Tlumaczenie MRF

1
Tlumaczenie MRF podstawowe problemy

• Szymon Kielpinski
• Wojewódzka Biblioteka Publiczna Ksiaznica
  Kopernikanska w Toruniu
• Pierwsze spotkanie tlumaczy MRF Warszawa,
  Biblioteka Narodowa, 30 wrzesnia 2014 r.

2
plan prezentacji

• 1. Zalozenia przyjete przeze mnie podczas
  tlumaczenia
• - traktowanie MRF
• - pelne wydania UKD w jezyku polskim i ich
  aktualnosc
• - zródla terminologii fachowej
• - slowniki przekladowe
• - zródla internetowe
• 2. Zródla przyjetych zalozen
• 3. Studium przypadku 7.07 Zawodowy stosunek
  do sztuki
• 4. Typowe problemy napotkane podczas tlumaczenia
  dzialów
• 7.01/.09 Poddzialy specjalne do dzialu 7 Sztuka
• 78 Muzyka
• 5. Sprawy do rozwiazania i ustalenia

3
Przyjete zalozenia
4
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 1. Jest to pierwszy etap prac, koncowa redakcja
  nastapi pózniej.
• 2. Maksymalna wiernosc MRF, nawet kosztem
  poprawnosci
• stylistycznej (maksymalna doslownosc
  przekladu).
• 3. Tam, gdzie jest to mozliwe, wykorzystac
  odpowiednik z
• wydania pelnego w j. polskim (PP Pelne
  Polskie wydanie)
• - wykorzystac, ale nie przejmowac
  mechanicznie,
• - weryfikowac sformulowania podane przez PP
• (doprecyzowywac, uswpólczesniac zgodnie z
  MRF)
• - redakcja odpowiednika w PP nie jest istotna
  (PP jest tlumaczeniem niemieckiego wydania
  pelnego a MRF
• jest adaptacja angielskiego wydania
  posredniego)
• - wazne jest wystapienie w PP merytorycznej
  zgodnosci
• z MRF

5
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 4. Punktem wyjscia dla tlumaczenia sa tablice
  pelne w jezyku
• polskim
• wyd. 1 (FID 327) wyd. 2 tylko niektóre
  dzialy (FID 607)
• 41 zeszytów 13 zeszytów 2 zeszyty
• 1959 1972 19811989 1996 i 1998

6
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 5. Same tablice pelnego wydania
• UKD w j. polskim nie wystarcza.
• Koniecznie uwzgledniac zmiany
• i uzupelnienia wprowadzane do
• pelnego wydania UKD w jezyku
• polskim ogloszone w czasopismie
• UKD zmiany i uzupelnienia.
• Opierac sie na ostatniej ogloszonej
• przez IINTE wersji danego dzialu
• UKD (zestaw symboli, brzmienie
• odpowiedników slownych).
• 76 zeszytów w latach 1964 1982
• dalej Znr ogólny (obok Z66)

7
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• Dlaczego jest to tak istotne? jest szansa, ze
  nie bylo dalszych
• zmian i zaktualizowane symbole odpowiadaja MRF,
  przyklad
• PP
• Z66

8
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 6. Wykaz zmian i uzupelnien
• wprowadzonych do UKD jest
• mniej przydatny przy tlumaczeniu,
• poniewaz nie podaje zadnych
• odpowiedników slownych.
• Daje jednak pelna informacje o
• - symbolach nowych
• - symbolach skreslonych
• - symbolach ze zmienionym
• odpowiednikiem slownym
• 7 zeszytów (1983-1989), potem
• w Bibliotekarzu 3 wykazy zmian
• (1991-1993) i 2 ogólne komunikaty

9
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 7. Jezeli odpowiednik w j. polskim nie zgadza sie
  z MRF, lub w PP i Z brak danego symbolu,
  próbowac ustalic, czy symbol w MRF jest
  zupelnie nowy czy tez zostal przeniesiony z
  innego miejsca tablic.Zródla danych
• - annual cancellations and relocations
  oglaszane (razem z nowymi symbolami) w
  czasopismie Extensions and Corrections to the
  UDC (ECrok), dla danych od 1994 r.
• dostepne jako plik tekstowy na stronie
  Consortium UDC http//www.udcc.org/index.php/si
  te/page?viewcancellations
• - Wykaz zmian i uzupelnien wprowadzonych do
  UKD oglaszany w latach 1983 1993

