Title: Rdz 1-11 Wprowadzenie
1Rdz 1-11Wprowadzenie
2Rozwój teologii w okresie monarchicznym
- Polityczny i spoleczny rozwój monarchii
naznaczony byl takze rozwojem rozumienia relacji
do Boga przez dwa zasadnicze kierunki mysli
teologie królewska oraz syjonska. - TEOLOGIA KRÓLEWSKA
- Panstwo teokratyczne, jakim byla monarchia
dawidowo-salomonowa, potrzebuje boskich
gwarancji, które przynosi proroctwo Natana (2 Sm
7,11.16) Jahwe dom twój trwalym uczyni. Dom
twój i twoje królestwo beda trwaly przede mna na
wieki, a twój tron bedzie utwierdzony na zawsze.
Psalmy królewskie 2, 72(71), 100(99) ulozone na
koronacje królewska uwazaly króla za
przedstawiciela Boga, administratora prawa
boskiego. Pózniej dodano jeszcze watek mesjanski
antycypujac w przyszlym Zlotym Wieku prowadzenia
Izraela przez potomka Dawida. - TEOLOGIA SYJONSKA
- Syjon to, najprawdopodobniej nazwa
ufortyfikowanej cytadeli na wzgórzu Jebus, które
pokrywa sie z przed-izraelskim Jeruzalem.
Teologia syjonska zapewnia o wiecznosci
Jerozolimy okreslanej jako swieta góra,
mieszkanie Boga, miejsce Bozego sanktuarium,
miejsce niezniszczalne Ps 46(45), 48(47),
76(75). Nawet Nowy Testament okresla Syjon jako
miejsce zamieszkania Boga (Ap 14,1).
3Historia Jahwistyczna
- Jedna z wiekszych i najwczesniejszych warstw
tradycji w Biblii Hebrajskiej (glównie w Rdz, Wj,
Lb, Joz, Sdz) jest material J, datowany
tradycyjnie na panowanie Salomona. Nieznany autor
lub autorzy opisuja wczesna historie Izraela od
stworzenia do wejscia do Kanaanu. Tekst wskazuje
na przywiazanie autora do Judy i kregów
dworskich. Wielu autorów uwaza, ze jest to
material wielu zródel pochodzacych z czasu przed
i po wyjsciu. Inni widza J jako teologiczna i
edytorska dlugotrwala prace kompilujaca zródla
wczesniejsze. Nieliczni zaprzeczaja faktowi, ze
wiekszosc materialu pochodzi z okresu osiedlania
sie Izraelitów w Kanaanie, czyli z okresu przed
monarchicznego. Z pewnoscia jednak doswiadczenia
z okresu przodków byly zapamietywane i recytowane
ustnie - opowiadania o bohaterach i ich przygodach
- piesni triumfu, chwaly, zaloby
- utwory poetyckie i madrosciowe
- wyjasnienia etiologiczne, np. wieza Babel
wyjasnia pochodzenie róznych jezyków. - Okres tradycji ustnej przez pewien czas
towarzyszyl tradycji pisanej. Centralizacja
plemion zwiazana z powstaniem monarchii
przyspieszyla proces gromadzenia i spisywania
wczesnych tradycji.
4Epika ogólnoizraelska
- Epika ta obejmuje zagadnienia zwiazane z historia
od stworzenia swiata do powstania monarchii. - Paralelne tradycje tej epiki byly rozwiniete
zarówno - na poludniu zródlo J akcentujace Jude
- jak i na pólnocy - zródlo E akcentujace Izrael.
- Pózniejsze zródlo kaplanskie P kontynuowalo i
redagowalo polaczone tradycje poludnia
oraz pólnocy.
5Tematy w J (schemat opowiadania Piecioksiegu)?
