AFETLERLE YASAMAK YA DA AFET YASAMAMAK

1
AFETLERLE YASAMAKYA DA AFET YASAMAMAK
Nuray Karanci
Orta Dogu Teknik ÜniversitesiPsikoloji
Bölümü 14. ULUSAL PSIKOLOJI KONGRESI8
Eylül,2006
2
Kapsam

• IZarar Azaltmak ve Hazirlikli Olmak
• Afet tanimi
• Acil Destek Vakfi Filmi
• Afet Yönetimi-Risk Yönetimi
• Halk katilimi ve egitimi
• II.Afet Sonrasi Destek
• Afet Sonrasi Psikolojik Tepkiler
• Psiko-sosyal destek
• III. Psikologlarin Yeri
• EFPA
• Görevler Psikologlar Dernegi ve Üniversiteler
• Örgütlenme ve Isbirligi Protokollari
• IV Öneriler

3
AFET NEDIR ?

• Belirli bir cografi bölgede
• nispeten aniden ortaya çikan,
• kolektif stres yaratan,
• önemli ölçüde kayip yaratan ve
• toplumun yasantisini sekteye ugratan olaylardir.
• (Tierney, K)

4
AFETLERE SOSYAL BILIMLERIN YAKLASIMI

• FIZIKSEL OLAY ÇEVRE Dogal ve
  yapilandirilmis
• SOSYAL YAPI
• AFET

5
Risk Yönetimi

• Tehlikeler
• Zarar görebilirlik
• Afet Yönetimi

6
ETKIN RISK YÖNETIMI

• Çok sektörlü-disiplinli
• Sürdürülebilir
• Katilimli (STK-Yerel-Merkezi)
• Kurumsallasmis
• Halk katilimi afetin boyutlarini ve afet sonrasi
  psikolojik sikintilari azaltacaktir

7
AFET DÖNGÜSÜ

• Afet öncesi
• Zarar azaltma
• Hazirlikli olma
• Afet Sirasi ve Sonrasi
• Arama Kurtarma-Ilk Yardim
• Geçici iskan
• Iyilestirme

8
Zarar Azaltma ve Hazirlikli Olma Genel Çerçeve

• Afetlerin yaratabilecegi zararlarin en aza
  indirilmesi (örn Imar planlari revizyonu
  Binalarin depreme dayanimini arttirmak
  (güçlendirme) Esya sabitleme Yasal
  düzenlemeler Sigorta , vs)
• Afet ani ve sonrasi için hazir hale gelinmesi
  (örn Acil durum planlari ilk yardim becerileri
  malzeme stoklamak (yiyecek, içecek, fener, giysi)
  gibi

9
AFET ZARARLARINI AZALTMAK VE HAZIRLIKLI OLMAK

• Çok Boyutlu fiziksel/yapisal Örgütsel Yasal
  Psikolojik
• Çok Paydasli Birey-aile-mahalle-STK-yerel
  yönetim-bölgesel-ulusal-uluslararasi
• Paydaslar arasinda koordinasyon ve isbirligi

10
17 Agustos, 2006, Radikal
11
ZARAR AZALTMA VE HAZIRLIKLI OLMA Bilissel
Davranisçi Model
Birincil Degerlendirme Tehlike var mi ? Deprem
olur mu ? ,Ne zaman olabilir ? Olursa can-mal
kaybim olur mu ? (KRITIK FARKINDALIK)

• Ikincil Degerlendirme Tehlike ile basa
  çikilabilir mi ?
• Bir seyler yapilabilir mi ?
• Kaynaklarim yeterli mi ? Neler ? Kimin
  sorumlulugu ?
• Bireysel düzey Basa çikma becerileri sosyal
  destek
• kontrol inanci öz yeterlilik, vb.
• Hazirlikli olma Tehlike lt Bireysel basa çikma,
  kaynak

12

• Afetlere Hazirlik Modeli
• Paton, Smith Johnston, 2003

Kritik Farkindalik
Öz Yeterlilik
Süre (-)
Risk Tehdit Algisi
Genel Yeterlilik Etkililik
Afetlere Hazirlik
Afet kaygisi 1 (Tehlike)
Güven(-)
-
Aktif basa çikma
Afet Kaygisi 2 (Genel afet)
13
TEHLIKE VAR MI? Kritik Farkindalik/ Risk Algisi