10
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• przyklady
• MRF 780.6 Musical instruments and accessories
• PP /1969/ brak
• EC 2003 UDC NUMBER 681.81
• DESCRIPTION Musical instruments in general
• REPLACED BY 780.6
• PP /1971/ 681.81 Instrumenty muzyczne
  ogólnie
• MRF 7.016.4 Motifs. Enrichment by motifs
• PP /1969/ brak
• EC 1996 UDC NUMBER 72.016.4
• DESCRIPTION Motifs. Enrichment by motifs
• REPLACED BY 7.016.4
• PP /1969/ brak
• Z66 /1980/ 72.016.4 Motywy, wzbogacanie
  przez motywy,
• np. z natury (roslinne itd.)

11
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 8. Pozostawiac redakcje MRF (liczba mnoga, jezyk
  terminów, ilosc i kolejnosc wyliczonych
  elementów, przykladów etc.).
• 9. Nie dodawac elementów precyzujacych kontekst,
  znaczenie, takze zaczerpnietych z odpowiedników
  symboli nadrzednych(wyjatki tylko w
  uzasadnionych przypadkach).
• 10. Wydanie posrednie UKD w jezyku polskim
• (4 tomy z lat 1974 1979, FID 502)
• traktowac dwojako
• - dla dzialów ogloszonych w 2 wyd. pelnym
  lub w UKD zmiany i uzupelnienia - jako
  zródlo pomocnicze
• - dla pozostalych dzialów
• - jako zródlo podstawowe

12
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 11. Polska terminologie fachowa przejmowac w
  kolejnosci z
• - Nowa encyklopedia powszechna bordowa,
  8-tomowa (termin moze byc samodzielnym haslem
  lub tylko wystepowac w tresci innego hasla)
• - gdy brak, szukac w Wielkiej encyklopedii
  (32-tomowa)
• - gdy brak, szukac w encyklopediach i
  slownikach dziedzin
• - pomocny moze sie tez okazac slownik jezyka
  polskiego
• NEP 1997 NEP 2004 WEP

13
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 12. Korzystac z najnowszego duzego slownika
  angielsko-polskiego (Oxford), jednak w przypadku
  watpliwosci siegac takze do starego slownika
  Jana Stanislawskiego.
• Stanislawski pozwala tez zrozumiec pewne
  decyzje PP i Z
• (zob. dalej komentarz do tlumaczenia 7.072)
• 13. Slownictwo naukowe i techniczne weryfikowac w
  najnowszym Slowniku naukowo-technicznym
  angielsko-polskim.

14
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• Zródla internetowe i na nosnikach optycznych
• 14. Encyklopedie PWN dostepna online traktowac
  pomocniczo (wyszukiwanie wystapien terminu w
  tresci innych hasel w przypadku braku
  samodzielnego hasla)
• powód aktualizowana na biezaco brak stalej
  wersji
• 15. Wikipedie takze traktowac tylko pomocniczo i
  w ostatecznosci (wersje jezykowe hasel jako
  slownik przekladowy terminów, definicje w
  jezykach obcych) z powodu nieznanego stopnia
  wiarygodnosci hasel i powiazan miedzy wersjami
  jezykowymi.
• 16. Indeks Wielkiej encyklopedii PWN dolaczony
  do niej na plycie CD takze traktowac jako
  wyszukiwarke wystapien danego terminu w tresci
  hasel.

15
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 17. Wzajemny stosunek NEP, WEP i Encyklopedii PWN
  online
• NEP zawiera 82 tysiace hasel
• WEP zawiera 140 tysiecy hasel (40 tysiecy
  biogramów,
• 22 tysiace hasel geograficznych
• Objetosc Encyklopedii online jest nieznana.
• Encyklopedia online jest aktualizowana na
  biezaco, nie ma wiec
• niezmiennej tresciowo wersji, tak jak to ma
  miejsce w przypadku
• encyklopedii drukowanych.
• Jezeli prace nad tlumaczeniem MRF beda trwaly
  kilka lat,
• weryfikacja przekladu i doboru terminologii oraz
  ostateczna
• redakcja tekstu odpowiedników slownych powinny
  opierac sie
• na utrwalonych zródlach (tekst drukowany),
  inaczej bedzie chaos.

