DUN KARM PSAILA il-poeta Nazzjonali

1
DUN KARM PSAILAil-poeta Nazzjonali
2
Twelid u trobbija

• Twieled fit-18 tOttubru 1871 fdar numru 18,
  Triq il-Parrocca Haz-Zebbug.
• Kien id-disa wild fost ghaxar ahwa li minnhom
  il-poeta lahaq biss erbgha ghax l-ohrajn mietu
  zghar.
• Dun Karm jistqarr li kien tifel imqareb hafna u
  hadd ma seta jsib tarfu.

3
L-influwenza ta ommu

• Ommu, Lunzjata mwielda Pisani, (1831-1909) kienet
  mara twajba li halliet influwenza kbira fuq
  il-poeta.
• Ta spiss isemmiha fil-poeziji tieghu u jasal
  biex jaghraf li kellha sehem importanti fl-ghazla
  tal-vokazzjoni tieghu
• u fik, anglu ta mhabba, omm ghaziza, ftakart
  li nissilt fqalbi x-xewqa ta dan il-hobz
• ... u forsi kienet bidu tal-ohra li
  wasslitni fil-quccata tal-artal ma Gesù.

4
Ir-relazzjoni ma missieru

• Filippu Psaila (1828-1892), missier il-poeta,
  minkejja li kien gej minn familja tal-bdiewa,
  intefa fuq it-tbahhir bejn Malta u l-Grecja.
• Dan wassal biex il-poeta bena relazzjoni akbar
  mommu milli ma missieru.
• Biex ifakkar il-mewt ta missieru, Dun Karm kiteb
  is-sunett bit-Taljan, A mio padre morto.
• Fil-poeziji tieghu, il-poeta ta sikwit isemmi
  l-bahar, nghidu ahna fil-poeziji Zaghzugh ta
  Dejjem, Kewkbet is-Safar u Il-Gerrejja u Jien.

5
L-istudji

• Wara l-istudji primarji, fil-21 ta Settembru
  1885, dahal is-Seminarju biex ikompli l-istudji
  sekondarji.
• Fl-1888, meta kellu 18-il sena, beda l-istudji
  ghal sacerdot.
• Fdin is-sena kiteb l-ewwel poezija tieghu
  bit-Taljan, Del mio genio primizio, iddedikata
  lill-Isqof Pietru Pace.
• Gie ordnat sacerdot ta 23 sena, fis-17 ta Mejju
  1894.

6
Il-Poezija bit-Taljan

• Fl-1896 Dun Karm hareg l-ewwel ktieb ta poeziji
  bit-Taljan, Foglie dalloro.
• Fih hemm gabra ta 37 poezija li kien kiteb bejn
  is-17-24 sena.
• Dik il-habta kien jghallem l-Ingliz, it-Taljan u
  l-Latin fis-Seminarju.

7
Barra minn Malta

• Bhala qassis zaghzugh, fl-1901 mar Londra u
  Parigi.
• Ghamel waqfa wkoll fTunez.

8
Maxi hbieb ZebbuginDilettant tad-daqq
tal-Mandolina
9
Zminijiet iebsa u ta solitudni

• Fl-1909, garrab il-mewt tommu Lunzjata fl-età
  ta 78 sena.
• Fl-1910, il-Kardinal La Fontaine, wettaq riforma
  fis-Seminarju u Dun Karm kellu jsib post
  alternattiv fejn joqghod.
• Kera post numru 52, fi Triq l-Ifran il-belt
  Valletta.
• Ghex ghal 26 sena wahdu, il boghod minn hutu u
  shabu fsolitudni kbira.

10
L-ewwel poezija bil-Malti

• 11 ta Jannar 1912
• Dun Karm jitlob l-ghajnuna tal-Madonna biex
  jikteb l-ewwel poezija bil-Malti.
• Dan biex jikkuntenta lill-Mons. Pawl Galea u
  lis-Sur Guzè Muscat Azzopardi li thajru jibdew
  johorgu l-perjodiku Il-Habib.
• Din il-poezija jisimha Quddiem Xbiha
  tal-Madonna.

