Title: Dia 1
1Gezondheidspromotie ? Doen we de juiste dingen
? Doen we de dingen juist ? Bart
Garmyn Taakgroep Preventie Domus Medica
vzw.
2Bart Garmyn
- Bedrijfsarts-preventieadviseur Securex Externe
Preventiedienst - Scientific Advisor CID
- Themaverantwoordelijke Domus Medica voor
borstkankerscreening - Lead-author aanbeveling borstkankerscreening
- Lid Werkgroep borstkankerscreening Vlaamse
Agentschap Zorg en Gezondheid - Themaverantwoordelijke alcohol Domus Medica
- Mede auteur report phase III/IV WHO collaborative
project on early identification and brief
intervention on hazardous alcohol intake - Mede auteur European Guidelines on EIBI
- Stichtend lid INEBRIA(International Network on
Brief Interventions on Alcohol, met steun van
WHO) - Lid Raad van Bestuur Vlaams Instituut
Gezondheidspromotie (VIG -penningmeester) - Lid Raad van Bestuur Vlaams Geneesheren Verbond
(VGV-secretaris)
3Wat wil ik vertellen ?
- Algemeen kader
- Gezondheidspromotie in internationaal
perspectief Ottawa Charter - Positie in gezondheidszorgsysteem
- Gezondheidsbevordering versus ziektepreventie
- Organisatie in Vlaanderen
- Beleidsinstrumenten
- Gezondheidsdoelstellingen
- Budget
- Spelers in het preventielandschap
-
- Praktijkvoorbeeld Alcohol
4Wat is gezondheidspromotie ?
- Het proces waardoor mensen of groepen van
mensen in staat gesteld worden om meer controle
te verwerven over de determinanten van hun
gezondheid, en zo hun gezondheid te verbeteren.
5Internationaal perspectief
- Het concept gezondheidspromotie is geïnspireerd
door de Health for All-strategie van de WHO, die
zich tot doel stelt om alle mensen de kans te
geven om een sociaal en economisch productief
leven te leiden.
6Ottawa Charter
- Gezondheidspromotie is een relatief jong begrip
in het domein van de volksgezondheid. - Formeel werd het begrip pas in 1986
geïntroduceerd door de WHO via het Ottawa
Charter - In dat charter poogde men via gezondheidspromotie
een antwoord te geven op de specifieke
gezondheidsproblemen van landen met een hoog
welvaartsniveau. - Ondanks een sterk uitgebouwde curatieve
gezondheidszorg en een goed functionerend systeem
voor traditionele ziektepreventie ziet men zich
in deze landen immers geconfronteerd met een
toenemend aantal chronische en deels vermijdbare
"beschavingsziekten" zoals hart- en vaatziekten,
kanker, ongevallen, verslaving en psychische
problemen. - .
7Ottawa charter benaderingen
- Het multidimensionele karakter van
gezondheids-promotie komt tot uiting in de
benaderingen van gezondheidspromotie die in het
charter worden voorgesteld. - Elke succesvolle organisatie van
gezondheidspromotie is multidimensioneel,
emancipatorisch en participatief - Het multidimensionele karakter van
gezondheidspromotie komt tot uiting in de
benaderingen van gezondheidspromotie die in het
Ottawa Charter worden voorgesteld. - In staat stellen (To enable)
- Bepleiten (Advocate)
- Bemiddelen (To mediate)
8In staat stellen (to enable)
- Het creëren van mogelijkheden voor
- individuen en/of gemeenschappen om hun
competentie naar gezondheid te verbeteren.
9Bepleiten (to advocate)
- Individuele en sociale actie gericht op het
uitwerken van een beleidskader of - organisatorisch klimaat dat gezonde keuzen
bevordert, bestaande voorschriften aanpast of de
naleving ervan controleert.
10Bemiddelen (to mediate)
- Communicatie tot stand brengen waardoor de
verschillende persoonlijke, sociale en
economische belangen van individuen en
gemeenschappen en verschillende maatschappelijke
sectoren, zowel publiek als privé, met elkaar tot
verzoening gebracht worden op een manier die de
gezondheid bevordert en beschermt.
11Ottawa Charter
- De principes van gezondheidspromotie komen
duidelijk tot uiting in de vijf actieterreinen
van het Ottawa Charter. - Politiek Health in all policies
- Leefwereld sociale netwerken
- Community involvement
- Individu kennis,kunde,vaardigheden,self
efficacy - Gezondheidszorgvoorzieningen
121. Health in all policies
- Het ontwikkelen van een gezond overheidsbeleid
houdt in dat de nationale, regionale en lokale
overheden mee zorg dragen voor de gezondheid van
de burgers en de politieke wil opbrengen om bij
beleidsbeslissingen rekening te houden met de
effecten op de gezondheid van de bevolking.
132.Leef-, leer- en werkomgeving
- Het creëren van een ondersteunende omgeving
impliceert dat de effecten op het vlak van
gezondheid mee in rekening worden gebracht bij de
inrichting van de leef-, leer- en werkomgeving,
en dat de gezondheidsbeschermende invloed van
sociale netwerken wordt onderkend en
gestimuleerd.
143. Community involvement
- Het versterken van gemeenschapsactiviteiten legt
de klemtoon op de aansluiting van acties voor
gezondheidsbevordering bij de bestaande netwerken
en groepen (o.a. buurtwerking, zelfhulpgroepen,
vrijwilligersorganisaties, ...) en activiteiten
die vanuit de gemeenschap worden opgezet om een
grotere inzet en betrokkenheid vanwege de
bevolking te genereren.
