Pracownia Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesietnej w kontekscie wsp

1
Pracownia Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesietnej w
kontekscie wspólpracy z bibliotekami w Polsce
oraz wspólpracy z Konsorcjum UKD i MSAC
Jolanta HysPracownia UKD (5 czerwca 2009 r.)
2

• Wspólpraca z Konsorcjum UKD
• Wspólpraca w ramach Multilingual Subject Access
  to Catalogues of National Libraries
• Spotkania warsztatowe UKD (4-5 grudnia 2008 r.
  19-20 maja 2009 r.)
• Schemat ukladu dzialowego dla Bibliografii
  Dokumentów Kartograficznych BN i Bibliografii
  Wydawnictw Ciaglych BN)

3
Konsultacje, dyskusje, wnioski

• UDC-development discussion stworzona dla
  czlonków Editorial Team, UDC Advisory Board i
  zaproszonych UDC experts. UDC-development_at_udcc.o
  rg

4
Wspólpraca z Konsorcjum UKDPrzyszla rozbudowa
dzialu 94(438)

• 94(438) Historia Polski rozbudowa dzialu
  zgodnie z zaleceniami Konsorcjum UKD
• 94(438)/0960 From prehistory to the Early
  Middle Ages. Proto-Slavonic origins. Arrival of
  Slavonic Tribes to 960
• 94(438)0960/1386 The Piast dynasty. The Anjou
  dynasty, 960-1386
• 94(438)1386/1572 The Jagiellon dynasty,
  1386-1572

5
Wspólpraca z Konsorcjum UKDw zakresie
wyodrebnienia poddzialów wspólnych miejsca dla
wyrazenia polskich województw

• Na podstawie Krajowego Rejestru Urzedowego
  Podzialu Terytorialnego (dane weryfikowane przez
  GUS) wniesione zostaly poprawki do
  zaproponowanych przez Konsorcjum UKD symboli
• Skonsultowalysmy zmiany w poddziale wspólnym
  miejsca (438) Polska. Zostaly wyodrebnione
  poddzialy wspólne miejsca dla polskich
  województw. Podzial jest zgodny z przeprowadzona
  w 1999 r. reforma administracyjna np.

6
Wspólpraca z Konsorcjum UKDPoddzialy wspólne
miejsca dla wyrazenia polskich województw

• (438.1) Central and eastern Poland
• (438.11) Wojewodztwo mazowieckie (Masovian
  Voivodeship) Class here former provinces of
  Ciechanów, Ostroleka, Plock, Radom, Siedlce,
  Warszawa
• (438.111) Warszawa (Warsaw) (state capital)

7
Wspólpraca z Konsorcjum UKDPoddzialy wspólne
miejsca dla wyrazenia polskich województw

• (438.4) North-western Poland
• (438.45) Województwo lubuskie (Lubusz Province).
  Gorzów Wielkopolski (capital) and Zielona Góra
  (capital) SN Class here former provinces of
  Gorzów, Zielona Góra
• (438.46) Województwo wielkopolskie (Greater
  Poland Province). Poznan (capital)
• SN Class here former provinces of Kalisz, Konin,
  Leszno, Pila, Poznan
• (438.47) Województwo zachodniopomorskie (West
  Pomeranian Province). Szczecin (capital)

8
Aktualnosci - MRF

• Skonsultowalysmy wprowadzenie badz modyfikacje
  poddzialów wspólnych jezyka
• 162.2 Jezyki pomorskie
• 162.22 Jezyk polabski
• 162.25 Jezyk kaszubski
• Zgloszony zostal przez Pracownie UKD pomysl
  wyodrebnienia jezyka slaskiego 162.1 (z
  rozbudowa)

9
Aktualnosci - MRF

• 161.2 Jezyk ukrainski
• 161.25 Jezyk rusinski. Jezyk lemkowsko-rusinski,
  Jezyk rusinsko-lemkowski, Jezyk karpatorusinski.
  Jezyk lemkowski
• (161.25) Lemkowie
• 821.161.2 Literatura ukrainska
• 821.161.25 Literatura Lemków