11
Snin tad-deheb

• Fis-snin ta solitudni u niket, Dun Karm holoq
  l-aqwa xoghlijiet poetici tieghu, fosthom
• Lill-Kanarin Tieghi
• Il-Vjatku
• Zjara lil Gesù
• Il-Jien u Lil Hinn Minnu

12
L-ewwel pubblikazzjoni bil-Malti

• Mejju 1914
• Dun Karm jippubblika l-ewwel 15-il poezija
  bil-Malti.
• Il-ktejjeb semmieh Gemgha tal-poeziji li chtibt
  bil-Malti u kien jifforma n-numru 140
  tar-rivista popolari Moghdija taz-Zmien.
• Il-benefattur ewlieni kien Alfons Maria Galea li
  bi flusu, ghen kemm-il darba lil Dun Karm
  fhidmietu.

13
Membru fl-Ghaqda tal-Kittieba tal-Malti

• 1920/21
• Titwaqqaf l-Ghaqda tal-Kittieba tal-Malti li
  bdiet tahdem biex ikun hemm alfabett u
  ortografija wahda ghall-Malti.
• Dun Karm intghazel fil-kumitat taghha u kien
  membru wkoll fil-kummissjoni li bdiet tahdem fuq
  l-alfabett u l-ortografija.

14
Mahtur Assistent Biblijotekarju

• 1921
• Dun Karm jinhatar Assistent Biblijotekarju
  tal-Librerija Nazzjonali tal-Belt.
• Zamm din il-kariga ghal zmien twil u kien xoghol
  ghal qalbu ferm.

15
Ghajnuna fid-dar

• Billi Dun Karm kien jghix wahdu, kuginuh Toni
  Pisani kien jibghatlu lil bintu Pina biex
  tnaddaflu darba fil-gimgha.
• Wara Pina bdiet tmur ohtha Gannina li baqghet
  iddur bih sakemm mardet serjament u mietet fil-15
  ta Frar 1937.
• Dun Karm kien japprezza hafna xoghol Gannina u
  ddedikalha diversi poeziji.

16
5 ta April 1922

• Dun Karm inhatar Monsinjur Onorarju tal-Katidral.

17
Hidma Pastorali

• Dun Karm kien l-ewwel Direttur Spiritwali
  tal-membri xebbiet tal-Legjun ta Marija.

18
Guzè Bonnici johroglu It-Tliet Kotba tal-Ghana

• XHabb u xhaseb il-Poeta (1939)
• XEmmen il-Poeta (1939)
• XGhamel izjed il-Poeta (1940)

19
Poeta Nazzjonali

• 1935
• Laurent Ropa, fl-artiklu Malta et sa
  littérature fLa Grande Revue, isejjah lil Dun
  Karm Poeta Nazzjonali.
• (Leur auteur, Mgr. Carmelo Psaila alias Dun
  Karm, fait figure de poète national).

20
Midalja tad-deheb Guzè Muscat Azzopardi

• Dun Karm inghata dan l-akbar unur bhala
  apprezzament tal-hidma kbira tieghu brisq
  il-Malti u l-Letteratura fl-1946.
• Kien il-Gvernatur Ingliz Sir Francis Douglas, li
  ta personalment lil Dun Karm din l-onorificenza.

21
L-Innu MaltiMiktub minn Dun Karm

• L-Innu Malti ndaqq ghall-ewwel darba fis-27 ta
  Dicembru 1922, fit-Teatru Manoel.
• Fis-27 ta Frar 1941 saret talba mil-Logutenent
  Kurunell Roger Strickland biex l-Innu Malti jkun
  maghruf ufficjalment mill-Kunsill tal-Gvern bhala
  l-Innu Nazzjonali.
• L-Innu Malti huwa mnizzel kemm fil-Kostituzzjoni
  ta Malta tal-1964 kif ukoll tal-1974.