- Zródlo J jest bardzo obszerne, opisuje poczatku
swiata jak i poczatek historii. Czytni to w
ukrytym nawiazaniu do wspólczesnej sobie nie
tylko monarchii ale i religii oraz teologi z nia
zwiazanej. Jahwe przedstawiony jest w sposób
antropomorficzny Antropomorfizm to
przedstawianie sil przyrody, bóstw pod postacia
ludzka. jednak - Bóg jest osobowy, ale inny niz czlowiek (np.
przechadza sie po ogrodzie Eden, odwiedza
Abrahama w namiocie) - Bóg nie jest bóstwem lokalnym
- Bóg jest stworzycielem calej rasy ludzkiej
- Bóg stworzyciel jest powolujacym i prowadzacym
Abrahama, daje mu obietnice, blogoslawienstwo i
ustala powinnosc Rdz 12,1-3. - Historie dotyczace pierwszych wieków antycypuja
to ostatnie wydarzenie, co jest teologicznym
wskazaniem uczestnictwa Izraela w Bozym planie
wobec narodów. Wiazac uniwersalne stworzenie z
powolaniem jednej osoby Abrahama, a poprzez
objecie obietnica potomstwa Abrahama, to
powolanie dotyczy calego Izraela. W ten sposób
uniwersalne stworzenie jest zwiazane z powolaniem
calego Izraela i na nim koncentruje sie obietnica
i blogoslawienstwo. - Nalezy zwrócic uwage, ze czesto pojawiajacy sie
termin caly Izrael stara sie niwelowac podzial,
który w koalicji pokolen istnieje wlasciwie od
poczatku.
6Izraelskie opowiadania o poczatkach
- Opowiadania o stworzeniu swiata byly dosc
powszechne na Bliskim Wschodzie. Znamy paralelne
historie z obszaru babilonskiego Enuma Elisz o
stworzeniu oraz Opowiadanie o Gilgameszu o
potopie, i inne.
Por. http//www.livius.org/
7- Eridu (sum. eridu lub eridug) najstarsze miasto
Mezopotamii, zalozone ok. 5400 r. p.n.e. Polozone
bylo nad Eufratem, ok. 10 km na poludniowy zachód
od Ur i ok 40 km od wspólczesnego miasta
Nasirijja. Prawdopodobnie lezalo nad ówczesnym
brzegiem Zatoki Perskiej (W chwili obecnej lezy
ok 150 km od jej brzegów). Obecnie stanowisko
archeologiczne Abu Szahrajn w Iraku. Wedlug
sumeryjskiej mitologii, Eridu zalozyl bóg Enki,
czyniac je najstarszym miastem swiata. Wedlug
"Sumeryjskiej listy królów", z tego miasta bierze
swój poczatek ludzka cywilizacja. - Berossos (gr. ????ss??, pochodzace
najprawdopodobniej od akadyjskiego Bêl-u?ur,
znaczacego "boze Belu strzez) - kaplan
babilonskiego boga Bela (jedno z imion boga
Marduka), zyjacy w Babilonie na przelomie IV i
III w. p.n.e. Autor "Babyloniaki" - trzytomowego
dziela w jezyku greckim o kulturze i historii
Babilonii. Dzielo to zaginelo i znane jest
jedynie z fragmentów i wzmianek w dzielach
pózniejszych historyków antycznych. W I w. p.n.e.
Aleksander Polihistor sporzadzil skrót
"Babyloniaki", który tez wprawdzie nie zachowal
sie do naszych czasów, ale stal sie zródlem dla
historyka zydowskiego Józefa Flawiusza (37/38 -
ok. 100 n.e.) i Ojca Kosciola Euzebiusza z
Cezarei (IV w. n.e.). "Babyloniaka" Berossosa
byla dla Greków starozytnych podstawowym zródlem
wiedzy o Babilonii. - Apollodoros z Aten (gr. ?p????d???? ? ????a???,
Apollodoros ho Athenaios, ur. okolo 180 p.n.e.,
zm. okolo 109 p.n.e.) filolog, geograf i
kronikarz grecki. - Owidiusz, Publius Ovidius Naso (43 p.n.e. - 17
lub 18 n.e.) jeden z najwybitniejszych elegików
rzymskich, najbardziej utalentowany poeta epoki
Augusta, nalezacy do mlodszego pokolenia twórców
augustowskich. Syn bogatego ekwity z Sulmony
(srodkowa Italia). - Gajusz Juliusz Hygin (ok. 64 p.n.e. - ok. 17
n.e.) rzymski pisarz i mitograf, autor
zachowanych do dzis eskcerptów mitologicznych.
