan Islam
• Perbezaan syariah dan undang-undang ciptaan
• Mazhab fekah dalam Islam
• Sumber hukum syariah
• Undang-undang jenayah Islam

2

• DEFINISI PERUNDANGAN ISLAM
• Syariah
• Bahasa
• saluran air yang mengalir menjadi sumber minuman,
  
• jalan yang lurus.
• Istilah
• segala hukum yang diperundangkan ke atas
  hambanya supaya mereka beriman dan beramal dengan
  apa yang boleh membawa kepada kebahagiaan hidup
  di dunia dan di akhirat.
• Hukum-hukum dipanggil syariah kerana
• Kedudukannya yang lurus
• Sistem benar dan tidak menyimpang
• Seperti jalan yang lurus
• Jenis-jenis hukum yang terkandung didalam nas-nas
  al-Quran dan as-Sunnah dibahagikan kepada tiga
  bahagian. Iaitu hukum berkaitan
• Itiqad atau kepercayaan kepada Allah S.W.T.
  Malaikat , Kitab , Rasul dan Hari Qiamat.
  
• Tatatertib, akhlak dan kelakuan samada baik dan
  buruk.
• Perbuatan orang mukallaf seperti ibadah,
  muamalah, jinayah dan seumpamanya.

3

• Dalil tentang syariah

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Kemudian Kami
jadikan kamu berada di atas suatu syariat
(peraturan) dari urusan (agama itu), maka
ikutilah syariat itu dan janganlah kamu ikuti
hawa nafsu orang-orang yang tidak mengetahui.
(al-Jathiyah 18)
4

• Feqah
• Makna feqah
• Bahasa kefahaman / mengetahui
• Istilah pengetahuan terhadap hukum2 syarak yang
  bersangkutan dengan amalan diambil dari dalil2
  terperinci
• Perbezaan antara syariah dan Feqah
• Syariah mempunyai pengertian yang lebih umum dari
  feqah.
• Syariah merangkumi segala perkara yang telah
  ditetapkan oleh Allah melalui sunnah rasulnya dan
  juga al-Quran. Feqah hanya tertentu kepada
  sesuatu perkara yang khusus sahaja.
• Feqah berkait rapat dengan perbuatan dan
  perlakuan manusia yang mukallaf, serta membantu
  manusia samaada suatu perkara itu baik atau
  sebaliknya atau ianya sah atau tidak.
• Ilmu feqah itu sendiri merupakan disiplin bagi
  manusia yang mana ianya tidak mati selaras dengan
  berkembangnya perbuatan manusia.
• Walaupun manusia berubah mengikut masa, peristiwa
  dan keadaan, feqah juga berubah tetapi tetap
  dengan hukum nasnya.
• Disebabkan fahaman yang berbeza terhadap ayat
  yang sukar/kurang jelas, menjadi punca perbezaan
  pendapat maka lahirlah mazhab2 feqah

5

• Contoh pemahaman ayat di kalangan ulama mazhab
• ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
• Dan jika kamu sakit atau sedang dalam musafir
  atau datang dari tempat buang air atau kamu telah
  menyentuh perempuan, kemudian kamu tidak mendapat
  air, maka bertayamumlah kamu dengan tanah yang
  baik (suci) sapulah mukamu dan tanganmu.
  (an-Nisa 43)

6

• Undang-undang ciptaan
• Terbahagi 2
• Undang2 semulajadi iaitu ditetapkan oleh Allah
  dan tidak boleh dipinda kerana ianya hak mutlak
  Allah
• Undang2 ciptaan manusia
• Dibentuk oleh pemerintah / parlimen spt Malaysia
  tujuan menjaga kepentingan umum. Perlembagaan
  dianggap undang2 tertinggi.
• Boleh dipinda mengikut kesesuaian keadaan

7

• Matlamat Utama Syariah (Perundangan Islam)
  
• Untuk mengatur kehidupan manusia atas asas-asas
  ma'ruf dan menjauhi segala bentuk kemungkaran.
• Manusia bebas membuat undang-undang baru yang
  sesuai dengan keperluan dan suasana semasa dengan
  syarat tidak melampaui batasan haram dan tidak
  terkeluar dari batasan wajib.
• Dalam menggubal undang-undang, Islam menyarankan
  dua kaedah
• mengutamakan keselamatan umum
• membawa kesenangan dan kemudahan kepada manusia.
• Perkara-perkara yang menjadi kawajipan matlamat
  tersebut ialah
• Memelihara agama atau hak dan kebebasan.
• Memelihara jiwa atau nyawa .
• Memelihara akal fikiran.
• Memelihara kehormatan dan keturunan.
• Memelihara harta-benda.