16
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 17. Wzajemny stosunek NEP, WEP i Encyklopedii PWN
  online
• Zdarza sie, ze Encyklopedia online zawiera hasla
  nieodnotowane
• w NEP (jest to zrozumiale) oraz w WEP (dziwne,
  niepokojace)
• gruchawka
• NEP brak
• WEP brak
• online instrument muz, idiofon czesto jako
  zabawka dziecieca wewnatrz glinianej lub
  drewnianej kuli osadzonej na trzonku znajduja
  sie kamyczki, twarde nasiona itp.
• grzechotka
• NEP brak
• WEP brak
• online instrument muz., idiofon czesto jako
  zabawka dziecieca
• drewniany jezyczek przeskakuje po zebach
  kola, wydajac
• trzaskajace dzwieki

17
przyjete zalozenia (na tym etapie)

• 17. Wzajemny stosunek NEP, WEP i Encyklopedii PWN
  online
• Zdarza sie jednak rzecz odwrotna
• haslo wystepuje w NEP, ale brak go w WEP i
  Encyklopedii online.
• 780.621.32 Tablas
• tabla
• online brak
• WEP brak
• NEP indyjski instrument muzyczny z grupy
  membranofonów
• para drewnianych, glinianych lub miedzianych
  kociolków
• gra sie na nich kisciami dloni lub palcami
  membrany obu
• naciaga sie rzemieniami. Tabla
  towarzyszy wraz z innymi
• instrumentami (sitar, sarod, saranga)
  klasycznym indyjskim
• spiewom i tancom lub jest traktowana jako
  instrument solowy.

18
Zródla przyjetych zalozen
19
zródla przyjetych zalozen

• 1. Rozdzial XII Opracowanie edytorskie tablic
  UKD w
• Olgierd Ungurian
• Wprowadzenie do uniwersalne klasyfikacji
  dziesietnej
• Wyd. 3 popr. i uzup.
• zgodne ze stanem UKD w dniu 1.I.1977 (FID
  554).
• Warszawa Wydawnictwa Komunikacji i
  Lacznosci, 1978.
• 2. Analogia do metodyki opracowywania rekordów
  wzorcowych hasel formalnych i przedmiotowych
• (zródla informacji i ich hierarchia)

20
Ungurian

• Rozdzial XII Opracowanie edytorskie tablic UKD
• s. 284
• praca wydawcy najczesciej sprowadza sie do
  przetlumaczenia
• na jezyk ojczysty autoryzowanego wydawnictwa
  zagranicznego
• i uzupelnienia go wszystkimi zmianami, które w
  miedzyczasie
• wprowadzono do UKD.
• Praca ta na pozór bardzo latwa, w rzeczywistosci
  jest bardzo
• skomplikowana i wymaga duzej uwagi i precyzji.

21
Ungurian wydania miedzynarodowe

• s. 285-286 Rodzaje wydan tablic UKD (typy
  tablic)
• Poniewaz wszystkie wydania pelne musza byc w
  zasadzie
• identyczne (z uwzglednieniem oczywiscie zmian w
  miedzyczasie
• wprowadzonych do UKD), uznano je za
  miedzynarodowe.
• Wydanie pelne wlasciwie nalezaloby nazwac
  wydaniem
• miedzynarodowym w jezyku , zaznaczajac tym
  samym,
• ze wszystkie wydania sa tresciowo identyczne i
  róznia sie
• jedynie jezykiem, w którym sa opublikowane

22
Ungurian prace wydawnicze ad a)

• s. 286-288
• Przebieg prac wydawniczych
• a) skompletowanie materialu zródlowego,
• b) przetlumaczenie materialów zródlowych na
  jezyk polski,
• c) weryfikacja przekladu,
• d) Przekazanie tekstu do autoryzacji FID.
• ad a)
• Za kompletny i aktualny material zródlowy mozna
  uznac
• wydanie wzorcowe UKD uzupelnione wszystkimi
  zmianami
• wprowadzonymi do UKD .

23
Ungurian prace wydawnicze ad b)

• s. 287 288
• Tlumaczenia skompletowanych materialów na jezyk
  polski
• powinni w zasadzie dokonywac specjalisci danej
  dziedziny.
• Nalezy pamietac, ze bardzo czesto tlumaczenie
  poszczególnych
• dzialów powinno byc raczej adaptacja tekstu
  obcojezycznego,
• zgodna z zasadami jezyka polskiego i przyjeta
  terminologia
• branzowa.
• Przez adaptacja nalezy tu rozumiec jak
  najdokladniejsze
• podanie takich polskich odpowiedników okreslen
• obcojezycznych, które by dokladnie odpowiadaly
  ich
• zakresowi i tresci.