154. Individu
- Het ontwikkelen van persoonlijke overtuigingen,
waarden en vaardigheden sluit aan bij het
aanbrengen en stimuleren van kennis, attitudes,
zelfwaardegevoel, en aangepaste vaardigheden bij
individuen als basis voor het maken van gezonde
keuzen - Dit actieterrein valt grotendeels samen met wat
bekend staat als "gezondheidsvoorlichting en
-opvoeding" (GVO).
165. Gezondheidszorgvoorziening
- Het heroriënteren van de gezondheidszorgvoorzieni
ngen impliceert dat de professionelen in de
gezondheidssector hun rol herdefiniëren van het
louter verstrekken van (medische) zorgen naar het
bevorderen van de gezondheid van personen, en
daartoe de nodige vaardigheden verwerven en meer
samenwerken met andere disciplines en sectoren.
17Positie in gezondheidszorgsysteem
- Gezondheidspromotie kadert binnen de preventieve
gezondheidszorg, die op haar beurt een onderdeel
vormt van het globale gezondheidszorgsysteem. - De andere takken van dit systeem zijn het
gezondheidsbeleid (nationaal, gemeenschapsniveau
en lokaal), de curatieve gezondheidszorg (artsen
en geïnstitutionaliseerde zorg), en de
ziekteverzekering (RIZIV en mutualiteiten). - De laatste twee sectoren hebben tot nog toe een
veel grotere impact op het gezondheidsbeleid dan
de preventie, zoals onder meer blijkt uit het
geïnstitutionaliseerde overleg tussen artsen en
ziekenfondsen.
18Positie in gezondheidszorgsysteem
- Binnen de preventieve gezondheidszorg lag de
klemtoon tot dusver sterk op de klassieke
ziektepreventie. - Deze term verwijst naar interventies die
doorgaans vanuit de professionele medische sector
worden ondernomen en tot doel hebben bepaalde
ziekten of aandoeningen te voorkomen of de
gevolgen ervan te beperken. - Deze interventies zijn gericht naar individuen of
groepen die blootstaan aan bepaalde risico's (vb.
vaccinatie tegen bepaalde ziekten bij reizigers),
of naar collectiviteiten waarvoor maatregelen van
algemeen belang moeten getroffen worden (vb.
fluorisatie van drinkwater om tandbederf tegen te
gaan).
19Ziektepreventie versus Gezondheidspromotie
- Gezondheidspromotie is de preventiemethode
waarbij de processen ondersteund worden die
individuen en groepen in staat stellen om de
determinanten van hun gezondheid positief te
beïnvloeden. - Ziektepreventie is de preventiemethode waarbij
bronnen van gevaar of bedreigende factoren voor
de gezondheid worden weggenomen of beperkt, of
waarbij beschermende factoren worden verstekt,
of waarbij de schade wordt beperkt of de
genezingskans wordt vergroot door vroegtijdige
detectie van ziekten en aandoeningen of van de
aanleg hiervoor. - De preventieve initiatieven grijpen bij voorkeur
in op determinanten en risicofactoren voor
gezondheid. - Het begrip risicofactor' wordt gebruikt in de
ziektepreventie wanneer de factor in kwestie de
gezondheid bedreigt, - het begrip 'determinant' wordt gebruikt in de
gezondheidsbevordering of ziektepreventie,
wanneer de factor in kwestie een gunstig effect
heeft op de gezondheid.
20Ziektepreventie versus Gezondheidspromotie
- Ziektepreventie en gezondheidspromotie kunnen
van elkaar onderscheiden worden wat betreft - vertrekpunt (ziekte versus gezondheid),
- doelgroep (risicogroepen versus algemene
populatie), - oriëntatie (voorkomend versus veranderingsgericht)
, - actoren (medici versus deskundigen vanuit diverse
disciplines).
21Ziektepreventie versus Gezondheidspromotie
- In de praktijk is de grens tussen preventie en
gezondheidsbevordering echter niet altijd zo
scherp te trekken. Het bevorderen van een
positieve gezondheid vermindert immers ook de
kans op ziekte. - Verder kan het bevorderen van gezondheid moeilijk
losgekoppeld worden van het beschermen van het
bestaande gezondheidsniveau. - In die zin kunnen gezondheidsbevordering en
ziektepreventie veeleer beschouwd worden als twee
polen van een continuüm. - Gezondheidsbevordering biedt dan ook geen
alternatief voor de georganiseerde
ziektepreventie, maar eerder een aanvulling erop
22Beleidsinstrumenten
- Gezondheidsconferentie
- Gezondheidsdoelstellingen
- Werkgroepen
- Samenwerking met andere bestuursniveau's
- Bevolkingsonderzoek
- Gegevensuitwisseling
- Collectieve gezondheidsovereenkomst
23Gezondheidsdoelstellingen
- Een belangrijk element van dit beleid is het
werken met doelstellingen minstens om de vijf
jaar maakt de Vlaamse regering, op basis van een
wetenschappelijk verantwoorde onderbouwing, de
belangrijkste gezondheidsindicatoren en de
evolutie ervan, evenals de stand van zaken
aangaande de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen,
kenbaar aan het Vlaams Parlement. - Voor de ontwikkeling van een voorstel van een
nieuwe of te herziene Vlaamse gezondheidsdoelstell
ing roept de Vlaamse regering een
gezondheidsconferentie samen. - Om haar doelstellingen inzake preventieve
gezondheidszorg te realiseren kan de Vlaamse
regering partnerorganisaties erkennen,
organisaties met terreinwerking erkennen en/of
subsidiëren en individuele zorgaanbieders
belasten met of betrekken bij opdrachten inzake
preventieve gezondheidszorg.