8
Perbezaan Syariah vs Undang Ciptaan Manusia

• UNDANG-UNDANG MANUSIA
• Peraturan yang dibentuk oleh badan yang mempunyai
  kuasa politik tertinggi dan kedaulatan.
• Boleh diubah mengikut kehendak majoriti atau
  pemerintah
• Sering memberi pengecualian kepada Raja atau
  pemerintah atau kumpulan kumpulan individu yang
  tertentu.
• Berdasarkan konsep bahawa kedaulatan itu
  ditumpukan kepada negara, raja atau rakyat
  (majoriti).

• SYARIAH ISLAM
• Bersumberkan al-Quran dan as Sunnah
• Bersifat tetap, tidak boleh diubah oleh manusia
• Tiada memberi sebarang pengecualian kepada
  individu-individu yang khas sehinggalah
  Rasulullah s.a.w. sendiri
• Berlandaskan konsep kedaulatan itu hanya pada
  Allah S.W.T.
• Hak yang diberi kepada lelaki atau perempuan
  menurut syariat tidak boleh ditarik balik atau
  ditambah oleh sebarang badan perundangan.

9
Mazhab-mazhab Fikah dalam Islam

• Mazhab jalan
• Mazhab2 fikah berbeza jalan (fahaman) dalam
  mengeluarkan hukum
• 4 mazhab dlm sunnah wal jamaah Hanafi, Maliki,
  Syafei, Hambali
• Sebab berbeza pendapat
• Kefahaman terhadap nas
• Hadis nabi tidak terkumpul dlm satu teks
• Berbeza tempat tinggal dan keperluan

10

• Mazhab Hanafi
• Pengasas - An-Numan bin Tahbit dan dikenali
  sebagai Abu Hanifah (80H-150H).
• Berketurunan Farsi dan dilahirkan di Kufah.
• Beliau mengajar dengan mengutamakan perbahasan
  dan perbincangan serta penggunaan rasional secara
  meluas.
• Dasar istinbatnya (hukum) mengikut tertib
  keutamaan ialah Al-Quran, As-Sunnah, Pendapat
  sahabat dan Al-Ijtihad (iaitu Al-Ijmak, Al-Qias,
  Al-Istihsan dan Al-Uruf).
• Fiqah Hanafi telah ditulis dan dikembangkan oleh
  murid-murid Abu Hanifah antaranya - Abu Yusuf
  dan Muhammad Hassan.
• Mazhab Maliki
• Pengasas - Imam Malik bin Anas (93H-179H).
• Berketurunan Arab dan dilahirkan di Madinah.
• Beliau mengajar dengan cara penyampaian tanpa
  banyak perbincangan.
• Kitabnya yang terkenal - Al-Mawatha.
• Dasar istinbatnya mengikut tertib keutamaan ialah
  Al-Quran, As-Sunnah, Al-Ijmak, Amalan penduduk
  Madinah (zaman Rasulullah s.a.w.), Al-Qias,
  Pendapat Sahabat, Al-Musalih Al-Mursalah,
  Al-Uruf. Sad ul-Dzarai, Al-Istihsan dan
  Al-Istishab.
• Muridnya yang masyhur yang menulis fiqah Maliki -
  Imam Al-Qarafi.