8Epos o Gilgameszu
- Epos ten jest wczesniejszy niz opowiadania
biblijne i homeryckie. Prawdopodobnie jest
pochodzenia sumeryjskiego. Byl znany przez
semickich Babilonczyków i Asyryjczyków (na calym
Bliskim Wschodzie). Do Palestyny przeniknal
jeszcze przed osiedleniem sie Izraelitów. Utwór
ten byl tlumaczony na jezyki Hetytów, Hurytów,
znali go nawet Grecy w Anatolii. - Najpelniejsza jego wersja zachowala sie w Niniwie
w bibliotece asyryjskiego króla Aszurbanipala
zyjacego w VII wieku p.n.e., odkrytej w 1853 roku
w wersji akadyjskiej. - Gilgamesz byl historycznym królem Uruk. Na
slynnej sumeryjskiej liscie królów Gilgamesz jest
wymieniony jako piaty król z pierwszej dynastii z
Uruk, który najprawdopodobniej panowal w latach
2700-2660 p.n.e. - 12 tabliczek tworzy spójna kompozycje o
problemach zycia i smierci, których bohaterem
jest Gilgamesz (wyraznie odbija srodowisko
cywilizacji miejskiej .)?
9- Gilgamesz byl królem miasta Uruk (babilonskie
Erek). Rezygnuje on z rzadzenia na sposób
tyranski i egoistyczny. Chce usunac zlo z
powierzchni ziemi. Do zniszczenia zla potrzebowal
jednak przyjaciela i dlatego ulepiono mu godnego
towarzysza Enkidu, razem zwyciezaja zlo
przybierajace postaci potworów i smoków. Enkidu
umiera za obraze bogini Isztar. Wydarzenie to
uswiadamia Gilgameszowi, ze jest smiertelny
(podobnie jak Adam poznal wprawdzie zlo, ale nie
zdobyl niesmiertelnosci). Przerazony perspektywa
smierci wyrusza w niebezpieczna podróz w
poszukiwaniu herosa, Untapisztim, który
przezywszy potop uzyskal niesmiertelnosc jako dar
bogów. Gilgamesz po drodze zatrzymal sie w
gospodzie u bogini Siduri, która próbuje
wyperswadowac mu poszukiwanie niesmiertelnosci
jako zarezerwowane dla bogów. Siduri proponuje mu
pelnie zycia to znaczy jedzenie, picie, zabawe,
ozenek i splodzenie dzieci to wszystko, co jest
dostepne smiertelnym. Gilgamesz jednak nie
rezygnuje, i przemierzajac lady i morza, znajduje
wreszcie Untapisztima, który wyjasnia mu, ze
przywilej niesmiertelnosci otrzymal ze wzgledu na
potop, który juz nigdy nie powtórzy sie.
Otrzymanie tego przywileju wiaze sie z
koniecznoscia zgromadzenia wszystkich bogów, co
wydaje sie niemozliwe. Gilgamesz wraca do Uruk
mówiac skoro, my smiertelni, nie mozemy miec
nieba, to trzeba nam przynajmniej cieszyc sie
wygodami naszego rodzinnego miasta. Ostatnia
tabliczka przedstawia spotkanie Gilgamesza
z duchem Enkidu, który przedstawia mu ponurosc
egzystencji e swiecie podziemnym, szczególnie dla
schodzacych z tego swiata bezpotomnie, gdyz nie
ma nikogo, kto podalby zmarlemu jadlo lub napój.
Pozostawienie potomków na ziemi poprawia sytuacje
tego kto znalazl sie w swiecie podziemnym. - Ogólne przeslanie wynikajace z eposu mozna
sformulowac podobnie jak zrobil to Kohelet (Koh
3,22 5,17-19). Koh 322 22 Zobaczylem wiec,
ze nie ma nic lepszego nad to, ze sie czlowiek
cieszy ze swych dziel, gdyz taki jego udzial. Bo
któz mu pozwoli widziec, co stanie sie potem?
10http//www.corrupt.org/data/files/gilgamesh/
11Atra-Hasis (Opowiadania o potopie)?
- Epos o Atra-hasis ("exceedingly wise") znajduje
sie posród tekstów babilonskich z XVII VII w.
przed Chr. Opowiadania o potopie przedstawiaja
faze przejsciowa od stworzenia do czasów
historycznych. Niektóre wersje opowiadania
przedstawiaja listy królów do stworzenia do
potopu (podobnie jak ksiega Rdz).