10
Aktualnosci - MSAC

• MSAC (Multilingual Subject Access to Catalogues
  of National Libraries)
• http//sigma.nkp.cz/eng/auv
• Celem pilotowanego przez Czechy przedsiewziecia
  MSAC jest stworzenie wielojezycznego slownika
  przekladowego pomiedzy UKD a pozostalymi jezykami
  sztucznymi.
• Podjeto wspólprace w ramach Multilingual Subject
  Access to Catalogues of National Libraries
  (MSAC). MSAC to kooperacja na gruncie UKD 7
  bibliotek narodowych Chorwacji, Czech, Lotwy,
  Litwy, Macedonii, Slowacji i Slowenii.
• Marie Balíková
• Czeska Biblioteka Narodowa (Praga)
• http//www.nkp.cz/

11
Aktualnosci - MSAC

• Do MSAC-a wybierane sa te symbole, które
  wystepuja w kartotece wzorcowej Czech (CZENAS)
• Odpowiedniki slowne w jezyku angielskim pochodza
  z LCSH
• W ramach wspólpracy w MSAC zostaly przygotowane i
  przeslane polskie odpowiedniki slowne do dzialu
  34 Prawo. Odpowiedniki w jezyku polskim zostaly
  pobrane po pierwsze z tablic skróconych P058 oraz
  tablic pelnych z 1984 r. (FID 607), po drugie
  jezyka naturalnego, po trzecie z JHP BN.

12
Aktualnosci MSAC - wspólpraca

• Przygotowano 550 odpowiedników slownych do 550
  symboli UKD
• 341.222 boundaries granice
• 341.222(430.131.1/.2) Berlin Wall, 1961-1989 -Mur
  Berlinski, 1961-1989
• 341.222(430438) Oder-Neisse Line (Germany and
  Poland) - Granica na Odrze i Nysie Luzyckiej
• 341.222341.61 borderconflicts - konflikty
  graniczne
• 341.223 territorial changes law - zmiany
  terytorialne

13
Aktualnosci MSAC - Wspólpraca

• 341.785 Peacekeeping forces Sily pokojowe
• 341.9 Private international law - prawo
  miedzynarodowe prywatne
• 341.95 aliens law - prawa cudzoziemców
• 341.96339.5 international trade law - prawo
  handlowe miedzynarodowe
• 341342 international and municipal law - prawo
  miedzynarodowe i prawo krajowe
• 341502/504 international environmental law -
  prawo miedzynarodowe ochrony srodowiska
• 342 public law - prawo publiczne
• 342 constitutional law - prawo konstytucyjne

14
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych
4-5 grudnia 2008 r.

• W spotkaniu wzieli udzial przedstawiciele
  najwiekszych bibliotek publicznych z dziewieciu
  województw i pracownicy BN.
• Celem spotkania bylo poznanie opinii i potrzeb
  srodowiska bibliotek publicznych wykorzystujacych
  UKD do porzadkowania ksiazek na pólkach oraz do
  charakteryzowania tresciowego ksiazek.

15
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych
4-5 grudnia 2008 r.

• Trudnosci klasyfikowania literatury pieknej
• Dzial 94 Historia
• UKD w klasyfikowaniu materialów biograficznych
• Uklad dzialowy wg UKD w wolnym dostepie do pólek

16
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych
4-5 grudnia 2008 r.

• Poza wymienionymi tematami zwrócono uwage na
  nastepujace problemy
• a) Reklasyfikacja zwiazana z wprowadzeniem
  symboli z tablic skróconych P058. Zwrócono uwage
  na mozliwosc rozwiazania problemu reklasyfikacji
  z pomoca kartoteki wzorcowej UKD. Symbole z
  poprzednich wydan tablic odsylalyby do wydania
  biezacego.

17
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych
4-5 grudnia 2008 r.

• b) Adekwatnosc a prostota charakterystyk
  tresciowych zgodnych z UKD. Potrzeby bibliotek
  publicznych sa rózne, uzaleznienie od wielkosci
  zbiorów, charakteru pismiennictwa. Male
  biblioteki (filie bibliotek wojewódzkich)
  wykorzystuja UKD do ukladu dzialowego ksiazek na
  pólkach w ksiegozbiorze podrecznym, jako
  sygnature miejsca. Biblioteki duze, wojewódzkie
  stosuja UKD w jej dwóch funkcjach jezyka opisu
  tresci dokumentu i sygnatury miejsca.

