KB

1
KB Mechanische trillingen
Praktische gids
2
Wat zijn trillingen ?

• Mechanische trillingen ontstaan door heen - en
  weergaande bewegingen van een massa t.o.v. een
  evenwichtspositie.
• Ze planten zich voort op een ander voorwerp
  d.m.v. rechtstreeks contact.
• Resonantie is het natuurkundige verschijnsel dat
  optreedt als een systeem wordt aangeslagen bij
  zijn resonantie-frequentie, ook wel natuurlijke
  of eigen frequentie genoemd. Resonantie wordt
  bepaald door de massa en de stijfheid van het
  systeem. Iedere machine of onderdeel heeft een
  eigen frequentie die kan versterkt worden door
  andere onderdelen.

3
Wat zijn trillingen ?

• Bij de mens hebben alle organen eveneens een
  eigen frequentie waarin ze gaan resoneren of
  meetrillen.
• Trillingen worden gekarakteriseerd door volgende
  paramaters
• amplitude (m)
• frequentie (Hz)
• richting
• tijdsduur (s)
• versnelling (m/s²)

4
Verband met de uitgeoefende kracht
Intensiteit
5
Invloed van trillingen op het menselijk lichaam
Lichaamstrillingen
Trillingen
Hand-armtrillingen
6
Lichaamstrillingen

• Overbrenging op de wervelkolom via
• de voeten (rechtstaand)
• het hele lichaamsoppervlak (liggend)
• het zitvlak (zittend)
• Demping
• hoge frequenties door de huid en onderliggende
• weefsels
• lage frequenties door toenemende
  spierspanningen en bepaalde lichaamshoudingen
• Risico
• Het zijn vooral de frequenties tussen 1 en 20 Hz
  die de gezondheidseffecten veroorzaken

7
Lichaamstrillingen

• Gezondheidseffecten
• Comfortproblemen vermoeidheid, spierspanning,
  spierstijfheid, coördinatieproblemen, verstoorde
  zintuiglijke waarneming, spijsverteringsstoorniss
  en
• Rugaandoeningen (spiervermoeidheid, lage
  rugpijn, artrose, lumbago, discushernia, ischias)

8
Lichaamstrillingen
Normen Norm ISO 2631 (1997) specificeert
grenswaarden voor de ervaren trillingen langsheen
de (dominante) verticale as Dosis -
effectrelatie (comfort i.f.v. versnelling) lt
0,315 m/s² comfortabel 0,315 0,63
m/s² lichtjes oncomfortabel 0,5 1,0
m/s² redelijk oncomfortabel 0,8 1,6
m/s² oncomfortabel 1,25 2,5 m/s² zeer
oncomfortabel gt 2 m/s² extreem oncomfortabel
9
Lichaamstrillingen
Blootstelling De opgegeven waarden komen niet
overeen met een ogenblikkelijke waarde, gemeten
op een specifiek moment van de werkdag, maar met
de gemiddelde waarde gemeten over 8 werkuren.
ACTIEWAARDE 0,5 m/s² GRENSWAARDE 1,15 m/s²
10
Hand-armtrillingen
Overbrenging Door trillende machines of
werktuigen langs het hand-arm-schoudersysteem. De
mping Hoge en lage frequenties worden bijna
volledig opgevangen door het hand-armsysteem en
hebben hierdoor weinig of geen weerslag op de
rest van het menselijk lichaam. Risico Het zijn
de frequenties 16 tot 30 Hz voor de onderarm en
50 tot 200 Hz voor de handen die schadelijke
gezondheidseffecten veroorzaken.
11
Hand-armtrillingen

• Gezondheidseffecten
• Doof gevoel, tintelingen, vermindering van
  tastzin, vibratiezin en warmtezin
• Bloedvataandoeningen
• (Raynaud of witte-vingerssyndroom)
• Bot- en gewrichtsaandoeningen t.h.v. pols
• Spier- en peesaandoeningen
• Zenuwstoornissen

12
Hand-armtrillingen
Normen De norm ISO 5349 (2001) specificeert
geen enkele grenswaarde maar geeft een
voorspellingsmodel voor risico's op
vaataandoeningen (verschijnsel van de witte
vingers, syndroom van "Raynaud"). Dosis -
effect relatie (comfort i.f.v. versnelling) lt
1,0 m/s² geen ongemak 1,0 2,5
m/s² ongemak 2,5 5,0 m/s² gezondheidsproblemen
gt 5,0 m/s² onaanvaardbaar risico voor
gezondheidsschade
13
Hand-armtrillingen
Blootstelling De opgegeven waarden komen niet
overeen met een ogenblikkelijke waarde, gemeten
op een specifiek moment van de werkdag, maar met
de gemiddelde waarde gemeten over 8
werkuren. Enkel een expert, die over specifieke
meetapparatuur beschikt, kan relevante metingen
op de werkpost uitvoeren.
ACTIEWAARDE 2,5 m/s² GRENSWAARDE 5 m/s²
14
Samenvatting vanKB Mechanische trillingen

• Alle bepalingen maken deel uit van hoofdstuk IV
  uit Titel IV van de Codex over het Welzijn op het
  werk dat bestaat uit volgende afdelingen
• toepassingsgebied en definities (art.4)
• grenswaarden en actiewaarden voor de
  blootstelling
• herleid tot een standaardreferentieperiode van
  acht
• uur (art.5 en art.6)
• bepaling en beoordeling van de risicos (art.7
  t.e.m.12)
• maatregelen ter voorkoming of vermindering van
  de
• blootstelling (art.13 t.e.m.16)