24Gezondheidsdoelstellingen
- Werken met gezondheidsdoelstellingen is een vorm
van koersbepaling. Om te weten of men op de
juiste weg is, moet men weten waar men naartoe
wil. - Dit geldt ook voor beleidsvoering als men geen
concrete doelstelling voor ogen heeft kan men
onmogelijk weten of men een goed beleid voert en
of de maatregelen die men treft de juiste zijn.
25Gezondheidsdoelstellingen
- Gezondheidsdoelstellingen dienen
- om richting te geven aan het beleid inzake
gezondheid - om strategieën en acties te helpen bepalen
- om middelen te alloceren
- om verantwoording af te leggen over de gebruikte
middelen - om de communicatie en samenwerking tussen de
verschillende actoren te bevorderen - als basis voor een effectief management inzake
gezondheidszorg - als voorwaarde voor opvolging en evaluatie van de
beleidsvoering
26Gezondheidsdoelstellingen
- Ervaring uit landen en internationale
instellingen die reeds langer gebruik maken van
gezondheidsdoelstellingen om hun beleid te
sturen, (Canada, Denemarken, Australië,
Nieuw-Zeeland, Nederland en de WHO,) wijst uit
dat het werken met doelstellingen niet enkel een
betere procesbeheersing van het gezondheidsbeleid
mogelijk maakt, maar ook betere resultaten
oplevert - grotere beschikbaarheid van cijfermateriaal
- een efficiënter gezondheidszorgsysteem
- hogere kwaliteit van preventieprogramma's
- meer klemtoon op preventie
- intensievere intersectorale samenwerking
27De Vlaamse gezondheidsdoelstellingen
- Het realiseren van gezondheidswinst op
bevolkingsniveau door het gebruik van tabak,
alcohol en illegale drugs terug te dringen. - de consumptie van vetrijke voeding moet op
significante wijze gedaald zijn te voordele van
vetarme en vezelrijke voeding. - de borstkankerscreening bij vrouwen moet
doelmatiger verlopen. Het aandeel van de
screenings bij de doelgroep van 50-69-jarigen
moet toenemen tot 80 en het aantal vrouwen uit
de specifieke doelgroep dat bereikt wordt moet
toenemen tot 75. - het aantal dodelijke ongevallen in de privé-sfeer
en in het verkeer moet afnemen met 20. - de preventie van infectieziekten moet op
significante wijze worden verbeterd, met name
door het verder verhogen van de vaccinatiegraad
voor aandoeningen als polio, kinkhoest, tetanos,
difterie, mazelen, bof en rubella. - het aantal sterfgevallen door zelfdoding bij
mannen en vrouwen moet tegen 2010 verminderd zijn
met 8 ten opzichte van 2000.
28Doen we de juiste dingen ?
29Verloren potentiële levensjaren
Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest 2003
30Verloren potentiële levensjaren (vrouwen)
Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest 2003
31Verloren potentiële levensjaren (mannen)
32Levenstijl risicofactoren
33Budget enkele cijfers
Totaal preventie 26.3 Miljoen
Cfr RIZIV 18 Miljard
1.9
1.1
1.3
1.0
1.2
1.8
3.9
4.0
4.0
37.5
4.4
10.2
13.5
14.1
Preventie van infectieziekten
Bevolkingsonderzoek naar Borstkanker
Logo's
Sexuele gezondheid
VIG
VAD
Opsporing aangeboren metabole aandoeningen
Werking Medisch Milieukundigen
Preventie suïcide
(
uitgezonderd cgg
)
Spuitenruil
Domus Medica
Baarmoederhalskankerscreening
Vlaamse Liga tegen Kanker
Andere
34 Budget enkele vaststellingen
- Het budget voor preventie in Vlaanderen blijft
erg beperkt in vergelijking met de totale
(federale) uitgaven voor gezondheidszorg. - De totale overheidsuitgaven voor ziektepreventie
en gezondheidsbevordering zijn weinig
transparant, en verspreid over diverse
bevoegdheidsniveaus en begrotingsposten - Voor een aantal initiatieven is er
(mede)financiering door de federale overheid via
het RIZIV - De huidige bevoegdheidsverdeling bemoeilijkt een
geïntegreerd en gecoördineerd beleid. - Bovendien moeten de financiële inspanningen vaak
genomen worden door de Vlaamse overheid terwijl
de baten geoogst worden op het federale
beleidsniveau.
35De spelers in het preventieveld
- De bevolking het individu
- Het beleid lokaal en bovenlokaal
- De Vlaamse Logos
- Partnerorganisaties (VIG en OCL)
- De individuele zorgaanbieders
- Organisaties met terreinwerking
36Het individu..en zijn beleidskenmerken?