• Büyük çogunluk EVET
• (Erzincan, Dinar ve Istanbul örneklemlerinde)

14
(Bakirköy) Istanbul da Seçilmis Konutlarin
Takviye Edilmesine Yönelik Fizibilite
ÇalismasiIstanbul, 2005 (Bakirköy, 2400 hane)

15
(No Transcript)
16
(No Transcript)
17
(No Transcript)
18
(No Transcript)
19
(No Transcript)
20
(No Transcript)
21
(No Transcript)
22
Bakirköy Özet

• Depremi erteleme- gerçekçi olmayan iyimserlik
• Tehlike/Zarar algisi yüksek
• Genel yeterlilik ( 83)
• Öz yeterlilik ( 50)
• Güçlendirme faydali
• Maliyet ve tasinma en önemli zorluklar
• Yasal degisiklik (kat malikleri) ve kredi destegi

23
ZARAR AZALTMAK IÇIN BIR SEYLER YAPILABILIR MI ?

• Önlem alinabilir mi ( Genel Yeterlilik ) ?
• (Yordayan Egitim)
• Erzincan 82
• Dinar 71
• Siz bir seyler yapabilir misiniz ? (Öz
  -Yeterlilik)
• Erzincan 47
• Dinar 46

24
ZARAR AZALTMAK IÇIN ÖNLEM ALMAK KIMIN
SORUMLULUGU ?
Erzincan Karanci ve ark ,1994 ( ) Dinar Karanci ve ark ,1996 ( ) Marmara Kasapoglu ve Ecevit, 2004 ( )
Devlet 49 46 81.7
Belediye 31 39
Vatandas 33 26
Valilik 23 7
Müteahhit 14 6
25
HAZIRLIK YAPTINIZ MI ?

• Erzincan (Karanci ve ark,1993) 30
• Dinar (Karanci ve ark, 1996) 13
• Çankiri (Karanci ve ark, 2005) 13
• Istanbul (Fisek ve ark, 2002) 2 - 30
• Istanbul (Karanci ve Sakiroglu, 2004) 19
  (yeterli hazirlik yaptim)

26
Neden yeterli hazirlik yapmadiniz ?(Istanbul
Karanci ve Sakiroglu, 2004)
Hazirlik yapmama nedeni
Ihmal 45.4
Binama güveniyorum 29.8
Yeterli param yok 25.7
Kiraciyim 19.7
Yeterli zamanim yok 16.5
Bu evden tasinacagim 14.7
Ne yapacagimi bilmiyorum 13.8
Tanri bilir, gerek yok 11.5
Deprem olmaz 6.4
27
Iyimserlik yanliligi Yaygin ve yanlis varsayimlar

• Baskalarina olabilir ama bana bir sey olmaz
• Benim oldugum yerde olmaz
• Olursa bile bana bir sey olmaz
• Ben herkesden daha çok hazirlikliyim
• (Burger ve Palmer, 1992 Spittal ve ark, 2005)

28
Hazirlikli olma ile iliskili degiskenler

• Korku/kaygi
• Kontrol algisi ve Kontrol Odagi
• Egitim
• Gelir
• Yas
• Tehdit algisi
• Öz Yeterlilik
• Afet deneyimi ?
• Gelir/Tehdit algisi (Yüksek gelir)
• (Fisek ve ark, 2002 Karanci, Aksit, Dirik, 2002
  Karanci ve Rüstemli, 1993 Karanci ve Sakiroglu
  ,2004 Sattler ve ark., 2000)

29
HAZIRLIKLI OLMAK NASIL SAGLANIR ?
30
ÇANKIRI AFETLERE HAZIR OLMAYerel Egiticilerden
Halka (Karanci, Aksit Dirik, 2002)
31
GENEL AMAÇ

• Zarar azaltma ve hazirlikli olma bilincini vermek
  (Risk kültürü)
• Somut eylem planlari gelistirtmek
• Yerel kapasitenin güçlendirilmesi
• Bilinçlenme-hazirlik-eylem planlari ve eylem

32
ÇANKIRI DERSLERI

• Yerel sahiplenme

33
GÖNÜLLÜ GÖREVLI

• Yerel katilimcilarin ilgisi

34
MOTIVASYON

• Plaket ve sertifika töreni

35
ÇANKIRIDA EGITIM ALANLARIN IZLENMESI-EGITIMIN
DEGERLENDIRILMESI

• Egitim alanlarda 400 ve
• kontrol grubu olarak 400 yetiskin
• Egitim Programindan bir yil sonra
• Degerlendirme amaçli 800 kisiye
• anket uygulanmasi

