1. B

1
1. Bölüm

• Para, Banka ve Finansal Piyasalari Niye
  Çalisiyoruz?

2
Para, Banka ve Finansal Piyasalari Niye
Çalisiyoruz?

• Bono, tahvil, hisse senedi, döviz piyasalari gibi
  finansal piyasalarin nasil çalistigini incelemek,
• Bankalar, sigorta sirketleri, merkez bankasi gibi
  finans kurumlarinin nasil çalistigini görmek,
• Ekonomide paranin rolünü incelemek.

3
Finansal Piyasalar

• Elinde fon fazlasi bulunan kurum ve kimselerden
  fon ihtiyaci bulunan kurum ve kimselere fon
  transferinin gerçeklestigi piyasalara finansal
  piyasalar denir.

4
Bono, Tahviller ve Faiz Oranlari

• Menkul kiymet, ihraç edenin gelecekteki gelirleri
  veya varliklari üzerinde bir alacak
  sözlesmesidir.
• Bono, tahvil ve hisse senedi menkul kiymetlerdir.
  
• Bono (kisa vadeli) ve tahviller (uzun vadeli)
  hamiline (elinde tutana) bir veya daha fazla defa
  zamani ve miktari belli olan ödeme yapar.

5
Bono, Tahviller ve Faiz Oranlari

• Faiz orani, borçlanmanin maliyetidir. Baska bir
  deyisle fonlari bir süreligine kiralamanin
  bedelidir.

6
ABD de bono-tahvil faiz oranlari
7
TR de bono-tahvil faizleri
8
Hisse senedi piyasasi

• Hisse senedi, onu ihraç eden sirkette bir
  mülkiyet ortakligini temsil eder.
• Hisse senedinin hamili, onu çikaran sirketin
  gelecekteki kazançlarina (kar-zarar) ve
  varliklarina ortak olur.

9
Hisse senedi fiyatlari
10
Hisse senedi fiyatlari
11
Döviz piyasasi

• Döviz piyasasi, fonlarin bir para biriminden
  diger para birimine çevrildigi piyasadir.
• Döviz kuru, bir para biriminin diger para birimi
  cinsinden degeridir. Örnegin, bir ABD dolarinin
  YTL cinsinden degeri (fiyati) 1.51 TL / .
• Bu degerler, döviz piyasasindaki arz-talebe göre
  belirlenir.

12
Dolarin diger paralar karsisindaki degeri
13
Liranin Dolar karsisindaki degeri
14
Liranin Dolar karsisindaki degeri

• Bakiniz Dolar 1950-2007.htm
• 1950 -1960 2.82 TL /
• 1960 Agustos 1970 9.08 TL /
• Agustos 1970 Aralik 1971 15.15 TL /
• Aralik 1971 Mayis 1974 14.30 TL /
• 1980 sonrasi degisken (artis).

15
Bankacilik ve finansal kurumlar

• Finansal aracilar Tasarruf sahiplerinden borç
  alip kredi ihtiyaci olanlara borç veren
  kurumlardir.
• Bankalar, mevduat kabul edip kredi veren
  kurumlardir. (her finansal araci mevduat toplamaz)

16
Bankacilik ve finansal kurumlar

• Sigorta sirketleri, emeklilik fonlari, mortgage
  fonlari, katilim ortakliklari, yatirim bankalari
  diger finansal aracilardir.
• Bilgisayar ve internet finansal piyasalari
  globallestirmis, alim satimi hizlandirmistir,
  yeni araçlari ortaya çikarmistir.

17
Para ve Konjonktür Dalgalanmalari

• Para arz ve talebinin piyasadaki canlilik ve
  durgunluk döngülerine (business cycle) etkisi
  vardir.
• Durgunluk (resesyon) istihdam kaybina (issizlik)
  ve gelir kaybina neden olurken, piyasada canlilik
  enflasyon riski tasir.
• Para teorisi, para arzi ile istihdam-üretim ve
  genel fiyat seviyesi arasindaki iliskiyi açiklar.
  

18
Para Arzi ve Enflasyon

• Para arzi ile genel fiyat seviyesi arasinda yakin
  iliski oldugu miktar teorisinde (MV PY)
  öngörülmüs ve verilerle ispatlanmistir.
• Enflasyon, genel fiyat seviyesindeki artis
  oranidir. Genel fiyat seviyesi üretilen mal ve
  hizmetlerin fiyatlarinin agirlikli ortalamasidir.

