T

1
TÜRKIYENIN ORMAN AGAÇLARI

• HAZIRLAYAN
• NIHAT SIVKIN
• WWW.nihatsivkin.8m.com

2
BASLICA AGAÇLARIMIZ

• SARIÇAM
• KARAÇAM
• KIZILÇAM
• FISTIKÇAMI
• ARDIÇ
• DISBUDAK
• AKÇAAGAÇ
• ÇINAR
• KAYIN
• LADIN
• SERVI

• KIZILAGAÇ
• HUS
• PORSUK
• SEDIR
• SIGLA
• DISBUDAK
• GÜRGEN
• IHLAMUR
• KAVAK
• KESTANE
• MESE

3
SARIÇAM
4
(No Transcript)
5

• Sariçam, Kuzey Anadolu'nun yüksek daglik
  kesimlerinde saf yada karisik ormanlar kurmakla
  birlikte, küçük adaciklar halinde iç ve güney
  bölgelerimize kadar ulasir. Ülkemizde bulunan
  sariçam ormanlarinin kapladigi alan 757.426
  Hektardir.Adini, levhalar halinde ayrilan gövde
  kabugunun tilki sarisi renginden alir. Narin
  gövdeli, sivri tepeli ve ince dalli bir agaçtir.
  Yetiskin bireylerinin boyu 40 metreyi asar.
  kendine özgü kabuk renginin disinda, ince
  yapraklarinin kisaligi ve mavimsi yesil rengi ilk
  bakista diger çam türlerinden ayirt edilecek
  özellikleridir.

6
KARAÇAM
7

• Bütün kiyi bölgelerimizin daglik kesimlerinde saf
  ya da karisik ormanlar kurar, hatta stebe kadar
  sokulur.Ülkemizde 2.527.685 hektar saf karaçam
  ormani bulunmaktadir. Gövdesinin ve dallarinin
  kalinligi, gri ve derin çatlakli kabugu, igne
  yapraklarinin koyu yesil rengi ile diger çam
  türlerinden ayrilir.30-35 m'ye kadar
  boylanabilir. Dogal olarak yetisen dört alt
  türü Anadolu karaçami (P.nigra var. Pallisiana
  Y), Ehrami karaçam (P.nigra var. Pyramidata E.T),
  Ebe çami (P.nigra var seneriana, E.T) ve büyük
  kozalakli karaçam (P.nigra var. Yaltiriana E.T)
  dir.

8
KIZILÇAM
9
(No Transcript)
10

• Dünyadaki en genis yayilisi Türkiye'dedir. Esas
  olarak Akdeniz ve Ege Bölgelerinde genis ormanlar
  kurmakla birlikte, Bati ve Orta Karadeniz
  Bölgesi'nde de lokal yayilis gösterir. Ülkemizde
  3.729.866 hektar saf Kizilçam ormani
  bulunmaktadir. Deniz seviyesinden 1000-2000 m
  yükseklige kadar ulasan Kizilçam, isigi seven
  hizli büyüyen bir çam türüdür. 20 m'ye kadar
  boylanabilir.Kalin ve genellikle koyu kizil
  renkteki genç sürgünlerinden dolayi bu adi alir.
  

11
FISTIKÇAMI
12
(No Transcript)
13

• Tipik bir Akdeniz agaci olan fistikçami,
  özellikle Bati ve Güney Anadolu'da ormanlar
  kurar. Ülkemizde 46.490 hektar saf fistikçami
  ormani bulunmaktadir.Olgun bireyleri 15-20 m
  boyundadir. Gençlikte yuvarlak, yaslilikta
  semsiye gibi tepesiyle diger çamlardan ilk
  bakista ayirt edilebilir. Tohumlari oldukça
  büyüktür. Halk arasinda "çam fistigi" diye
  adlandirilan tohumlari Bati Anadolu yöresindeki
  köylüler için önemli bir gelir kaynagidir.

14
ARDIÇ
15
(No Transcript)
16

• Sürüngen çalilardan büyük agaçlara kadar çok
  çesitli türleri olan ardiç, hemen hemen bütün
  bölgelerimiz yüksek daglik kesimlerinde dogal
  yayilis gösterir. Bazilari servi gibi pul
  yapraklara, bazilari da batici igne yapraklara
  sahiptir. Ülkemizde 1.100.492 hektar saf ardiç
  ormani bulunmakta ve önemli dogal türleri
  Katran ardici Adi ardiç Finike ardici
  Kokulu ardiç Sabin ardici Boylu ardiçtir.

