N

1
NÓI TRU?C ÐÁM ÐÔNG (DI?N THUY?T)
Ð?I H?C NÔNG LÂM TP. HCM

• CÁC K? NANG C?N LUY?N T?P

Biên so?n Th.S Nguy?n Ð?c Thành
2
CÂU H?I TH?O LU?N

• Nêu m?t vài tru?ng h?p nói tru?c dám dông mà b?n
  nh? nh?t (c?a b?n ho?c c?a ngu?i khác). Ði?u gì
  làm cho b?n nh??
• B?n s? nh?ng di?u gì khi nói tru?c dám dông?
• B?n vu?t qua s? lo ng?i di?n thuy?t ra sao?
• Ðâu là cân nh?c d?o d?c (nên/không nên nói) khi
  di?n thuy?t?

3
B?N THU?NG DI?N THUY?T KHI NÀO?

• Phát bi?u th?o lu?n (discussion) ho?c nghi th?c
  (ceremonial speaking)
• Di?n van chào m?ng, khen t?ng (testimonial), ca
  ng?i (eulogy dành cho ngu?i dã m?t), chúc m?ng
  (toast, ng?n, thu?ng kèm nâng c?c), trao quà
  (presentation speeches), ch?p nh?n (acceptance
  speeches), d?ng viên (pep talks), sau-com-chi?u
  (after-dinner speeches thu?ng dùng cho các
  working lunch ho?c working dinner), di?n van t?i
  l? phát b?ng (commencement speeches)
• Trình bày các v?n d? mang tính h?c thu?t, kinh
  doanh, qu?ng cáo khuy?n m?i
• Ngh? nói tru?c dám dông MC (Master of Ceremony)

4
T?i sao ph?i h?c nói tru?c dám dông?

• Phát bi?u thành l?i nh?ng gì mình hi?u bi?t,
  truy?n thông di?p d?n tai và giúp ngu?i nghe hi?u
  không ph?i là m?t quá trình d? dàng
• Nói dúng cách s? nâng cao hi?u qu? truy?n d?t
• Di?n thuy?t là th?i di?m con ngu?i t?p trung t?t
  c? các t? ch?t c?n thi?t tinh th?n và th? ch?t
• Di?n thuy?t là m?t quá trình giao ti?p Ngu?i nói
  và ngu?i nghe cùng tham gia vào vi?c t?o ra các
  thông di?p

5
TÌNH HU?NG DI?N THUY?T

• Khán gi? (audience) ngu?i nghe thu?ng gi?i thích
  m?t thông di?p trong khuôn kh? suy nghi và ki?n
  th?c c?a chính h?. H? cung là ngu?i ph?n h?i d?n
  ngu?i di?n thuy?t
• Co h?i (occasion) Co h?i dành cho chúng ta trong
  d?i r?t nhi?u, t? tru?ng h?c d?n khi di làm
• Ngu?i nói (speaker) b?n thân ngu?i nói ph?i
  ch?ng t? mình
• Bài di?n van (speech) du?c chu?n b? k?, di vào
  tr?ng tâm, t?c ph?i có thông di?p rõ ràng (clear
  message) bao g?m rõ m?c dích (purpose) và lu?n
  di?m (thesis). Bài nói chuy?n ph?i t?o ra b?n
  ch?t tích c?c (Establish positive ethos) ít
  nhi?u tác d?ng d?n suy nghi hành vi c?a ngu?i
  nghe

6
Các thành ph?n c?a bài di?n van

• Ph?n gi?i thi?u (Introduction) ph?i d?m b?o gây
  chú ý, cung c?p các lu?n di?m c?n thi?t và ph?i
  mang tính khái quát cao
• Ph?n chính (body) cung c?p các n?i dung chi
  ti?t, h? tr? cho các lu?n di?m. N?i dung c?n tuân
  theo c?u trúc rõ ràng
• K?t lu?n (Conclusion) Liên k?t các ý tu?ng (Draw
  together ideas), nh?n m?nh các m?u ch?t (strong
  final note or commend)

7
TH?C T?P VI?C TRUY?N Ð?T

• Phát tri?n cách nói và t?p nói khi chu?n b? dàn
  bài
• Gi?m thi?u dàn bài (dành ch? cho các ngôn t? ng?u
  h?ng riêng)
• Phát tri?n ngôn t? chính xác nh?m gi?i thi?u và
  k?t lu?n
• B?t chu?c các di?u ki?n mà b?n s? di?n thuy?t