W. G. Lambert and A. R. Millard, Atrahasis The
Babylonian Story of the Flood, Eisenbrauns, 1999,
12- Wspólny temat opowiadan jest nastepujacy
- Pobozny bohater na polecenie boga buduje okret
(arke), wprowadza tam rodzine i wybrane
zwierzeta. Inni mieszkancy gina, okret tymczasem
osiada na górze Ararat. Bóg obiecuje, ze nie
bedzie juz ponownego potopu. - Znamy takze pojedyncze fragmenty sumeryjskich
historii potopu - po potopie królestwo mialo ponownie zstapic na
ziemie do miasta Kisz, Uruk, Erek (patrz tablica
narodów Rdz 10,10) - epos o Enmerkanie, wladcy Aratty, zawiera ustep
paralelny do opowiadania o pomieszaniu jezyków i
wiezy Babel (Rdz 11 ziggurat z czasów wladców
sumeryjskich)?
Ararat
Por. http//www.livius.org/fa-fn/flood/flood3-t-at
rahasis.html
13Enuma Elisz
- Enuma Elisz to babilonski epos napisany w jezyku
akadyjskim, nazywany tak od pierwszych slów,
które znacza "Kiedy na wysokosci". Pierwotny
tekst tego eposu pochodzi z XIV wieku p.n.e., zas
zachowana wersja pochodzi z II wieku p.n.e.. Byl
recytowany w Babilonie w czasie swieta Nowego
Roku . - Nazywany jest tez eposem o stworzeniu
wszechswiata. Porzadek przedstawia sie
nastepujaco swiatem rzadzi panteon bogów z
Mardukiem na czele, ludzkosc ma tylko sluzyc
bogom. Kosmogonia babilonska miala jednoznaczny
poglad na sens istnienia czlowieka. - Jak podaje "Enuma Elisz" "kiedy zaden jeszcze
nie objawil sie bóg", istnialy jedynie praistoty.
U zarania dziejów byli tylko Apsu istniejaca od
zawsze slodkowodna Otchlan i Tiamat (slony
Ocean). Symbolizowaly one pierwiastki zenski i
meski. - Bóg Marduk stwarza czlowieka przez polaczenie
gliny z krwia boga Kingu. Epos wywyzsza Marduka
paralelnie do wywyzszenia Boga Izraela w piesni
Mojzesza (Wj 15). - W Luksorze Starozytne miasto w Egipcie nad Nilem
z ruinami swiatyni Amona z XV XIII w. przed
Chr., z posagami Ramzesa II (1301 1234 przed
Chr.) i aleja sfinksów. znaleziono przedstawienie
boga Chnum przy kole garncarskim lepiacego
czlowieka.
14Chnum formt auf der Töpferscheibe Amenophis III.
und seinen Ka. Hathor gibt ihnen Leben (symb.
durch das Ankhzeichen).
15- "Kiedy na górze jeszcze nie nazwano nieba,a na
dole ziemia tez jeszcze nie otrzymala
imienia,kiedy tylko Apsu praodwieczny, który je
splodzili Mummu-Tiamat, która je wydala na
swiat,wody ich w jedno zmieszali..." - Mummu jest tutaj albo drugim przymiotem Tiamat i
sie z nia laczy, albo wystepuje w eposie osobno -
jako samodzielna istota lub symbolizuje moc
sprawcza, myslotwórcza, z która naradza sie Apsu.
Moze symbolizowac duchowa "twórcza moc zycia" i
nasuwa koncepcje Ducha Swietego w neoplatonizmie. - Momentem przelomowym bylo stworzenie bogów
- "Kiedy bogowie nie mieli jeszcze imion i
przeznaczenie ich nie bylo jeszcze
ustalone,wtedy w ich wnetrzu (wodach Apsu i
Tiamat) stworzeni zostali bogowie..." - Po tym akcie stworzenia nowi bogowie zaczeli
swoim zachowaniem draznic praistoty i naruszac
ich spokój. Z tego powodu Apsu postanowil mlode
pokolenie bogów zgladzic - "Musze ich zniszczyc, tak, poloze kres ich
halasom,aby powrócila cisza i bysmy mogli
odpoczac..." - Sprzeciwiala sie temu Tiamat
- "Mielibysmy zniszczyc to, cosmy sami
stworzyli!?..." - Jednak mimo oporów Tiamat, Apsu za rada Mummu
postanowil dzialac. - O planach praistot dowiedzieli sie mlodsi
bogowie, w tym Ea. On sprawil, ze Apsu zasnal, a
Mummu zostal sparalizowany moca. Nastepnie zabil
Apsu i na jego powloce zbudowal swoja rezydencje,
dlatego stal sie panem Apsu, wód wszechswiata.
