SPECIFI^NI PROFESIONALNI RIZICI KAJ ZDRAVSTVENI RABOTNICI

1

• SPECIFINI PROFESIONALNI RIZICI KAJ ZDRAVSTVENI
  RABOTNICI
• Prof d-r Jovanka
  Karaxinska-Bislimovska
• Institut za medicina na
  trud, SZO
• Kolaborativen centar
• Skopje, Republika Makedonija

2
ZDRAVSTVENI RABOTNICI (WHO
Report, 2006)

• ? SITE LICA ANGA_at_IRANI VO SPECIFINI AKTIVNOSTI
  SO PRIMARNA CEL DA SE SOUVA ZDRAVJETO NA LU\ETO
• ONIE KOI GO PROMOVIRAAT I UVAAT ZDRAVJETO, KOI
  GI DIJAGNOSTICIRAAT I LEKUVAAT BOLESTITE, ONIE VO
  ZDRAVSTVENIOT MENAXMENT, RABOTNICI ZA PODRKA I
  POMO
• SITE KOI OBEZBEDUVAAT
• FUNKCINIRAWE NA ZDRAVSTVENIOT
• SISTEM

3
World Health Day 2006 - a message from
the Director-General

• World Health Day 2006 gives us all an
  opportunity to celebrate the remarkable
  contribution to human health and development made
  by health workers.
• Without a strong health workforce, advances
  in healthcare cannot reach and benefit the people
  who need them. Effective ways of preventing and
  treating disease require assessment, delivery and
  monitoring by health workers.
• Dr LEE Jong-wook

4
59.8 milioni zdravstveni rabotnici- globalno nivo
(WHO Report, 2006)
5
GLOBALIZACIJA I RABOTNA SILA VO ZDRAVSTVOTO

• RABOTNI USLOVI, ZDRAVSTVENI USLUGI-BRZI PROMENI
• BIOMEDICINSKI INFORMACII, NOVI ZNAEWA, NOVI
  METODI
• NOVI TEHNOLOGII, REMODELIRAWE NA RABOTNI MESTA,
  MNOGU VISOKI BARAWA ZA REALIZACIJA
• GUBITOK NA RABOTA, KONKURENCIJA, NAMALUVAWE NA
  FONDOVITE, RESTRUKTURIRAWE I PRIVATIZACIJA NA ZS
• NISKA OPTESTVENA PODRKA, POMALA KONTROLA,
  NESIGURNOST, MIGRACIJA

6
SIXTIETH WORLD HEALTH ASSEMBLY, WHA60.26, 2007

• GLOBAL PLAN OF ACTION ON WORKERS HEALTH
  20082017
• CEL 1 Razvoj i implementacija na nacionalni
  instrumenti za zdravjeto na rabotnicite
• Visoko rizien sektor-ZDRAVSTVO

7
ZDRAVSTVENI RABOTNICI VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

• 2008 GODINA-
• VKUPNO OKOLU 25 000 VRABOTENI
• VO ZDRAVSTVENIOT SEKTOR, PREKU 17 000
• ZDRAVSTVENI RABOTNICI,
• 5000 DOKTORI PO MEDICINA
• 1945 GODINA - 123 DOKTORI PO MEDICINA

8
Zdravstveni profesionalci-tim

• Doktori, d-r specijalist po medicina ili
  stomatologija
• Specijalizirani medicinski profili
• Med.sestra, stom.sestra, laboratoriski ili
  sanitaren tehniar, akuerka
• Pomoen personal (higieniar, voza i sl)

9
Raboten proces, rabotna sredina, rabotni zadai

• Karakter, priroda i nain na rabota
• Organizacija na rabota
• Eko-tehnoloki proces, uslovi na rabota
• Oprema i instrumenti za rabota

10
FAZI NA RABOTA

• ZEMAWE PODATOCI
• PODGOTOVKA I OBRABOTKA
• ANALIZA
• EVALUACIJA
• DELUVAWE

11
SPECIFINI BARAWA NA RABOTATA

• SPECIJALIZIRANI ZNAEWA I VETINI
• ADEKVATNI PSIHOLOKI I SETILNI FUNKCII
• MANUELNA SPRETNOST, IZVE_at_BANOST, PRECIZNOST,
  KOORDINACIJA NA DVI_at_EWA