36
ÇANKIRIDA AFET OLMA RISKI
Önümüzdeki Yil Içerisinde Çankirida Afet Olma
Riski Ne Kadardir?
plt0.001 düzeyinde anlamlidir.   Afet olma riski
3lü ölçek üzerinde degerlendirilmistir. 1)
Afet riski hiç yok, 2) Afet riski biraz var, 3)
Afet olma riski çok yüksek
37
ÇANKIRIDA AFET OLMASINDAN DUYULAN ENDISE
Önümüzdeki Yil Içerisinde Çankirida Afet
Olmasindan Ne Kadar Endise Ediyorsunuz?
plt0.001 düzeyinde anlamlidir.   Afet olmasindan
duyulan endise 3lü ölçek üzerinde
degerlendirilmistir. 1) Hiç endise etmiyorum, 2)
Biraz endise ediyorum, 3) Çok endise ediyorum
38
ÇANKIRIDA AFET KAYIPLARI BEKLENTISI
Çankirida Afet Olmasi Durumunda Ne Kadar Kayip
Bekliyorsunuz?
plt0.001 düzeyinde anlamlidir.   Kayip
beklentileri 3lü ölçek üzerinde
degerlendirilmistir. 1) Hiç kaybimiz olmaz, 2)
Biraz kaybimiz olur, 3) Çok kaybimiz olur
39
AFETLERE HAZIRLIK YAPABILMEK
Afetlere Hazirlikli Olmak Için Bir Seyler
Yapilabilir mi?
plt0.01 düzeyinde
anlamlidir.   Afetlere hazirlikli olmak için
yapilabilecekler 3lü ölçek üzerinde
degerlendirilmistir. 1) Hiç bir sey yapilamaz, 2)
Bazi hazirliklar yapilabilir, 3) Kesinlikle
hazirlik yapilabilir
40
OLABILECEK AFETLERE KARSI HAZIRLIK
 Ileride Olabilecek Afetlere Karsi Hazirlik
Yaptiniz mi?
 
41
EGITIME KATILANLAR ÖGRETILENLERI NE
KADAR UYGULADI
Frekans ( )
Bazilarini uygulamaya koydum 204 51
Hiçbirini uygulamaya koymadim 178 45
Hepsini uygulamaya koydum 16 4
Toplam 398 100
42
EGITIME KATILANLAR ÖGRETILENLERDEN
HANGILERINI UYGULADI
Frekans ( )
Ev içi hazirlik (düdük, el feneri, vs, aileiçi egitim) 186 89
Evde ve/veya isyerinde tatbikat yapildi 10 5
Binami saglamlastirdim 4 2
Yeni eve tasindim 5 2
Deprem sigortasi 3 1
Siginak yaptirdim 1 1
Toplam 209 100
43
ÖGRETILENLERI UYGULAMAMA NEDENLERI
Frekans ( )
Önemsemiyorum, ihmal 57 36
Zamanim yok, islerim yogun 42 26
Ekonomik durumum yeterli degil 21 13
Egitim yetersiz oldugundan uygulamaya koyamadim 18 12
Ev benim degil, degisiklik yapamiyorum 7 5
Gerek duymadim çünkü evim uygun 7 5
Bu uygulamalarin faydasi olmaz 4 2,5
Ekonomik kriz her seyi unutturdu 1 0,5
Toplam 157 100
44
SONUÇLAR

• Egitim endiseyi , kayip beklentisini, hazirlikli
  olma tutumunu ve risk algisini etkiliyor
• Ancak, davranis degisikligi daha güç elde
  ediliyor
• Egitim yöntemleri, malzemesi, kültürel uygunluk
  ve sürekliligi (Dünya Bankasi Projesi)
• Izleme ve degerlendirme

45
AFETLERLE BASA ÇIKMAK

• Bireysel ve toplumsal gelisim
• Afet öncesi, sirasi ve sonrasi
• Risk belirleme zarar azaltma kültürü
• Çok disiplinli yaklasim
• Örgütlenme Bireyden-yerel topluma-merkezi
  idareye
• Süreklilik