37Organisatie gezondheidspromotie en
ziektepreventie in Vlaanderen
- Sinds de staatshervormingen van 1989 zijn de
gemeenschappen exclusief bevoegd voor de
preventieve gezondheidszorg, inclusief de
gezondheidspromotie.De Vlaamse regelgeving voor
gezondheidspromotie bestaat sinds 1991. In dat
jaar wordt ook het Vlaams Instituut voor
Gezondheidspromotie opgericht. De werking van de
Logo's, netwerken van lokale partners uit
gezondheids- en aanverwante sectoren is
gereglementeerd in 1997. - Het reglementair kader voor de subsidiëring en
kwaliteitsbewaking van initiatieven inzake
gezondheidspromotie in Vlaanderen werd
oorspronkelijk gevormd door het Besluit van de
Vlaamse regering inzake gezondheidspromotie van
31 juli 1991. Dit besluit regelde de
erkenningsvoorwaarden voor de belangrijkste
organismen voor gezondheidspromotie. Daarbij werd
een onderscheid gemaakt tussen voorzieningen
(organisaties of verenigingen die een werking
ontplooien op het gebied van gezondheidspromotie
en daarvoor door de overheid erkend worden), en
projecten (bijzondere en tijdelijke initiatieven
die voor een beperkte periode erkend worden en
binnen die termijn een concreet resultaat
nastreven). Om voor deze acties de nodige
kwaliteitsgaranties in te bouwen werd het Vlaams
Instituut voor Gezondheidspromotie opgericht.
38Organisatie gezondheidspromotie en
ziektepreventie in Vlaanderen
- Om beter het hoofd te bieden aan de versnippering
binnen de sector werd het Besluit in 1997
gewijzigd via het Besluit van de Vlaamse regering
tot wijziging van het Besluit van de Vlaamse
regering van 31 juli inzake gezondheidspromotie,
19 december 1997. - De belangrijkste aanpassingen zijn de integratie
van gezondheidspromotie en ziektepreventie binnen
één reglementair kader, de hertekende opdracht
van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie
als expertisecentrum en het verdwijnen van de
bepalingen omtrent de erkenning en subsidiëring
van projecten. - Anderzijds worden via de aanpassing de
modaliteiten uitgewerkt voor de oprichting en
erkenning van bovenlokale gezondheidsnetwerken of
LOGOs (LOkaal GezondheidsOverleg) als nieuwe
structuur voor preventieve gezondheidszorg in
Vlaanderen.
39Organisatie gezondheidspromotie en
ziektepreventie in Vlaanderen
- Sinds 2003 wordt het wettelijk kader voor
gezondheidspromotie-activiteiten in Vlaanderen
bepaald via het Decreet betreffende het
preventieve gezondheidsbeleid van 21 november
2003. - Dit decreet vervangt de Besluiten van 1991 en
1997 als wettelijk en organisatorisch kader voor
de erkenning en subsidiëring van organisaties die
in Vlaanderen actief zijn inzake
gezondheidspromotie. - Als kaderdecreet beoogt dit decreet een globale
verbetering van de volksgezondheid, meer bepaald
het behalen van gezondheidswinst op Vlaams
bevolkingsniveau, om zo te kunnen bijdragen tot
een verhoging van de levenskwaliteit. - Hiertoe voert de Vlaamse regering een beleid
inzake preventieve gezondheidszorg en legt ze de
basis voor een facettenbeleid.
40Het overheidsbeleid.gezondheid mogelijk
maken?
- Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (VAG)
- deel van beleidsdomein van de Vlaamse minister
van - Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
- Afdelingen Preventie, Eerstelijn en Thuiszorg,
Residentiële en Gespecialiseerde Zorg, Informatie
en Ondersteuning, Toezicht Volksgezondheid,
Zorgverzekering - Team Preventie Gezondheidsbevordering,
Ziektepreventie, Preventie depressie en
zelfdoding, Bedrijfsgezondheidszorg,
Jeugdgezondheidszorg - Team Eerstelijn en Thuiszorg Eerstelijnsgezondhe
idszorg, Thuiszorg (exclusief centra kortverblijf
en dagverzorgingscentra), Palliatieve zorg - Vlaamse Gezondheidsraad als adviesorgaan
41Wat zijn LOGOs ?
- Partner bij uitstek van het lokale bestuur in de
aandacht voor de gezondheid van de burger is het
Logo. - Logo staat voor Lokaal Gezondheids Overleg
(officieel Loco-regionaal gezondheidsoverleg en
-organisatie) en omvat een netwerk van lokale
partners uit gezondheids- én aanverwante sectoren
die de handen in elkaar slaan voor het lokaal
implementeren van gezondheidsprojecten en voor
het ontwikkelen van een integraal
gezondheidsbeleid in bedrijven, scholen,
gemeenten of andere settings. - Ze worden daarbij aangestuurd door de Vlaamse
gezondheidsdoelstellingen. - De netwerken worden ondersteund door
professionele multidisciplinaire Logoteams. Heel
Vlaanderen en Brussel worden nu 'bediend' door 26
Logos. - Ondersteuning door expertisecentra Vlaams
Instituut voor gezondheidspromotie,
Ondersteuningscel van de Logos gt fusie naar
2009
42De 26 Vlaamse en Brusselse LOGOs
43LOGO wettelijke basis en historiek
- Het wijzigingsbesluit van de Vlaamse regering van
19 december 1997 - bepaalt dat Logos op lokaal initiatief kunnen
opgericht en - gesubsidieerd worden
- voor een territorium van 100.000 tot 400.000
inwoners - met een multidisciplinair team (medisch-agogisch-a
dministratief) - opdrachten
- organisatie van intersectoraal overleg
- lokale informatieverzameling
- opstellen van een lokaal implementatieplan
- implementatie van Vlaamse projecten en van lokale
prioriteiten - met een aantal verplichte partners
- onder de vorm van een v.z.w. (met algemene
vergadering en raad van bestuur), een openbaar
bestuur of een vereniging van openbare besturen - door het afsluiten van een convenant met de
Vlaamse overheid
44LOGO wettelijke basis en historiek
- De oprichting van Logos werd mogelijk gemaakt
omwille van het belang van lokale acties voor de
verwezenlijking van het Vlaamse preventiebeleid,
en specifiek van de Vlaamse gezondheidsdoelstellin
gen. - De samenwerking en afstemming tussen de veelheid
aan lokale partners is cruciaal voor de
effectiviteit en efficiëntie van de lokale
acties. - Elk Logo werd tussen 1998 en 2002 door een lokaal
netwerk boven de doopvont gehouden, mee
gestimuleerd en ondersteund door de provinciale
overheden. - Vanaf 2003 werd een pool van medisch
milieukundigen aan de Logos toegevoegd, met een
specifieke opdracht voor gezondheidsbescherming
op het raakvlak tussen milieu (buiten en binnen)
en gezondheid
45Partnerorganisaties
- Expertisecentra preventie
- rond een bepaald beleidsthema mbt.