12
ORGANIZACIJA NA RABOTA

• RABOTNO VREME
• SMENI
• NONA RABOTA
• ITNI SLUAJI
• ROTACIJA NA RAB. MESTA
• TIMSKA RABOTA

13

• OBEM
• FREKVENCA NA RABOTA
• STRUKTURA NA MORBIDITETOT NA PACIENTITE

14
PROFESIONALEN RIZIK - MO_at_NOST ZA OTETUVAWE NA
ZDRAVJETO SO SPECIFIEN PROFESIONALEN FAKTOR
15
Specifini rabotni rizici i efekti

• Rabotno mesto
• Rabotna okolina
• Raboten proces
• Rabotnici

16
PROFESIONALNI RIZICI KAJ ZDRAVSTVENI RABOTNICI

• FIZIKI NOKSI mikroklima, svetlina, buava,
  jonizirako i nejonizirako zraewe
• MEHANIKI NOKSI ostri predmeti, instrumenti,
  igli, zapalivi i eksplozivni susptanci,
  elektrini aparati
• HEMISKI NOKSI anestetici, citostatici i drugi
  lekovi, steriliziraki agensi i dezinficiensi
• BIOLOKI NOKSI mikroorganizmi, lateks,
• laboratoriski ivotni,
• PSIHOLOKI NOKSI stres, zamor, nova tehnologija,
  nona rabota,
• ERGONOMSKI FAKTORI zamorno drewe na teloto,
  teok teret, povtoruvani dviewa,

17
ZDRAVSTVENI EFEKTIPROFESIONALNI BOLESTI,
BOLESTI VO VRSKA SO RABOTA, POVREDI NA RABOTA

• iritiraki (koa, oi, respiratoren efekt)
• toksien (akutni i hronini intoksikacii)
• senzibiliziraki (alergiski zaboluvawa)
• infektiven (hepatit, TBC, HIV i dr.)
• psihosocijalen (psihiki tegobi, psihosomatski
  naruuvawa)
• kancerogen (maligni zaboluvawa)
• teratogen (oteuvawa na plodot)
• mutagen (hromozomski aberacii)

18
(No Transcript)
19
STARO-NOVI PROBLEMISpecifini profesionalni
rizici i zdravstveni rabotnici

• Institut za medicina na trud-poveedecenisko
  
• sledewe
• Nauen proekt "Specifini
  profesionalni rizici kaj zdravstvenite
  rabotnici-infektivni i psihosocijalni agensi"
  (2002-2004)
• WHO SEE Network on Workers Health
• WHO Working Plan 2006-2020-healthcare workers
• Javno zdravstven prioritet
• Preventivni strategii za zatita

20
Zdravstveni rabotnici i infekcija

• Zdravstveni rabotnici so rizik -rabotnici kaj koi
  vo tekot na rabotata postoi monost za infekcija
  poradi kontakt so pacientite, krvta ili drugite
  telesni tenosti
• (Rapiti et al., 2005)

21
(No Transcript)
22
Transmisija na infekcija preku ubod so igla ili
povreda so ostar predmet

• Incidenca na anti-HCV serokonverzija po
  akcidentalna perkutana ekspozicija na HCV
  pozitiven izvor - 1,8
• (Mitsui et al., 1992 Lanphear et al., 1994
  Puro et al., 1995 Alter, 1997)
• Procent na serokonverzija po akcidentalna
  perkutana ekspozicija na HBV se dvii od 6 do
  30 , proseno 18
• (Seeff et al., 1978)
• Rizik povrzan so profesionalna ekspozicija na
  HIV preku perkutana povreda e 0,3
• (Tokars et al., 1993 Gerberding, 1994)

23
Povredi od igli i ostri predmeti kaj isleduvanite
zdravstveni rabotnici
plt0,05
Karaxinska Bislimovska i sor., 2004
24
Podatoci za ispituvawe na HBV, HCV i HIV status
kaj isleduvanite zdravstveni rabotnici vo tekot
na poslednata godina
25
Distribucija, spored dejnost, na eksponiranite
zdravstveni rabotnici so pozitiven anti-HBc At
status
26
Sprovedena HBV aktivna profilaksa kaj
ispituvanite zdravstveni rabotnici
27

• Zdravstveni rabotnici i hronien profesionalen
  stres
• Stres asociran so rabota
• Model na emocionalni, kognitivni,
  bihejvioralni i fizioloki reakcii na nepovolni i
  tetni aspekti od obemot na rabota, rabotnata
  organizacija i rabotnata okolina.
• Burnout syndrome (Sindrom na istroenost)
• Fiziko i emocionalno istotuvawe
• kaj profesionalci koi rabotat so lue.