46

• AFET SONRASI PSIKOLOJIK TEPKILER

47
AKUT DÖNEM

• Fizyolojik uyarilma
• Mantikli düsünememe
• Her sey gerçek disi
• Duygularda karmasa (kaygi, korku, öfke,
  sinirlilik, çaresizlik, üzüntü)
• Sok
• Suçluluk kaygi, güvensizlik

48
PSIKOLOJIK TEPKILER AKUT DÖNEM

• Davranissal Yerinde duramama uyku bozuklugu
  istahta degisim içki/sigara
• Bilissel bellek ve dikkat sorunlari
• Afet ile ilgili yinelenen düsünce ve hayaller

49
TEPKI DÖNEMI

• Afeti hatirlatan durum ve uyaranlardan kaçinma
• Gerginlik, korku
• Huzursuzluk-depresyon
• Kendini kopuk ve yalniz hissetme
• Korkutucu rüya ve kabuslar
• Suçluluk duygulari

50
IYILESME

• Tepkilerin siddeti azalir
• Günlük yasama ilgi
• Gelecekle ilgili planlar
• Duygusal açidan toparlanma

51
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUGU (TSSB)

• Travmatik bir olayla karsilasmak Ölüm/
• ölüm tehdidi yasamak ve asiri
  korku-çaresizlik
• Olayi çesitli sekillerde yeniden yasamak
• Olay ile ilgili durumlardan kaçinma
• tepkisizlik içe dönme
• Asiri uyarilmislik belirtileri
• (öfke/gerginlik uyku ve dikkat
  sorunlari)
• Belirtilerin bir aydan uzun süre görünmesi
• 10-15

52
RISK FAKTÖRLERI

• Yogun kayip-afet etkisine maruz-ölüm korkusu
• Kadin olmak
• Sosyal destek eksikligi
• Yakin geçmiste kayip yasamis olmak
• Psikiyatrik hastalik öyküsü
• Psiko-sosyal sorunlari olmak
• Aile problemleri
• Basa çikma yollari
• Kisilik özellikleri (iyimserlik yeterlilik
  Kontrol Öz saygi gibi)
• Afet sonrasi olumsuz kosullar/olaylar

53
ANORMALLIK YANLILIGI

• Afetlerin tüm sonuçlari olumsuz degildir
• Bireysel ve toplumsal gelisim/güçlenme olabilir
• Afetler sonrasi topluluklarda kenetlenme, sosyal
  yardimlasma ve destek artar
• Marmara-Düzce depremi sonrasi örnekler
  (STK lar TPD Kapasite gelistirme Kizilay ortak
  protokolü, Yasal düzenlemeler, vs)

54
TRAVMA SONRASI GELISIM
55
TSG NEDIR ?

• Travmatik bir olayla mücadele çabalari sonucunda
  ortaya çikan olumlu (bilissel, duygusal,
  davranissal) dönüsüm.
• Süreç ve sonuç

56
Travma Sonrasi Gelisim(TSG) Tedeschi, Park
Calhoun

• TSG Süreç ve Sonuç

Travmatik Olay (Psikolojik sismik
olay) Varsayimlar Zarar görebilirlik Anlam ve
amaçlar öz saygi-güven
Bilissel Islemleme (Yeniden yapilandirma)
TSG (bilissel, Duygusal, davranissal) strese
bagli gelisim
Sikinti/ Stres
57
TRAVMAYA BAGLI GELISIM ALANLARI

• Kendilik Algisi Öz-güven Öz-yeterlilik Basa
  çikma becerileri zarar görebilirlik algisi,ani
  yasama,güçlenme
• Kisilerarasi iliskiler Baskalarina sevgi-sefkat
  yakinlik, empati, fedakarlik, yardim açilim,
  destek
• Yasam Felsefesi Öncelikler yasamim kiymetini
  bilme yasami bir hediye olarak alma Anlam ve
  amaçlar manevi gelisim bilgelik