22
L-Innu MaltiMuzika ta Robert Samut

• Prof. Robert Samut specjalizza fil-medicina imma
  minn ckunitu kien ihobb il-muzika.
• Meta kien fl-Università ta Edinburgh, hbiebu
  barranin talbuh ikantalhom l-innu ta pajjizu u
  minn hawn intebah li Malta kienet ghadha bla innu
  nazzjonali.
• Meta rritorna pajjizu, Samut ikkompona l-melodija
  li ghaliha Dun Karm kiteb il-versi tal-Innu
  Malti.

23
Innijiet li jsahhru

• Dun Karm jibqa maghruf ghall-innijiet li kiteb
  fosthom l-Innu ta Filghodu u l-Innu ta
  Filghaxija, Fil-Hlewwa ta Mejju u l-Innu
  Ewkaristiku li ha fama internazzjonali.

24
Dun Frans Camilleri Il-fotografu ta Dun Karm
25

• L-ahhar ritratt tal-Poeta Nazzjonali

26
Mewt u difna

• Dun Karm miet fit-13 ta Ottubru tal-1961,
  fl-ghomor ta 90 sena neqsin hamest ijiem.
• Huwa kien talab u qala permess biex jibni
  kappella personali fic-cimiterju ta rahal
  twelidu fejn jinsab midfun illum.

27
Non Omnis Moriar

• Izda l-ghanja ma tmutx
• Minn taht il-ghatu
• Tal-qabar wahdu tibqa hierga safja
• Il-mewga ddoqq li gewwa qalbi ssawret
• fil-holma ta zghoziti
• Hekk il-poeta jghanni
• meta tmissu l-id tAlla
• Habbar tas-sewwa, mera tas-sbuhija,
• kelmtu mis-sema, u min fis-sema tnissel
• la jixjieh u la jmut.
• Il-poeta jintemm u l-ghanja tibqa.

28
Ghaziz ghall-pajjiz

• Bosta persuni u ghaqdiet taw gieh u baqghu
  jfakkru lill-Poeta Nazzjonali wara mewtu.
• Is-socjetà tal-kleru Christus Rex gabret il-fondi
  biex isir bust tal-bronz ghal Dun Karm mahdum
  mill-iskultur Gorg Borg.

29
Karmen Mikallef Buhagar

• Tul hajjitha, Karmen Mikallef Buhagar hadet
  hsieb tqieghed lapidi mal-postijiet marbutin
  mal-hajja ta Dun Karm u harget il-fondi
  ghall-Konferenza Dun Karm
• li bdiet fl-1976.

30
Imfakkar miz-Zebbugin

• Fl-1971, fil-mitt sena minn twelidu, il-Kunsill
  Civiku ta Haz-Zebbug waqqaf mafkar fgiehu.

31
Bijografiji u kritika letterarja

• Prof. Oliver Friggieri ppubblika Il-Poeziji
  Migbura ta Dun Karm u Dun Karm Le Poesie
  Italiane flimkien ma ghadd sabih ta kotba u
  numru kbir ta studji fuq il-Poeta Nazzjonali.

32
Il-mafkar tal-Poeta Nazzjonali

• Fis-sena 2000 l-Ghaqda tal-Malti (Università) u
  l-Ministeru tal-Edukazzjoni waqqfu monument lil
  Dun Karm fil-Furjana.
• Kull sena, fix-xahar ta Ottubru, l-istudenti
  flimkien mal-ghalliema taghhom ifakkru lill-Poeta
  Nazzjonali.

33

• Hobb, jekk jiswewlek, l-ilsna barranija,
• izda le tbarri lil min hu ta gewwa.

34
TMIEM

• Hajr lil
• Marlon Barbara
• Joseph P. Borg
• Ina Cutajar
• Phyllis Debono
• George Mifsud
• Thomas Pace
• Claire Zerafa
• http//schoolnet.gov.mt/dunkarmpsaila
• http//malti.skola.edu.mt
• http//www.maltikurja.wordpress.com