gezondheidsbevordering en/of ziektepreventie of
aanleveren van registratiegegevens (of een
combinatie). Gesubsidieerd via convenanten - Wie
- Consortium van centra voor borstkankeropsporing
- Domus Medica vzw
- Kind en Gezin
- Ondersteuningscel Logos OCL
- Sensoa
- Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen
- Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie VIG
- Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor
Jeugdgezondheidszorg
46Wat is het VIG ?
- Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie is
het expertisecentrum dat strategische visie
kwaliteitsadvies en vorming biedt voor
professionals in gezondheidspromotie. - Het VIG wil een gezonde leefstijl en een gezonde
leefomgeving bevorderen en zo bijdragen tot een
betere levenskwaliteit voor alle inwoners van
Vlaanderen.
47Werking VIG
- Expertisecentrum
- Het VIG werkt op een wetenschappelijk onderbouwde
en planmatige manier. - De specialisten van het huis werken samen als een
multidisciplinair team. - Zij stimuleren en coördineren tal van Vlaamse,
federale en Europese samenwerkingsverbanden en
netwerken. - Zo functioneert het VIG als een discussie- en
uitwisselingsplatform dat de kloof tussen theorie
en praktijk helpt overbruggen. - Thematisch en doelgroepgericht
- Het VIG heeft ondermeer de opdracht om
methodieken uit te werken voor het realiseren van
veranderingsprocessen die moeten leiden tot de
oplossing van een specifiek gezondheidsprobleem
of tot betere gezondheid in het algemeen. - Dit gebeurt o.a. vanuit thematische invalshoek
(o.a. tabakspreventie, preventie van ongevallen
in de privé-sfeer, voeding en gezondheid...) - Dit gebeurt ook vanuit setting- of
doelgroepgerichte invalshoek (onderwijs, lokale
gemeenschappen, kansarmen...).
48VIG thematisch
- Het VIG werkt op dit ogenblik rond 4 themas die
aansluiten bij de Vlaamse gezondheidsdoelstellinge
n - 1. tabakpreventie
- 2. ongevallenpreventie
- 3. voeding
- 4. gezond bewegen
49VIG thematisch
- Rond andere themas worden de taken van het VIG
uitgevoerd door specifieke VZWs die om
historische redenen nooit met het VIG zijn
gefusioneerd. - Deze VZWs zijn zijdelings betrokken bij het VIG
via de samenstelling van AV en RVB. We denken
hierbij aan - VAD Vereniging Alcohol en Drugs
- SENSOA sexuele gezondheidszorg
- VRGT respiratoire gezondheidszorg en
tuberculosebestrijding
50VIG doelgroepgericht
- Het VIG werkt op dit ogenblik prioritair voor 4
doelgroepen - 1. Werk
- 2. Onderwijs,
- 3. Kansarmen en
- 4. Lokale gemeenschappen
51VIG doelgroepgericht
- Natuurlijk zijn vele andere organisaties actief
op het terrein van gezondheidspromotie en werken
zij specifiek naar andere doelgroepen. - Sommige van deze organisaties zijn zijdelings
betrokken bij het VIG via samenstelling AV en
RVB. We denken hierbij aan - -Diensten gezondheidspromotie ziekenfondsen
- -Kind en gezin
- -Vlaams Wetenschappelijke vereniging
Arbeidsgeneesheren - -Domus Medica
52Wat is OCL ?
- OCL (OndersteuningsCel Logos) ondersteunt de
Logos (Lokaal gezondheidsoverleg) bij het
uitvoeren van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen
die betrekking hebben op ziektepreventie - het Vlaamse programma met betrekking tot de
borstkankerscreening - het Vlaamse vaccinatieprogramma
- OCL staat de Logos ook bij op het vlak van
gezondheid en milieu door het ter beschikking
stellen van deskundig personeel (14 medisch
milieukundigen), aanvaard door de Vlaamse
Gemeenschap. OCL staat in voor het
personeelsbeheer en administratie van deze MMK's.
53Wat is OCL ?
- Daarnaast helpt OCL de Logos met enkele
administratieve taken om zo de doelmatigheid van
hun werking te bevorderen. OCL ontwikkelt samen
met de Logos een gemeenschappelijke visie op hun
werking. - OCL wil de Logos helpen bij de werking naar hun
partners toe (huisartsen, mutualiteiten, ) door
samenwerking met hun vertegenwoordigers op Vlaams
niveau en door werkzame methodieken aan te reiken.
54Wat staat op het programma ?
