B

1
Bài 3. B?N Ð? CO S? XÂY D?NG B?N Ð?

• So lu?c v? trái d?t,
• Co s? toán h?c c?a b?n d?,
• B?n d? - Xây d?ng b?n d?,
• Cách th? hi?n b?n d?,

2
1. So lu?c v? trái d?t

• M?t Ellipsoid du?c hình thành b?i l?c h?p d?n và
  l?c ly tâm,
• M?t Geoid du?c hình thành b?i m?t nu?c bi?n trung
  bình yên t?nh

3
1. So lu?c v? trái d?t
4
1. So lu?c v? trái d?t

• Các quy d?nh v? di?m, du?ng d? xác d?nh v? trí
  c?a trái d?t
• C?c trái d?t C?c Nam và c?c B?c
• Kinh tuy?n
• Vi tuy?n

5
1. So lu?c v? trái d?t

• To? d? d?a lý
• Vi d? tính t? xích d?o v? hai c?c, t? 00 d?n 900
  vi B?c và Nam
• Kinh d? t? kinh tuy?n g?c 00 v? hu?ng Ðông g?i
  là kinh d? Ðông, v? hu?ng tây g?i là kinh d? Tây

6
2. Co s? toán h?c c?a b?n d?

• Co s? toán h?c c?a b?n d? g?m có
• - Co s? tr?c d?a
• T? l? b?n d?,
• Lu?i chi?u,
• Khung b?n d?,
• B? c?c b?n d?,
• Danh pháp và chia m?nh, ...

7
2.1. Co s? tr?c d?a b?n d?

• D?a vào h? th?ng lu?i to? d? m?t b?ng,
• - H? to? d? De_cát, Gauss, UTM
• Ð? cao chu?n c?a nhà nu?c Everest, Ð? Son, Hà
  Tiên

8
2.2. T? l? b?n d?

• Ðã trình bày ? bài 1

9
2.3. Phép chi?u b?n d?

• Phép chi?u b?n d? (map projection) s? s?p d?t
  m?t cách có h? th?ng các kinh tuy?n và vi tuy?n,
  mô t? b? m?t cong c?a hình c?u theo m?t ph?ng.
• Trong ngành khoa h?c b?n d? có r?t nhi?u h? quy
  chi?u

10
2.3. Phép chi?u b?n d? (Map Projections)

• S? l?a ch?n h? quy chi?u du?c d?a trên các y?u t?
  sau
• M?c tiêu c?a b?n d?
• Yêu c?u c?a ngu?i s? d?ng b?n d?
• V? trí c?a vùng du?c th? hi?n
• Hình d?ng và kích thu?c c?a khu v?c du?c th? hi?n

11
2.3. Phép chi?u b?n d?
Phân chia trái d?t du?i hai d?ng th? hi?n khác
nhau
12
2.3. Phép chi?u b?n d?

• Xác d?nh s? liên h? v? không gian gi?a v? trí
  trên trái d?t và m?i quan h? c?a chúng v?i nh?ng
  khu v?c khác trên m?t ph?ng b?n d?.
• Là m?t s? trình bày mang tính toán h?c
• Gây nên s? bi?n d?ng c?a m?t hay nhi?u hon m?t
  khu v?c trên trái d?t (v? d? l?n, kho?ng cách,
  phuong hu?ng, hình d?ng)

13
2.3.1. S? phân chia phép chi?u

• 1. Conformal Hình d?ng t?i m?t noi nào dó không
  thay d?i
• 2. Equal-Area Các khu v?c không thay d?i
• 3. Equidistant Kho?ng cách t? noi này d?n noi
  khác không thay d?i
• 4. Azimuthal Phuong hu?ng t? noi này d?n các
  noi khác không thay d?i.

14
2.3.2. H? th?ng phân chia khác

• Chi d?n khi các v? tinh du?c phóng lên d? tham dò
  b? m?t trái d?t thì nó du?c chi?u b?i
• M?t chi?u ph?ng (Planar surface)
• M?t chi?u tr? (Cylindrical surface)
• M?t chi?u nón ( Conic surface)

15
M?t chi?u ph?ng
Trái d?t du?c c?t ra thành nhi?u hình tròn nh?.
Các V? trí trong cùng m?t vòng Tròn có s? bi?n
d?ng Gi?ng nhau.
16
Phép chi?u hình tr?
Trái d?t du?c c?t ra thành hai vòng tròn b?i hình
chi?u tr?. T?t c? các v? trí trong c? hai vòng
tròn này có cùng d? bi?n d?ng.
17
Phép chi?u hình nón
Trái d?t du?c c?t ra thành Hai hình tròn b?i
hình nón. Các v? trí trong hai hình Tròn trên
có cùng d? bi?n d?ng
18
S? bi?n d?ng

