Kreatywna rachunkowosc czyli finanse w krzywym zwierciadle

1
Kreatywna rachunkowosc czyli finanse w krzywym
zwierciadle
Piotr Hans
2
Kreatywna rachunkowosc czyli finanse w krzywym
zwierciadle Piotr Hans CIA CFE CMR Audytor
Wewnetrzny Grupy Kapitalowej NOVOL Sp. z o.o.
3

• GRUPA KAPITALOWA NOVOL
• materialy dla lakiernictwa samochodowego
  budownictwo sportowe i przemyslowe szkutnictwo,
  kamieniarstwo, farby i lakiery dla przemyslu,
  ale takze uslugi hotelowo-gastronomiczne (Palac
  Mierzecin)
• obrót skonsolidowany w 2010 roku prawie 300 mln
  zl
• zatrudnienie w grupie w 2010 roku ponad 800
  osób
• 7 spólek zaleznych w Polsce i 3 za granica
  (produkcja, handel, uslugi)

4

• STATYSTYKI (USA)
• 347 przypadków falszowania sprawozdan w latach
  1998-2007 (294 przypadków w latach 1987-1997)
• srednia wartosc strat wyniosla 400 mln (25 mln
  ) mediana strat 12 mln (4,1 mln )
• sredni czas trwania procederu okolo 24 miesiecy
• 19 spólek z Californii, 10 z Nowego Jorku
• w 89 zawiadomien SEC CEO i/lub CFO byli
  wskazywani jako powiazani z procederem
  falszowania sprawozdan
• motywacja
• koniecznosc spelniania wewnetrznych, czy
  zewnetrznych oczekiwan odnosnie zyskownosci
• spelnianie wymagan stawianych przez banki
  (kowenanty)
• wzrost znaczenia wynagrodzenia menadzerów w
  oparciu o wyniki finansowe

Fraudulent Financial Reporting 1998-2007
www.coso.org
5

• MOTYWACJA
• Chciec ciut wiecej, zaden wstyd / Lepiej
  piekniej, zaden grzech.
• Katarzyna Nosowska Makro
• Chodzi o to, panie i panowie, ze chciwosc z
  braku lepszego okreslenia jest dobra. Chciwosc
  jest sluszna. Chciwosc jest skuteczna. Chciwosc
  oczyszcza, chwyta istote ducha ewolucji. Chciwosc
  w kazdej formie chciwosc zycia, pieniedzy,
  milosci, wiedzy odznaczyla sie rozwojem
  ludzkosci.
• Gordon Gekko Wall Street

6

• NACZELNE ZASADY RACHUNKOWOSCI
• memorialu
• wiernego obrazu
• kontynuacji dzialalnosci
• ostroznej wyceny
• ciaglosci
• wspólmiernosci
• istotnosci
• kompensacji

7

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI
• w dól
• w góre
• przychody
• koszty
• rezerwy
• zobowiazania

8

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI PRZYCHODY
• ksiegowanie fikcyjnej sprzedazy
• ksiegowanie przychodów przyszlych okresów w
  okresie biezacym (tzw. "zapychanie kanalów
  dystrybucji")
• uznawanie przychodów zwiazanych ze sprzedaza
  warunkowa lub sprzedaza z gwarancja zwrotu
• nieujawnianie informacji na temat przychodów
  dotyczacych zaniechanej dzialalnosci
• uznawania przychodów i opóznianie dostawy w
  porozumieniu z firma transportowa
• nieprawidlowe rozpoznawania przychodów w stosunku
  do ustalonych warunków dostawy (INCOTERMS)

9

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI PRZYCHODY cd.
• uznawanie przychodów z wieloletnich umów
  serwisowych w roku dostawy
• cesja naleznosci z tytulu umowy wieloletniej na
  inny podmiot (realizacja natychmiastowej
  sprzedazy)
• sprzedaz aktywów po zawyzonych cenach (transakcje
  z jednostkami powiazanymi)
• niezamykanie ksiag rachunkowych po zakonczeniu
  roku (np. ksiegowanie sprzedazy do 10 stycznia)
• manipulowanie stopniem zaawansowania realizacji
  kontraktów dlugoterminowych

10

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI KOSZTY
• zawyzanie wysokosci odpisów aktualizujacych (np.
  zapasów) w celu ich przyszlego odwracania lub
  sprzedazy z "wiekszym" zyskiem
• odejmowanie rabatów i potracen od zakupów
  dotyczacych przyszlych okresów od kosztu wlasnego
  sprzedazy w biezacym okresie
• aktywowanie i amortyzowanie kosztów napraw,
  remontów, uslug serwisowych
• pomijanie zapisów, stornowanie kont kosztowych