58
Travma Sonrasi Gelisim Kavramsal Model Schaefer
Moos, 1992
I Çevresel sistem kaynaklari
IV Bilissel degerlendirme (kontrol stres
siddet) ve Basa çikma
V Olumlu sonuçlar ve dönüsümler
III Yasam krizleri veya geçisler Olayla ilgili
faktörler
II Bireysel Kaynaklar
59
Uyumu Yordayici Çok Yönlü Risk Modeli(Freedy ve
Kilpatrick, 1993 )
Afet-Öncesi Afet-Sirasi Afet Sonrasi Ruh Sagligi Sonuçlari Hafif/geçici veya Siddetli/kaliciOlumsuz/Olumlu
Demografik özellikler (kadin çocuk yasli egitim) Ruh sagligi tarihçesi (kaygi) Siddetli yasam olaylari Düsük siddetli yasam olaylari Afete maruz kalma (ani yasamsal tehdit zararin istenerek verilmesi dehset sahneleri) Afetin degerlendirilisi(Kontrol Tahmin edilebilirlik Yasamsal tehdit algisi) Temel ihtiyaçlar Ilk stres düzeyi ( Sartlanmis duygusal tepkiler) Stresli yasam olaylari ((Akut süregelen) Kaynak kaybi (obje Durum kisilik enerji) Basa çikma stratejileri Sosyal Destek Depresyon Kaygi Bedensel Yakinmalar Madde kötü kullanimi PTSD OLUMLU GELISIM
60
Çalismalarda kullandigimiz ölçeklerStrese Bagli
Gelisim Ölçegi

• SRGS (Park, Cohen ve Murch, 1996)
• Örnek Maddeler Sizin için ne derece geçerli ?
  (Hiç.....Çok)(1-3) (50 madde)
• Düsündügümden daha güçlü oldugumu ögrendim
• Yaptiklarim için daha fazla sorumluluk almayi
  ögrendim

61
Travma Sonrasi Gelisim Ölçegi (PTGI)Tedeschi
Calhoon, 1996

• ...... dolayi yasanan degisikligin derecesi ?
• Hiç yasamadim____ Çok fazla yasadim (0-5) (21
  Madde)
• Alanlar
• Baskalari ile iliskiler Iliskilerimde gayret
  göstermeyi ögrendim
• Yeni Olanaklar Önüme daha önce karsilasmadigim
  firsatlar çikti
• Bireysel güçlülük Kendime daha fazla güvenmeye
  basladim
• Manevi Degisim Dini inancim daha güçlendi
• Hayatin kiymetini anlama Yasamimin degerini
  daha iyi anladim

62
Yapilan Çalismalar
Çalisma Örneklem SRGS (Park ve ark.)(1-3) Korelasyonlar Stres Belirtileri
Günes, 2001 Marmara Depremi (336) Adapazari (6 ay sonra) 2.36 (.47) (Alfa .94) IES ( .26 ) SCL-40 ( .13 ) Yasam teh. (.13)
Tanridagli, 2005 MAG/NMAG (200) (Gölcük Izmit)(4.5 yil sonra) 2.46 (.04)MAG 2.37 (.04) NMAG (Alfa .95) Kayip algisi(.22 ) Yasam teh. (.23)
Kesimci, 2003 Meme Kanseri (100) (ameliyat ort 19 ay (1-156) 2.86 (.25) (Alfa .95) BDI -.58 Umutsuzl.( -.60)
Birol,2004 Trafik kazasi (200)( min. 6 ay) 2.18 (.59) (Alfa .98) IES (.21)
Elçi,2004 Otistik Çocuk ebeveyn (136) (çoc.yas 8.9 (5.2) PTGI (0-5) 3.08 Anne 2.72 Baba (Alfa .88) Tükenmislik F1(kisisel yetersizlik) (-.22)
63
Travma Sonrasi Gelisimin Yordayicilari
64
Örneklem Öncesi Sirasi Sonrasi Gelisim
Marmara Depremi-Adapazari (336) Problem od/iyimser intrusive düsünce(IES) SCL SRGS R2 .28
MAG MAG olmayan(200) Problem od Kaderci MAG SRGS R2 .35
Meme Kanseri (100 kadin) - Gelir düzeyi Problem od Sosyal Destek - Depres SRGS R2 .61
Trafik kazasi (200) - Sosyal Güvence Yasamsal tehdit Problem od/iyimser Kaderci SRGS R2 .53
Otistik Çocuk ebeveyn (136) -evlilik yili (b) yas (b) Sosyal Destek (ba) Problem od/iyimser(ba) PTGI R2 .25 anne .30 baba
65
Sonuçlar

