T

1
TÜRKIYEDE ÖZEL EGITIM UYGULAMALARI
2
Dünden Bugüne Kisa Tarihçe

• Büyük dinlerin ortaya çikisina kadarki dönem
• Büyük dinlerin ortaya çikisi
• Enstitülesme dönemi (18-19. y.y)
• Kaynastirma
• Ilk kaynastirma çalismalari-Özel siniflar
• 1960 sonrasi kaynastirma anlayisi
• 1990 sonrasi kaynastirma anlayisi

3
Kaynastirma

• Özel egitim gerektiren bireylerin egitimlerini,
  yetersizligi olmayan akranlari ile birlikte
  sürdürmeleri esasina dayanan, destek egitim
  hizmetlerinin saglandigi özel egitim
  uygulamalarini ifade eder.

4
Dâhil etme

• Engel türü ve derecesi ne olursa olsun, tüm özel
  egitim gerektiren çocuklarin uygun destek
  programlarindan,
• hizmetlerinden yararlanarak normal siniflarda
  egitilmesidir

5
Özel Egitim Hizmetleri

• Saglik ve Sosyal Yardim Bakanligi-1950 ye kadar
• Milli Egitim Bakanligi-1950 den sonra
• 1950-1980 yillari arasi Ilkögretim Genel
  Müdürlügü bünyesinde- sube müdürlügü
• 1980- Özel Egitim Genel Müdürlügü
• 1983- Özel Egitim ve Rehberlik Dairesi
  Baskanligi
• 1992- Özel Egitim Rehberlik ve Danisma
  Hizmetleri Genel Müdürlügü

6
Tablo 1 Genel ve engelli nüfusun
karsilastirilmasi
Yas Grubu Genel Nüfus Sayi Yüzde Genel Nüfus Sayi Yüzde Engelli Nüfus Sayi Yüzde Engelli Nüfus Sayi Yüzde
0-4 7152307 10,4 81640 4,6
5-9 6893990 10 135164 7,6
10-14 6310126 9,2 118377 6,7
15-19 6136836 8,9 125202 7,1
20-24 6028111 8,8 150196 8,5
0-24 yas toplam 32521370 47,3 610579 34,5
Genel toplam (Tüm yas gruplari) 68622559 100 1772305 100
7
Tablo 2 Engellilerin egitim durumunun genel
nüfusun egitim durumuyla karsilastirilmasi
Egitim Durumu Genel Nüfus Sayi Yüzde Genel Nüfus Sayi Yüzde Engelli Nüfus Sayi Yüzde Engelli Nüfus Sayi Yüzde
Okuryazar degil 7764060 11,3 604945 34,1
Okuryazar fakat bir okul bitirmemis 12037120 17,5 247642 14,0
Ilkokul 21738553 31,7 549681 31,0
Ilkögretim 2430754 3,5 25607 1,4
Orta okul 4499685 6,6 87257 4,9
Orta ve dengi meslek 156146 0,2 3100 0,2
Lise 6997669 10,2 93635 5,3
Lise ve dengi meslek 1215056 1,8 21509 1,2
Yüksekokul veya fakülte 3028955 4,4 30382 1,7
Yüksek lisans, doktora 108454 0,2 1261 0,1
Ara Toplam 59976452 87,4 1665018 93,9
Toplam 68622559 100 1772305 100
8
Tablo 3 2005-2006 ögretim yili egitim
uygulamalari ile ilgili dagilim
Hizmet türü Ögrenci sayisi
Farkli özel egitim okullari (isitme engelliler ilkögretim okullari, görme engelliler ilkögretim okullari gibi) 25238
Özel Özel Egitim Ilkögretim Okullari 1911
Özel egitim sinif 8921
Kaynastirma uygulamasi 45532
SHAÇEKe bagli resmi ve özel rehabilitasyon merkezleri 36208
Genel toplam 117810
9
Milli Egitim Bakanligi Özel Egitim Rehberlik ve
Danisma Hizmetleri Genel Müdürlügünce Yürütülen
Özel Egitim Uygulamalarinin Temel Ilkesi