- Uitvoeringsbesluiten bij Vlaams preventiedecreet
en eerstelijnsdecreet concretiseren werking
LOGOs - Schaalvergroting fusie LOGOs van 26 naar 15
(overeenstemming SIT,SEL) - Fusie van VIG en OCL tot VIGEZ Vlaams Instituut
Gezondheidspromotie en ziektepreventie
55Een greep uit de activiteiten van de
huisartsenorganisatie Domus Medica als
partnerorganisatie
- Projectmatige werking Cordiaal / Astma-COPD /
HIPP- Ha in Palliatief zorgpad - Ontwikkeling van Aanbevelingen voor goede
medische praktijkvoering. - En Ontwikkeling en implementatie van indicatoren
EKWA en EPA - Continue Professionele vorming voor kringen,
LOKs, individuele HA / LOK handleidingen / e-DKB - Info website /aanbod producten
56Individuele zorgaanbieders
- gt Alle beoefenaar van een erkende medische of
paramedische discipline die handelingen stellen
op het gebied van preventieve gezondheidszorg - gt Huisartsen, specialisten, apothekers,
diëtisten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten,
tandartsen, psychologen, tabacologen, ..
57Organisaties met terreinwerking
- Staan in voor het veldwerk met betrekking tot
het preventieve gezondheidsbeleid -
- Centra voor leerlingenbegeleiding
- Consultatiebureaus voor het jonge kind
- Instituut voor Tropische Geneeskunde
- Mammografische eenheden/ Centra voor
borstkankeropsoring - Pasop en Gh_at_pro
- Spuitenruil
- VRGTuberculosebestrijding
- Ziekenfondsen
- Vlaamse Werkgroep Gezonde Tanden
- Vlaamse Liga tegen Kanker
- Centra voor opsporing van metabole aandoeningen
- .
- Toekomst
- huisartsenkringen of kringloket / huisartsenpost
cfr. Nederlands model?
58Andere Vlaamse (preventie) bevoegdheden
- Bedrijfsgezondheidszorg departementen en
afdelingen medisch toezicht van interne,
respectievelijk externe diensten voor preventie
en bescherming op het werk actiedomein
gezondheidstoezicht voor werknemers in
Vlaanderen. - Toezicht Volksgezondheid actiedomeinen
infectieziekten en milieugezondheidszorg - Centra menselijke erfelijkheid
59Doen we de dingen juist ?
60World Health Organization Collaborative Project
on Identification and Management of
Alcohol-related Problems in Primary Health
Care
- 1980 Er is nood aan een instrument voor
vroegtijdige identificatieen interventie voor
risicovol alcoholgebruik - Phase I 1980-1987 Ontwikkeling AUDIT
- Phase 2 1987-1992 Brief Interventions
- Phase 3 1994-1998 RCT huisartsen
- Phase 4 1998-2002 Country-wide strategy
- http//www.who-alcohol-phaseiv.net/
61- 2002-2005 Clinical guidelines training manual
http//www.phepa.net
62AIMS AND OBJECTIVES AIM Promote wide
implementation of brief interventions in a
variety of settings for hazardous and harmful
alcohol consumption at local, national and
international levels. OBJECTIVES 1. To share
information, experiences, research findings and
expertise in the area of alcohol brief
interventions.2. To facilitate training on brief
interventions and provide assistance to countries
and institutions to adapt and implement brief
interventions, particularly with regard to the
transfer of knowledge and technology from high
income to low income countries.3. To promote
best practice and develop guidelines for the wide
dissemination and implementation of brief
interventions.4. To identify gaps and needs for
research in the field of alcohol brief
interventions, promote international research
co-operation and set standards for research in
this field.5. To integrate the study of brief
interventions with the wider context of measures
to prevent and reduce alcohol-related harm.6. To
pay particular attention to the needs of young
people in relation to alcohol brief interventions.
http//www.inebria.net
63EU Rapport alcohol in Europe1 juni 2006
http//ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope
_en.htm
64Vlaamse gezondheidsconferentieAntwerp expo 2330
november 2006
Enkele vooropgezette strategieën
- Werkgroep Werk
- Alcohol- en drugbeleid in bedrijven
- Interventies via internet en computers voor
mensen met riskant of problematisch
alcoholgebruik - Vroegdetectie en kort advies voor volwassen
mensen met risicovol alcoholgebruik
http//www.gezondheidsconferentie.be/
65Continuum
Dynamisch gebeuren
Laag risico gebruik
Risicogebruik
Afhankelijkheid
Zwaar sociaal drinken
Schadelijk gebruik
Leerproces met conditionerende factoren sociale,bi
ologische,psychologische aspecten
66Standaardglas
- Één standaardglas bevat gemiddeld ongeveer 10g
alcohol. - Bijvoorbeeld
- 250 ml bier met 5 alcohol
- 100 ml wijn met 12 alcohol
- 50 ml versterkte wijn (bijv. sherry) met 15
alcohol - 40 ml likeur of aperitief met 30 alcohol
- 35 ml sterke drank met 35 alcohol
67Laag risico gebruik
- De hoeveelheid alcohol die men gebruikt blijft
binnen de veilige grenzen dat wil zeggen dat de
persoon geen extra risico loopt voor zijn
gezondheid.