18
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych
4-5 grudnia 2008 r.

• c) Przetlumaczenie pliku wzorcowego UKD (MRF) na
  jezyk polski.
• d) Przewodnik Bibliograficzny (PB) jako wzorzec
  opracowania rzeczowego zbiorów. Uczestnicy
  spotkania podkreslili znaczenie PB w
  ksztaltowaniu metody klasyfikowania dokumentów.

19
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych
4-5 grudnia 2008 r. oraz spotkanie z
bibliotekarzami biblioteka akademickich 19-20
maja 2009 r.

• Schemat klasyfikacji do ustawienia ksiegozbioru w
  wolnym dostepie.
• Zastosowanie UKD do ukladu dzialowego
  ksiegozbioru w wolnym dostepie do pólek
• (Doswiadczenia Biblioteki Politechniki
  Swietokrzyskiej, Biblioteki Akademii Ekonomicznej
  i Uniwersytetu Slaskiego Centrum Informacji
  Naukowej i Biblioteka Akademicka)
• Odpowiedniki slowne w indeksach UKD w systemach
  zautomatyzowanych

20
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek
akademickich 19-20 maja 2009 r.

• W spotkaniu (poza przedstawicielami BN) wzieli
  udzial przedstawiciele bibliotek akademickich, w
  tym politechnik (Bialostocka, Lubelska,
  Warszawska), uniwersytetów (Kielecki,
  Szczecinski, Slaski, Warszawski, Zielonogórski)
  Akademii Ekonomicznej (Katowice), Akademii
  Wychowania Fizycznego (Katowice, Warszawa)

21
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek
akademickich stosujacymi UKD 19-20 maja 2009 r

• Tematyka spotkania
• Kartoteka hasel wzorcowych UKD w katalogu
  komputerowym Biblioteki Politechniki
  Bialostockiej
• O formatach dla Uniwersalnej Klasyfikacji
  Dziesietnej (format UNIMARC, format MARC 21,
  Format for Authority Data pole 080, Format for
  Bibliographic Data pole 08X, Format for
  Classification Data)
• Uzywanie odpowiedników slownych do symboli UKD w
  zautomatyzowanym indeksie UKD
• Poddzialy wspólne miejsca, czasu i podzial
  alfabetycznym A/Z (praktyka Przewodnika
  Bibliograficznego, mozliwosci teoretyczne,
  przydatnosc w katalogach komputerowych)

22
Wspólpraca w BN

• Uklad wg UKD dla Bibliografii Wydawnictw
  Kartograficznych
• Uklad wg UKD dla Bibliografii Wydawnictw Ciaglych
  
• Uklad wg UKD dla Bibliografii Zawartosci
  Czasopism i klasyfikowanie zgodne z UKD (w
  planach)

23
Aktualnosci Bibliografia Dokumentów
Kartograficznych

• W ramach wspólpracy z Zakladem Wydawnictw
  Kartograficznych przygotowujemy uklad dzialowy wg
  UKD dla Bibliografii Dokumentów Kartograficznych.
  Uklad ten zostanie wykorzystany w planowanej
  prezentacji Bibliografii Wydawnictw
  Kartograficznych w formacie PDF. Zaproponowany
  podzial systematyczny pozwoli na wyszukiwanie
  dokumentów kartograficznych wedlug poddzialów
  wspólnych miejsca

24
Aktualnosci - Bibliografia Dokumentów
Kartograficznych

• Kod ISO 3166-2 opracowany przez Miedzynarodowa
  Organizacje Normalizacyjna. Sluzy do kodowania
  nazw panstw, terytoriów zaleznych oraz jednostek
  ich podzialów administracyjnych. Jest odmiana
  geokodu. Kody dla województw w Polsce
• PL-DS województwo dolnoslaskie
• PL-KP województwo kujawsko-pomorskie
• PL-LU województwo lubelskie
• PL-LB województwo lubuskie
• 912(438)DS Województwo dolnoslaskie
• 912(438)KP Województwo kujawsko-pomorskie
• 912(438)LU Województwo lubelskie
• 912(438)LB Województwo lubuskie