11

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI KOSZTY cd.
• rozliczanie w czasie kosztów dotyczacych
  biezacego okresu
• falszowanie wyników inwentaryzacji (szczególnie
  przy spisywaniu w koszty wartosci zakupów
  materialów, towarów)
• korekty kont kosztowych w korespondencji z
  kontami zobowiazan
• zanizanie wartosci odpisów z tytulu utraty
  wartosci aktywów trwalych
• zawyzanie aktywów stanowiacych efekt prac
  rozwojowych
• manipulowanie stopniem zaawansowania realizacji
  kontraktów dlugoterminowych

12

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI REZERWY
• nie tworzenie rezerw na zwroty (takze w przypadku
  uznawania przychodów ze sprzedazy z gwarancja
  zwrotu)
• tworzenie nadmiernych rezerw na przyszle straty
  i zobowiazania
• tworzenie nadmiernych rezerw w trakcie polaczenia
  jednostek gospodarczych (na restrukturyzacje)

13

• RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI ZOBOWIAZANIA
• nienaliczanie odsetek od istotnych zobowiazan
  przeterminowanych
• zanizanie kwot zobowiazan
• korekty kont kosztowych w korespondencji z
  kontami zobowiazan

14
RÓZNE RODZAJE MANIPULACJI STATYSTYKA
Fraudulent Financial Reporting 1998-2007
www.coso.org
15

• CZERWONE FLAGI
• przeplywy pieniezne znaczaco nizsze od zysku
• wzrost udzialu naleznosci w przychodach
• wzrost wartosci zapasów w koszcie wlasnym
  sprzedazy
• nieuzasadniony, znaczacy wzrost rezerw
• spadek udzialu kosztów stalych w wartosci
  sprzedazy
• znaczacy, nieuzasadniony wzrost kosztów
  rozliczanych w czasie
• spadek udzialu odpisów aktualizujacych naleznosci
  (zapasy) w wartosci naleznosci (zapasów) brutto
• spadek udzialu rezerw na zwroty lub naprawy w
  wartosci sprzedazy
• pelna zgodnosc z budzetami (przychody i koszty)

16

• KARY ZA KREATYWNOSC (USA)
• Bernard Ebbers, WorldCom 25 lat wiezienia
• John Rigas, Adelphia 15 lat
• Timothy Rigas, Adelphia 20 lat
• Jeffrey Skilling, Enron 24 lata i 4 miesiace
• Dennis Kozlowski, Tyco co najmniej 8 lat i 4
  miesiace do 25 lat

17

• KARY ZA KREATYWNOSC (POLSKA)
• Art. 303 KK Nierzetelna lub niezgodna z prawem
  dokumentacja
• 1. Kto wyrzadza szkode majatkowa (), przez
  nieprowadzenie dokumentacji dzialalnosci
  gospodarczej albo prowadzenie jej w sposób
  nierzetelny lub niezgodny z prawda (), podlega
  karze pozbawienia wolnosci do lat 3. 2. Jezeli
  sprawca przestepstwa okreslonego w 1 wyrzadza
  znaczna szkode majatkowa, podlega karze
  pozbawienia wolnosci od 3 miesiecy do lat 5.
• Liczba prawomocnie skazanych (lata 2001-2005)
• min 19 (2003)
• max 28 (2004)
• Sredni wymiar kary (2007) 14,2 miesiecy (w
  zawieszeniu)

18

• MECHANIZMY ZABEZPIECZAJACE
• komitety audytu (wykwalifikowani, niezalezni
  czlonkowie)
• biegli rewidenci (wybór, rotacja, niezaleznosc)
• inne (oswiadczenia sluzb finansowych, hot-line,
  audyt systemu kontroli wewnetrznej w procesie
  sprawozdawczosci finansowej)

19
DZIEKUJE ZA UWAGE Piotr Hans CIA CFE CMR Audytor
Wewnetrzny Grupy Kapitalowej NOVOL Sp. z
o.o. tel. [phone], kom. 785-014-404,
p.hans_at_novol.pl Prezentacja przedstawia prywatne
poglady autora i nie reprezentuje oficjalnego
stanowiska NOVOL Sp. z o.o.
20
Kreatywna rachunkowosc czyli finanse w krzywym
zwierciadle
Piotr Hans