Betaalt de vervuiler?

1
Betaalt de vervuiler?

• 23-11-2007--------Ton van Dril ------- ECN
  Beleidsstudies
• vandril_at_ecn.nl

2
Wat bedoelen we met de vervuiler betaalt?

• De schade betalen? Aan wie?
• Betalen als een straf om het af te (regu)leren?
• b.v. Energiebelasting, Benzineaccijns,
  Kilometerheffing
• gtgtgtdraagvlakprobleem geen besteding aan
  maatregelen, maar gedragsdoelen
• De maatregel betalen om vervuiling te voorkomen?
• Maatregel- of doelvoorschriften, plafonds
• gtgtgtKan de vervuiler de kosten afwentelen?

3
Stappen in beleidsontwikkeling

• Doelen stellen
• Instrumentenpakket samenstellen
• Instrumenten specificeren
• ofwel....
• Wat willen we bereiken?
• Wat gaan we daarvoor doen?
• (Hoe gaan we dat doen en) wat mag het kosten?

4
Doelen stellen belangrijke nationale
kostengevolgen

• Doelgrootheid
• Broeikasgasemissies, besparing, duurzaam?
• Reikwijdte
• Nederland, Europa of Mondiaal?
• Tijdspad
• 2011, 2020 of 2050?
• Ambitie
• Voorop of free rider?

5
Instrumentenpakket samenstellen

• wat voor soorten instrumenten kennen we?
• economische versus fysieke (juridische) dwang
• de allocatie van de kosten
• het opheffen van belemmeringen
• verantwoordelijkheid voor het halen van doelen
• het stellen van maatschappelijke randvoorwaarden

6
Welke instrumenten hard/zacht

7
Economische versus fysieke (juridische) dwang

• Overwegingen fysiek
• Als maatregelen voor de hand liggend zijn, en
• er is informatie achterstand bij doelgroep, of
• relatief hoge informatiekosten t.o.v.
  kostenbesparing
• Overwegingen economisch
• De markt is creatiever en efficiënter met
  oplossingen dan de overheid

8
Bestaand beleid, betaalt de vervuiler?

• Convenant, subsidie
• Convenanten, emissiehandel
• Subsidie
• Accijns, convenant
• Regelgeving
• Voorlichting
• Voorlichting

nee
nee
nee
ja
ja
nee
nee
9
Nieuw beleid,betaalt de vervuiler?

• CO2 vereveningssysteem, subsidie
• Emissiehandel, convenanten
• Subsidie
• Regelgeving, kilometerbeprijzing
• Regelgeving
• Subsidie, voorlichting
• Regelgeving, voorlichting

?
?
nee
ja
ja
nee
ja
10
Subsidie versus heffingen of emissiehandel

• Voordelen subsidie
• Minder geld rondpompen dan bij heffing
• Signaleringsfunctie technologie
• meer sturing mogelijk o.a. maatschappelijke
  randvoorwaarden
• Subsidie voor innovaties heft marktfalen op
• Nadelen subsidie
• Vervuiler betaalt niet geen internalisering je
  stimuleert een energie-intensieve activiteit
• Kwetsbaar voor bezuinigingsrondes
• Uitvoeringskosten hoger
• Combinatie met emissiehandel moet afgestemd
  worden.
• Andere technologie kan buiten de boot vallen

11
Subsidie versus heffingen of emissiehandel
afwenteling

• Emissiehandel leidt momenteel in de stroomsector
  tot afwenteling terwijl er geen maatregelen
  worden getroffen.
• Niet kunnen afwentelen belemmert de
  noodzakelijke aanscherping van beleid in de
  industrie.
• Voor de kleinverbruiker en automobilist is het
  mes van de heffingen bot geworden (100-500
  euro/ton CO2), afwentelen betekent rondpompen
• Voor duurzame energie helpt emissiehandel of een
  CO2-heffing voorlopig nog niet daarom subsidie
  of verplichting. Hoe dan ook vindt afwenteling
  plaats naar de verbruiker.
• Subsidie voor innovatieve technologie de
  vervuiler betaalt niet.

12
Kansen voor verbetering

• Duidelijk systeem met prikkels b.v. (bonus/malus
  heffing)
• Emissiehandel minimum CO2-prijs garanderen of
  bonus/malus heffing
• Overgangstraject naar verplichting aangeven.
• Normen voor bestaande bouw

13
Uitwerking beleidsinstrumenten

• Doe een degelijke impact assessment
• Hoe worden risicos verdeeld over overheid en
  doelgroep? Emissiehandel of heffing? Tenders of
  open einde?
• Risicos voor de doelgroep komen terug in hogere
  kosten
• Risicos voor de doelgroep bepalen het
  investeringsklimaat en dus effectiviteit van
  beleid
• Dekking subsidie via rijksbegroting of via
  energierekening? Geld in de sector houden
  (industrie, tuinbouw)
• Draagkrachtbeginsel of prestatiebeloning?

14
Afweging tussen prestatie en draagkracht

• Prestatie de vervuiler betaalt ( wie
  maatregelen treft wordt beloond).
• Draagkracht echter geen koude sanering voor
  vervuilende activiteiten
• Voorbeelden
• Degressieve energiebelasting ontziet
  energie-intensieve bedrijven
• Koopkrachtreparatie stookkosten minima?
• Hou je alle WKK in stand of beloon je de beter
  presterende hoger?

15
Boodschappen

1. Met het stellen van de doelen leggen we al in
   belangrijke mate de kosten vast
2. De bestaande beleidssituatie heeft belangrijke
   hiaten
3. De nieuwe beleidssituatie verbetert dat in
   beperkte mate
4. We lijken gevangen te zitten in het raamwerk van
   het bestaande beleid, en de overlegstructuur met
   belangengroepen heffingen, subsidies,
   convenanten, EU.
5. Er zijn kansen voor verbetering
6. De huishoudens betalen linksom of rechtsom
7. Ook in de uitwerking zijn kostenafwegingen nodig