25
Aktualnosci - Bibliografia Dokumentów
Kartograficznych

• Schemat ukladu dokumentów kartograficznych
• 912(100) Swiat
• 912(15) Kosmos. Niebo
• 912(23) Góry. Wyzyny
• 912(25) Równiny. Niziny
• 912(261) Ocean Atlantycki. Atlantyk
• 912(261.24) Morze Baltyckie. Baltyk
• 912(261.26) Morze Pólnocne
• 912(262) Morze Sródziemne

26
Aktualnosci Bibliografia Wydawnictw Ciaglych

• Pracownia UKD w ramach wspólpracy z Zakladem
  Wydawnictw Ciaglych przygotowuje uklad dzialowy
  wg UKD dla Bibliografii Wydawnictw Ciaglych.
  Uklad ten zostanie wykorzystany w planowanej
  prezentacji Bibliografii Wydawnictw Ciaglych w
  formacie PDF, np.
• 050070(1-32) Czasopisma regionalne i lokalne
• 050070-054.57 Czasopisma mniejszosci narodowych
  
• 050070-055.2 Czasopisma kobiece
• 351/354-027.568(05) Dzienniki urzedowe
• 64(05) Gospodarstwo domowe. Kucharstwo.
  Gastronomia. Hotelarstwo. Robótki reczne

27
Aktualnosci Bibliografia Wydawnictw Ciaglych

• Bibliografia publikowana jest kwartalnie jako
  plik PDF. Bibliografia ma uklad dzialowy wedlug
  klasyfikacji UKD.
• Rok 2009
• http//www.bn.org.pl/index.php?id5bibl

28

• Czy kolejne tlumaczenie dokonane na zbiorze
  Master Reference File powinno uwzgledniac pelne
  tlumaczenie?
• Pozwolilo by to na stworzenie podstawy dla
  dogodnych adaptacji
• Dla bibliotek operujacych calym slownictwem MRF
• Dla bibliotek potrzebujacych bardzo skróconych
  wydan

29
Jak powinno wygladac kolejne wydanie tablic?

• Jak szczególowe powinny byc symbole wybrane z MRF
  wprowadzane do zasobu tablic skróconych.
• Moze spotkania pracowników bibliotek
  pedagogicznych i szkól wyzszych, dla których
  zasób skrócony tablic jest niewystarczajacy, z
  pracownikami BN bylyby pozadane. Uzgodnienia w
  kwestiach stosowania UKD sa przez wymienione
  biblioteki podejmowane ale BN ich nie zna.

30
Czy opracowanie ujednoliconego schematu ukladu
dzialowego ksiazek na pólkach jest mozliwe

• Biblioteki w regionach przygotowuja schematy
  klasyfikacyjne dla bibliotek filii.
• Ta praca jest przygotowywana w róznych osrodkach.
• Z naszych obserwacji i rozmów wynika, ze oczekuje
  sie od Biblioteki Narodowej przygotowania takich
  wlasnie schematów.

31
UKD w jego funkcji porzadkowania zbiorów i
sygnatury miejsca w BN

• Repozytorium dokumentów elektronicznych (online i
  offline) BN
• Wyszukiwanie wg dzialów UKD w Bibliografii
  Dokumentów Kartograficznych i w Bibliografii
  Wydawnictw Ciaglych
• Uklad dzialowy w Czytelni Glównej BN

32
Funkcje UKD

• A jesli do ustawienia ksiazek na pólkach to w
  funkcji symbolu skróconego, spelniajacego funkcje
  sygnatury miejsca
• A funkcja adnotacyjna wyrazenie zawartosci
• A funkcja wyszukiwawcza funkcjonowanie w
  zbiorze wyszukiwawczym

33
UKD w funkcji adnotacyjnej i wyszukiwawczej

• Adekwatnosc indeksowania (szczególowe i szerokie
  indeksowanie a potrzeby bibliotek)
• Gramatyka UKD w obliczu funkcjonowania UKD w
  srodowisku komputerowym.
• - zapis poziomy a zapis pionowy w indeksie UKD
• - kartoteki wzorcowe a format dla klasyfikacji

34
Postulowana kartoteka wzorcowa

• W bazie tej mozna przegladac i wyszukiwac
  dokumenty wedlug symboli UKD, ale takze wedlug
  slów z UKD czyli hasel przedmiotowych utworzonych
  z odpowiedników slownych UKD.
• Zbiory te stanowia rodzaj slowników, w których
  obok przyjetych w systemie nazw ujednoliconych
  wystepuja ich warianty nazwy odrzucone. Nazwy
  odrzucone powiazane sa z odpowiednimi nazwami
  ujednoliconymi, co umozliwia tworzenie odsylaczy
  ogólnych.

