PROBLEME DAYALI TIBBI TANI

1
PROBLEME DAYALI TIBBI TANI

• Yrd. Doç. Dr. Zekeriya Aktürk
• Mart 2001-Edirne

2
TIBBI TANI METOTLARI

• Categorical (Deterministic) Siniflandirilmis
• Rutin kurallar geçerlidir
• Tereddüt yoktur
• Serum Na 110mEq/l altinda ise Na veriniz
• Disüri varsa idrar kültürü al. IYE düsün
• Karar vermek kolaydir
• Hekimlerin çogu bu metodu kullanirlar
• Probabilistic (Evidential) Kanita dayali
• Bütün kararlari kategorize edemezsiniz
• Hastanin yogun bakimdan ne zaman taburcu
  edilecegi
• Bazen kesin kurallar yoktur Arti ve eksiler göz
  önüne alinarak hareket edilir.

3
SINIFLANDIRILMIS KARAR

• Basit bir mantik akisi söz konusudur
• Akis semalari kullanilabilir
• Akis semalari her ne kadar kategorize olsalar da
  hazirlanmalarinda probabilistik metotlardan
  yararlanilabilir
• Tecrübesiz doktorlar,
• Triyaj yapacak olan hekim veya hemsireler
• Bu yöntemden yararlanabilirler.
• Bazi hastanelerde akis semalari (Flow chart)
  yaygin olarak kullanilmaktadir (Beth Israeli
  Hospital Boston)
• Malpractice orani

4
SINIFLANDIRIL-MIS KARAR Akis Semasi Örnegi
5
SINIFLAN-DIRILMIS KARAR Akis Semasi Örnegi
6
(No Transcript)
7
KANITA DAYALI KARAR

• Karmasik durumlarda siniflandirilmis karar vermek
  zordur.
• Bayes denklemi

Qi ( ltTsel(1),Rsel(1),ksel(1)gt, ...,
ltTsel(i),Rsel(i),ksel(i)gt )
8
KANITA DAYALI TIP (EBM)

• 6 yasinda kiz
• Bas agrisi, ates
• Ense sertligi
• Lomber ponksiyon 50 civarinda polimorfonükleer
  lökosit,, 1-2 eritrosit ve bol miktarda gram
  pozitif diplokok
• Pnömokoksik menenjit düsünerek tedaviye
  baslayacaksiniz
• Acaba antibiyotikten once deksametazon vermek
  isitme kaybi komplikasyonunu azaltir mi? Yoksa
  enfeksiyonu uzatarak zararli mi olur? Bu konudaki
  son gelismeler nedir?
• EBM antibiyotikle birlikte dexametazon verilmesi
  isitmeyle ilgili komplikasyonlari azaltir.

9
AIM (Artificial Intelligence Medical)

• PIP (Present Illness Program)
• INTERNIST
• CASNET causal association network
• MYCIN
• MEDIKAS
• Aide au Diagnostic Medical

10
EBM KAYNAKLARI

• http//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/clinical.html
  
• PubMedin en yaygin kullanim alani literatür yani
  medline taramaktir. Ancak bunun yaninda
  klinisyenlere yönelik tedavi, teshis, etyoloji,
  prognoz gibi filtreler kullanilarak sunulan özel
  bir tarama hizmetleri de var. Ücretsiz ve kolay
  ulasilabilir olan bu hizmetin ne yazik ki bulunan
  kaynaklari önemlilik durumuna göre siralayan bir
  özelligi yok.

11
EBM KAYNAKLARI

• http//agatha.york.ac.uk/welcome.htm
• Saglik girisimlerinin etkinligi basliginin
  yaninda saglik girisimlerinin ekonomik açidan
  degerlendirilmesi ve saglik teknolojileri
  degerlendirmesi veri tabanlari da olan bu siteye
  de ücretsiz olarak ulasabilirsiniz. Çok genis
  kapsamli ve kolay ulasilabilir olan bu hizmetin
  klinik pratikteki kullaniminin çok kolay
  olmadigini da belitmek gerekir.

12
EBM KAYNAKLARI

• http//www.ovid.com/products/cip/ebmr.cfm
• Ovid, baska ürünlerin yaninda Evidence Based
  Medicine (EBM) yani kanita dayali tip hizmeti
  sunan büyük bir kurulus. Ovid bilgi istenilen
  konularda sistematik tarama yapip güvenilir
  kanitlari sunmanin yaninda metodolojik olarak
  saglam ve klinik olarak önemli makaleleri de
  belirleyerek bu kaynaklari içeren bir veri
  tabanini da kullanicinin hizmetine sunmaktadir.
  Kalitesi açisindan güvenilir olmakla birlikte
  içeriginin çok genis olmamasi, ulasilmasinin zor
  olmasi ve ücretli olmasi olumsuz yönleri olarak
  dikkat çekmektedir.

13
EBM KAYNAKLARI

• http//www.evidence.org/
• Ingiltere Tip Degisi (British Medical Journal
  (BMJ)) grubunun bir çalismasi olan klinik kanit
  sitesine de abone olunarak ulasilabiliyor.
  Okumasi kolay ve kullanisli klinik özetler
  içermekle beraber kapsam olarak çok dar oldugunu
  söyleyebiliriz.

14
EBM KAYNAKLARI

• http//www.update-software.com/cochrane/cochrane-f
  rame.html
• Cochrane kütüphanesi saglik hizmeti sunanlarin
  yaninda saglik hizmeti alanlara da hizmet veren
  bir kurulus. Içerigi 3 ayda bir yenileniyor.
  Internet disinda CD versiyonunun da dagitilmasi
  bir avantaj. Diger taraftan denetim sistemi
  sayesinde kalitesi güvenilir veriler içermekte.
  Bu sitenin dezavantajlarini da ücretli olmasi,
  kapsaminin dar olmasi ve klinik kullanim
  açisindan çok ayrintili olmasi seklinde
  siralayabiliriz.

15
EBM KAYNAKLARI

• http//www.ebm-guidelines.com

16
EBM

• Level of Evidence A (or strong research-based
  evidence). Several relevant, high-quality
  scientific studies have been completed on the
  topic, and the results are convergent.
• Level of Evidence B (or moderate research-based
  evidence). At least one relevant, high-quality
  scientific study or several adequate studies have
  been completed on the topic.
• Level of Evidence C (or limited research-based
  evidence). At least one adequate scientific study
  has been completed on the topic.
• Level of Evidence D (or no scientific evidence).
  Expert panel evaluation of other information that
  does not fulfill the criteria of scientific
  evidence.