NAH en Depressie

1
NAH en Depressie

• Ziek of gewoon somber
• Bert ter Mors, psychiater NAH,
• NAH circuit GGZ Oost Brabant.

2
Indeling

• Welke impact heeft hersenletsel
• Voor welke taak wordt men gesteld, om dit te
  moeten verwerken.
• Somberheid heeft daar zijn plaats in
• Depressie daarentegen is pathologie
• Hoe ontstaat dat, hoe ziet het eruit en wat doen
  we eraan.

3
Hoe voelt dat.(rouwproces)

• Eerst helemaal niet, want er is toch niets aan
  de hand of het zal allemaal weer helemaal goed
  komen.
• Boos
• Verdrietig
• Somber
• Uiteindelijk berustend
• Klaar voor herontdekking, herinrichting,
  re-integratie.

4
Proces van (her)ontdekking

• Ontdekking ik heb hersenletsel.
• Ontdekking van de beperkingen
• Herontdekken van zichzelf als de oude, of
  helemaal niet de oude, met de huidige
  beperkingen.
• Herontdekking van de omgeving gezien in het licht
  van bovenstaande.
• Dit is net zo goed een (her)ontdekking door de
  naasten.

5
Proces van (her)inrichting

• Herinrichten van het beeld dat men van zichzelf
  heeft.
• Herinrichten van de omgeving conform de
  beperkingen.
• Herinrichting van leven in alle modaliteiten.
• Re-integratie.
• Dit is net zo goed een (her)inrichting door de
  patiënt zelf als door de naasten

6
Dus

• gewone somberheid is gewoon in het kader van de
  ernst van wat iemand overkomt en de impact
  daarvan
• gewoon somber zijn betekent nog niet depressief
  zijn.

7
Wat is depressie

• Een beetje depri
• Als ik in zijn situatie zou zijn, zou ik me
  somber voelen
• Mag gewoon somber zijn ook? Of moeten we meteen
  van alles doen om dat soort gevoelens ongedaan te
  maken, omdat we het zo slecht aan kunnen zien?

8
Depressie

• Depressie is een pathologische toestand(die dus
  ook onderscheiden moet worden van gewone
  somberheid)
• Het is een blijvende verstoring van de emotionele
  baseline(stemming) naar de negatieve kant.
• Zich zowel uitend in een subjectief als somber
  ervaren stemming, als in objectief waarneembare
  signalen daarvan.
• Bijpassende aandoening van het affect, zowel
  subjectief als objectief niet modulerend affect.

9
Depressie specifiek voor NAH.

• Eerder genoemde is niet altijd even duidelijk,
  noch anamnestisch, noch bij observatie
• De presentatie is vaak in de vorm van
  gedragsproblemen, zoals afweer, oppositioneel
  gedrag, aspecifieke onrust gecombineerd met
  angst, ontremming, agressie, moeheid, en
  terugtrekken.
• Bij elk gedragsprobleem ook denken aan depressie.

10
Differentiaaldiagnose depressie

• Onderscheidt het van gewone somberheid
• Onderscheidt het van negatieve symptomen van een
  frontaal syndroom. Apathie, initiatiefloosheid,
  affectvlakheid. Vaak geen subjectieve beleving
  van depressie.
• Cave interferentie van cognitieve stoornissen

11
Verklaring van depressie uit de neuroanatomie

• Emoties worden gereguleerd via twee met elkaar
  verbonden circuits
• Amygdala/orbitofrontale deel van het limbische
  systeem.
• Deel van het limbisch systeem bestaand uit
  hippocampus/gyrus cinguli en dorsolaterale
  prefrontale cortex
• Voorste gedeelte gyrus cinguli

12
Links rechts verschillen.

• Links positieve emoties
• Rechts negatieve emoties
• Links regulatie van en controle over uiting van
  emotie
• Rechts subjectieve ervaring van emotie en
  automatische vegetatieve en motorische uiting van
  emotie.

13
Het letsel

• Toch is het niet zo simpel dat een bepaald letsel
  op een bepaalde plek voorspellend is voor een
  depressie, omdat letsels dwars door de circuits
  gaan
• Trauma coupe en contre coupe, toegevoegd
  torsieletsel, diffuse axonale schade, toegevoegd
  letsel door hypoxie van aan letsel grenzende
  gebieden,toegevoegd letsel door
  zwelling(inklemming)
• CVA Locatie niet afgebakend per circuit,
  toegevoegd letsel door hypoxie van aangrenzende
  gebieden, toegevoegd letsel door ruimte innemend
  bloed en door zwelling.

14

• Hypoxie diffuus letsel vooral op het niveau van
  de verbindingen dwars door alle systemen heen.
  Disconnectiesyndroom.
• Infecties idem (soms is er ook sprake van
  haarden.)
• Witte stof aandoeningen idem.

15
Behandeling

• Naast classificatie dus ook analyse van het
  probleem.
• ? wordt patient cognitief overvraagd?
• ? Is het beeld onderdeel van de verwerking?
• Etcetera
• Door deze analyse wordt je invalshoek voor de
  behandeling bepaald.

16
Begeleiding bij gewone somberheid

• Steunende attitude met begrip en ruimte voor de
  gevoelens
• Geen clichés als het komt wel weer goedof het
  had nog erger kunnen zijn
• Neem dat gevoel niet af. Het is nodig voor de
  verwerking

17
Behandeling gedragsproblemen

• Eerst uitgaan van cognitief overvragen
• Dan terug naar het volgende uitgangspunt
• Patiënt begrijpt niets
• Patiënt onthoudt niets
• pas de attitude en de omgeving navenant aan
• Als dat niet werkt, antidepressiva

18
Psychologische behandeling

• Geen evidence beschikbaar
• Milieutherapie
• Cognitieve revalidatie
• Counselling
• Gedragstherapie waaronder cognitieve therapie
• Rouwtherapie
• Systeemtherapie

19
medicatie

• Geen evidence beschikbaar.
• Als er een depressie is
• Het advies in de CBO-richtlijn gaat worden om
  terughoudend te zijn en pas bij grote ernst in de
  zin van lijden en/of disfunctioneren door de
  slechte stemming, medicatie te geven.
• Antidepressiva in principe conform normale
  richtlijnen voor depressiebehandeling.(nortriptyli
  ne, citalopram)

20
Conclusie

• Voor de dagelijkse praktijk is het goed uit te
  gaan van
• Is er somberheid?
• Betreft het een pathologisch depressieve
  stemming?
• Gedragsproblemen moeten doen denken aan een
  mogelijk onderliggende depressie
• Ga bij beide situaties ervan uit dat de patiënt
  cognitief overvraagd wordt

21
Als laatste

• Ik wil daarbij nog opmerken dat gewone
  somberheid als reactie op meegemaakte ellende of
  als reactie op een ernstig verlies, nodig is om
  tot verwerking te komen.
• Dus niet elke somberheid moet afgenomen worden.