35
Kompatybilny format klasyfikacyjny przystosowany
do przetwarzania symboli UKD ma byc stosowany do

• Komunikowania uzytkownikom zmian w klasyfikacji
• Utrzymania tablic klasyfikacyjnych
• Utrzymania kartotek wzorcowych i kontroli danych
• Rozszerzenia rzeczowego dostepu do katalogów
  online
• Pomocy dla klasyfikatorów

36
Kompatybilny format klasyfikacyjny

• Format umozliwia postkoordynacyjne wykorzystanie
  symboli UKD w wyszukiwaniu, a wiec dekompozycje
  symboli rozwinietych i zlozonych oraz
  wyszukiwanie na podstawie kazdego znaczacego ich
  elementu, a takze wyszukiwanie na podstawie
  wyrazen naturalnych odpowiadajacych znaczeniu
  poszczególnych symboli UKD.

37
Format powinien zapewnic

• Notacje rozrózniajaca rodzaje symboli (symbole
  glówne, symbole pomocnicze)
• Powiazania miedzy elementami symboli rozwinietych
• Zapis odpowiednika slownego symbolu
• Identyfikacje lancucha hierarchicznego
  poprzedzajacego klase znakowana danym symbolem

38
Format powinien zapewnic

• Zapis odsylaczy porównawczych, objasnien, zalecen
  dotyczacych indeksowania
• Zapis informacji o wczesniej stosowanych
  symbolach tematu zastapionych danym symbolem
  aktualnym
• Wskazanie wydania tablic, z których uzyty symbol
  zostal zaczerpniety
• Wskazanie jezyka publikacji tablic

39
MARC PROPOSAL NO. 2009-03

• NAME Proposal 2009-03 Definition of Field 080
  in the MARC 21 Authority Format
• SOURCE Biblioteca Nacional de España
• SUMMARY This paper proposes adding Field 080 to
  the MARC 21 Authority Format to contain a
  Universal Decimal Classification Number to be
  used for name, series and subject records.

40
Pole 080 w Format for Authority Data - Biblioteka
Narodowa Hiszpanii

• 042 a200710019255PCMPBC BNEP 00
• 080 0a 658.2 2 2000
• 150 aGestión de recursos inmobiliarios
• 450 aFacility management
• 450 aGestión de activos inmobiliarios
• 550 aCondiciones de trabajo
• 670 aLCSHb(Facility management)
• 670 aRAMEAUbImplantation (organisation)-Planif
  ication

41
Rekord bibliograficzny Biblioteka Narodowa
Hiszpanii

• 080   658.2
• 245 10  Estrategias y tácticas de Overhaul
• 650 7  Gestión de recursos inmobiliarios

42
Format for Classification Data

• Dr Maria Inês Cordeiro, Portugal
• (UDC Editor-in-chief)
• Dr Aida Slavic, United Kingdom
• (Associate Editor)
• Nie ma implementacji MARC 21 Format for
  Classification for UDC

43
Format for Classification Data adaptacja PUKD -
przyklad

• 153 Symbol klasyfikacji (niepowtarzalne)
• 453 Symbol odrzucony (pole powtarzalne). W naszej
  sytuacji tylko symbole z wczesniejszych wydan
  tablic, kierujace do wydan poprzednich
• 553 Tropy. Symbole wchodzace w relacje z symbolem
  przyjetym (relacje hierarchiczne i kojarzeniowe).
• 753 Hasla indeksowe

44
Odwzorowanie pól formatu dla klasyfikacji w
polach formatu danych bibliograficznych

• Rekord bibliograficzny
• 080 a symbol UKD x poddzial wspólny
• Rekord wzorcowy
• 153 a symbol i poddzial wspólny UKD j
  odpowiednik slowny

45

• Dziekuje za uwage
• Jolanta Hys
• j.hys_at_bn.org.pl