5.

1

• 5. ÜNITE KÜRESELLESEN DÜNYA

2

• A-SSCBDE DEGISIM VE SONUÇLARI

3

• 1.SSCBDE POLITIKA DEGISIKLIKLERI VE NEDENLERI

4

• Sovyetlerin sömürgeci ve baskici politikasi 1985
  yilina kadar sürdü. Mikhail Gorbaçovun Komünist
  Partisi Genel Sekreteri olmasi, Sovyetler
  Birligi'nin tarihinde bir dönüm noktasi oldu.
  Gorbaçov, siyasi sistemin, devlet teskilatinin,
  hükümet organlarinin yeniden yapilandirilmasini,
  siyasi sistemin demokratiklestirilmesini,
  bürokrasi ile mücadele edilmesini, milliyetler
  arasindaki iliskilerin gelistirilmesini, hukuk
  sisteminin gözden geçirilmesini kararlastirdi.

5

• Gorbaçov, Sovyetlerin ekonomik bakimdan saptadigi
  hedeflere ulasamadigini bunun da halkin
  sikintilarini artirdigini belirterek ekonomik
  alanda da reform yapilmasini istedi. Sosyalist
  Tesebbüs Kanunu ile isletmelerin haklari ve
  sorumluluklari saptandi. Isletmeler giderlerini
  kendileri karsilayacak,fiyatlari
  belirleyecekler,ürünlerinin kalitelerini
  yükseltecekler, yabanci sermayeden
  yararlanabilecekti.

6

• Sovyetler Birligi yavas yavas sosyalist
  ekonomiden pazar ekonomisine geçiyordu. Gorbaçov,
  Amerika Birlesik Devletleri'yle Sovyetler
  Birligi'nin girdigi yildizlar savasi olarak
  adlandirilan uzay arastirmalarindan yorgun
  düsmüstü.

7

• Çünkü Sovyet ekonomisi silahlanma yarisinin
  maliyetini kaldiramayacak duruma gelmisti.
  Üretilen silahlar,yapilan uzay arastirmalari
  halkin zorunlu fedakarligina dayaniyordu. Bu
  sorunun çözümü Amerikan yönetimi ile kurulacak
  diyalogdan geçiyordu. Gorbaçov bu diyalogu kurdu
  ve silahlanma yarisini durdurdu.

8

• Sovyetler Birligi'nde uygulanan glasnost ve
  perestroyka (açiklik ve yeniden yapilanma)
  politikasi Sovyetler Birligi'nin çözülmesine ve
  yillardan beri Ruslarin egemenligi altinda
  yasayan Türk unsurlarin ulusal kimliklerini
  kazanarak bagimsiz devletlerini kurmalarina
  olanak saglamistir.

9

• 2.SSCBNIN DAGILMASI

10

• 3.SSCBNIN DAGILMASININ DOGU AVRUPAYA ETKISI

11

• 4.SSCBNIN DAGILMASININ DÜNYA GÜÇLER DENGESI
  ÜZERINE ETKILERI

12

• B-ASYADA YENIDEN YAPILANMA

13

• 1. TÜRK CUMHURIYETLERI BAGIMSIZ OLUYOR

14

• AZERBAYCAN

15

• Rusyadaki sosyalist sistem giderek halkin
  isteklerini karsilayamaz oldu. 1985te Sovyet
  yönetiminin basina geçen Mikhail Gorbaçov bunu
  gördü. Glasnost ve perestroyka adi verilen yeni
  bir politika belirledi. Bu açiklik ve yeniden
  yapilanma politikasindan Azerbaycanlilar da
  yararlandi. Ebulfeyz Elçibeyin önderliginde Halk
  Cephesi adiyla bir örgüt kuruldu (19 Haziran
  1989).