11

• Mazhab Syafie
• Pengasas - Imam Abu Abdullah Muhammad bin Idris
  As-Syafie (150H-204H).
• Berketurunan Arab dan dilahirkan di Gaza,
  Palestine.
• Pernah berguru dengan Imam Malik di Madinah dan
  Imam Muhammad bin Hassan di Baghdad.
• Beliau dikatakan pertengahan di antara cara Imam
  Abu Hanifah dan Imam Malik dalam mengeluarkan
  hukum fiqah.
• Dasar istinbatnya mengikut tertib keutamaan ialah
  Al-Quran, As-Sunnah, Al-Ijmak, Pendapat Sahabat
  (dengan mengutamakan Khulafa Ar-Rasyidin) dan
  Al-Qias.
• Kitabnya yang terkenal Ar-Risalah dan Al-Umm
• Mazhab Hanbali
• Pengasasnya - Abu Abdullah Ahmad bin Hanbal
  As-Syaibani (164H-241H).
• Dilahirkan di Baghdad dan pernah berguru dengan
  Imam Syafie di Baghdad.
• Ujian besaryang pernah dihadapnya - mengingkari
  kata Khalifah Makmun bahawa Al-Quran itu makhluk.
  
• Kitab hadisnya yang terkenal ialah al-Musnad Imam
  Ahmad.
• Beliau tidak suka menjawab soalan bagi
  perkara-perkara yang belum berlaku lagi.
• Dasar istinbatnya mengikut tertib keutamaan ialah
  Al-Quran, As-Sunnah, Pendapat sahabat yang
  disepakati, pendapat sahabat yang lebih dekat
  kepada Al-Quran dan As-Sunnah, Hadis Mursal,
  Hadis Dhaif, dan Al-Qias.

12
Sumber Hukum Syariah

• Terbahagi 2
• Sumber asli al-Quran dan al-Sunnah
• Sumber sekunder al-ijmak dan al-ijtihad
• Sumber Asli
• Al-Quran
• Iaitu sebuah kitab yang diturunkan oleh Allah
  s.w.t. kepada umat manusia melalui Nabi Muhamad
  s.a.w. untuk mereka jadikan panduan dalam
  menjalani kehidupan didunia ini, membacanya
  berupa ibadah.
• Terdapat kira-kira 330 ayat yang berhubung
  soal-soal hukum yang boleh dibahagikan kepada
• Mengenai ibadah dan taharah ) bersuci )140 ayat
• Urusan keluarga/nikah kahwin, pusaka 70 ayat
• Urusan jual beli, gadaian, sewa-menyewa,
  syarikat, hutang piutang 70 ayat
• Hukum jinayah 30 ayat
• Urusan kehakiman 20 ayat

13

• As-Sunnah
• Iaitu segala yang disandarkan kepada Rasulullah
  s.a.w. sama ada perkataan, perbuatan dan
  pengakuan serta sifat kejadian, akhlak dan
  riwayat hidup baginda, sebelum dan sesudah
  baginda dilantik menjadi Rasul.
• Ia diriwayatkan daripada Rasulullah s.a.w. oleh
  para Sahabat, Tabiin dan seterusnya sehingga
  ditulis oleh ulamak Hadis.
• Peranan al-Sunnah terhadap al-Quran
• Menegaskan hukum yang terdapat dalam al-Quran
• Menjelaskan ayat yang tidak diperincikan dalam
  al-Quran
• Menetapkan hukum yang tiada dalam al-Quran

14

• Sumber sekunder
• al-Ijmak
• Iaitu kata sepakat semua ulamak Islam yang
  mujtahid pada suatu masa selapas zaman Rasulullah
  mengenai suatu hukum syarak
• Terbahagi 2
• Soreh semua ulama mujtahid memberi persetujuan
• Sukuti sebahagian setuju yang lain diam dan
  tidak membantah

15

• Al-Ijtihad
• Al-Qiyas
• Menyandarkan suatu yg tidak ada hukum dari nas
  kpd sesuatu yg ada hukumnya dari nas oleh
  persamaan illah (sebab musabab). Cth pengharaman
  dadah
• Al-Istihsan
• Penetapan hukum terhadap suatu masalah berlainan
  dari ketetapan yang diterapkan pada masalah2 yang
  ada persamaan dengannya kerana ada alasan yang
  lebih kuat yang menghendaki kelainan itu
  dilakukan
• Cth orang bodoh wajib dihalang menguruskan
  hartanya (menjual/melabur) demi kebaikan diri
  melainkan kelulusan walinya. Tetapi boleh
  mewasiatkan hartanya kepada kebaikan. Alasan
  wasiat terlaksana selepas mati
• Al-Masalih al-Mursalah
• Maslahah/manfaat yang tidak dinyatakan halal /
  haramnya oleh syariah. Cth pengumpulan al-Quran
  dlm bentuk mushaf
• Sadd al-Dharai
• Penutupan jalan yang membawa kepada kerosakan.
  Cth haram menyewakan bangunan kepada pengusaha
  perjudian

