1
Rota - w stulecie piesni

• Powstanie Roty i jej prawykonanie

Opracowala Jolanta Stefanska
2
Maria Konopnicka 1842-1910

• Maria Konopnicka z Wasilowskich urodzila sie w
  Suwalkach. Byla poetka, nowelistka, pisarka dla
  dzieci i mlodziezy, tlumaczka, publicystka i
  krytykiem.Od 1878 r. zamieszkala wraz z
  szesciorgiem dzieci w Warszawie. Od 1890 r.
  przebywala stale za granica w Niemczech,
  Wloszech, Francji i Szwajcarii.
• W 1903 r., na 25-lecie pracy pisarskiej,
  otrzymala w darze narodowym dworek w Zarnowcu
  kolo Krosna.
• Zostala pochowana na cmentarzu Lyczakowskim we
  Lwowie. 

3
Powstanie Roty

• Autorka "Roty", Maria Konopnicka, od poczatku XX
  w. prowadzila poetycka i publicystyczna kampanie
  przeciwko germanizacyjnej polityce Niemiec.
  Poetka aktywnie spieszyla z pomoca przesladowanym
  Polakom, inicjowala akcje protestacyjne
  przeciwko  dzialaniom wladz pruskim wobec
  Polaków.
• Tematyka antyzaborcza i antypruska pojawila sie w
  Jej twórczosci w zwiazku z rugami pruskimi.
• Kolejny glosni wiersz "O Wrzesni" zainicjowal
  protesty swiatowej opinii publicznej przeciw
  represjom wobec polskich uczniów. Zdecydowana -
  antypruska postawa M. Konopnickiej spowodowala,
  ze wladze uznaly Ja "za wroga panstwa i ludnosci
  pruskiej".

Rugi pruskie obraz Konstantego Mackiewicza
Strajk dzieci szkolnych we Wrzesni
4
Powstanie Roty

• Dalsze antypolskie posuniecia wladz w zaborze
  pruskim to ustawa budowlana o osadnictwie z 1904
  r. tzw. ustawa kagancowa oraz ustawa
  wywlaszczeniowa o przymusowym wykupie ziemi od
  Polaków z 1908 r. Wywolaly one powszechne
  oburzenie i kolejne protesty.
• Przyjmuje sie, ze M. Konopnicka napisala "Rote" 
  w pierwszym pólroczu 1908 roku, a wiec w okresie
  przyjecia przez obie izby parlamentu pruskiego
  ustawy wywlaszczeniowej.
• Znanych jest szesc utworów muzycznych napisanych
  do tekstu Roty.

Transport nowego wozu Michala Drzymaly
Droga krzyzowa, czyli wyjscie ludu polskiego z
opuszczonej wioski
5
Powstanie Roty

• Pierwodruk Roty ukazal sie w krakowskim pismie
  kobiecym "Przodownica" w listopadzie 1908 r.
  Autorka dedykowala wiersz Ludowi Slaskiemu. Do
  redakcji czasopisma poetka przeslala trzy
  pierwsze zwrotki Roty czwarta odnaleziono
  pózniej w rekopisie.
• Przed obchodami grunwaldzkimi autorka wyslala dwa
  teksty "Roty" wraz z listami do dwóch wydawnictw
  - do "Gwiazdki Cieszynskiej" z dedykacja dla
  "Wielkopolski"  i do "Gazety Polskiej w Chicago"
  z dedykacja "Na Rok Grunwaldzki".
• Kazdy z trzech rekopisów "Roty" mial inna
  dedykacje autorska, przetrwal tylko jeden - ten
  wyslany do Chicago.