16

• Azerbaycana bagimsizlik verilmesi istendi. Bu
  durum Moskovanin hosuna gitmedi. Ermeniler
  kiskirtilarak Ermeni- Azeri çatismasi yaratildi.
  19-20 Ocak 1990da Kizil Ordu Baküye girdi. Bu
  durum Halk Cephesinin yeraltina inmesine yol
  açti. Mart 1990da seçimler yapildi ve
• Ayaz Muttalibov Cumhurbaskani seçildi. 30 Agustos
  1991de Azerbaycanin bagimsizligi ilân edildi.

17

• 18 Ekim 1991de yapilan halk oylamasi ile bu
  karar daha da pekistirildi. Ancak, Muttalibov
  halkla uyusamadi. 25 Subat 1992de Susa ve
  Hocalida büyük katliamlar oldu. Bunun üzerine
  Muttalibov istifa etti.

18

• Mayis ayinda tekrar cumhurbaskani oldu ise de
  halk bunu kabul etmedi. Isyan çikti. Muttalibov
  Moskovaya kaçti. 7 Haziran 1992de Elçibey
  Cumhurbaskani seçildi. Ancak 16 Haziran 1993te
  görevinden çekilmek zorunda kaldi. Yerine Haydar
  Aliyev getirildi.

19

• Azerbaycan'daki rejimin yerine oturamamasindan
  yararlanan Daglik Karabag Ermenileri
  Azerbaycan'dan ayrilmak istediler Bu durum
  Ermenistan ile Azarbaycan arasinda savasa yol
  açti. Daglik Karabag sorunu henüz çözülememistir.

20

• 1926da Bakûde toplanan Türkoloji kurultayinda
  tüm Türk Cumhuriyetlerinde latin abc sinin
  kullanilmasi kararlastirildi. Türkiye'de harf
  devriminin yapilmasi bir ölçüde Türk
  Cumhuriyetleriyle kopmus olan iliskiyi kurmak
  için önemli bir adim olmustur Fakat, Sovyetler
  Birligi II. Dünya Savasi sirasinda Kril
  alfabesini zorunlu kilarak yeniden iliskiyi
  koparmislardir.

21

• KAZAKISTAN

22
Kazakistan-Almati

23
Kazak- Kirgiz siniri

24

• 22 Haziran 1989da Kazakistan Komünist Partisi
  baskanligina getirilen Nazarbayev, Mikhail
  Gorbaçovun Glasnost-Perestroyka politikasina
  destek verdi. Bunun karsiligi olarakta
  Kazakistanin haklarinin korunmasini sagladi.

25

• Kazakistan petrolünün, dogalgazinin ve
  madenlerinin dis piyasada uygun fiyatla
  satilmasini istedi. Izledigi tutarli ve akilci
  politika ona büyük sayginlik kazandirdi. 1989
  yili Eylülünde resmi dilin Kazak Türkçesi
  oldugunu ilân etmesi halkin güvenini daha da
  arttirdi.

26

• 26 Mart 1990da seçilen parlamento 24 Nisan
  1990da Nazarbayevi cumhurbaskani seçti.
  Nazarbayev parlamento destegi ile Ruslarin
  Kazakistandaki nükleer deneme yapmalarini
  engelledi.

27

• 1 Aralik 1991de yeniden 5 yil için cumhurbaskani
  seçildi. Kazak geleneklerine uygun sekilde
  makamina oturdu. 16 Aralik 1991de Kazakistanin
  bagimsizligini ilân etti.

28

• KIRGIZISTAN

29
Kirgiz Buryan Kulesi

30

• 27 Ekim 1990da cumhurbaskani seçilen Asker
  Akayev, merkeziyetçi ekonomiden, liberal
  ekonomiye geçisi saglayacak yasal düzenlemeler
  yapti. Egitim dilini Kirgizcaya çevirerek
  Kirgizlarin ulusal dillerini kullanma-larina,
  ulusal kültürlerini gelistirme-lerine ve ulusal
  kimliklerini tanima-larina yardimci oldu. 12
  Aralik 1991de Kirgizistan bagimsizligini ilân
  etti.