24
Ungurian prace wydawnicze ad b)

• Czesto w wyniku tlumaczenia-adaptacji zamiast
• jednowyrazowego terminu obcego otrzymujemy kilka
  polskich
• terminów lub gdy brak polskiego odpowiednika,
  wielowyrazowe
• zdanie opisujace dane haslo.
• Nalezy zawsze pamietac o tym, ze zakres i tresc
  polskiego
• tekstu nie moga byc szersze niz zakres i tresc
  tekstu
• obcojezycznego.
• np. 620.191.355.05 Oberflächenprüfgerät
  Przyrzad do
• sprawdzania chropowatosci powierzchni
• W trakcie adaptacji mozna równiez tak zmieniac
  przyklady
• podawane przy odpowiednikach slownych symboli,
  aby byly
• bardzie przydatne dla polskiego uzytkownika
  przyklad pomijam

25
Ungurian prace wydawnicze ad b)

• Przy tlumaczeniu nalezy zwracac baczna uwage na
  pojecia
• nadrzedne, oznaczone symbolami wyzszego stopnia,
  które
• czesto wyjasniaja znaczenie hasel podrzednych.
• W niektórych przypadkach, które tlumacz uwaza za
• uzasadnione, mozna do hasel podrzednych
  wprowadzic
• niektóre terminy z pojec nadrzednych.
• Pozwoli to uniknac wielu bledów w procesie
  klasyfikowania.
• Odpowiedzialnosc za poprawnosc tlumaczenia ponosi
  wydawca.

26
Ungurian prace wydawnicze ad c)

• ad c)
• Weryfikacji przekladu z punktu widzenia
  jezykowej
• poprawnosci tekstów slownych i adekwatnosci nazw
  polskich
• pod wzgledem zakresu i tresci wobec terminologii
  obcej powinni
• dokonywac wybitni specjalisci naukowcy (najlepiej
  samodzielni
• pracownicy naukowi wyzszych uczelni).
• Pozwala to na wyeliminowanie terminów
  zaczerpnietych z
• zargonu zawodowego, czesto uzywanych przez
  tlumaczy.
• ad d)
• procedure autoryzacji przez FID pomijam

27
Ungurian polskie wydanie pelne

• s. 296 X wydanie miedzynarodowe (publ. FID 327)
  w jezyku
• polskim opracowane przez IINTE.
• Wydanie to rozpoczeto w roku 1959 zeszytem
  zawierajacym
• dzial 53. Intensywne prace rozpoczely sie w roku
  1963, w którym
• ukazaly sie 3 zeszyty, w roku 1964 ukazalo sie 7
  zeszytów,
• w roku 1965 10 zeszytów. Ostatni 41 zeszyt
  obejmujacy dzial
• 61 ukazal sie w roku 1972.
• Od tego czasu ukazuja sie tylko dodruki i
  uaktualizowane
• przedruki poszczególnych dzialów. Wydanie to jest
  
• systematycznie uzupelniane i aktualizowane przez
  czasopismo
• UKD Zmiany i Uzupelnienia, wydawane przez
  IINTE od roku
• 1964 (publ. FID 364).

28
Ungurian polskie wydanie pelne

• s. 296 X wydanie miedzynarodowe (publ. FID 327)
  w jezyku
• polskim opracowane przez IINTE.
• Pelne wydanie w jezyku polskim bylo osiagnieciem
  IINTE na
• skale swiatowa bylo to pierwsze kompletne
  powojenne wydanie
• pelne na swiecie.
• ----- ----- ----- ----- ----- ----- ----- ----- --
  --- -----
• moje uzupelnienie
• W latach 1981 1989 ukazalo sie 13 zeszytów 2
  wydania
• pelnego w j. polskim wybrane dzialy (FID
  607).
• W roku 1996 i 1998 ukazaly sie 2 dalsze zeszyty
  tego wydania
• ? UDC P007 (FID 607) poddzialy wspólne
  jezyka i dzial 8
• ? UDC P029 (FID 607) dzial 9.