• S? bi?n d?ng ? g?n m?t c?t s? ít hon nh?ng noi
  khác
• S? bi?n d?ng gi?a các l?n c?t trong cùng m?t ki?u
  c?t là không dáng k?.
• S? bi?n d?ng c?a nh?ng v? trí ngoài vùng c?t là
  r?t l?n n?u càng xa vòng tròn m?t c?t và ph?
  thu?c vào các d?ng c?t (m?t ph?ng, hình tr?, hình
  nón)

19
Datums

• Xác d?nh hình d?ng c?a trái d?t bao g?m
• Ellipsoid (kích c? và hình dáng)
• Nguyên tr?ng và xu hu?ng
• Ð?nh hu?ng theo Ellipspid sao cho càng chính xác
  v?i khu v?c mà chúng ta dang th?c hi?n.

20
Nh?ng thay d?i v? Datum khác nhau
21
Làm cách nào d? ch?n phép chi?u?

• Thông thu?ng, k? th?a nh?ng nh?ng ngu?i xây d?ng
  b?n d? di tru?c. Can c? trên b?n d?
• Hi?n tr?ng ph?ng là ph? bi?n cho các phép chi?u ?
  các ti?u bang ? nu?c M?.
• Phép chi?u UTM thu?ng du?c s? d?ng và là s? l?a
  ch?n t?t nh?t khi khi chi?u t? dông sang tây
  trong cùng m?t múi.

22
Phép chi?u UTM (UTM projection)

• Universe Transverse Mercator (UTM)
• Là d?ng phép chi?u Conformal (hình dáng du?c gi?
  nguyên)
• Dùng phép chi?u hình tr?
• Có hai d?nh chu?n
• Muí chi?u 6 d? theo chi?u kinh tuy?n Zones are 6
  degrees of longitude wide

23
H? quy chi?u UTM (UTM projection)

• Ð? bi?n d?ng 0.9996/0.9999 t?i kinh tuy?n trung
  tâm c?a muí/zone 3/6 d?.
• Không có m?t d? bi?n d?ng chung cho t?t c? các
  kinh tuy?n chu?n nào?
• Ð? bi?n d?ng ngay t?i du?ng xích d?o là 1.00158
  (có nghia c? 1000 mét có sai s? 1.58 mét)
• Ð? bi?n d?ng cho bi?t các m?c d? ch?p nh?n ph?
  thu?c vào gi?i h?n c?a t?ng múi/zone

24
UTM zones
25
Phép chi?u Gauss

• H? quy chi?u Gauss cho hình c?u và h? to? d?
  vuông góc Gauss-Kruger

26
2.4. Khung b?n d?

• Là du?ng k? ngo?i ti?p c?a vùng mà b?n d? th?
  hi?n. Trên khung b?n d? thu?ng th? hi?n giá tr?
  c?a các to? d? c?a ít nh?t m?t lu?i chi?u.

27
2.3. H? th?ng phân m?nh và danh pháp b?n d?

• Vi?c chia m?nh và d?t tên cho b?n d? ch? y?u do
  di?u ki?n ?n loát, in ?n, và giúp vi?c s? d?ng
  b?n d?.
• Chia m?nh vuông góc,

28
2.3. H? th?ng phân m?nh và danh pháp b?n d?
(Gauss)

• Nguyên t?c chia m?nh
• - Theo chi?u kinh tuy?n chia b? m?t trái d?t
  thành 60 d?i dánh s? t? 1-60, m?i d?i cách nhau
  60. Th? t? các d?i du?c dánh s? l?n lu?c b?t d?u
  t? kinh tuy?n 180-174 T là d?i s? 1, 174-168T là
  d?i s? 2... d?i 60 t? 174 1800.
• - Theo chi?u vi tuy?n t? xích d?o tr? v? hai c?c,
  c? 40 chia thành 1 dai có dánh s? th? t? b?ng ch?
  in hoa A,B,C,D,...

29
2.3. H? th?ng phân m?nh và danh pháp b?n d?
(Gauss)

• Tên c?a b?n d?

30
2.3. H? th?ng phân m?nh và danh pháp b?n d? (UTM)

• Ghép m?nh b?n d?

31
Câu h?i 3

• Cho b?n d? UTM, t? l? 125000. Hãy xác d?nh các
  thông s? sau dây
• Tên m?nh b?n d?
• H? quy chi?u/lu?i chi?u
• V? trí c?a b?n d?, và
• Các thông s? tr?c d?a
• Gi?i thích v? k?t qu? tìm du?c

32
3. B?n d? và d? li?u d?u vào b?n d?
33
3.1. Các d?ng b?n d?

• B?n d? du?ng nét là lo?i b?n d? thu?ng s? d?ng
  nh?t, dùng d? th? hi?n các thông tin tóm lu?c v?
  khu v?c du?cv?