Egzemplarz Gwiazdki Cieszynskiej
Zachowany rekopis Roty
6
Powstanie Roty

• Po ukazaniu sie "Roty"  w Nowinach Krakowskich
  9 stycznia 1910 roku piesnia M. Konopnickiej 
  zainteresowal sie dzialajacy wówczas w Krakowie
  Feliks Nowowiejski , któremu powierzono 
  zorganizowanie oprawy muzycznej obchodów
  grunwaldzkich.
• F. Nowowiejski skomponowal muzyke do wiersza
  pierwszych dniach stycznia 1910 roku. Rekopis
  partytury opatrzyl data 13 stycznia 1910 i
  umiescil go w numeracji swoich utworów jako opus
  38 numer 2.
• Autor skomponowal piesn w archaizujacej -
  sredniowiecznej tonacji, która pózniej zmienil na
  nowozytna a-moll ze wzgledu na trudnosci w jej
  chóralnym wykonaniu.
• Kompozytor napisal swój utwór specjalnie na te
  okazje. Pierwotnie Feliks Nowowiejski nazwal go
  "Hymnem Grunwaldzkim", a pierwsze wydanie tej
  piesni w 1910 roku nosilo tytul "Ojczyznie!
  HASLO - uroczysta piesn na obchód grunwaldzki".
  Jednak do historii Polski piesn ta weszla pod
  nazwa, której uzywamy do dnia dzisiejszego -
  "Rota".

7
Pierwsze wykonania Roty

• Poczatkowo piesn byla przeznaczona dla
  krakowskich towarzystw "Sokolów" - juz kilka dni
  po skomponowaniu utworu, 23 stycznia 1910 r., na
  specjalnym koncercie poswieconym rocznicy wybuchu
  powstania styczniowego, piesn te zaspiewal
  krakowski chór "Sokól" pod dyrekcja prof.
  Stanislawa Bursy.
• Do publicznego prawykonania "Roty" doszlo
  obchodów 500. rocznicy zwyciestwa pod Grunwaldem.
  

Czlonkowie Sokolów z Krakowa
Odsloniecie Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie
8
Triduum grunwaldzkie 15-17.07.1910

• W uroczystosciach  odsloniecia Pomnika
  Grunwaldzkiego bralo udzial ponad 150 tysiecy
  Polaków ze wszystkich zaborów. Obchody
  zaplanowano na trzy dni lipca 1910 r., mialy je
  wypelnic liczne spotkania, odczyty i pochody, ale
  wiadomym bylo, ze odsloniecie pomnika bedzie
  centralnym punktem programu.
• Tradycje obchodów rocznicy bitwy siegaja 1411 r.
  - sam Wladyslaw Jagiello, w rok po bitwie,
  ustanowil dzien 15 lipca swietem "narodowym"
  obchodzonego w formie nabozenstw i procesji, z
  najwazniejsza - do Kosciola sw. Jadwigi. Te
  coroczne obchody przerwalo dopiero zajecie
  Krakowa przez Prusaków w 1794 r.

Pomnik Grunwaldzki A. Wiwulskiego
9
Ignacy Jan Paderewski 1860-1941

• Ignacy Jan Paderewski -pianista, kompozytor
  i polityk (premier Polski w 1919 r.). Swa
  dzialalnosc polityczna i spoleczna rozpoczal
  jeszcze przed I wojna swiatowa, podejmujac
  (glównie w Stanach Zjednoczonych) akcje na rzecz
  odzyskania przez Polske niepodleglosci. Pochowany
  zostal na waszyngtonskim cmentarzu dla
  zasluzonych w Arlington.
• W latach 1908-1910 bral aktywny udzial w
  przygotowaniach do rocznicowych obchodów
  500-lecia bitwy pod Grunwaldem byl fundatorem
  pomnika (za sume ok. 360 tys. franków
  szwajcarskich) oraz otoczyl mecenatem jego twórce
  - Antoniego Wiwulskiego.

10
Antoni Wiwulski 1877-1919

• Antoni Wiwulski byl rzezbiarzem i architektem.
  Studiowal architekture na Politechnice w Wiedniu
  oraz rzezbe w École des Beaux-Arts w Paryzu.
  Ignacy Paderewski zlecil artyscie projekt i
  wykonanie pomnika dla uczczenia piecsetlecia
  bitwy pod Grunwaldem. 
• W zwiazku z realizacja tego zlecenia artysta w
  latach 1909-10 ponownie mieszkal i pracowal w
  Paryzu, w 1910 zas odwiedzil Kraków z okazji
  odsloniecia monumentu. W 1914 osiadl w Wilnie,
  gdzie zmarl w czasie obrony miasta. Zostal
  pochowany na wilenskiej Rossie.