8
PH?N IIB?N CH?T C?A CÁC QUÁ TRÌNH DI?N RA KHI
NÓI TRU?C ÐÁM ÐÔNG

• Nghe M?t di?u không d? dàng
• Suy nghi S? v?n d?ng các giác quan và nang l?c
  t?p trung
• Ph?n h?i Các thái d? c?a ngu?i nghe d?i v?i
  ngu?i nói (và ngu?c l?i)

9
NGHE

• L?ng nghe (hearing) m?t quy trình c?m nh?n theo
  dó sóng âm truy?n d?n não và con ngu?i nh?n th?c
  du?c
• Nghe (Listening) v?n hành tình th?n liên quan
  d?n x? lý sóng âm, gi?i thích ý nghia, luu ý
  nghia vào b? nh?
• Vì sao nghe không d? dàng? Ngu?i nghe xao lãng,
  kh? nang chú ý h?n ch?, chua nghe k? dã nh?y d?n
  k?t lu?n, b? phân tâm
• Làm sao d? nghe c?n th?n L?p lu?c d? (mapping)
  các ý tu?ng chính, các lu?n di?m chính, các m?i
  liên h? Ghi chép các ý chính, t? ng? ch? y?u,
  dàn bài, vi?t t?t, ý ki?n dánh giá

10
SUY NGHI TR?NG TÂM

• Do d?, khó tin nh?ng di?u quy?t doán
• Phân bi?t gi?a s? ki?n (facts) và ý ki?n
  (opinions)
• M? r?ng các ý tu?ng m?i
• Liên k?t ý tu?ng m?i v?i nh?ng gì dã bi?t
• Hình thành các gi? d?nh

11
PH?N H?I T? KHÁN GI?

• Các bi?u hi?n ph?n h?i t? khán gi? giúp ngu?i nói
  xác d?nh hi?u qu? chuy?n giao thông di?p, t? dó
  có d?ng thái d?i phó thích h?p
• Tuy nhiên, d?ng quá l? thu?c vào bi?u hi?n c?a
  khán gi?

12
TH?O LU?N

• Ði?u gì giúp b?n thu l?i khi nghe c?n th?n và có
  tr?ng di?m các bài h?c trong l?p?
• Ði?u gì làm cho vi?c nghe m?t bài gi?ng tr? nên
  khó khan?
• Ð?ng du?i góc d? là m?t gi?ng viên, b?n s? làm gì
  trong các tình hu?ng dó d? sinh viên nghe bài
  gi?ng c?a b?n d? hon và có l?i hon?

13
PH?N III PHÂN TÍCH KHÁN GI? KHI CHU?N B? BÀI
DI?N THUY?T

• Theo các góc d?
• Nhân ch?ng d? tu?i, d? l?n, d? không d?ng nh?t,
  tình nguy?n hay b?t bu?c, thành ph?n
• Van hóa Bao g?m các quan ni?m v? l?i ích, giá
  tr? và ni?m tin, hi?u bi?t tru?c dó, ki?n th?c và
  kinh nghi?m chung, s? khác bi?t v? van hóa
• Tâm lýchú ý m?t cách ch?n l?c và bi?u l? ch?n l?c

14
NGU?I TA CÓ KHUYNH HU?NG

• Xem kinh nghi?m c?a mình là có h? th?ng, có ý
  nghia và ?n d?nh
• Xem các s? ki?n d?u có nguyên nhân và h?u qu?,
  nhung l?i don gi?n hóa quan h? nhân qu?
• Xem ngu?i khác có trách nhi?m v?i hành vi c?a h?
• Gi?i thích s? v?t theo cách mà nhóm tham chi?u
  làm, theo dó nh?n th?c theo khuôn kh? các ph?m
  trù tuong t?

15
LÀM TH? NÀO Ð? BI?T KHÁN GI??

• Phuong pháp phân tích ki?n th?c tru?c dây, ph?ng
  v?n, d?c tài li?u, quan sát, t?p trung vào khán
  gi?
• T? dánh giá phê phán B?n bi?t gì? Thông tin dáng
  tin d?n dâu? Kho?ng cách còn l?i? Kinh
  nghi?m/ki?n th?c, ni?m tin và giá tr? c?a b?n có
  gi?ng khán gi? không?
• Hay luôn duy trì s? th?t trong b?n trong khi cung
  luu ý cân nh?c các d?c tính c?a khán gi?