29
Studium przypadku 7.07
30
7.07 PP
31
7.07 Z66

• zmiany w
• ! 7.07
• ! 7.071
• ! 7.071.5
• ! 7.071.52
• ! 7.072
• ! 7.073
• ! 7.074
• ! 7.075
• ! 7.078
• nowy symbol
• 7.077

32
7.07

• MRF Occupations and activities associated with
  the arts and entertainment
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Zajecia i dzialalnosci zwiazane ze sztuka i
  rozrywka

33
7.071

• MRF Creative and interpretative occupations.
  Professional artists, performers, players
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Zajecia twórcze i interpretacyjne. Zawodowi
  artysci, wykonawcy, zawodnicy

34
7.071.1

• MRF Creative artists. Professional artists (e.g.
  painters, sculptors, composers)
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Artysci tworzacy. Profesjonalni artysci (np.
  malarze, rzezbiarze, kompozytorzy)

35
7.071.2

• MRF Performing, interpretative artists.
  Performers, players
• Incl. Directors. Conductors.
  Instrumentalists. Singers. Dancers. Actors
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Artysci odtwarzajacy, interpretujacy.
  Wykonawcy, zawodnicy
• Incl. Rezyserzy. Dyrygenci.
  Instrumentalisci.
• Spiewacy. Tancerze. Aktorzy

36
7.071.3

• MRF Copyists. Restorers. Arrangers, adapters,
  transcribers. Translators
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Kopisci. Konserwatorzy. Autorzy aranzacji,
  adaptacji, transkrypcji. Tlumacze

37
7.071.4

• MRF Teachers. Instructors. Lecturers
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Nauczyciele. Instruktorzy. Wykladowcy

38
7.071.5

• MRF Training and education
• Incl. Visits, excursions, study tours
• PP
• Z66 (zmiany dotycza tylko odsylaczy)
• Tlumaczenie
• Cwiczenie i ksztalcenie
• Incl. Wizyty, wycieczki, objazdy studyjne

39
7.072

• MRF Expertise
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Znawstwo nie Ekspertyzy, bo te sa w
  7.072.5
• Stanislawski expertise ekspertyza Z66 nie
  moglo inaczej?
• Stanislawski expertness 1. znawstwo 2.
  mistrzostwo
• Oxford expertise (skill) bieglosc
  kompetencje (knowledge)
  znajomosc znawstwo (practical) wprawa
• Oxford experts report ekspertyza

40
7.072.2

• MRF Study of art
• Incl. Art historians, scholars, theorists
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Badania nad sztuka
• Incl. Historycy sztuki, uczeni, teoretycy

41
7.072.3

• MRF Art criticism
• Incl. Art writers, critics, reviewers
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Krytyka sztuki
• Incl. Piszacy o sztuce, krytycy, recenzenci

42
7.072.4

• MRF Art judges and judging. Art juries
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Oceniajacy sztuke i ocenianie. Jury artystyczne

43
7.072.5

• MRF Expert opinions, reports (technical etc.).
  Scientific experts
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Ekspertyzy, raporty (techniczne itp.).
  Eksperci naukowi

44
7.073

• MRF Appreciation
• Incl. Arts lovers. Sports lovers.
  Enthusiasts, fans. Audiences. Spectators
• PP
• Z66
• Tlumaczenie Milosnictwo
• Incl. Milosnicy sztuki. Kibice. Entuzjasci,
  fani. Sluchacze. Widzowie
• Oxford 1. (gratitude) wdziecznosc 2.
  (recognition) uznanie
• 3. (avareness) swiadomosc 4. (understanding)
  zrozumienie music
• (in community) kultura muzyczna, wyrobienie
  muzyczne 5. (enjoyment)
• upodobanie 6. ocena, analiza 7. wzrost wzrost
  wartosci

45
7.074

• MRF Collecting and collectors
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Kolekcjonerstwo i kolekcjonerzy
• Kwestia stylistyczna Kolekcjonowanie czy
  Kolekcjonerstwo?

46
7.075

• MRF Commercial management
• Incl. Agents. Dealers. Managers. Producers.
  Impresarios. Promoters
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Kierowanie dzialalnoscia komercyjna
• Incl. Agenci. Marszandzi. Menedzerowie.
  Producenci. Impresaria. Promotorzy

47
7.077

• MRF Amateur participation and participants
  (creative, performing etc.)
• PP (brak symbolu)
• Z66 (dodanie symbolu)
• Tlumaczenie
• Uczestnictwo amatorów i amatorzy (twórcze,
  odtwórcze
• itp.)

