B i g I m a g e s

1
B i g I m a g e s Visuele Communicatie

• De relatielaag
• Zichtbare relaties in het beeld
• Gestalt
• Ruimtelijke relaties en compositie
• niet-locale effecten
• fysieke relaties
• Onzichtbare relaties in het beeld
• Relaties met betekenis

Kees van Overveld
-1-
2
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
3
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
4
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
5
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 1 nabijheid
6
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
7
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 2 gelijkvormigheid
8
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 3 omsluiting
9
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
10
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 4 kleinheid
toelichting bij de keuze tussen object of
achtergrond valt de keuze bij voorkeur op de
kleinste van de twee
11
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
12
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 5 symmetrie
toelichting bij de keuze tussen object of
achtergrond valt de keuze bij voorkeur op de
meest symmetrische van de twee
13
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 6 gemeen-schappelijke beweging
14
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 6 gemeen-schappelijke
beweging dominanter dan nabijheid en
kleinheid en de overige Gestalt regels
15
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
principe 7 continuïteit
16
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
toelichting bij de segmentatie tussen twee of
meer objecten valt de keuze bij voorkeur op de
opdeling die het minste knikken vereist
17
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
18
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
dus deze opdeling zal niet zo snel gezien worden
19
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie
verwant aan Gestalt de exploded view
(impliciete veronderstelling van radiale
verplaatsing)
20
Gestalt de ordenende principes van de menselijke
perceptie

• Toepassingen van Gestalt
• Indeling van bedeningspanelen
• Belettering en labeling van afbeeldingen
  (bijvoorbeeld kaarten)
• Font-design.

21
Ruimtelijke relaties en compositie
statisch (rust, evenwicht evt. symmetrie geen
dominante gradiënten op de grootste schaal)
dynamisch (beweging, richting gradiënten op de
grootste schaal)
22
Ruimtelijke relaties en compositie
compositorische verdeling kan op elke laag van
het 8-lagen model betrekking hebben
sampling laag (verzadiging neemt naar rechts af
toonwaarde verloop horizontaal) Vormenlaag
grootte neemt naar rechts toe
sampling laag (verzadiging neemt naar boven af,
toonwaarde verloopt vertikaal) Vormenlaag
grootte neemt naar rechts toe
23
Ruimtelijke relaties en compositie
Toepassing informatie visualisatie
24
B i g I m a g e s de relatielaag
compositie in beelden
informatie is verdeeld over de lagen sampling
laag object laag belangrijkheid gewaardeerde
informatie (? importantie verdelingen) importantie
verdeling kan in elke laag afzonderlijk
onderzocht worden (verdelings-regels) compositie
structuur op importantieverdelingen
Compositorisch analyse wat bedoelde de
kunstenaar?
importantieverdelingen zijn zelf ook
afbeeldingen daarmee kan de importantieverdeling
herhaaldelijk geconstrueerd worden (voortgezette
abstractie, Mondrian, Picasso)
Kees van Overveld
-24-
25
B i g I m a g e s de relatielaag
compositie in beelden
origineel
zelfde (equivalente) verdelingsregel van
linksonder naar rechtsboven op sampling laag
(globale optic flow)
verschillende verdelingsregels op sampling laag
(kleurverzadiging)
Kees van Overveld
-25-
26
B i g I m a g e s de relatielaag
compositie in beelden
de (ir-)relevantie van geometrische
verdelingsregels
Moraal als je maar lang genoeg zoekt kun je voor
elke compositorische hypothese wel argumenten
vinden.
Kees van Overveld
-26-
27
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 1 kleur
kleurenassimilatie
Kees van Overveld
-27-
28
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 1 kleur
simultaancontrast
Kees van Overveld
-28-
29
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 1 kleur
Lineair kleurenmodel cf. CIE-diagram is niet
voldoende om te begrijpen waarom
kleurenwaarneming beïnvloed wordt door de
omgeving. Naar analogie met randenwaarneming
schaalgrootte en buur-relaties spelen een
rol. Betere theorie RETINEX (Land, 1970-ies)
Kees van Overveld
-29-
30
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 2 grootte
Ebbinghaus illusie
Kees van Overveld
-30-
31
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 2 grootte
Vormenlaag als nauwkeurig 2-D meetinstrument is
naïef. Grootte wordt alleen relatief in context
vastgesteld (consistent met ons vermogen om
perspectief te kunnen begrijpen waarin objecten
ook geen vaste eigen grootte hebben.)
Kees van Overveld
-31-
32
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 3 de warping hypothese
cafe-wall illusie
Kees van Overveld
-32-
33
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 3 de warping hypothese
Kitaoka illusie
Kees van Overveld
-33-
34
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 3 de warping hypothese
Zöllner illusie Herring illusie
Wundt(achtige) illusie
Kees van Overveld
-34-
35
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 3 de warping hypothese
Warping vervorming van een vorm in
overeenstemming met de vervorming van de
achtergrond
Kees van Overveld
-35-
36
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 3 de warping hypothese
Mogelijke relatie met het zien van vormen in een
3D landschap (de 3D cues komen van
textuurverkorting)
Kees van Overveld
-36-
37
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten 3 de warping hypothese
De warping hypothese(voor illusies zoals Zollner,
Herring, Café Wall, Wundt e.a.) is begrijpbaar
vanuit evolutionair perspectief. Het waarnemen
van vorm-eigenschappen in een landschap zal
moeten corrigeren voor de verkorting van het
waargenomen landschap zelf. Die verkorting
wordt geschat door naar de textuur in de omgeving
te kijken.
Kees van Overveld
-37-
38
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten subjectieve vormen
Subjectieve vormen ontstaan doordat
randinformatie wordt doorgegeven tussen naast
elkaar liggende rand-detectoren. Subjectieve
vormen helpen in het omgaan met occlusie. Ook
subjectieve vormen worden als vormen gezien en
hebben dus de perceptieve attributen van
objectieve vormen, inclusief T-shapes
(occlusie!) en transparantie.
Kees van Overveld
-38-
39
B i g I m a g e s de relatielaag
Niet-locale effecten subjectieve vormen
Aanleiding voor subjectieve vormen een strategie
om met occlusies om te gaan extrapoleren over
T-vormen
Kees van Overveld
-39-
40
Fysieke relaties (licht/ schaduw, kijkrichting,
)
41
B i g I m a g e s de relatielaag
Fysieke relaties (licht/ schaduw, kijkrichting,
)
niet-spiegelende reflectie vermengt spectra van
alle inkomende richtingen
Kees van Overveld
-41-
42
B i g I m a g e s de relatielaag
Fysieke relaties (licht/ schaduw, kijkrichting,
)
in kunstgeschiedenis de ontdekking van
kleurzweem in het impressionisme
Kees van Overveld
-42-
43
Onzichtbare relaties (gebaseerd op betekenis en
associatie)
44
B i g I m a g e s de relatielaag
Onzichtbare relaties (gebaseerd op betekenis en
associatie)
Kees van Overveld
-44-
45
Onzichtbare relaties (gebaseerd op betekenis en
associatie)
Ruimtelijke relaties en compositie
compositorische verdeling kan (onbewuste)
betekenisdrager zijn

• de relatie tussen is hier
• ruimtelijk
• qua grootte
• maar ook qua (normatieve) opvatting over goed
  en slecht

46
Onzichtbare relaties (gebaseerd op betekenis en
associatie)
Ruimtelijke relaties en compositie
(statische) relaties kunnen een (dynamisch)
proces suggereren
47
Betekenis van relaties