31

• ÖZBEKISTAN

32

• 1989 yili Haziraninda Özbekistan Komünist Partisi
  Birinci Sekreterligine Islam Abdulganiyeviç
  Kerimovun getirilmesinden ve Sovyetler
  Birligi'nin dagilmaya baslamasi üzerine
  bagimsizliga dogru giden yol açildi. Zira Mart
  1990da baskan seçilen Kerimov, Sovyetlere karsi
  bir politika izledi. Rusyanin Özbekistani
  hammadde deposu olarak gördügünü bunun da Özbek
  halkini geri biraktigini belirtti.

33

• Kerimov, Özbekçeyi resmi dil ilan etti.
  Özbekistan anayasasinda hiçbir etnik gruba ve
  azinliga anayasadaki yurttaslik haklari disinda
  bir hakkin verilmesine izin vermedi. Özbek
  ulusçulugunun gelistirilmesine önem verdi.
  Rusçanin çesitli alanlardaki etkinligini
  azaltmaya basladi.

34

• Nitekim televizyon programlarindaki Rusçanin
  agirligi giderek azalmaktadir. Halkindan güç alan
  Kerimov, 31 Agustos 1991de Özbekistanin
  bagimsizligini ilân etti. 29 Aralik 1991de de
  Cumhurbaskanligina seçildi. Ekonomiyi
  liberallestirdi, sistemi demokratiklestirdi.
  Rusya Federasyonu ile çatismaya girmedi.

35

• Ebulfez elçibey,Almati,Biskek,Taskent
  Buhara,Semerkant, Bakü, Frunze, Gorbaçov,

36

• TÜRKMENISTAN

37

• Sovyet rejiminin Türkmenistanda yerlesmesini
  engellemeye çalisan Türkmenler, Sovyet
  yöneticilerince çesitli suçlarla suçlanarak
  cezalandirildilar, sürgüne gönderilerek ülkeden
  uzaklastirildilar. Türklerin direnisleri diger
  cumhuriyetlerde oldugu gibi çok kanli bir sekilde
  bastirildi. Bu durum Gorbaçovun devlet baskani
  olmasina kadar sürdü.

38

• Türkmenistan Komünist Partisi basina getirilen
  Leningrad Üniversitesinde okumus Komünist
  Partisinin her kademesinde görev yapmis olan
  Sapar Murat Atayeviç Niyazov, önce Türkmenler
  arasindaki kabilecilik ayrismasini durdurdu.

39

• Türkmen aydinlariyla isbirligi yaparak
  Sovyetlerin Türkmenistani sömürdügünü,
  aldigindan daha az para vererek halki
  fakirlestirdigini yüksek sesle dile getirdi.
  Ulusal kimligin simgesi olan Türkmen diline sahip
  çikti ve Rusçanin yaninda resmi dil olmasini
  sagladi.

40

• 1990da yapilan Cumhurbaskanligi seçimini 99.5
  oy ile kazandi. Rusyada Sovyet sistemi çökerken
  Niyazov ,Türkmenistanin bagimsizligi konusunda
  halk oyuna basvurdu ve halkin 93ünün bagimsiz
  olmak istedigini, bu oylama ile tespit etti.
  Nitekim, Türkmenistan Parlamentosu 27 Ekim
  1991de oybirligi ile Türkmenistanin
  bagimsizligini kabul ederek tüm dünyaya duyurdu.

41

• 2.Bagimsiz Devletler Toplulugu

42

• 3.Türk Isbirligi ve Kalkinma Idaresi Baskanligi

43
(No Transcript)
44
(No Transcript)
45
(No Transcript)
46
(No Transcript)
47
(No Transcript)
48
(No Transcript)
49
(No Transcript)
50
(No Transcript)
51
(No Transcript)
52
(No Transcript)
53
(No Transcript)
54
(No Transcript)
55
(No Transcript)
56
(No Transcript)
57
(No Transcript)
58
(No Transcript)
59
(No Transcript)