16
TH?O LU?N

• N?u b?n dang chu?n b? m?t bài di?n van v? v?n d?
  an toàn th?c ph?m h?c du?ng, có di?u gì khác bi?t
  n?u nhu khán gi? c?a b?n là
• H?c sinh l?p 3?
• Các b?c cha m??
• Ban Giám Hi?u tru?ng Ð?i h?c?
• Sinh viên d?i h?c?
• H?c sinh c?p 3

17
PH?N IV PHÁT TRI?N N?I DUNG

• Xác d?nh m?c dích trình bày
• Tìm ki?m và phát hi?n nh?ng tài li?u h? tr? cho
  bài di?n van c?a b?n
• Các tài li?u ph?i d?m b?o phát tri?n chuyên môn
  có th? dùng làm ch?ng c? hay h? tr? ý tu?ng
  cung c?p các ví d? minh h?a làm cho các ý tu?ng
  c?a b?n rõ ràng, d? hi?u thích h?p hon v?i khán
  gi?

18
CÁC LO?I TÀI LI?U H? TR?

• Kinh nghi?m cá nhân (personal experience)
• Ki?n th?c t?ng quát (common knowledge)
• Quan sát tr?c ti?p (Direct observation)
• Ví d? minh h?a m?t tru?ng h?p chuyên bi?t (ví d?
  ng?n, gi? d?nh, giai tho?i, di?n c?u (case
  study))
• Tài li?u th?ng kê, ch?ng th?c (thông tin hay ý
  ki?n c?a ngu?i khác), ph?ng v?n
• Các ?n ph?m sách, báo chí, t?p chí, ?n ph?m nhà
  nu?c (lu?t, thông tu, ngh? d?nh, ), t? di?n,
  bách khoa toàn thu (encyclopedia), fact books,
  biographical references, t?p b?n d?
• Tài li?u di?n t?

19
TÌM KI?M TÀI LI?U (ÐI?N T?)

• Thông tin trên m?ng r?t phong phú và da d?ng ?n
  b?n di?n t? so v?i ?n b?n in (paper back), báo
  di?n t?, trang web, các d?ng file luu tr?
• Tìm ki?m trên web s? d?ng browsers lu?t web,
  dùng công c? tìm ki?m (search engines) d? tìm
  ki?m d? li?u di?n t? (electronic database)
• C?n chú ý d? tin c?y c?a tài li?u, ai t?o ra
  website, nang l?c c?a tác gi?, m?c dích c?a
  website, n?i dung website ph?n ánh tính ch?t gì?
  Thông tin có xác nh?n du?c không? Ngày c?p nh?t
• Th?o lu?n Hãy nêu trên các search engines thông
  d?ng nh?t hi?n nay và các phuong th?c tìm ki?m
  tài li?u hi?u qu? nh?t d?i v?i b?n

20
T? CH?C BÀI DI?N VAN D?n Nh?p

• D?n nh?p Nh?m thu hút s? chú ý và h?ng thú c?a
  khán gi?, làm rõ m?c dích hay lu?n di?m c?a bài
  di?n van, khái quát hóa hu?n trình bày c?a b?n
• Các lo?i d?n nh?p K? 1 câu chuy?n, dùng lo?i
  suy, h?i nh?ng câu cu?ng di?u, trích d?n ai dó,
  dùng l?i d?n d?i
• C?n d?m b?o ng?n g?n, k?t n?i v?i thân bài

21
T? CH?C BÀI DI?N VAN thân bài

• L?a ch?n các ý tu?ng và tài li?u và s?p x?p chúng
  vào m?t c?u trúc rõ ràng và hi?u qu?.
• T? ch?c t?t s? giúp khán gi? hi?u và nh? thông
  di?p, d? doán và phát tri?n thông di?p trong tâm
  trí h?, giúp truy?n d?t thông di?p hi?u qu?.
• Ða s? bài di?n van có t? 2-5 ý tu?ng chính. Ý
  tu?ng chính c?n don gi?n (simplicity), tách bi?t
  (Discreteness) và có c?u trúc song hành (parallel
  structure) c?u trúc và d? dài tuong duong nhau,
  ch?t ch? (coherence) và hoàn ch?nh (completeness)