15
Samenvatting vanKB Mechanische trillingen

• voorlichting en opleiding van de werknemers
  (art.17)
• raadpleging en participatie van de werknemers
  en/of
• hun vertegenwoordigers van CPBW (art.18)
• gezondheidstoezicht (art.19 t.e.m. 25)
• overgangsperiode (art.26)
• afwijkingen (art.27 t.e.m.33)
• slotbepalingen
• bijlage
• Verwijzing naar het volledige KB

16
Hoe meten ?

• Versnellingsmeter (opnemer)
• axiale receptor meting volgens 1 as
• Toepassing o.a. werkplatformen
• tri-axiale receptor drie versnellings-
• meters gemonteerd in drie loodrecht op
• elkaar staande assen
• Toepassing voertuigen
• Analyser (verwerker)
• analyse van de meetresultaten
• met geïntegreerde protocols conform
• de normen ISO 2631 en ISO 5349

17
Stappenplan

• Ga na welke bronnen kunnen zorgen voor
  trillingen en
• maak hiervan een inventarisatie
• Kijk of u trillingsgegevens terug kunt vinden
  bij de
• leverancier of andere instanties
• Voer desgevallend zelf metingen uit of laat ze
  uitvoeren
• door een expert
• ...

18
Stappenplan

• Bekijk de omstandigheden waarin het middel
  gebruikt
• wordt en specifiek of het gaat om
• hand-armtrillingen
• lichaamstrillingen
• Bepaal de effectieve blootstellingsduur van de
• betrokken werknemers
• Bereken de dagelijkse blootstelling

19
Stappenplan

• Stel technische en/of organisatorische
  maatregelen
• voor
• Plan het gezondheidstoezicht
• Organiseer voorlichting en opleiding van de
• werknemers
• Verdere toelichting

20
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?

• Is een van volgende voertuigen aanwezig ?
• Grondverzetmachines
• (scheplaadmachine, nivelleermachine, trilwals,
  bulldozer, ...)
• Vorkheftrucks (terreinheftruck, dieplader, ...)
• Kranen (kraanwagen, torenkraan, ...)
• Rolbruggen
• (brugkraan, laadmachine op banden of rupsbanden,
  ...)
• Tractoren
• (maaimachine, landbouw- en bosbouwtractor,
  wegtractor, ...)
• Vrachtwagens
• Allerlei voertuigen (trein, bus, auto,
  locomotief, metrostel, ...)

JA
NEEN
21
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?
Procedure voertuigen volgens SOBANE zie 2.2
onder niveau 2, blz. 26 - 27
22
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?

• Zijn er werkplatformen onderhevig aan mechanische
  trillingen ?
• Trilplatformen
• Andere (cokesfabriek, breekmolen, betonpers,
  zware pers, ...)

JA
NEEN
23
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?
Procedure werkplatformen volgens SOBANE zie 2.3
onder niveau 2, blz. 28
24
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?

• Is een van volgende handmachines aanwezig ?
• Haakse slijpmachine
• Afkortzaagmachine met en zonder ophanging,
• decoupeerzaagmachine
• Pneumatische schroevendraaier, schroefmachine
• Slagschroefsleutel, vastboutmachine
• Hydropneumatisch slagschroefsleutel
• Moersleutel, ratelsleutel
• Kettingzaag, bosmaaier
• Bandschuurmachine, polijstmachine
• ...

JA
NEEN
25
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?
Procedure activiteit en gebruikte machines
volgens SOBANE zie 2.2 onder niveau 2, blz. 26
-27
26
Is het KB Mechanische trillingen van toepassing
binnen mijn bedrijf ?
Einde van de inventarisatie
27
Trillingen ? Mogelijke oplossingen

• Lichaamstrillingen
• Monteren van silent blocks bij machines

• Aangepaste zetels bij heftrucks of andere
  voertuigen

28
Trillingen ? Mogelijke oplossingen

• Lichaamstrillingen
• Alternatieve werkmethoden
• Keuze van de juiste arbeidsmiddelen, ergonomisch
  goed ontworpen
• Passende onderhoudsprogrammas voor de
  arbeidsmiddelen, arbeidsplaatsen en werkposten
• Ontwerp en indeling van de arbeidsplaatsen en
  werkposten
• Beperking van de duur en intensiteit van de
  blootstelling
• Passende werkschemas met voldoende rustpauzes

29
Trillingen ? Mogelijke oplossingen

• Hand-armtrillingen
• Trillingsdempend handvat bij een haaks
  slijpmachine

• Aangepaste handschoenen

30
Trillingen ? Mogelijke oplossingen

• Hand-armtrillingen
• Alternatieve werkmethoden
• Keuze van de juiste arbeidsmiddelen, ergonomisch
  goed ontworpen
• Passende onderhoudsprogrammas voor de
  arbeidsmiddelen
• Beperking van de duur en intensiteit van de
  blootstelling
• Passende werkschemas met voldoende rustpauzes

31
Nuttige bronnen
Praktische info http//meta.fgov.be http//www.m
eta.fgov.be/pdf/pk/nlkf04.pdf http//www.humanvibr
ation.com/EU/VIBGUIDE.htm http//www.hse.gov.uk/vi
bration/index.htm http//www.kathanger.nl/Links20
anti20vibratie-trillingen.html www.sobane.be/nl/t
rihand/pdf/trih_fic09.pdf
32
Nuttige bronnen
Instantie Fonds voor beroepsziekten dienst
Preventie (informatie i.v.m. trillingsmetingen) h
ttp//www.fmp-fbz.fgov.be Verenigingen Prevent
http//www.prevent.be/net/net01.nsf/language?readf
orm PreBes (Forum) http//www.prebes.be
33
Nuttige bronnen
Database http//umetech.niwl.se/eng/default.lasso
http//www.las-bb.de/karla/index.htm Berekening
totale blootstelling http//umetech.niwl.se/eng/h
avcalculator.lasso Meetapparaten http//www.bksv
.nl/