48
7.078

• MRF Patronage. Sponsorship. Encouragement
• PP
• Z66
• Tlumaczenie
• Mecenat. Sponsorowanie. Popieranie

49
7.078

• Stanislawski
• patronage 1. patronat opieka oredownictwo
  poparcie
• sponsorship 3. handl finansowanie reklamy
• encouragement 1. zacheta 2. poparcie
• Oxford
• patronage 1 patronat, mecenat
• sponsorship 1 sponsorowanie, sponsoring 2
  sponsorowanie patronat, mecenat protektorat
  3 patronat 4 poreczenie
• encouragement 1 (support, inducement) zacheta
  2 (heartening) otucha 3 (stimulating)
  popieranie poparcie

50
Typowe problemy
51
typowe problemy

• 1. Liczba mnoga czy zawsze jest konieczne jej
  zachowanie?
• PP w dziale 78.082/.086 Formy utworów
  instrumentalnych wszystkie nazwy podaje w liczbie
  pojedynczej.
• Jest to o tyle wygodne, ze nie wszystkie nazwy
  form i tanców maja polskie odpowiedniki lub
  polskie odpowiedniki nie sa mocno utrwalone w
  pismiennictwie.
• Zdarza sie, ze Slownik jezyka polskiego proponuje
  polska nazwe, ale w praktyce i tak uzywa sie
  nazwy oryginalnej.
• Stosowanie takich terminów w oryginalnej pisowni
  w l. poj. bywa uciazliwe, a co dopiero operowanie
  l. mn., która nie zawsze wiadomo, w jaki sposób
  utworzyc (MRF ma latwo -s).

52
typowe problemy

• Klopotliwe nazwy obce dla form muzycznych i
  tanców
• MRF l. poj. oryg. l. mn. oryg. l. mn. (SJP)
• Divertimenti diverimento divertimenti diverti
  menta
• Moments musicaux moment musicau moments musicau
  ?
• Capriccios capriccio capricci capriccia
  a. ndm
• Berceuses berceuse berceuses ?
• Scherzos scherzo scherzi scherza
• Impromptus improptu impromptus ndm
• Potpourris pot-pourri ? ndm
• Gigues gigue ? ndm a. giga

53
typowe problemy

• A moze liczbe poj. zastosowac takze dla nazw
  instrumentów
• muzycznych?
• Niektóre nazwy sa bardzo egzotyczne
• Buzuki Naqara Ukulele
• Santir Tabla Koto
• Santur Tambura K'in
• Sitar Tsuzumi Zanza (lub canca,
• sansa, insimbi)
• W tej chwili nie ma jednolitosci. Jedne nazwy sa
  w l. mn., inne w
• poj. Zastosowanie l. poj. pozwoliloby zachowac
  konsekwencje.
• MRF nie jest konsekwentny. L. poj. pojawia sie w
  780.614.11
• Bouzouki. Cobza. Mandolin. Sitar. Tambura.
  Theorbos. Uti

54
typowe problemy

• 2. Obocznosc pisowni w polskich zródlach - które
  zródlo wybrac?
• pawana (NEP, SJP) pavana (EM)
• passodoble (online) paso doble (SJP)
• viola (NEP, EM) wiola (SJP)
• prahistoria (NEP) prehistoria (SJP)
• 3. Terminy nieodmienne nie mozna utworzyc l.
  mnogiej
• paso doble ukulele
• potpourri koto
• banjo k'in

55
typowe problemy

• 4. Wersja jezykowa terminu która wersje
  wybrac?
• haslo NEP wariant terminu z definicji
• capriccio kaprys
• kolysanka berceuse
• art brut sztuka dzika, nieokrzesana
• arte povera sztuka swiadomego ubóstwa,
  sztuka biedna
• body art sztuka ciala
• land art sztuka ziemi
• mail art sztuka poczty
• minimal art minimalizm

56
typowe problemy

• 5. Terminologia synonimiczna która wersje
  wybrac?
• haslo NEP wariant terminu z definicji
• krosna malarskie blejtram (SJP blejtram)
• podobrazie podloze malarskie (SJP
  podloze)
• zaprawa grunt (SJP grunt)
• abstrakcjonizm sztuka abstrakcyjna
• Art Déco Art Décoratif
• barbizonczycy École de Barbizon, szkola
  barbizonska
• orfizm kubizm orficzny

57
typowe problemy

• 5. Terminologia synonimiczna która wersje
  wybrac?
• haslo NEP wariant terminu z definicji
• secesja Styl 1900, fr. Art Nouveau,
  niem. Jugendstil,
• Sezessionsstil, ang. Modern Style, wl.
  Stile
• floreale, Stile liberty
• MRF 7.035.93 Art Nouveau. Jugendstil
• PP 7.03593 Art Nouveau. Jugendstil. Mloda
  Polska
• Czy w zwiazku z taka definicja (w oparciu o NEP)
  powinienem
• dac w tlumaczeniu tylko Secesja, czy pozostac
  przy MRF?