22
T? CH?C BÀI DI?N VAN thân bài (tt)

• Các ý tu?ng chính có m?i quan h? qua l?i tuong
  d?i
• Ý tu?ng du?c trình bày d?u tiên có khuynh hu?ng
  d? nh? nh?t nên trình bày ý tu?ng m?nh nh?t
  (primary effect), các ý tu?ng m?i (recency
  effect) nên trình bày cu?i (k?t thúc b?ng 1 s?
  ki?n) vì cung có khuynh hu?ng d? nh?
• Cách t? ch?c các ý tu?ng có th? theo th? t?
  (chronological), không gian (spatial), th? lo?i
  hay d? tài (categorical), nhân qu?
  (causeeffect), v?n d? - gi?i pháp
  (problem-solution), so sánh tuong ph?n
  (comparison contrast), lo?i d?n (residues
  theo quá trình xóa b? các kh? nang cho d?n khi
  còn l?i m?t kh? nang)

23
T? CH?C BÀI DI?N VAN k?t lu?n

• M?c dích hoàn thành c?u trúc b?ng cách doán
  tru?c lúc k?t thúc, tóm t?t các ý chính, c? h?p
  d?n khán gi? l?n cu?i
• Các lo?i k?t lu?n tóm t?t, d?n chi?u vài ngu?i
  vào, tham chi?u cá nhân, th? thách khán gi?, cung
  c?p cách nhìn

24
TH?O LU?N

• Phát tri?n các ý chính sau thành bài nói chuy?n
  tr?ng 5 phút
• Ð?i h?c Nông Lâm cung ?ng chuong trình h?c có
  ch?t lu?ng t?t
• Theo h?c ? Ð?i h?c Nông Lâm Tp.HCM không d?t l?m,
  l?i có nhi?u ngành và không gian ký túc xá thoáng
  dãng
• Kho?ng 60 sinh viên Ð?i h?c Nông Lâm là t? nông
  thông

25
PH?N V PHONG CÁCH DI?N THUY?T

• PHONG CÁCH VI?T VS. PHONG CÁCH DI?N Ð?T MI?NG
• CÁC Ð?C TÍNH C?A PHONG CÁCH TÌNH BÀY HI?U QU?

26
PHONG CÁCH

• Toàn b? thu?c tính c?a 1 cá nhân do ngu?i khác
  nhìn nh?n làm phân vi?t du?c cá nhân dó v?i ngu?i
  khác
• Phong cách vi?t khác phong cách di?n d?t mi?ng là
  ? s? khác nhau gi?a ngu?i d?c và ngu?i nghe
  Ngu?i d?c có th? d?c theo t?c d? h? mu?n, có th?
  quay lui và d?c l?i khi c?n thi?t, tìm nh?ng
  ngu?n khác, ho?c thu gi?n khi d? t?p trung c?a h?
  y?u di. Ngu?i nghe không ki?m soát du?c t?c d?
  hay d?ng l?i d? tìm nh?ng ngu?n khác hay ch? d?n
  khi d? t?p trung c?a h? t?t hon

27
DI?N Ð?T B?NG MI?NG

• Ðon gi?n hon phong cách vi?t, la75p di l?p l?i
  nhi?u hon, không quá câu n? tình ti?t, d? ph?n
  ánh hon, liên h? d?n khán gi? - b?n thân c?u
  trúc thông di?p.
• Tuy nhiên, di?n d?t b?ng mi?ng c?n d?m b?o tính
  chính xác (accuracy) và phù h?p (appropriateness)
  v?i khán gi? và hoàn c?nh

28
CÁC Ð?C TÍNH C?A VI?C TRÌNH BÀY HI?U QU?

• Di?n d?t hay trình bày bài di?n van là vi?c dùng
  âm di?u và co th? (có k?t h?p các phuong ti?n b?
  tr? nhu tài li?u, máy chi?u, máy phát âm, phim
  ?nh) d? chuy?n t?i thông di?p mong mu?n
• Di?n d?t có hi?u qu? khi giúp khán gi? nghe,
  hi?u, nh? và hành d?ng theo bài di?n van
• Di?n d?t hi?u qu? t?o tính c?ng d?ng, t?c t?o m?i
  liên k?t gi?a ngu?i nói và ngu?i nghe
• Các y?u t? d?m b?o di?n d?t hi?u qu? gi?ng nói,
  tu th? hình th?, các lo?i hình h? tr? nghe nhìn