Jego malzonka zostala Damkina, z która mial syna
Marduka. Tymczasem Tiamat, nalegana przez swoich
doradców, postanowila dokonac zemsty na
nieposlusznych i zdradzieckich mlodszych bogach.
W tym celu stworzyla armie potworów,
ucielesniajacych wszelkie mozliwe zlo. Na ich
czele postawila Kingu, swojego pierworodnego
syna - "Ulozylam dla ciebie zaklecie, wywyzszylam cie w
zgromadzeniu bogów,w twoje rece zlozylam pelnie
wladzy sluzenia rada wszystkim bogom..."
16- O przygotowaniach do ostatecznej rozprawy
dowiedzieli sie mlodsi bogowie - "Tiamat, która nas wydala na swiat, teraz nas
nienawidzi,zwolala zgromadzenie, szaleje z
wscieklosci..." - Bogowie odbyli za rada Ea narade i postanowili,
ze obrona pokieruje Marduk. Bóg ten postawil
jednak warunek, dzieki któremu stalby sie
najwazniejszym wsród bogów - "Mam zwiazac Tiamat i ocalic wam zycie,zwolajcie
zgromadzenie, moje wielkie przeznaczenie ogloscie
(...)niechaj slowa moich ust, tak jak wasze
wyznacza losy,tak by cokolwiek stworze pozostalo
niezmiennei zadne slowo z moich ust nigdy nie
bylo odwolane ani zmienione..." - Bogowie uznali postulat Marduka, który wyruszyl
do boju z Tiamat. Walka byla bardzo zacieta, ale
ostatecznie prabogini zostala pokonana - "Zwiazal ja i plomien jej zycia zgasil.Martwa na
ziemie cisna i na trupie stana..." - Z powloki Tiamat Marduk stworzyl niebo i ziemie.
Nastepna czesc eposu opowiada o gwiazdach i
astrologii. Gdy niebo i ziemia zostaly juz
uformowane, Marduk wpadl na pomysl stworzenia
istoty sluzacej bogom, by oni sami mogli
odpoczywac. Do tego celu byl potrzebny jeden z
bogów i jego zycie nalezalo poswiecic. Ea rzekl - "Niechaj zgromadza sie wielcy bogowie,aby mozna
bylo poswiecic winnego, aby oni sami mogli dalej
istniec..." - Wybór padl na Kingu, syna pokonanej Tiamat.
Proces stworzenia czlowieka odbyl sie
nastepujaco - "Nalozyli nan kare za jego przewiny, krew jego
przelali.Z jego krwi stworzyli rodzaj ludzkion
Ea nakazal mu bogom sluzyc, a bogów puscic
wolno..." - Marduk za zwyciestwo nad Tiamat i stworzenie
czlowieka zostal wyniesiony na najwyzszy
piedestal Babilonii, a epos "Enuma Elisz"
tlumaczyl, dlaczego tak sie stalo. - Cytaty za Lyczkowska K., 'Mitologia Mezopotamii"
, Warszawa 1986.
Por. http//pl.wikipedia.org/wiki/Enuma_Elisz
17Za por. http//www.livius.org/fa-fn/flood/flood1.h
tml
18- Podsumowujac opowiadania nalezy stwierdzic, ze
podobnie jak Hebrajczycy tak i Babilonczycy
uwazaja, ze uplynal dlugi czas przed wystapieniem
potopu, byl to tzw. okres przedpotopowy.
Opowiadania z ksiegi Rodzaju i opowiadania
babilonskie uzywaja wprawdzie podobnego
slownictwa i obrazów, lecz róznice sa bardziej
uderzajace niz podobienstwa - calkowicie odmienny obraz relacji Bóg czlowiek,
w opowiadaniach babilonskich ludzie zdaja sie byc
zabawkami w reku niezliczonych bogów - prezentuja godnosc czlowieka, w opowiadaniach
babilonskich postawa czlowieka jest sluzalcza - sad jest moralna konsekwencja zla, a nie decyzja
arbitralna bóstwa.