58
typowe problemy

• 6. W jednym odpowiedniku zawarte sa okreslenia
  synonimiczne
• i bliskoznaczne problem z dobrym przekladem
• 7.078 Patronage. Sponsorship. Encouragement
• Mecenat. Sponsorowanie. Popieranie
• 7.025.4 Repair. Restoration. Renovation. Renewal.
  Cleaning. Other technical measures
• Naprawa. Restauracja. Renowacja.
  Odnowienie. Czyszczenie. Inne srodki
  techniczne

59
typowe problemy

• 7. Jednemu terminowi angielskiemu odpowiadaja
  rózne terminy w j. polskim (dla róznych
  desygnatów)
• 780.6.022 Sound boxes. Soundboard bridges.
  Soundboards
• Pudla rezonansowe. Podstawki przy plytach
  rezonansowych. Plyty rezonansowe
• ang. bridge mostek (fortepian)
  i podstawek (skrzypce)
• NEP milczy, EM ujednolica do podstawka, lit.
  fach. rozróznia ?
• W tlumaczeniu dac Podstawki czy Podstawki i
  mostki?

60
typowe problemy

• 8. W róznych symbolach znajduja sie rózne terminy
  angielskie, które nie sa rozrózniane w j. polskim
  (odpowiada im ten sam termin) w jaki sposób
  zróznicowac je w przekladzie?
• 780.622.1 Orchestral and band Bebny
  orkiestrowe i drums zespolowe
• incl. Kettledrums Kotly
• 780.622.11 Timpani Kotly

61
typowe problemy

• 9. Róznice w metodologii, systematyce,
  periodyzacji
• w 7.03 Okresy i fazy artystyczne. Szkoly, style,
  wplywy pomiedzy
• 7.034 Renesans. Barok. Rokoko. Styl
  kolonialny a
• 7.036 Kierunki sztuki nowoczesnej (od schylku
  XIX w.). Realizm,
• impresjonizm i dalsze kierunki XX w.
• wystepuje
• 7.035 Post-Renaissance
• z rozbudowa
• 7.035.1 Istniejace style narodowe i przejsciowe
• 7.035.2 Klasycyzm. Odrodzenie stylu klasycznego
  i stylu archaicznego
• 7.035.3 Mediewalizm. Odrodzenie gotyku. Inne
  wplywy sredniowieczne
• 7.035.4 Powroty do sztuki renesansu, baroku i
  rokoka
• 7.035.5 Eklektyzm
• 7.035.7 Trendy symbolistyczne
• 7.035.9 Powrót do tradycyjnych (narodowych i
  lokalnych) form.
• Tradycjonalizm o elementach wspólczesnych
• Jak widac, nie ma tu romantyzmu. Romanticism
  nie wystepuje w MRF.

62
typowe problemy

• 10. Brak odpowiedniego terminu w j. pol.
  780.622.13 Gong drum
• ang. gong drum, niem. Gongtrommel wielki beben
• lub
• Enc. muz. beben 1) beben wielki beben
  obciagniety z obu stron skóra
• Sl. terminolog. zabytków beben wielki beben
  jedno- lub dwumembranowy
• Leks. wspólcz. perkusji gong drum dosc plaski
  wielki beben, tylko o jednej membranie, uzywany
  glównie w anglosaskich zespolach marszowych i
  orkiestrach detych
• Ile membran ma wielki beben i czy Gong drum to
  po prostu wielki beben?