29
GI?NG NÓI

• Cu?ng d? (volume) d? l?n v?a ph?i, di?u ch?nh
  theo ph?n h?i c?a khán gi?, t?p trung vào các ý
  tu?ng b?ng cách thay d?i ng? di?u, dùng loa phóng
  thanh n?u c?n
• Liên t?c (pitch) Nh?p di?u c?a âm thanh theo
  thang âm nh?c. C?n di?u ch?nh tính liên t?c trong
  kho?ng trung bình d? t?o tr?ng tâm, tránh vi?c
  nói d?u d?u, t?o ng? di?u vui v? b?ng cách ki?m
  soát hoi th?, buông l?ng hai vai và phát âm t?
  sâu trong cu?ng h?ng (phát âm b?ng b?ng)

30
GI?NG NÓI (tt)

• T?c d? (rate) Ði?u ch?nh theo ph?n h?i c?a khán
  gi?, ki?m soát t?c d? b?ng nh?p th? và s? thu
  giãn. Thay d?i t?c d? d? lôi cu?n s? chú ý c?a
  khán gi?
• Ði?m d?ng (pause) các kho?ng im l?ng trong bài
  di?n van có th? cung c?p hi?u qu? các tr?ng di?m
  và ra d?u chuy?n ý cho bài di?n van, nhung s? m?t
  tác d?ng n?u d?ng nhi?u l?n, sai ch?, không d?
  dài
• Phát âm chú trong cách phát âm, tr?ng âm, t? d?a
  phuong sao cho rõ ràng, rõ ti?ng, tránh nh?ng tác
  d?ng x?u không c?n thi?t.

31
CO TH? TRONG TRÌNH BÀY

• Co th? dùng d? tang cu?ng thông di?m, ch? không
  dùng d? gây chú ý vào chính b?n thân nó
• Co th? và s? di chuy?n tác d?ng l?n d?n ?n tu?ng
  c?a khán gi? v? di?n gi?
• Tu th? và d? di chuy?n có th? cho th?y s? chuy?n
  ý và t?o h?ng thú cho bài di?n van

32
CO TH? TRONG TRÌNH BÀY (tt)

• B? ngoài chú ý cách an m?c (nên ch?nh t? hon
  khán gi? 1 chút), ti?n d?n b?c nói di 1 cách t?
  tin, giao ti?p ánh m?t (eye contact) v?i khán
  gi?, nhìn và nói m?t cách t? tin
• Di chuy?n có k? ho?ch, có m?c dích giúp tang
  cu?ng thông di?p
• C? ch? c?n h? tr? thông di?p, t? nhi?n, nh?p
  nhàng
• Di?n t? v? m?t (Facual Espression)
• Giao ti?p m?t (Eye contact) nhìn vào khán gi?
  khi nói, không t?p trung ch? 1 d?i tu?ng

33
CÁC LO?I HÌNH H? TR? NGHE NHÌN

• So d?
• Bi?u d?
• Hình d?i di?n
• B?n d?
• Ch? th?, mô hình
• Con ngu?i
• B?ng den, gi?y, tài li?u phát
• Phim dèn chi?u, bang video

34
KI?U TRÌNH BÀY

• Trình bày ?ng kh?u (impromptu presentation) nói
  mà không hay chu?n b? r?t ít
• Trình bày ghi nh? Nói t? 1 bài dã chu?n b? tru?c
  du?c ghi nh?
• Bài d?c (manuscript presentation) d?c 1 do?n van
  dã chu?n b? t?ng t? m?t
• Trình bày tùy h?ng (extemporaneous presentation)
  di?n van du?c so?n, chu?n b?, nhun không vi?t ra
  hay nh? t?ng t? m?t.
• Câu h?i l?i ích và h?n ch? c?a m?i ki?u trình
  bày trên

35
BÀI T?P CHUNG

• Phát tri?n m?t bài di?n van d? trình bày (l?a
  ch?n ch? d? b?t k? v? van hóa xã h?i)
• T?p di?n van trong d?u
• T?p di?n van b?ng l?i
• Mô ph?ng tình hu?ng di?n thuy?t
• Di?n thuy?t tru?c l?p (theo yêu c?u ng?u nhiên
  c?a gi?ng viên ho?c ch? d?ng)

36
CHÚC THÀNH CÔNG