• Bireysellestirilmis Egitim Programlarinin (BEP)
  Uygulanmasi
• Kaynastirma Yoluyla Egitim

10
Bireysellestirilmis Egitim Programlarinin (BEP)
Uygulanmasi

• Egitsel Tanilama, Degerlendirme, Yerlestirme ve
  Izleme
• Özel Egitim Hizmetleri Kurullari ve Özel Egitim
  Degerlendirme Kurullari
• BEP birimleri
• Rehberlik Arastirma Merkezleri

11
Farkli kaynastirma uygulamalari

• Özel egitim siniflarinda tam ve yari zamanli
  uygulamalar

12

• Kaynastirmada bir sinifa en fazla iki birey
  olacak sekilde dagilimi uygun görülmüstür.
• Yönetmelige göre bu siniflarda sinif mevcutlari
• Okul öncesi egitim Özel egitim ihtiyaci olan iki
  bireyin bulundugu siniflarda 10,
• bir bireyin bulundugu siniflarda 20
• Diger Özel egitime ihtiyaci olan iki bireyin
  bulundugu siniflarda 25
• bir bireyin bulundugu siniflarda 35
  
• Tersine kaynastirma
• Okul öncesi egitim5i özel egitime ihtiyaci olan
  birey olmak üzere en fazla 14
• ilkögretim ve ortaögretimde 20
• yaygin egitimde 10 ögrenciden olusabilir.

13
Farkli Egitim Kademelerinde Özel Egitim
Uygulamalari

• Okul Öncesi Egitim
• Ülkemizde 2005-2006 ögretim yilinda 53 okulda 74
  subede toplam 488 çocuk özel egitim okullari
  bünyesindeki anasiniflarinda egitim almistir.
• Pek çok çocuk ilkögretim okullari bünyesinde yer
  alan anasiniflarinda egitim almaktadirlar.
• Özel egitim gereksinimleri belirlenmis 37-72 ay
  arasindaki çocuklar için okul öncesi egitimi
  zorunludur.

14

• Ilkögretim
• Ilkögretim okullarinda kaynastirma
• Özel egitim sinifi
• Kaynastirma öncesi hazirlik sinifi
• Özel egitim okullari
• Hastane okullari
• Özel egitim programlari (zorunlu egitim devam
  edemeyenler için)
• Açik ilkögretim okullari
• Birden fazla yetersizligi olan bireyler için özel
  okul/sinif uygulamalari

15

• Orta Ögretim
• Orta ögretim okullarinda kaynastirma
• Özel orta ögretim okullari
• Açik ögretim lisesi
• Mesleki açik ögretim lisesi
• Mesleki teknik ögretim okullarinda kaynastirma

16

• Yüksek ögretim
• Sinavlarda bireylerin yetersizlik türü ve
  özelliklerine uygun düzenlemeler yapilmasi da söz
  konusudur
• Yaygin egitim
• Bireylerin temel yasam becerilerini gelistirmek,
  ögrenme ihtiyaçlarini karsilamak, onlari ise ve
  meslege hazirlamak amacina yönelik programlarin
  hazirlanmasi ve uygulanmasina yönelik yaygin
  egitim hizmeti verilmektedir.

