Rhyddid Gwybodaeth

1
Rhyddid Gwybodaeth
Beth yw Ystyr Hynny Inni?

• Sesiwn Hyfforddiant Ragarweiniol

Uned Cynnal Llywodraethwyr Sir Caerfyrddin
2
Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000

• Pasiwyd ym mis Rhagfyr 2000
• Daeth ar waith gam wrth gam
• Daeth ar waith yn llawn ym mis Ionawr 2005
• Maen ymdrin ar sector cyhoeddus yn ei
  grynswth, gan gynnwys ysgolion ac Awdurdodau
  Addysg Lleol
• Maen hyrwyddo atebolrwydd a threfn fwy agored o
  weithio

3
Y Ddeddf Yn Gryno

• Maen berthnasol i awdurdodau cyhoeddus
• Maen creu hawl statudol i dderbyn gwybodaeth
• Maen creu eithriadau ir hawl hwnnw
• Maen darparu ar gyfer cyhoeddi gwybodaeth
  eithriedig er lles y cyhoedd
• Maen mynnu fod awdurdodau cyhoeddus yn paratoi
  cynlluniau cyhoeddiadau
• Maen creur angen i baratoi 2 god ymarfer
  statudol
• Maen creu comisiynydd gwybodaeth
• Maen diwygio Deddf Diogelu Data 1998

4
Hawliau Gwybodaeth

• Bydd cais am wybodaeth yn awr yn cael ei gynnwys
  mewn un o dri hawl gwybodaeth, neu bob un
  ohonynt
• Ymholiadau diogelu data (neu geisiadau hawl i
  weld gwybodaeth am y gwrthrych) ywr rhai ble y
  maer ymholydd yn gofyn i gael gweld pa wybodaeth
  bersonol y maer ysgol yn ei chadw am yr
  ymholydd.
• Ymholiadau am reoliadau gwybodaeth amgylcheddol
  ywr rhai syn ymwneud ag aer, dwr, tir,
  safleoedd naturiol, yr amgylchedd adeiledig,
  planhigion ac anifeiliaid, ac iechyd, ac unrhyw
  benderfyniadau a gweithgareddau syn effeithio ar
  unrhyw un or rhain. Gallent felly gynnwys
  ymholiadau am ail-gylchu, mastiau ffon, meysydd
  chwarae ysgolion, meysydd parcio ac ati.
• Mae ymholiadau Rhyddid Gwybodaeth yn ymwneud a
  phob math arall o wybodaeth gan gynnwys yr
  ymresymu syn sail ir penderfyniadau ar
  polisiau. Mae pob cais am wybodaeth nad ydynt yn
  geisiadau Diogelu Data neu Hawliau Gwybodaeth
  Amgylcheddol yn geisiadau o dan y Ddeddf Rhyddid
  Gwybodaeth.

5
Realiti Rhyddid Gwybodaeth

• Maen cynnwys yr holl wybodaeth a gedwir, waeth
  ymha ffurf y caiff ei chofnodi
• Cwbl ol-edrychol
• Gall unrhyw un wneud cais am wybodaeth
• Rhaid ymdrin a phob cais ysgrifenedig am
  wybodaeth o fewn 20 diwrnod gwaith, heb gynnwys
  gwyliau ysgol
• Nid oes unrhyw eithriad oherwydd embaras

6
Hawliau newydd ir Cyhoedd

• Yr hawl i gael gwybod yn ysgrifenedig a ywr
  wybodaeth yn cael ei chadw (dyletswydd i
  gadarnhau neu wadu), ac
• Os felly, hawl i fynnu fod yr wybodaeth yn cael
  ei rhoi iddynt, ar yr amod
• Fod yr wybodaeth yn cael ei chadw
• Unrhyw eithriad syn berthnasol
• Trothwy cost (y disgwylir iddo fod yn 500)
• Ceisiadau cynhennus neu ail-adroddol

7
Ceisiadau am Wybodaeth

• Rhaid iddynt fod yn ysgrifenedig
• Rhaid iddynt gynnwys enw a chyfeiriad y sawl syn
  gofyn
• Rhaid iddynt ddisgrifior wybodaeth y gofynnir
  amdani