19
ABD de Para Arzi Büyüme Iliskisi
20
ABD de Para Arzi ve Fiyat Seviyesi
21
TR de Para Arzi ve Fiyat Seviyesi
22
TR de Para Arzi Büyümesi ve Enflasyon
23
Para arzi büyüme orani - enflasyon
Turkey
24
Enflasyon Genel Fiyat Seviyesinin Degisim Oranidir
25
Para Politikasi ve Mali Politika

• Para politikasi, para arzinin yönetimidir. Bu,
  faiz oranlarinin kontrolü vasitasiyla yapilir.
  Faizin artmasiyla para arzi daralir, faizin
  azalmasiyla da para arzi genisler.
• Para politikasinin amaci fiyat istikrarini
  saglamak ve sürdürmek.
• TR de TCMB, ABD de FED tarafindan yapilir.

26
Para Politikasi ve Maliye Politikasi

• Mali politika harcamalar ve vergilendirme ile
  ilgilidir. Maliye Bakanligi Hazine
  Müstesarligi.
• Bütçe açigi (fazlasi) belirli bir yilda
  harcamalarin vergi gelirleri üstünde (altinda)
  çikmasiyla olusur.
• Açik, ancak borçlanmayla giderilebilir. TR de
  1994 öncesi hazinenin TCMB den borçlanmasi (para
  basarak açiklari kapamak) mümkündü fakat 1994 ten
  sonra kismen, 2001 den sonra tamamen yasaklandi.
  Su anda MB daha bagimsiz.

27
KAMU BÜTÇESI

• Herhangi t yilinda, devlet bütçesi
• Gt rBt-1 Tt Bt-Bt-1
• saglamalidir.
• Gt kamu harcamalari
• Bt-1 ödenmemis borç miktari. t-1 yilindaki
  Kamu Borç Stoku da denebilir.
• rBt-1 faiz ödemeleri (rreel faiz)
• Tt vergi gelirleri
• Bt-Bt-1 t yilindaki yeni borçlanma miktari

28
TR Kamu Bütçesi
Milyar TL 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Gelirler 33.3 51.8 76.4 100.2 109.9 134.8
Vergi Gelirleri 26.5 39.8 59.6 84.3 90.1 106.9
Diger 6.8 12.0 16.8 15.9 19.8 27.9
Giderler 46.6 80.4 115.5 140.1 140.2 144.6
Faiz Disi Giderler 26.2 39.3 63.6 81.4 83.7 98.9
Faiz Ödemeleri 20.4 41.1 51.9 58.6 56.5 45.7
Bütçe Dengesi -13.3 -28.6 -39.1 -39.8 -30.3 -9.8
Faiz Disi Denge 7.1 12.5 12.8 18.8 26.2 35.9
Nakit Dengesi -12.6 -32.1 -34.4 -41.9 -30.4 -10.4
Finansman 12.8 32.1 34.4 41.9 30.4 10.4
Dis Borçlanma Net 2.7 -4.4 16.6 2.7 4.0 -1.2
Iç Borçlanma Net 9.4 23.2 17.5 42.9 30.8 21.3
Diger Finansman 0.7 13.4 0.3 -3.7 -4.4 -9.7
FDF/GSMH () 5.7 7.1 4.7 5.3 6.1 7.4
Bütçe Açigi / GSMH -10.6 -16.2 -14.3 -11.2 -7.1 -2.0
Source HM, http//www.mahfiegilmez.nom.tr/
29
TR Kamu Bütçesi
BORÇ STOKU VE YÜKÜ (milyar dolar) 2002 2009
Kamu Kesimi Toplam Borç Stoku 151.5 301.3
Kamu Kesimi Iç Borç Stoku 94.5 227.3
Kamu Kesimi Dis Borç Stoku 56.8 74.0
Kamu Kesimi Toplam Borç Yükü () 65.7 47.8
TCMB Dis Borç Stoku 22.0 13.6
Özel Kesim Dis Borç Stoku 43.1 176.3
Özel Kesim Dis Borç Yükü() 18.7 28.0
USD Kuru 1.51 1.50
GSYH 230.5 630.0
Kaynak Mahfi Egilmez, Borcumuz Ne Kadar? Radikal, 16 Subat 2010 Sali
30
ABD Kamu Bütçesi