17
DISBUDAK
18
(No Transcript)
19

• Trakya, Dogu ve Bati Karadeniz Bölgesi, Marmara
  ve Ege Bölgesi'nde yayilis gösterir. Türüne göre
  maksimum boyu 10-30 m arasinda degisebilen dolgun
  ve düzgün gövdeli yuvarlak tepeli agaçlardir.
  Ülkemizde 4.690 hektar koru, 743 hektar baltalik
  disbudak ormani bulunmaktadir. Genellikle sulak
  ya da derin topraga sahip yerlerde bulunur. Olgun
  bireyleri gri kabuklu ve derin çatlaklidir.
  Genellikle elips ve kenarlari ince disli olan
  yapraklari, bir sap üzerinde birarada bulunur.
  Beyaz çiçekleri salkim, meyveleri de dar ve uzun
  serit seklindedir. Türkiye'de dogal olarak
  yetisen üç türü Adi disbudak (F. Excelsior,
  Y),Sivri meyveli disbudak (F. Angustifola, Y),
  Çiçekli disbudaktir. (F. Ornus, Y).

20
AKÇAAGAÇ
21

• Adini, açik renkli odunundan alan akçaagaçlarin
  Türkiye'de 9 türü yetisir. Kanatli meyveleri
  kelebege benzedigi için bazi bölgelerde "kelebek
  agaçlari" olarak da anilmaktadir. Yasli
  bireylerinin boylari türüne göre 10-30 m arasinda
  degisebilir. Yaprak sekilleri de türüne göre
  degisiklik gösterir ve genellikle lopludur.
  Sarimsi yesil renkteki çiçekleri salkim
  halindedir. Türkiye'de yetisen bazi
  türleriÇinar yaprakli akçaagaç (A.
  Platanoides, Y), Ova akçaagaci (A. Campestre,
  Y), Tatar akçaagaci (A. Tatarcium, Y) Fransiz
  akçaagacidir (A.monspessulanum, N).

22
ÇINAR
23
(No Transcript)
24

• Orman bölgelerindeki dere içlerinde ve akarsu
  yataklarinda dogal olarak yetisir. Ülkemizde
  yayilis gösteren türü dogu çinaridir.
  (P.orientalis, Y). Boyu 30 m'ye, gövde çevresi
  bazen 10 m'ye ulasabilir. Kabuklari diger çinar
  türlerinin tersine küçük parçaciklar halinde ve
  yavas yavas dökülür. Elsi loplari olan iri
  yapraklari ve küremsi topluluklar olusturan
  çiçekleri vardir. Kentlerimizde rastlanan diger
  türlerinden Bati çinarinin (P.occidentalis) ve
  Akçaagaç yaprakli çinarin (P.acerifolia)
  anayurtlari Kuzey Amerika ve Avrupa'dir

25
KAYIN
26
(No Transcript)
27

• Daha çok kuzey bölgelerimizde dogal yayilis
  göstermekle birlikte kayin agaci güneydeki
  Amanoslar'da da yayilis gösterir. Saf yada
  göknar, ladin, çam ve meselerle karisik genis
  ormanlar kurar. Ülkemizde 713.842 Ha. koru ve
  1.555 Ha. baltalik kayin ormani bulunmaktadir. 40
  m. boya ulasabilen kayinlarin düzgün ve
  silindirik gövdeleri vardir. 6-9 cm uzunluktaki
  dalgali kenarli elips seklindeki yapraklarinin
  sonbahardaki kirmizi rengi çok etkileyicidir.
  Yagli meyveleri dogada yaban hayvanlari için
  önemli bir besin kaynagidir. Türkiye'de dogal
  olarak yetisen türleriDogu Kayini (Fagus
  orientalis)Avrupa Kayini (Fagus silvatica)

28
KIZILAGAÇ
29
(No Transcript)
30

• Trakya, Marmara çevresi, Bati Karadeniz ve Dogu
  Karadeniz'de saf ve karisik olarak yayilis
  gösteren kizilagaç, boyu 20 m'yi asabilen, esmer
  kabuklu, seyrek dalli bir agaçtir. Daha çok serin
  bölgelerde ve nemli dere yataklarinin bulundugu
  yerlerde görülür. Ülkemizde 66.357 hektar koru,
  297 hektar baltalik kizilagaç ormani
  bulunmaktadir. Uzunlugu 4-9 cm genisligi 3-7 cm
  arasinda degisen ters yumurta biçimli ve testere
  disli yapraklari vardir. Köklerinde bulunan,
  havanin serbest azotunu baglayan yumrular
  nedeniyle topraklari azotça zenginlestirir.