Nid oes rhaid i geiswyr gyfeirio at y Ddeddf na
dweud pam maen nhwn gwneud cais am wybodaeth
8
Yr Eithriadau

• Eithriadau pendant
• Dim hawl i dderbyn gwybodaeth o dan Ryddid
  Gwybodaeth
• Maer dyletswydd cyfreithiol i ddarparu cyngor a
  chymorth ir ymholydd yn parhau
• Eithriadau amodol
• Hyd yn oed os oes eithriad, maen rhaid i
  ysgolion ei ddatgelu os yw hynny er lles y
  cyhoedd

9
Beth ywr Prawf Lles y Cyhoedd?

• Mae cysyniad lles y cyhoedd yn fwriadol hyblyg
• Gall gynnwys
• Meithrin trafodaeth gyhoeddus ar faterion o bwys
  cyfredol
• Meithrin atebolrwydd wrth wneud penderfyniadau ac
  wrth wario arian cyhoeddus
• Galluogi unigolion i ddeall penderfyniadau ac,
  mewn rhai sefyllfaoedd, cynorthwyo unigolion i
  herior penderfyniadau hynny
• Cyhoeddi gwybodaeth syn effeithio diogelwch
  cyhoeddus

10
Delio a Cheisiadau
Beth Mae Angen Inni Wybod?

• Sut i adnabod cais am wybodaeth
• Fod gennym ddyletswydd i gynnig cyngor a chymorth
  
• Ein trefniadau ar gyfer delio a cheisiadau a phwy
  syn gyfrifol amdanynt
• Fod gennym 20 diwrnod gwaith i ymateb, heb
  gynnwys gwyliau ysgol
• Fod rhaid i wybodaeth gael ei darparu yn y ffurf
  y gofynnwyd amdano, ble y mae hynnyn rhesymol
  ymarferol
• Ei bod yn drosedd droseddol i newid, difwyno,
  blocio, dileu, dinistrio neu guddio gwybodaeth er
  mwyn atal ei datgelu

11
Beth os nad ywr ceisydd yn hapus gydan hymateb?

• Dylid dilyn trefniadau cwyno mewnol yr ysgol
• Rhaid delio ar mater o fewn y cyfnod targed ar
  gyfer penderfynu cwynion
• Hawl i apelio ir comisiynydd gwybodaeth, syn
• Meithrin cydymffurfiaeth
• Gorfodir gyfraith
• Rhoi gwybod ir cyhoedd
• Hawl i apelio ir tribiwnlys gwybodaeth

12
Rheolaeth Cofnodion

• Pa wybodaeth ydyn nin ei chadw?
• Allwn ni gael gafael ar wybodaeth yn rhwydd?
• Ydyn nin cofnodi gwybodaeth mewn ffordd
  ddarllenadwy?
• Beth yw ein polisiau cadw?

13
Cofiwch!

• Efallai y bydd gan drydydd partion hawl i dderbyn
  yr wybodaeth yr ydym yn ei chadw
• Maen drosedd droseddol i darfu ar gofnodion
  presennol y gwnaed cais iw datgelu
• Dylech greu cofnodion gan gofio efallai y bydd
  pobl eraill eisiau eu gweld
• Nid oes unrhyw eithriad oherwydd embaras

14
Yr Allwedd i Ryddid Gwybodaeth

• Ymrwymiad or brig i weithio mewn ffordd agored
• Trefniadau cadw cofnodion da
• Cyfathrebu effeithiol yn yr ysgol

15
Canllawiau a Gwybodaeth Bellach

• Gwefan y comisiynydd gwybodaeth
• www.informationcommissioner.gov.uk
• Gwefan yr Adran Materion Cyfansoddiadol
• www.dca.gov.uk/foi/index.htm
• DfES Gwefan y Llywodraeth
• www.governornet.co.uk
• DfES Gwefan Teachernet
• www.teachernet.gov.uk
• Llinell ffon Llywodraethwyr 0800 0722181
• www.governorline.info