17
Milli Egitim Bakanliginca Yürütülen Diger Destek
Hizmetleri

• Evde Egitim Hizmetleri
• Destek Egitim Odasi
• Aile Egitimi
• Rehberlik Arastirma Merkezleri (RAM)

18
Üniversitelerce Yürütülen Özel Egitim Uygulamalari

• Ögretmen/Uzman yetistirme
• Bilimsel çalismalar, arastirmalar
• Erken egitim programlarinin uygulanmasi
• Özel Egitim Arastirma ve Uygulama Merkezleri

19
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
(SHÇEK)

• Özel Rehabilitasyon ve Egitim Merkezleri
• Aile Danisma Merkezleri

20
T.C. Basbakanlik Özürlüler Idaresi Baskanligi

• 1997 yilinda kurulmus olup, engellilere yönelik
  hizmetlerin düzenli ve etkin bir sekilde
  verilemesi için ulusal ve uluslar arasi
  kurumlarla isbirligi yapmak, ulusal politikalarin
  olusmasini saglamak, alandaki problemleri tespit
  etmek ve çözümüne yardimci olmak amaciyla
  kurulmustur.
• Modüler Egitim Kurumlari
• Çift Özürlüler Egitim Merkezi
• Çok Programli Egitim Merkezleri
• Aile egitimi

21
Dernekler ve Vakiflarca Desteklenen Egitim
Uygulamalari

• Istanbul Zihinsel Engelliler Için Egitim ve
  Dayanisma Vakfi (IZEV), Türkiye Otistiklere
  Destek ve Egitim Vakfi (TODEV), Türkiye Otizm
  Erken Tani ve Egitim Vakfi (TOHUM), Zihinsel
  Engellilere Destek Dernegi gibi.

22
Yerel Yönetimlerce Desteklenen Egitim Uygulamalari

• Özel Egitim ve Rehabilitasyon Merkezleri
• Aile danismanlik ve egitim hizmetleri

23
SONUÇ VE ÖNERILER

• Ülkemizde yapilan arastirmalarin bulgulari özel
  egitim uygulamalari konusunda ciddi
  sorunlarimizin devam ettigini göstermektedir.
• Özellikle okullasma oraninin çok düsük olmasi
  halen en önemli sorundur.
• Verilen hizmetler yetersizdir.

24
Tablo 4 Hizmetler ve Yararlanma Durumlari
Hizmetler Yararlanan Yararlanmayan
Saglik hizmeti 55,7 44,3
Egitim hizmeti 12,27 87,73
Bakim ve rehabilitasyon hizmeti 5,9 94,1
Meslek ve beceri edindirme kursu 1,0 99,0
Aile rehberligi ve dansmanlik hizmeti 1,0 99,0
Sosyal ve kültürel hizmetler 0,9 99,1
25
Tablo 5 Egitim hizmeti aliminin farkli hizmet
türlerine göre dagilimi
Resmi normal okul Bedensel Engelli Görme Engelli Isitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 8,2 8,5 10,2 10,9 7,5
Özel normal okul Bedensel Engelli Görme Engelli Iitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 0,6 0,8 0,3 0,7 0,1
Normal okul özel sinif Bedensel Engelli Görme Engelli Isitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 0,6 0,8 0,3 0,7 0,1
Özel egitim okulu (resmi) Bedensel Engelli Görme Engelli Isitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 0,6 0,8 0,3 0,7 0,1
Özel egitim okulu (özel) Bedensel Engelli Görme Engelli Isitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 0,6 0,8 0,3 0,7 0,1
Bakim ve reh. Mer. (resmi) Bedensel Engelli Görme Engelli Isitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 4,0 2,2 3,5 6,0 4,4
Bakim ve reh. Mer. (özel) Bedensel Engelli Görme Engelli Isitme Engelli Konusma Engelli Zihinsel Engelli
Evet 0 0 0 0 0
26

• Egitim sorununa niceliksel çözümler aramak
• Egitimdeki niteligi artirmak
• Kaynastirmaya karsi bilinçlenmek
• Farkli uygulama modelleri konusundaki gelismeleri
  takip etmek
• Egitimin sürekli olmasini saglamak
• Devlet bütçesinden egitime/özel egitime ayrilan
  payi artirmak
• Ilgili kurumlar ve kuruluslarin isbirligine
  giderek çalismasi, projeler üretmesi