31
HUS
32
(No Transcript)
33

• Anadolu'nun kuzeydogusundaki yüksek kesimlerde
  tek basina ya da baska agaçlarla karisik olarak
  bulunan huslar 10-20 m'ye kadar boylanabilen
  çesitli türlere sahip, soguga dayanikli
  agaçlardir. Ülkemizde 263 ha. Saf hus ormani
  bulunmaktadir. Dallari, agaç yaslandikça sarkik
  bir görünüm alir. Beyaz renkli gövde kabugu en
  karakteristik özelliklerindendir. Yumurta ya da
  üçgen biçimindeki yapraklari genellikle sivri
  uçlu ve kenarlari dislidir.

34
PORSUK
35
(No Transcript)
36

• Avrupa, Akdeniz ülkeleri ve Kafkasya'da yayilis
  gösteren porsuk agaci ülkemizde kuzeyden güneye
  birçok yörede görülür. Kendi basina büyük
  ormanlar kurmaz. Kayin, göknar, ladin
  ormanlarinda tek tek veya küçük gruplar halinde
  bulunur. Bazen küçük bir çali, bazen sik dalli
  yuvarlak tepeli bir agaç formunda görülür.
  Esnek odunu, eski çaglarda yay yapiminda
  kullanilmistir. Yaprak ve genç sürgünlerinde
  "taksol" adli zehirli bir alkoloid vardir. Buna
  karsin tohumunun kirmizi renkli kapçigi
  zehirsizdir ve yenir.

37
SEDIR
38
(No Transcript)
39

• Bati, Orta ve Dogu Toroslarda dogal olarak
  bulunur, kuzeyde Erbaa ve Niksar yörelerinde
  küçük ve izole bir yayilis gösterir. Dört sedir
  türünden biri olan Toros sedirinin dünya
  üzerindeki en genis dogal ormanlari
  Türkiye'dedir. Ülkemizde 109.440 hektar Sedir
  ormani bulunmaktadir. 40 m'ye kadar
  boylanabilir.Gençlikte piramide benzer bir forma
  sahip olan agacin tepesi zamanla bozulur ve
  yayvanlasir. Igne yapraklari kisa, sivri, batici
  ve kisa sürgün denilen tutam üzerinde birçogu
  biraradadir. Fiçi ya da yumurta biçimindeki
  kozalaklari olgunlasinca pullari göknarlarda
  oldugu gibi dagilir ve eksenleri sürgün üzerinde
  kalir .

40
SIGLA
41

• Dünya üzerindeki tek dogal yayilis alani
  Türkiye'nin güneybatisi ile Rodos adasidir. Saf
  ya da baska agaçlarla karisik ormanlar kurar.
  Ülkemizde 1.348 hektar saf sigla ormani
  bulunmaktadir. Ortalama 15-20 m'ye kadar
  boylanabilen sigla, kalin dalli ve genis tepeli
  bir agaçtir. Ilk bakista çinari andirir.
  Yaslandikça, kabugu koyulasir ve derin çatlakli
  bir görünüm alir. Dallara uzun saplarla baglanan
  yapraklari genellikle bes lopludur. Gövdesinden
  çikarilan balzam kozmetik ve eczacilikta
  kullanilir.

42
LADIN
43
(No Transcript)
44

• Kuzey yarikürenin iliman ve soguk bölgelerinde
  yayilis gösteren ladinin 40 degisik türü ve bu
  türlere ait varyete ve formlari vardir. Uzaktan
  bakildiginda göknara benzese de piramide benzer
  tepesi ve sarkik dallari ile ondan ayirt
  edilebilir. Boyu 40-50 m'ye kadar ulasabilir.
  Igne yapraklari kisa, sivri uçlu ve kesitli dört
  kösedir. Olgunlasmis kozalaginin pullari
  dagilmaz. Ülkemizde Dogu Karadeniz daglarinin
  denize bakan yüksek kesimlerinde saf ya da
  karisik ormanlar kuran türü Dogu ladinidir (P.
  Orientalis, Y). Ülkemizde 146.300 hektar saf
  Ladin ormani bulunmaktadir.