28
Podatoci od praalnikot za hronien
profesionalen stres za
stresogeni faktori koi bitno ja otenuvaat
rabotata
Stresogen faktor
Zamorni kontakti so pacientite koi emocionalno Ve iscrpuvaat 33,3
Potreba od itni intervencii 19,6
Rabota so hronini bolni 11,8
Rabota so neizleivi bolesti 33,3
Rabota so nekritini bolni, so nepredvidlivo odnesuvawe 41,2
Rabota so zarazni bolesti 33,3
Odgovornost za pacientite 33,3
Odgovornost za donesenite odluki 27,5
Zapostavuvawe na pacientite vo polza na administrativnite potrebi 43,1
Nedostatok na terapiski uspeh 21,6
Nedostatok na vreme 19,6
Rabotno preopteretuvawe 35,3
Nisko vrednuvawe 56,9
Mali monosti za profesionalno napreduvawe 58,8
Nedostatok na obuka 33,3
Nedostatoci vo organizacijata na rabotata 56,9
Loi interpersonalni odnosi i nedostatok na meusebna poddrka 39,2
Rabota vo smeni 9,8
Nona rabota 11,8

29
(No Transcript)
30
Distribucija na Burn-out Sy spored profili na
zdravstveni rabotnici
V.Basarovska, 2006
31
Procent na ispituvanite zdravstveni rabotnici so
visoki i sredni vrednosti na EI, DE I RLU
V.Basarovska, i sor. 2006
32

• BEZBEDNOST NA RABOTA-OBVRSKA NA SITE
  ZDRAVSTVENA SLU_at_BA -INICIJATOR I KOORDINATOR

33

• DA SE MINIMIZIRA RIZIK- TREBA DA SE OBEZBEDI
  SIGURNOST SIGURNOST PRI RABOTA
• ZA SIGURNOST PRI RABOTA TREBA ADEKVATNI RABOTNI
  USLOVI, OPREMA, PROSTOR, PRIMENA NA MERKI ZA
  ZATITA, INFORMACIJA, TRENING, KONTROLA

34
Sigurnost na rabota - Principi

• Informacija
• Odgovornost
• Osnovni postapki
• Specifini postapki

35
PROGRAMA ZA ZATITA PRI RABOTA

• VKLUEN SEKOJ VRABOTEN
• INDIVIDUA, KOLEKTIV, IMOT
• PROCENKA NA RIZIK
• IZBOR NA POSTAPKI I MERKI ZA ZATITA
• ZGOLEMUVAWE SVESNOST ZA RIZIK
• INSTRUKCII, OBUKA I TRENING ZA VRABOTENI

36
MERKI ZA ZATITA

• TEHNIKO-TEHNOLOKI
• (KOLEKTIVNI I LINI)
• MEDICINSKI
• ZAKONSKI

• UNIVERZALNI MERKI
• (SEKOJA RABOTA - POTENCIJALNO OPASNA)
• SPECIFINI MERKI (ZA DEFINIRAN RIZIK)

37
TEHNIKO-TEHNOLOKI MERKI

• KONTROLA NA RABOTNA SREDINA
• ODR_at_UVAWE NA RABOTNI PROSTORII
• DISPOZICIJA NA MEDICINSKI OTPAD.....
• LINI ZATITNI SREDSTVA

38
MEDICINSKI MERKI

• Preventivni medicinski pregledi (pred vrabotuvawe
  - prethoden pregled, periodien medicinski
  pregled)
• Specifina profilaksa (markeri, vakcina, PEP)
• Dokumentacija i evidencija na povredi i
  zaboluvawa
• Registracija na boleduvawa i
• otsustva od rabota

39
ZAKONSKI AKTI
PREVENTIVNA POLITIKA
EDUKACIJA I OBUKA
PREVENCIJA NA BOLESTI I POVREDI NA RABOTA
KONSULTACII
KONTROLA NA RIZIK
IDENTIFIKACIJA NA RIZIK
PROCENKA NA RIZIK
40
KLUNA PORAKA

• We need to create a culture of safety in the
  work environment to make sure that health care
  organizations promote and support occupational
  diseases and injuries at work prevention.
• Julie Gerberding, M.D., M.P.H.
• CDC Director, USA, 2001