- Veilige grenzen
- Man max. 21 standaard drinkjes van 10 gram
alcohol/week - Vrouw max. 14 standaard drankjes van 10 gram
alcohol/week - Standaard drankje 10 gram alcohol
- 25 cl bier van 5 vol alcohol
- 10 cl wijn van 12 vol alcohol
- 2 cl gedestilleerd van 40 vol
- Vermijd gewoontevorming
- Vermijd binge drinking
68Risicogebruik
- De hoeveelheid alcohol die men gebruikt ligt
hoger dan de veilige grenzen of de hoeveelheid
die men gebruikt is niet aangepast aan de
omstandigheden. - De persoon loopt extra risico op
gezondheidsklachten gerelateerd aan
alcoholgebruik of loopt een risico op ongevallen
met dodelijke afloop. - Er bestaat kans op rendementsverlies door
verminderde productiviteit ten gevolge van
alcoholgerelateerde klachten (gastritis, kater,
ziekteverzuim) of door alcoholgebruik tijdens de
werkuren.
- Overschrijden van de veilige grenzen
- Binge Drinking
- Het gebruik van hoge dosissen alcohol op korte
tijd bv een hele week geheelonthouding en
vervolgens een weekend met 10 standaard drankjes
/dag - Onaangepast gebruik
- Het gebruik van alcohol in situaties waar dit
gevaar kan opleveren zoals het verkeer, het
besturen van machines, het uitvoeren van een
veiligheidsfunctie etc.
69Afhankelijkheid
- De persoon in kwestie kan niet meer functioneren
zonder alcohol en is er fysiek of psychisch van
afhankelijk - Hij loopt een groot risico op het ontwikkelen van
alcoholgerelateerde pathologie en op ongevallen
onder invloed - Er is steeds belangrijk rendementsverlies door
verminderde productiviteit
- Hier bestaan geen grenzen qua volume.
- Het feit of iemand al dan niet afhankelijk is
geworden van alcohol hangt niet af van de dosis
die hij dagelijks gebruikt maar van een aantal
criteria die te maken hebben met het al dan niet
optreden van fysieke ontwennings-verschijnselen. - De diagnose wordt gesteld op basis van
psychiatrische criteria zoals voorgesteld in de
DSM IV criteria voor afhankelijkheid.
70Epidemiologie
Afhankelijkheid
1
5
9
20
Hoog Risico Gebruik
70
Laag Risico Gebruik
70
20
5
71Alcoholgebruik in Europa
72Episode van hoog alcoholgebruik
- Een drinkgelegenheid waarbij de consumptie groter
is dan 60g alcohol kan worden gedfinieerd als een
een episode van hoog alcoholgebruik. (World
Health Organization 2004), - In het dagelijks taalgebruik wordt in de
Angelsaxische wereld de term binge
drinkinggebruikt
73Binge Drinking in Europa
74Alcoholproblemen
75Verlies aan potentiele levensjaren door alcohol
76Risicobalans ziekte dood
77Vergelijking met andere risicofactoren
78De top 5 risicofactoren voor een slechte
gezondheid en vroegtijdige sterfte, Europa
Bron World Health Organization (2002) The World
Health Report 2002. Reducing risks, promoting
healthy life. Geneva World Health
Organization. Een disability-adjusted life
year (DALY) is een gezond levensjaar dat door
ziekte verloren gaat.
79Uitgaven aan alcohol
80Kost van alcohol
81(No Transcript)
82Effectiviteit alcoholpolicy
83Effectiviteit alcoholpolicy
84Screening en interventie
- Gebruik van screeningsinstrumenten
- Effectiviteit van korte interventies
85De test voor identificatie van alcoholstoornissen
(AUDIT)
86De AUDIT-vervolg
87De AUDIT-C en AUDIT-3
88Performantie AUDIT als screeningsinstrument
89Vergelijking AUDIT met AUDIT-C
90Vergelijking AUDIT en AUDIT-C en SASQ
91Effect Screening Interventie
92Effect Screening Interventie
93Numbers needed to treat (NNT) aantal te
behandelen personen zodat één persoon er voordeel
van heeft
NNT
94(No Transcript)
95(No Transcript)
96(No Transcript)
97(No Transcript)
98(No Transcript)
99(No Transcript)
100(No Transcript)
101(No Transcript)
102Weerstand van Patienten? Weerstand van
professionals?
Weerstand ? So what?
103Time to play
Resistance? So what?
Please stand up 2 by 2
- Messages ?
- Make and hold contact
- roll along resistance
- Win-win
- work together
- -gtAdapt programme to people , not people to
programme
104Vlaamse aanpak
- Gezondheidsdoelstellingen goedgekeurd door
parlement - LOGOs
- Domus Medica Huisarts georienteerde ondersteuning
- Aanbevelingen (EBM)
- Praktijkhulpmiddelen
- Regionale training (LOK s)