63
typowe problemy

• 11. Sprzecznosc w polskiej terminologii
• 780.633 Shaken idiophones Incl. Jingles. Rattles
• gruchawka
• NEP, WEP marakasy (maraca), rodzaj
  gruchawki
• Encyklopedia muzyki gruchawka marakasy ?
  maraca
• maraca, rodzaj gruchawki
• Enc Instr Muz Swiata grzechotka (s. 90, 94)
  
• marakasy, pojedynczy marakas ! (s.
  137)
• Slownik Jez. Pol. grzechotka w znaczeniu
  1. zabawka
• grzechoczaca przy potrzasaniu
• grzechotka
• NEP, WEP brak
• NEP online grzechotka
• Encyklopedia muzyki grzechotka
• Enc Instr Muz Swiata terkotka
• Slownik Jez. Pol. grzechotka w znaczeniu
  2. instrument,

Rattle to formalnie gruchawka, ale moze jednak
dac grzechotka?
64
12. odstepstwa od doslownosci MRF (za PP)

• 7.021.32 Painting in the strict sense (with
  liquid medium)
• Malowanie w scislym znaczeniu (za pomoca
  plynnego srodka)
• In watercolour. Aquarelle Farby wodne.
  Akwarela
• In oils Malarstwo olejne
• 7.021.33 Special painting techniques
• Specjalne techniki malarskie
• Painting in lacquer Laki
• Painting in wax Enkaustyka
• Dalem odpowiednie terminy w mianowniku (zgodnie z
  PP),
• poniewaz w polskiej terminologii oznaczaja one
  zarówno farbe,
• technike malarska jak i obraz wykonany ta
  technika.

65
12. odstepstwa od doslownosci MRF (za PP)

• 7.021.34 Painting, pigmenting, with solid (stick)
  medium
• Malowanie, nanoszenie pigmentu za pomoca
  srodka stalego (paleczka)
• With lead pencil. Silver point Olówek. Olówek
  srebrny
• With charcoal Wegiel
• 7.023.3 Pigments applied in solid form
• Pigmenty stosowane w formie stalej
• With chalk Kredka
• With lead pencil. Silverpoint Olówek. Olówek
  srebrny
• Dalem odpowiednie terminy w mianowniku (zgodnie z
  PP),
• poniewaz w polskiej terminologii oznaczaja one
  zarówno farbe,
• technike malarska jak i obraz wykonany ta
  technika.

66
13. odstepstwa od doslownosci MRF

• 7.071.3 Copyists. Restorers. Arrangers, adapters,
  transcribers.
• Translators
• 7.071.3 Kopisci. Konserwatorzy. Autorzy
  aranzacji, adaptacji,
• transkrypcji. Tlumacze
• O ile adaptatorzy (PP i Z66) brzmia jeszcze
  calkiem dobrze,
• o tyle ewentualni aranzerzy czy transkrybenci
  / transkryptorzy
• jakby mniej.
• Stad juz na tym etapie dokonalem ingerencji
  stylistycznej,
• proponujac
• Autorzy aranzacji, adaptacji,
  transkrypcji

67
13. odstepstwa od doslownosci MRF

• 780.616.432 Fortepianos
• 780.616.433 Pianofortes (upright pianos, grand
  pianos)
• 780.616.432 Fortepiany historyczne
• 780.616.433 Fortepiany wspólczesne (pianina,
  fortepiany)
• Oxford fortepiano Mus Hist fortepian
• pianoforte Mus fml fortepian fml
  formal
• piano Mus fortepian (upright) pianino
• grand piano Mus fortepian
• W j. polskim jest tylko jedno okreslenie
  fortepian, natomiast
• pianoforte oznacza dawny fortepian (odwrotnie
  niz w MRF).

68
Sprawy do rozwiazania i ustalenia
69
sprawy do ustalenia

• 1. Przebieg prac nad tlumaczeniem i ostateczna
  redakcja (etapy, osoby odpowiedzialne).
• 2. Kto weryfikuje przeklad?, kto ostatecznie
  redaguje?, udzial tlumacza w ostatecznej
  redakcji.
• 3. Sposób odnotowywania problemów i watpliwosci
  napotkanych podczas pierwszego tlumaczenia i
  redagowania odpowiednika.
• 4. Zródla terminologii i kryteria wyboru terminu
  preferowanego.
• 5. Jak dokumentowac i komu zglaszac zauwazone
  bledy i niescislosci w MRF?
• 6. Tlumaczyc, czy adaptowac do polskich warunków?
• 7. Co robic z wariantami (potencjalne terminy
  indeksowe)?

70
Dziekuje za uwage

• Szymon Kielpinski
• s.kielpinski_at_ksiaznica.torun.pl