• Iyi-Kötü bir arada Travma sonrasi gelisim ve
  travmanin siddeti/sikintisi
• Depresyon (-)
• Sikinti/stres gelisime giden bir yol olarak da
  yorumlanabilir
• Olumsuzluk yanliligi ?
• Travma yasayanlarla yapilan çalismalarda olumluyu
  dinlemek, duymak, odaklanmak ve güçlendirmek

66
Psikolojik Destek

• Normallestirme
• Paylasim
• Afet sonrasi olumsuz olaylarin azaltilmasi
• Bilgilendirme
• Katilim-kontrol
• Afet yasayanlarin yakinlari
• Afet çalisanlari

67

• Basa çikma yollarinin önemi Güçlendirme
  toplum/afet yasayan temelli yaklasimlar
• Katilim, hazirlikli olma, zarar azaltma
• Sadece afet sonrasi degil, öncesi döneme de
  odaklanmak
• Psikososyal Yaklasim Aktif, kendi kaynaklari
  olan afet yasamis bireyler (Survivor vs Victim)
• Çaresizligi azaltmak
• Tarama çalismalari ve gerekli profesyonellere
  yönlendirme (TSSB, Major depresyon gibi )

68
PSIKOLOGLAR OLARAK HAZIR MIYIZ ?
69
EFPA, Afet, Kriz ve Travma Psikolojisi
Komitesihttp//disaster.efpa.be/
70

• Afet, Kriz ve Travma Psikolojisi
• Çalisma Alanlari
•  
• Afet zararlarini azaltma ve hazirlikli olma
  konularinda halkin/STK bilinçlendirilmesi ve
  egitimi
• Afetler öncesi egitim çalismalari
• Afet ve krizlere erken müdahale
• Afet ve kriz durumlarinda uygulanacak psikososyal
  destek programlari planlanmasi ve yürütülmesi
• Özel gruplar için psikososyal destek (engelliler,
  çocuklar, yaslilar, göçmenler, türistler, gibi)
• Akut Stres Bozuklugu ve Travma Sonrasi Stres
  bozuklugu tanima ve tedavi
• Travma Sonrasi Gelisimi hizlandirma teknikleri

71

• Üye ülkelerde Afet-Travma çalisma gruplarinin
  olusturulmasi
• Egitimin psikoloji lisans/Y.Lisans programlarinda
  dersler olarak yer almasi tüm psikologlarin
  afet, kriz ve travma psikolojisi konularinda
  temel bilgilerle donatilmasini saglamak
• Geçmis afetlerden dersler Iyi-kötü örnekler
• Avrupa afet aginin kurulmasi ve afetler sonrasi
  gözlem/degerlendirme
• Ölçekler ve arastirma ilkeleri/etik
• Afet/Travma konusunda egitimler düzenlemek (hedef
  gruplarDüzeyler Yöntemler Standartlar (örn
  Finlandiya 50 saat)

72
Egitim hedef kitleler ve Düzeyler

• Profesyonel olmayanlara (STK üyeleri, mahalle
  gönüllüleri gibi) Psikolojik ilk yardim Öz
  bakim
• Profesyonellere Psikolojik Ilk Yardim Öz
  bakim anlamlandirma toplantilari yönetimi
  Psikososyal destek programlari
• Travma uzmanlik alaninda çalisanlara
• Afet Yöneticilerine (Zarar azaltma ve hazirlikli
  olma programlari)

73
Öneriler

• TPD Kriz ve Travma Komisyonu Güçlendirmek ,
  genisletmek (Sosyal Psikoloji gibi) ve
  Etkinlestirmek
• Subeler arasi koordinasyon ve örgütlenme
• Egitim düzeyleri, hedef kitlelerin (psikolog
  diger meslek gruplari, STK lar afet çalisanlari
  gibi) ve Standartlarin belirlenmesi
• Tarama ve takip çalismalari için degerlendirme
  araçlari paketleri
• Üniversitelerde Afet Psikolojisi dersleri

74

• Afetler öncesi zarar azaltma ve hazirlikli olma
  konularinda çalismalar
• Diger disiplinlerle isbirligi (Mühendisler,
  Mimarlar, jeologlar, kamu yöneticileri,
  Belediyeler, gibi)
• Çalismalarin sistemli olarak tüm afetlere
  yayginlastirilmasi
• Afet sonrasi yapilacaklarla ilgili eylem planlari
• Uygulamalar sonrasi izleme ve degerlendirme

75
Tesekkürler