16

• Al-Urf
• Adat kebiasaan yang tidak bercanggah dengan Islam
• Cth
• urf qauli panggilan aulad kepada anak lelaki,
  sedangkan dari sudut bahasa ianya merangkumi anak
  lelaki dan perempuan
• Urf amali berjual beli tanpa akad
• Al-Istishab
• menghukum dengan ada atau tiadanya sesuatu itu
  pada masa kini atau masa akan datang, berdasarkan
  kepada ada atau tiadanya sesuatu itu pada masa
  yang lalu, kerana tiada bukti yang menunjukkan
  bahawa sesuatu itu telah berubah keadaan.
• Cth Semua jenis binatang laut halal dimakan pada
  hukum asalnya, kecuali apabila ianya didapati
  mendatangkan kemudharatan

17
Undang-Undang Jenayah Islam

• Al-Jinayah segala bentuk tindakan yang dilarang
  dan merosakkan ke atas badan, harta atau
  sebagainya.
• Menurut Al-Mawardi segala bentuk kesalahan
  menurut syariah yang boleh dihukum berdasarkan
  hukum Allah qisas, hudud dan takzir
• Pencabulan ke atas lima perkara (agama, nyawa,
  akal, harta, maruah) adalah jenayah yang perlu
  dihukum.
• Elemen suatu tindakan itu jenayah
• Perundangan peruntukan tentang kesalahan
  jenayah
• Tindakan melakukan kesalahan jenayah
• Kelayakan dari segi umur, kelayakan dan
  tanggungjawab

18
Hukuman Kesalahan Jenayah dalam Islam

• Hudud
• Qisas
• Tazir
• Hudud
• Pengertian
• Bahasa menahan / mencegah
• Keseksaan yang telah ditetapkan oleh nas-nas
  al-Quran dan al-Sunnah yang wajib dilaksanakan
  sebagai hak Allah. Kadar hukuman tidak boleh
  dipinda.
• ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
• Dan pencuri lelaki dan pencuri perempuan maka
  potonglah tangan mereka sebagai satu balasan
  dengan sebab apa yang mereka telah usahakan,
  (juga sebagai) suatu hukuman pencegah dari
  Allah.(al-Maidah 38)

19

• Bentuk kesalahan hudud
• Sariqah (mencuri)
• Zina
• Qazaf (membuat tuduhan zina)
• Syurb (minum arak)
• Hirabah (menyamun)
• Irtidad / ridd
• Qisas
• Pengertian
• Bahasa memotong atau pembalasan
• Istilah Suatu hukuman yang telah ditetapkan
  Allah yang wajib dilaksanakan bagi menunai hak
  manusia.
• Bererti membunuh hendaklah dibunuh balas,
  mencederakan maka dibalas cederakan.
• Kesalahan jenayah qisas membunuh dengan segaja
  dan mencederakan
• Diat denda yang wajib dibayar sebagai ganti
  qisas

20

• Takzir
• Pengertian
• Bahasa menghalang / menolak
• Istilah hukuman yang bertujuan untuk menghalang
  pencerobohan kepentingan awam / individu oleh
  mahkamah / pemerintah
• Bentuk hukuman tidak ditentukan di dalam al-Quran
  dan al-hadis dan tertakluk kepada bidangkuasa
  hakim denda, penjara, sebat dsb.

21
Latihan

1. Apakah makna syariah dari segi bahasa dan istilah
2. Jelaskan jenis-jenis hukum yang terkandung dalam
   al-Quran dan al-sunnah.
3. Nyatakan 3 perbezaan syariah dengan undang-undang
   ciptaan manusia
4. Nyatakan sumber perundangan Islam.
5. Huraikan bentuk hukuman jenayah Islam berikut
   berserta contoh.
6. Hudud
7. Qisas
8. Tazir