A. Wiwulski przy pracy
11
Odsloniecie Pomnika Grunwaldzkiego

• Osloniecie Pomnika Grunwaldzkiego odbylo sie w
  poludnie 15 lipca 1910 r. Po Mszy dziekczynnej w
  kosciele Mariackim, podczas której miedzy innymi
  Feliks Nowowiejski improwizowal na organach na
  temat melodii Bogurodzicy - zebrane tlumy w
  uroczystym pochodzie przeszly na plac Matejki.
• Pomnik byl przysloniety z czterech stron
  plóciennymi oponczami, zawieszonymi na masztach
  ozdobionych herbami Litwy, Polski i Rusi i
  zwienczonych bialo-czerwonymi flagami.

12
Odsloniecie Pomnika Grunwaldzkiego

• Zaszczytu odsloniecia pomnika dostapil marszalek
  krajowy Stanislaw Badeni. Nastepnie zabral glos
  fundator pomnika Ignacy Jan Paderewski.
• Ukazanie sie ofiarodawcy pomnika wywolalo goraca
  owacje publicznosci, przerwana przez nagle
  fanfary. W tym momencie 600-osobowy chór
  (wyloniony z 6000 spiewaków z róznych chórów
  dzialajacych we wszystkich trzech zaborach) pod
  dyrekcja F. Nowowiejskiego zaspiewal piesn
  "Grunwald.

Przemawia I. J. Paderewski
13
Triduum Grunwaldzkie 15-17.07.1910

• W godzine po odslonieciu pomnika dokonano w
  Palacu Sztuki otwarcia wystawy zabytków epoki
  jagiellonskiej. Po poludniu, w parku miejskim
  Doktora Jordana, odbyl sie wielki festyn ludowy
  urzadzony glównie dla licznych delegacji
  chlopskich. Wystawiony m.in. utwór patriotyczny
  "Wóz Drzymaly".
• W Teatrze Miejskim opera lwowska wystawila dzielo
  Wladyslawa Zelenskiego "Konrad Wallenrod", a
  Teatr Ludowy - "Kosciuszke pod Raclawicami"
  Wladyslawa Anczyca.

Park Jordana
Teatr Miejski (obecnie im. J. Slowackiego)
14
Triduum Grunwaldzkie 15-17.07.1910

• Wieczorem u stóp Wawelu zgromadzilo sie ok. 100
  tys. widzów na obchodzie wianków, regatach
  wioslarskich i pokazie ogni sztucznych. Po
  wiankach odbylo sie spotkanie delegacji ruchu
  sokolego, reprezentowanego na zlocie grunwaldzkim
  przez 40 tysiecy druhów.
• Zakonczeniem imprezy byl raut
• w salach Starego Teatru.

Widok Wawelu
Sala balowa w Teatrze Starym
15
Triduum Grunwaldzkie 15-17.07.1910

• 16 lipca na Bloniach Krakowskich defilowali
  uczestnicy zlotu "Sokolów.
• 17 lipca uczestnicy uroczystosci grunwaldzkich
  wzieli udzial w wielkim pochodzie na Wawel.

Zlot Sokolów na Bloniach
Pochód na Wawel Bractwo Kurkowe
16
Pomnik Grunwaldzki w Krakowie

Pomnik odtworzony przez Mariana Koniecznego -
1976 r.
17
Bibliografia/netografia

• Gmitruk Janusz, Mazurek Jerzy, Rota, wyd. II
  poprawione i uzupelnione, Muzeum Historii
  Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa 2008
• Drozdowski Marian M., Ignacy Jan Paderewski,
  zarys biografii politycznej, wydanie trzecie
  poprawione i rozszerzone, Wydawnictwo Interpress,
  Warszawa 1986
• Urbanczyk Andrzej, Pomnik Grunwaldzki w Krakowie,
  Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974
• A. Wiwulski (biografia, prace)   
  http//www.vivulskio.lt/apie-mus---o-nas/a--vivuls
  kis--tw--rczo-----antoniego-wiwulskiego--24/lt/  
                                            