19cz.I - OD STWORZENIA DO UPADKU
- W ksiedze Rodzaju spotykamy dwa opowiadania o
stworzeniu historie jahwistyczna (Rdz 2,4b
3,24) oraz pochodzaca z tradycji kaplanskiej (Rdz
1,1 2,4a). Historia jahwistyczna, w centrum
uwagi stawia stworzenie czlowieka, a nie swiata.
Pierwszy czlowiek (adam) zostal uczyniony z
ziemi (adama). Widzimy tu gre slów hebrajskich
wskazujacych na pewna wspólnote czlowieka ze
swiatem. To hebrajskie slowo d'ªa' czlowiek,
mezczyzna, hm'êd'a ziemia, grunt, kraj, mda
byc czerwonym ma takze znaczenie koloru
czerwony. Pojedynczy czlowiek, Adam jest istota
niekompletna, az do drugiego aktu - stworzenia
(Rdz 2,23) kobiety, Ewy (Chawwa zyjaca). hW"x
- zyjaca od czasownika hiyx zyc. Obydwoje
stworzeni sa z jednego ciala i nosza w sobie
jednego ducha z oddechu Boga, dlatego tez lgna do
siebie jak jedno cialo i jednakowo obróca sie w
proch, z którego powstali. - Rozpoczynaja swoje zycie w ogrodzie, jednak akt
nieposluszenstwa, upadku niszczy te sielanke i
znajduja sie na ziemi gdzie rozprzestrzenia sie
zlo. Miedzy ich synami Kainem i Ablem rodzi sie
zazdrosc i przemoc. Bóg jahwisty znaczy Kaina,
ale nie znakiem przeklenstwa, lecz opieki, jaka
roztacza nad nim, a w jego osobie nad wszystkimi
grzesznikami. - Oba opowiadania (J i P) nie stanowia naukowego
opracowania poczatków swiata i ludzkosci, lecz
koncentruja sie na laskawym dzialaniu Boga na
rzecz ludzkosci jak Bóg czuwal na poczatku, tak
tez bylo na pustyni i w czasie monarchii.
20cz. II - POTOP I WIEZA BABAEL
- Historia potopu (Rdz 6,5 9,17) jest kompilacja
relacji J i P, jest jednoczesnie kara za grzechy
i dowodem opieki Bozej. W opowiadaniach
babilonskich, bogowie niszcza zycie np. z powodu
zaklócania przez ludzkosc halasem spokoju bogów,
którzy pragna spac. - Moralne ostrzezenie, sformulowane dla Izraela
okresu monarchii, plynace z potopu to teza, ze
grzech spotyka sie zawsze z kara. - Opowiadanie o wiezy Babel (nie majace paralel)
ukazuje konfrontacje ze zlem kosmopolitycznych
panstw oraz moglo byc ostrzezeniem dla
imperialnych ambicji Salomona. Babilonskie
ziggurat, budowane ku czci boga ksiezyca. W
literaturze wieza Babel stala sie symbolem
ludzkiej pychy. Patrz BP Rdz 11,4. - Tradycja jahwistyczna w Piecioksiegu pokazuje
napiecie miedzy wczesna wolnoscia plemion pod
opieka Jahwe, a pózniejsza biurokracja królewska.
Opowiadania o stworzeniu, potopie i wiezy Babel
wskazuja zarówno na sad Bozy jak i Jego opieke
np. grzech Dawida odbija sie w historii Adama i
Ewy. Jahwe jest Bogiem Izraela na zawsze - nie
tylko jako Bóg patriarchów, ale i Bóg
zmieniajacej sie, a potem rozpadajacej sie
monarchii.
21Wstep do historii IzraelaRdz 1-11
- Jaki czas opisuje?
- Historia ziemia to ok. 4 mld lat, czlowiek moze 2
mln (???), - Cel?
- Przekazuje pewne idee (intuicje), a nie
historyczna i naukowa wiedze. Chce symbolicznie
okreslic czas prehistoryczny. - Rdz 1-11 nie jest pierwsza napisana czescia
Biblii, jest to owoc refleksji na przestrzeni
wieków. - Odzwierciedla obraz swiata, tradycje i wiedze
starozytnosci. - Obrazy i symbole mitologiczne uzyskuja jednak
nowe znaczenie.