- E-learning development
- Health Target oriented projects
- Rookstop
- Voeding
- Fysieke activiteit
- Alcohol
105GPs PracticeHBC project 2003-2006
- Goals
- 1. Steun van huisartsen
- 2. Systematische detectie door huisarts
- 3. Integratie in lokale preventie projecten
106 Developmenthow and what and when..
- BUILDING PARTNERSHIP with stakeholders
(intern/extern) - Experts / Government-Convenant / LOGO / ICHO
- Mentorship(s)
- RESEARCH QUESTIONS
- welke model(len) en interventie(s) zijn gepast
voor HA - Hoe dit inpassen in HA praktijk
- ASK/ASSESS
- Ask for information from experts
- Search Literature
- Discussion group (experts HBC, CME)
- Workgroup analysis of barriers
- AGREE Consensusmeeting (11/2003)
107 what ?Models retained as applicable
- Stages of change model (TTM)
- As the theoretical framework for teaching and
train the procesapproach - There s nothing more practical than a good
theory - Minimal motivational interventions
- Based on the principles of motivational interview
- and the stages of change
- AS specific, measurable, achievable, realistic,
timable and flexible intervention tools - -gt SMART-FITS
108 Stadia van gedragsverandering
Bewerk-stelligde verandering
Actie
Behoud
Voorbereiding
Contemplatie
Terugval
Precontemplatie
Aangepast naar Prochaska DiClemente, 1986
109 About the HOW critical starting points of
TTM
- Een pro-actieve houding Er is geen inherente
motivatie voor verandering (practice) gt promotie
als strategy - Neem tijd verandering is een proces, geen a
destination or an eventgt Mensen (artsen) gaan
meerdere malen door de stadia van verandering - De meerderheid is niet klaar om (praktijk) gedrag
te wijzigen en is niet gediens door een actie
gerichte strategie gt maak een onderscheid tussen
promotie van het model en de training - Strategie moet in de eerste plaats gericht zijn
op verbetering van self control gt Start
vanaf praktijk-gedrag in het algemeen - Keuzemenu implementatie van gedragsverandering
in de HA praktijk vraagt om interventies met
verschillende facetten
110Vlaams ABC concept voor gedragsverandering in
HA praktijk
- A Anamnese (ASK (permission)
- Anamnese (gt exploration of the Ideas,
Concerns and Expectations about the behaviour) -
- B Begeleid
- be aware of the motivational phase
- and the intervention -gt algorithm
- C Zorg voor continuiteit
- Coaching process
- Care for relapse prevention
- ? as easy as ABC? and/or ABC as the start
?
111Phase 1 Promotion ABC tool
- ABC Charts (2004)
- ABC gedragsverandering
- ABC rookstop
- ABC Alcohol / AAAAA Alcohol
- ABC beweging
- ABC voeding
- Website ABCtext, charts
- ABC-workshop voor LOK-groepen(2005)
112(No Transcript)
113The GP as a coach for a healthy
behaviourGoal 1. Raise awareness
possibilities2. To initiate change (in GPs
practice) How? Some examples on next slides
ABC workshop for peer groups
114Explore readiness - priorities and
selfconfidence Interaction / involvement
Importance motivation
selfconfidence
Are you ready, willing and able to coach the
patiënt? (MillerRollnick)
115UITLOKKING (open VRAGEN)
- Lok uit noodzaak tot verandering..
116 Inform ABC tool - Phase and
Intervention
Stadium Basisprincipe Doel v/d interventie
Pre-contemplatie Niet bewust zijn Bewust maken
Overdenking Contemplatie Ambivalentie Verken zorgen, creëer interne discrepanties
Voorbereiding Ambivalentie Bied neutrale informatie en advies bied keuzes
Actie Heeft besloten Verhoog inzet, betrokkenheid zelfvertrouwen
Behoud Stabiliteit Ondersteun
Terugval Wanhoop Vermijd kritiek, verhoog het zelfvertrouwen, hernieuw inzet en betrokkenheid
117 Inform ABC tool - Phase and
Intervention
- Raise consciousness
-
- Help choosing for positive change
- Decisional balans
- Choosing strategies for change SMART Plan
- Support Plan
- New skills in changed circumstances
- New habit
- Precontemplation
- Contemplation
- Preparation
- Action
- Consolidation
- Termination
Be the guide / Assist
118Show Practice / Experience
- Cases
- Do you recognize the phase?
- How would you react?
- Video
- Reality play/ role-playing
- Reflection / discussion time
- Take home messages /evaluation
workshop
119Phase 2 Training MI
- Learning traject motivational interview
- E-learning HBC TTM and MI
- as a teaser for training
- AND
- Training in brief motivational interview
- Different levels of training
- Testphase and Building partnership 2006-2007
- Project VADpartners 2007- 2008
120Menu of option for HBC in GPs practice
- ABC 5 As
- A Anamnese
- Ask (permission) Ask
- Assess Assess
- Advice
- B Be aware of Agree/ASSIST
- the motivational phase
- and the intervention
- -gt decision tree
- C Care for continuity
Assure follow up - Coaching process
- Care for relapse prevention
- Implementing EBM guidelines
121Menu of option for HBC in GPs Practice
- Joining with other flemish health workers and
their projects - Phepa project Europe and the implementation in a
Flemish regio (LOGO) - Project of the Federal government about non
medicamental approach of anxiety, insomnia and
stress and withdrawal of benzos - MOTIVATE project education for trainees - GPs
- A Leonardo Da Vinci project in five European
countries - Project Webbased learning and training project
(VAD and partners) - .as the dynamic process is going on an on,
following the wheel of change
122ABC basic strategy
- Keuzemenu
- Simpele vragen
- Brief intervention
- Uitgebreide BI volgens stadium van verandering
- Advies bij schadelijk alcoholgebruik
123De niet-medicamenteuze aanpak van insomnia
Basic strategy to teach Stop benzosSimilar as
ABC strategy
- Initiatief Federale Overheid Campagne Rationeel
Voorschrijven van Benzodiazepines - Inhoudelijke uitwerking Vakgroep
Huisartsgeneeskunde en ELGZ Universiteit Gent - In samenwerking met Domus Medica
124- Login to
- www.motivateforchange.eu
- Main Goal
- To develop (and formulate standards for) a
European Health and Social Care Motivational
Skills Training Programme through work-based
action learning initiatives. - Work packages
- Literature review and detailed Needs Assessment
- Product Development training package
- Testing and Training
- Valorisation, integration into practice and
evaluation
125The paradox The persondoesnt have to
change
From putting effort into behaviour change to
putting effort into contact and relationship
..Resistance? So what??
126Dank je wel voor jullie aandacht