45
GÜRGEN
46
(No Transcript)
47

• Trakya, Ege, Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu ve
  Dogu Anadolu Bölgesi'nde yayilis gösterir.
  Genellikle kuzey ve güney kiyi bölgelerimizin
  karisik ormanlarinda bulunur. Ülkemizde 7.170
  hektar koru, 1.031 hektar baltalik gürgen ormani
  bulunmaktadir. Girintili grimsi kabuklu gövdelere
  sahip agaç ya da agaçciklardir. Yumurta
  biçimindeki yapraklarinin kenarlari dislidir.
  Yaklasik 1 cm uzunlugunda, sivri uçlu ve sert
  kabuklu meyveleri, yapragi andiran üç toplu bir
  meyve örtüsüyle kaplidir.

48
IHLAMUR
49
(No Transcript)
50

• Marmara, Bati Karadeniz, Orta Toroslar ve Kuzey
  Anadolu'da yayilis gösterir. Özellikle kuzey ve
  bati bölgelerimizdeki ormanlarda rastlanan sik
  dalli, genis tepeli agaçlardir. Boylari 20-30
  m'ye kadar ulasabilir. Büyüklügü 5-10 cm arasinda
  degisen yapraklari genellikle yürek seklinde ve
  çarpik, kenarlari disli ve uzun saplidir. Sarkik
  çiçek demetleri sarimsi bir renge ve
  karakteristik bir kokuya sahiptir. Çok geç açan
  bu çiçekler (Haziran-Temmuz) kurutularak çay gibi
  içilir.

51
KAVAK
52

• Türkiye'nin hemen her bölgesinde yayilis
  gösterir. Türüne göre, form, büyüklük ve yaprak
  sekli bakimindan farkliliklar gösterir. Yaygin
  bir sekilde yetistirilen servi kavagi, neredeyse
  gövdeye paralel uzanan dallariyla sütunsu bir
  görünüme sahiptir. Türkiye'de bulunan dogal
  türleri genellikle genis tepelidir. Yapraklari
  düz ya da disli, üçgen, oval ya da kalp
  biçimlidir.

53
KESTANE
54
(No Transcript)
55

• Kuzey Anadolu ve Marmara Bölgesi'nde yayilis
  gösterir. Türkiye'de dogal olarak yetisen tek
  kestane türü olan "Anadolu kestanesi" 30 m boya
  erisebilen, genis tepeli bir agaçtir. Ülkemizde
  25.278 hektar koru, 3.614 hektar baltalik kestane
  ormani bulunmaktadir. Gençken düzgün olan gövde
  kabuklari yaslandikça çatlakli bir görünüm alir.
  Mizraksi yapraklarinin kenarlari kaba dislidir.
  Çiçekleri önemli bir bal kaynagi olan kestanenin
  meyvesi de ekonomik degere sahiptir.

56
MESE
57
(No Transcript)
58

• Ülkemizin hemen her bölgesinde türlerine bagli
  olarak yayilis gösterir. 25m boya ve 2m çapa
  erisebilen genis tepeli agaçlardan, 3-5 m boya
  sahip çalilara kadar degisen türleri vardir.
  Yapraklari da formlari gibi degiskenlik
  gösterebilir, loplu, disli ya da düz kenarlidir.
  Ülkemizde 747.856 hektar koru ve 4.984.149 hektar
  baltalik mese ormani bulunmaktadir. "Palamut"
  adi verilen silindirik meyveleri bir kadeh içinde
  yer alir. Odunlarinin anatomik özelliklerine göre
  kirmizi meseler, ak meseler ve herdem yesil
  meseler olmak üzere üçe ayrilan meselerin 18 türü
  bulunmaktadir.

59
SERVI
60
(No Transcript)
61

• Dünya üzerindeki nadir dogal ormanlarinin bir
  bölümü de ülkemizin güneyindedir. Fistik çami ile
  birlikte Akdeniz'in dogal peyzajini karakterize
  eder. Türkülere konu olmus inceligi, uzun boyu
  (30-35 m) ve koyu yesil yaprak dokusu ile
  uzaklardan dikkati çeker. Ülkemizde 599 hektar
  saf servi ormani bulunmaktadir. Küçük bir futbol
  topuna benzeyen kozalaklari ve birbiri örtecek
  sekilde üst üste yerlesmis pul yapraklari ile
  diger igne yapraklilardan farklidir. Türkiye'de
  dogal olarak yetisen alt türü Dalli servidir.