22Plan opowiadania Rdz 1-11
- Mlodsze opowiadanie o stworzeniu swiata i
czlowieka Rdz 1, 1-2,4a. - Starsze opowiadanie o stworzeniu swiata i
czlowieka Rdz 2,4b-25. - (Kosmogonia biblijna a kosmogonie pozabiblijne.)
- Upadek pierwszych ludzi Rdz 3,1-24.
- (Monogenizm czy poligenizm? )?
- Opowiadanie o Kainie i Ablu Rdz 4,1-24.
- (Dziejopisarstwo typologiczne.)
- Genealogia Setytów Rdz 4,25-5,32.
- Potop Rdz 6,1 9,17.
- (Historycznosc potopu? )?
- Noe blogoslawi i przeklina Rdz 9,18-29.
- Tablica narodów Rdz 10,1-32.
- Wieza Babel Rdz 11,1-9.
- ( Znaczenie tekstów pozabiblijnych Starozytnego
Wschodu.)
23Zródla Rdz 1-11
- J
- stworzenie czlowieka Rdz 2
- grzech i utrata Edenu Rdz 3
- Kain i Abel Rdz 4
- giganci Rdz 6
- opowiadanie o potopie Rdz 6-9
- tablica narodów Rdz 10
- wieza Babel Rdz 11
- P
- stworzenie swiata Rdz 1
- pierwsza lista patriarchów Rdz 5
- opowiadanie o potopie Rdz 6-9
- druga lista patriarchów Rdz 11
24Schemat J
- Dla J wczesna historia ludzkosci jest ciagla
(cztero-etapowa) historia grzechu. - Kara - milosierdzie grzech Adam i Ewa
(relacja czlowieka z Bogiem) Kain i Abel
(relacja z czlowieka z czlowiekiem) opowiadanie
o gigantach (naruszenie prawa natury) wieza
Babel (dorównanie Bogu). - Bóg mimo wszystko pozostaje wierny rasie
ludzkiej (ukazuje to na przykladzie znanych
motywów mitologicznych) szczytem jest przymierz
z Noem - Perspektywa wiary zawiera obietnice
blogoslawienstwa za wiernosc Bogu mimo
grzechu/odstepstwa. - Rdz 821 - 91 21 Gdy Pan poczul mila won, rzekl
do siebie Nie bede juz wiecej zlorzeczyl ziemi
ze wzgledu na ludzi, bo usposobienie czlowieka
jest zle juz od mlodosci. Przeto juz nigdy nie
zgladze wszystkiego, co zyje, jak to uczynilem.
22 Beda zatem istnialy, jak dlugo trwac bedzie
ziemia siew i zniwo, mróz i upal, lato i zima,
dzien i noc. - Byl to przekaz skierowany do obywateli królestwa
Dawida i Salomona.
25Schemat P
- Koncentruje sie na istotnych wydarzeniach
(stworzenie, powódz, przymierze z Noem, historia
rodzinna Abrahama). - Byl to najprawdopodobniej ostatni redaktor calej
historii. Opowiadania J o grzechu i
blogoslawienstwie uzupelnil seria list. (Rdz1
lista dziel stworzenia 10 patriarchów przed
Noem uzupelnia dane w historii potopu Rdz 6-9
(sloneczny kalendarz) lista ludów w Rdz 11)? - Teologia dobroci stworzenia Bozego (nie dodaje
opowiadan o grzechu, lecz koncentruje sie na
blogoslawienstwach - stworzenie jest calkowicie
dobre Adam i Ewa, Noe i jego potomstwo)? - Rdz 128 28 Po czym Bóg im blogoslawil, mówiac
do nich Badzcie plodni i rozmnazajcie sie,
abyscie zaludnili ziemie i uczynili ja sobie
poddana abyscie panowali nad rybami morskimi,
nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi
zwierzetami pelzajacymi po ziemi. - Liczne zapozyczenia z kaplanskiej i swiatynnej
szkoly ( Rdz 1 brzmi jak exultet, modlitwa
liturgiczna blogoslawienstwa i ofiary jako czesc
ceremonii religijnej zainteresowanie
genealogiami akcent na motyw przymierza Boga z
cala ludzkoscia w czasach Noego az po Mojzesza
i caly lud Izraela).