Diapositiva 1

1
7
Lurraren dinamika
LURRIKARA HISTORIKOAK
Natura Zientziak DBH 2
2
7
Lurrikara historikoak
Lurrikara historikoak
Gehiago jakiteko, sakatu lurrikara bakoitzaren
gainean
Natura Zientziak DBH 2
3
7
Lurrikara historikoak
Lisboako lurrikara (1755)

• 1775eko Domu Santu egunean (azaroaren 1ean),
  goizez, Europa mendebaldean gogoratzen den seismo
  katastrofikoena gertatu zen.
• Seismoak, ustez, Ozeano Atlantikoan izan zuen
  epizentroa, San Vicente lurmuturretik gertu
  kalkulatu denez, 8'5 eta 9 arteko magnitudea izan
  zuen Richter eskalan, eta hiru minutu eta erdi
  eta sei minutu artean iraun zuen. Lurrikara leku
  oso urrunetan sentitu zen, adibidez, Ameriketako
  Estatu Batuetan.
• Lisboa hirian bertan, 90 000 pertsona hil ziren,
  eta hiriko eraikinen 85 suntsitu zuen, besteak
  beste, jauregiak eta liburutegiak.

• Espainian ere ondorio nabarmenak izan zituen,
  hainbat eraikin kaltetu eta eraitsi baitziren,
  besteak beste gazteluak, elizak eta katedralak.
  Hildako ugari izan ziren, Cádizko eta Huelvako
  kostaldean, batez ere izan ere, lurrikararen
  ondorioz, tsunamiak sortu eta ibai-ibilguak beren
  ibilbidetik atera ziren.

Natura Zientziak DBH 2
Itzuli hasierako menura
4
7
Lurrikara historikoak
San Franciscoko lurrikara (1906)

• 1906ko apirilaren 18an, Estatu Batuen historiako
  hondamendi natural ezagunetariko bat gertatu zen
  Ritcher eskalaren arabera 7,8 gradu izan zituen
  seismoak San Francisco hiria astindu zuen.
• Lurrikararen ondoren, gainera, sute handi bat
  piztu zen, eta hiru egun behar izan zituzten hura
  guztiz itzaltzeko.
• Hasiera batean, 478 hildako izan zirela uste
  zen, baina, dirudienez, 3 000 inguru izan ziren
  bitxia bada ere, lurrikararen ondorengo suteak
  hildako gehiago eragin zituen, lurrikarak berak
  baino.

• Hildakoez gain, San Franciscoko biztanleriaren
  hiru laurden etxerik gabe geratu zen lurrikararen
  ondoren. Dena den, biztanleak berehala hasi ziren
  hiria berreraikitzen.

Natura Zientziak DBH 2
Itzuli hasierako menura
5
7
Lurrikara historikoak
Kantoko lurrikara (1923)

• Kantoko lurrikarak Japonia astindu zuen 1923ko
  irailaren 1ean. Lurrikarak biztanle gehien bizi
  zen herrialdeko zona bat suntsitu zuen, besteak
  beste, Yokohama hiria baina, bereziki, Tokio
  hiriburuan eragin zuen.
• Seismoak 7,8ko magnitudea izan zuen Ritcher
  eskalan, eta 100 000 hildako baino gehiago eragin
  zituen, dardararen eta hirian zehar piztu ziren
  hamaika suteren ondorioz. Milioika pertsonak
  galdu zuten etxea.
• Lurrikararen ondoren, hiria berriro diseinatu
  zuten parke handiak egin zituzten, eta
  Gobernuaren eraikin berriak egin zituzten,
  antzeko beste hondamendi bat gertatuz gero,
  errefuxiatuak hartu ahal izateko.

Natura Zientziak DBH 2
Itzuli hasierako menura
6
7
Lurrikara historikoak
Valdiviako lurrikara (1960)

• 1960ko maiatzaren 22an, Valdivia Txileko herria
  historiara pasatu zen, inoiz izan den
  lurrikararik handiena gertatu baitzen.
• Lurrikarak 9,5eko magnitudea izan zuen Ritcher
  eskalan, eta aldaketa gogorrak eragin zituen leku
  hartako geografian, eta horrez gain, hiriko
  hainbat zona handi urpean geratu ziren, itsas
  mailatik 4 metroko sakonerara. Mercalli eskalan,
  lurrikara XI eta XII gradura iritsi zen.
• Lurrikararen magnitudea hain handia izan zen,
  Hego Amerikako Hego Kono osoan sentitu baitzen.
  Lurrikarak tsunamia eragin zuen, eta tsunamiak
  Hawaii uharteetan eta Japoniako uharte urrunetan
  izan zituen ondorioak zehazki, milaka hildako
  eta 2 000 000 kaltetu eragin zituen.

Natura Zientziak DBH 2
Itzuli hasierako menura
7
7
Lurrikara historikoak
Alaskako lurrikara (1964)

• 1964ko martxoaren 27an, Ipar Amerikan inoiz
  izandako lurrikararik handiena gertatu zen,
  historiako bigarren handiena (batzuentzat,
  hirugarren handiena da, 2004an Indiako ozeanoan
  gertatutako seismoa gogorragoa izan zela uste
  baitute).
• Lurrikarak Alaskako hainbat udalerritan eragin
  zuen, baita Anchorage hiririk handienean ere
  hiri erdiko zenbait eraikin kaltetu eta eraitsi
  zituen.

• Harrigarriena da lurrikararen ondorioz 128
  biktima baino ez zirela izan eta horietatik 110
  seismoak eragindako tsunamietan hil zirela
  (batzuk, oso urruneko lekuetan gainera, adibidez,
  Kalifornian) izan ere, Alaskan jende gutxi bizi
  da, eta horrez gain, lurrikara gertatu zenean,
  jendea ikaslekuetatik eta lantokietatik kanpo
  zegoen.
• Bestalde, Alaskako zonalde zabaletako lursailak
  11 metro egin zuen gora.

Natura Zientziak DBH 2
Itzuli hasierako menura
8
7
Lurrikara historikoak
Indiako ozeanoko lurrikara (2004)

• 2004ko abenduaren 26an, lurrikara suntsitzailea
  gertatu zen epizentroa Sumatrako mendebaldeko
  kostaldean izan zuen.
• Lurrikarak 9,1 eta 9,3 arteko magnitudea izan
  zuen Ritcher eskalan, eta tsunami handiak eragin
  zituen, Indiako ozeanoak bustitzen dituen ia
  herrialde guztietako kostaldeak suntsitu
  zituztenak urrutiko zonaldeetara ere iritsi
  ziren, Somaliara eta Hego Afrikara, esaterako.
• Hondamendiak zonalde oso behartsuetan eragin
  zuen, jendea ohartaraztea oso zaila zen lekuetan
  hori izan zen ondorio okerrena. Guztira, 230 000
  pertsonak baino gehiagok galdu zuten bizia
  (zenbait zifraren arabera, hildakoak 400 000 izan
  ziren), eta horiez gain, milioika kaltetu izan
  ziren. Historian, hildako gehien eragin dituen
  hondamendi naturaletako bat izan zen.

• Albisteek erantzun humanitario handia eragin
  zuten mundu osoan gainera, gabon-egunak ziren
  ezbeharra gertatu zenean. Diru kopuru handiak
  eman zituzten mundu osoko lagunek, eragindako
  herrialdeei laguntzeko.

Natura Zientziak DBH 2
Itzuli hasierako menura