34
3.1. Các d?ng b?n d?

• B?n d? ?nh là m?t d?ng b?n d? mà ngu?i ta s? d?ng
  ?nh ch?p t? máy bay hay t? v? tinh xu?ng khu v?c
  c?n th? hi?n, sau dó ngu?i ta v? thêm vào các
  ph?n chính mu?n th? hi?n

35
3.1. Các d?ng b?n d?

• B?n d? ch? d?(thematic map)
• - Qu?n lý hành chánh qu?c gia
• Quân s?
• Du l?ch và gi?i trí
• Qui ho?ch
• Qu?n lý tài nguyên
• Ð?a chính hay d?nh cu
• Giáo d?c

• B?n d? d?a hình (topographic)
• -Tìm phuong hu?ng, hoa tiêu
• -Qui ho?ch
• -D? doán s? phát tri?n
• -Khai thác tài nguyên, khoáng s?n
• -Qu?n lý
• -Phân tích khoa h?c và so sánh
• -Giáo d?c,v.v...

36
3.1. Các d?ng b?n d?

• B?n d? chuyên d?

• B?n d? d?a hình

37
3.2. Các thành ph?n c?a b?n d?

• Thành ph?n chính (ch? d? chính)
• Thành ph?n th? hai (b?n d? n?n, thông tin co b?n
  c?a b?n d?)
• Thành ph?n ph? tr? ( thông tin l? nhu chú thích,
  t? l?, tiêu d?...)

38
3.3. Các d? li?u d?u vào c?a b?n d?

• Có nhi?u ngu?n khác nhau
• ?nh v? tinh, ?nh máy bay,
• Các công c? do v? tr?c ti?p d?a bàn, GPS,
• Các ngu?n b?n d? gi?y có s?n
• gt Thông qua các phuong ti?n d? xây d?ng b?n d?
  s? hoá trên máy tính

39
D? li?u d?u vào

• B?n d? d?a hình

?nh v? tinh, ?nh máy bay..
B?n d? hi?n tr?ng r?ng

• D? li?u thu th?p thông qua GPS

• B?n d? hi?n tr?ng có s?n

40
Chuy?n d? li?u vào máy vi tính
41
X? lý d? li?u d?u vào
B?n d? du?c hình thành so b? chua du?c ki?m
ch?ng. S? li?u du?c qu?n lý du?i d?ng mã s?.
42
Ki?m d?nh d? li?u d?u vào
43
Ch?ng ghép, ch?nh lý s? li?u
S? li?u du?c mã hoá và qu?n lý du?i d?ng co s? d?
li?u mã s? tuong ?ng v?i các hi?n tr?ng khác
nhau
44
B?n d? hi?n tr?ng hoàn ch?nh
Ngu?n d? li?u Noi th?c hi?n
45
3.4. Các bu?c ti?n hành xây d?ng b?n d? t? b?n d?
gi?y

• a. Xác d?nh các thông s? b?n d?
• M?nh b?n d?? H? quy chi?u?Cao d? chu?n? G?c d?i
  d?a ch?n? Cao d? g?c

46
3.4. Các bu?c ti?n hành xây d?ng b?n d? t? b?n d?
gi?y

• b. Phân tích ?nh b?n d? d? xác d?nh các l?p d?
  li?u/layer, cách th? hi?n t?ng layer -
  Ði?m/Ðu?ng/Mi?n

47
3.4. Các bu?c ti?n hành xây d?ng b?n d? t? b?n d?
gi?y

• c. Ðang nh?p b?n d? vào máy tính theo các thông
  s? du?c xác d?nh ? bu?c 1

48
3.4. Các bu?c ti?n hành xây d?ng b?n d? t? b?n d?
gi?y

• d. T?o layer và v? - theo phân l?p bu?c 2

49
3.4. Các bu?c ti?n hành xây d?ng b?n d? t? b?n d?
gi?y

• e. Nh?p và truy xu?t d? li?u (n?u có)

50
4. Cách th? hi?n b?n d?

• Tu? theo m?c dích và n?i dung mà chúng ta có th?
  th? hi?n b?n d? ? các d?ng khác nhau
• Ký hi?u
• Bi?u d? d?nh
• Pháp ch?m di?m
• Ký hi?u du?ng chuy?n d?ng
• Ðu?ng d?ng tr?
• Cartogram - d?ng vùng
• (tham kh?o thêm tài li?u)

51
Câu h?i 4

• Cho m?nh b?n d? nhu hình v?, hãy xác d?nh Các
  l?p b?n d? du?c ch?ng ghép? D?ng th? hi?n c?a các
  l?p b?n d? dó? Gi?i thích t?i sao ch?n d?ng th?
  hi?n này?

Bài 4