Il-Hajja ta

1
Il-Hajja ta Mikiel Anton Vassalli
2
Min kien Mikiel Anton Vassalli?

• Missier l-Ilsien Malti
• Il-mudell ta kif wiehed ikun Malti tajjeb
• Kittieb u Lingwista
• Hassieb u Riformatur
• Ribell u Studjuz
• Rivoluzzjonarju

3
It-tfulija ta Vassalli

• Twieled Haz-Zebbug fil-5 ta Marzu 1764
• Meta kien ghad ghandu sentejn, missieru miet
  fl-ghomor ta 32 sena

4
Iz-zghozija ta Vassalli

• Fl-1845 nghata premju mill-iskola tal-Gharbi,
  il-Belt
• Kien jemmen li l-Maltin ghandhom iwarrbu d-dalma
  tal-injoranza, ikissru l-ktajjen ta fehmiet
  imqarrqa u ta' deni
• Kompla l-istudji tieghu fRuma fejn tharreg
  tajjeb fil-Latin u t-Taljan izda l-iktar fl-ilsna
  Semitici, u ma damx ma sar professur taghhom

5
Iz-zghozija ta Vassalli

• Dan il-fatt ghenu biex jaghraf il-bixra vera
  tal-ilsien Malti li dak iz-zmien kien imwarrab
  sew mill-poplu tieghu stess

6
Iz-zghozija ta Vassalli

• Ha sehem fit-tkeccija tal-Kavallieri minn Malta,
  favur il-hakma Franciza
• Ghalhekk intbaghat il-habs mill-Kavallieri
  fil-forti Rikazli, fejn dam sentejn sakemm
  inheles minn Napuljun

7
Iz-zghozija ta Vassalli

• Meta l-Inglizi waslu Malta tefghu lil Vassalli
  mill-gdid fil-habs fuq suspett li hu miftiehem
  mal-ghedewwa
• Qatta sena fil-qorti tal-Imdina sakemm marad

8
Iz-zghozija ta Vassalli

• Xahar wara eziljawh fi Franza ghal dejjem bhala
  gakbin
• Izda ghoxrin sena wara, fl-1820, wasal lura
  Malta, ghajjien u nieqes minn mezzi ta ghajxien
  ghalih u ghal uliedu 

9
Lura Malta minn Franza

• Meta gie Malta minn Franza kien fqir u mizzewweg
  Maltija, berba ulied.
• Beda jghallem ukoll il-Franciz
• Beda jikkollabora mal-Protestanti fil-qlib
  tal-Kotba Mqaddsa

10
Lura Malta minn Franza

• Il-kotba li bdew johorgu l-Protestanti kienu
  bil-Malti, l-Ingliz u t-Taljan
• Bis-sahha tal-President tal-Kunsill
  tal-Università, sar l-ewwel professur tal-Malti
  fl-Università
• Imma Vassalli xorta baqa mcahhad mit-twettiq ta
  ghanijietu li jistampa l-kotba tieghu

11
Lura Malta minn Franza

• Vassalli sab ghajnuna minghand ic-Church
  Missionary Society li kienet knisja Protestanta u
  li kienet waqqfet centru fMalta mnejn tqassam
  il-Bibbja fi lsien il-poplu.
• Vassalli gie fdat bit-traduzzjoni tal-Vangeli,
  bil-weghda li jistampawlu wkoll il-grammatika
  riveduta tieghu tal-Malti

12
Lura Malta minn Franza

• L-ghan tat-traduzzjoni tieghu tal-Vangeli ma
  kienx religjuz izda biex il-Maltin isiru midhla
  tal-Malti
• Izda meta miet fit-12 ta Jannar 1828,
  il-Kappillan ma riedx jaghtih difna Kattolika
  minhabba l-kollaborazzjoni tieghu
  mal-Protestanti - ghalkemm Vassalli qatt ma sar
  membru maghhom

13
Lura Malta minn Franza

• Billi hbiebu l-Protestanti ma xtaqux li l-katavru
  tieghu jindifen fpost imwarrab, difnuh fwiehed
  mic-cimiterji tal-Inglizi

Ic-cimiterju tal-Imsida
14
Vassalli u l-Ilsien Malti

• Ried li l-Maltin ma jibqghux injoranti
• Ghall-ewwel, Vassalli beda jigbor il-qwiel Maltin
  biex johrog minnhom l-gherf mhux miktub ta
  missirijietna

15
Vassalli u l-Ilsien Malti

• Il-lingwa hi strettament marbuta mal-istorja
  tal-bnedmin li jitkellmuha
• Kien kontra n-nies tal-bliet li kienu jqisu
  l-kliem barrani isbah mill-Malti

16
Vassalli u l-Ilsien Malti

• Ried dinjità u attenzjoni lill-wirt qadim izda
  mwarrab bhalma kien l-ghana
• Fost il-kitbiet tieghu nsibu l-Alfabett Malti
  mfisser bil-Malti u bit-Taljan
• Vassalli kiteb ukoll l-ewwel dizzjunarju Malti
  Lexicon li kien ippubblikat fl-1796. Kull kelma
  kienet spjegata bil-Latin u bit-Taljan

17
(No Transcript)
18
Vassalli u l-Ilsien Malti

• Ghal Vassalli, l-unika soluzzjoni kienet
  l-edukazzjoni, specjalment it-taghlim tal-qari u
  tal-kitba
• Vassalli ried li l-edukazzjoni tkun dritt
  ghat-tfal, bla hlas

19
Vassalli u l-Ilsien Malti

• Kien tal-fehma li l-livell tal-edukazzjoni jikber
  jekk l-ghalliema jispjegaw bi lsien pajjizhom,
  jigifieri bl-ilsien Malti

20
Il-monument ta Vassalli

• Il-monument ta Vassalli jinsab int u diehel
  Haz-Zebbug
• Kull Malti ta min jammira l-kapacità u l-impenn
  personali ta Vassalli brisq l-ilsien Malti

21

• TMIEM
• Melanie Gauci, Steven Mifsud u Yanica Vassallo
• 2011