  http//www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_wiwul
  ski_antoni
• I.J. Paderewski (biografia)     http//www.culture
  .pl/pl/culture/artykuly/os_paderewski_ignacy_jan
• referat J.J. Pawlowicza     http//www.polonia-pol
  ska.pl/index.php?idkr81108a
• http//pl.wikipedia.org/wiki/Rota_28Maria_Konopni
  cka29
• Fotografie (oprócz podanych powyzej)
• rugi pruskie - obraz K. Górskiego
• http//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thu
  mb/a/a4/Prussian_deportations.PNG/266px-Prussian_d
  eportations.PNGrycina - strajk szkolny we
  Wrzesni     http//wrzesnia.w.interia.pl/historia/
  strajk.htmrycina - opuszczenie ziemi   
   http//www.zrodlo.krakow.pl/Archiwum/2003/11/31.g
  iftransport wozu Drzymaly     http//img.audiovis
  .nac.gov.pl/PIC/PIC_1-H-8.jpgrekopis wiersza    
  http//www.muzeumzarnowiec.pl/grafika/fotokopiarek
  opisuroty222.jpgzdjecie Sokolów    
  http//www.wawel.net/images/styczen_2005/dawne_kra
  kow/stare/htm/6.htmGwiazdka Cieszynska    
  http//www.cieszyn.pl/files/gwiazdka20c202220X
  201918.jpg Prezentacja http//www.templateswise.co
  m/detail/link-83.html

18
Bibliografia/netografia

• portret A. Wiwulskiego     http//www.vilniauspily
  s.lt/get.php?i.1226nagrobek A. Wiwulskiego
  http//www.osk.am.wroc.pl/cgi-bin/news/gazeta.cgi?
  nr21?zr115portret I.J. Paderewskiego     
  http//commons.wikimedia.org/wiki/FilePaderewski1
  921.jpgpomnik Grunwaldzki - A. Wiwulski   
   http//www.usc.edu/dept/polish_music/PMJ/image/4.
  2.01/grunwald.jpgpublicznosc przed
  nieodslonietym pomnikiem     http//www.kongreskul
  tury.pl/title,Zjadz_Grunwaldzki,pid,64.htmlodslon
  iecie pomnika     http//www.histografica.com/pict
  ures/original/o_92cfdaqs.jpg            
   http//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f
  6/The_Grunwaldzki_Monument_in_Cracow_2.jpg      
   http//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1
  5/The_Grunwaldzki_Monument_in_Cracow_1.jpgprzemów
  ienie I.J. Paderewskiego     http//www.mhf.krakow
  .pl/wystawy/pomnik/pader.jpgTeatr Miejski (im.
  J. Slowackiego)    http//www.krakow.pl/miasto/90r
  ocznica/?fotoimg/mhf/40.jpgpark im. Jordana  
   http//www.krakow.pl/miasto/90rocznica/?fotoimg/
  mhf/19.jpgwidok Wawelu       http//www.wawel.net
  /images/20-05-2007/wawel_old/htm/6b.htmStary
  Teatr 1907     http//bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/doc
  content?id1078fromdirids1ver_id37260lp1Q
  I0BEC2B19AAF86BFA4B9A6D2AB0623DA9-3zlot Sokolów
      http//www.kongreskultury.pl/library/Image/His
  toria_Kongresow/2_1910_350.jpgpochód na Wawel
      http//www.kongreskultury.pl/library/Image/His
  toria_Kongresow/3_1910_350.jpgzniszczenie
  pomnika w 1940 r.     http//upload.wikimedia.org/
  wikipedia/commons/thumb/3/34/WWII_Krakow_-_01.jpg/
  200px-WWII_Krakow_-_01.jpgPlac Matejki
  wspólczesnie  http//krakownacodzien.blox.pl/2009/
  02/Na-Placu-Matejki.html
• Prezentacja http//www.templateswise.com/detail/li
  nk-83.html