Do

1
Doç.Dr.Ertugrul YAMAN
ATATÜRK VE TÜRKÇE BILINCI
eyaman_at_gazi.edu.tr
2

• Sayin Dekanim, Dekan Yardimcilarim,
• Degerli Meslektaslarim, Sevgili Gençler,
• Sözlerime Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal
  ATATÜRKü minnettarlik duygulariyla anarak
  basliyor, sizleri en içten duygularla
  selamliyorum. ATATÜRK, gerçekten her yönüyle
  büyük bir önderdi. O, bir komutan, bir lider, bir
  devlet adami, bir düsünür, bir devrimci, bir
  bilim, egitim, kültür ve sanat adamiydi. Hangi
  yönünü anlatmaya kalksak saatler sürecektir. O
  sebeple ben bugün burada ATATÜRKün yalnizca
  dilimiz konusundaki bilinçli ve duyarli tutumuna
  dikkat çekebilecegim.

3

• Bana göre ATATÜRKün en üstün yönlerinden birisi,
  bir devlet adami olarak egitim, kültür ve sanata
  önem vererek bu çalismalara dogrudan kendisinin
  de katilmis olmasidir. O, siyasi bir lider gibi
  degil, daima hep halkini ve devletini düsünen
  bir devlet adami ciddiyetiyle konulara
  egilmistir. Çünkü O, bir düsünürün ifade ettigi
  gibi, Politikacilar gelecek seçimleri, devlet
  adamlari ise, gelecek nesilleri düsünürler
  sözünün geregi olarak hep gelecek nesilleri
  düsünmüstür. ATATÜRK, bu ileri görüslü yönünü bir
  sözünde su sekilde somutlastirmistir Ufka dogru
  yürüyen yolcunun yalnizca ufku görmesi kâfi
  degildir ufkun arkasini da görebilmesi gerekir.

4
(No Transcript)
5

• Simdi, ATATÜRKün dilimizle ilgili olarak yaptigi
  çalismalara söyle bir göz atalim
• ATATÜRK, Millî Mücadeleyi basariyla
  tamamladiktan sonra, ülkenin imarindan önce
  halkin egitim ve kültür açisindan
  gelistirilmesine özel bir önem vermistir. Bu
  gerçegi söyle ifade eder Dil meselesi,
  memleketin yükselme mücadelesinde baslibasina bir
  geçittir.
• 1928 Yazi Devrimi
• 1932 Dil Devrimi(Dil ve Tarih Kurumlari)
• 1936 DTCFnin kurulusu
• 1936 Günes Dil Teorisi

6

• ATATÜRK, dil çalismalarina bizzat katilmis
  açi, üçgen, dörtgen, besgen, teget, arti, eksi
  gibi matematik terimlerini kendisi türetmistir.
• Dil konularina, toplantilarina baskanlik
  edecek ve bizzat yeni terim türetecek kadar
  bilinçli yaklasan ATATÜRKün bizleri miras
  biraktigi güzel dilimiz acaba bugün ne
  durumdadir?

7
(No Transcript)
8

• Türkiyede kitle iletisim araçlarinda
  Türkçenin çok güzel kullanildigini söyleyebilmek
  ne yazik ki zordur. Güzel Türkçemizin söyleyisine
  çok fazla dikkat edilmemektedir. Yerel ve argo
  ifadelere çok fazla yer verilmektedir. Pek çok
  kelime ve kalip, ifade yanlis kullanilmaktadir.
  Bu durum ise, dilimizin o güzelim ses ahengini ve
  estetigini kaybettirmektedir.

9

• Televizyon dizileri ile hayatimiza
  gizlice ve hissettirmeden sokulan sinsi kelimeler
  var. Fark ettirmeden konusmalarimizin içine
  sizdilar. Gençler arasinda agizdan agza dolasarak
  yayildilar. Gençlere bu durumun Türk dilini
  yozlastirdigini söyleseniz, su cümlelerle
  karsilasirsiniz herhâlde
• Oha falan oldum duydunuz mu? Türk dili
  yozlasiyormus. Böyle manyak güzel bir dil
  yozlasabilir mi? Arti bizim dilimiz son derece
  köklü. Öyle kolay degil zarar görmesi. Saçmalik
  bunlar ve bu saçmaliklardan kal geldiartik.
  Söylenti lan bunlar. Ortalik bu söylentilerle
  yikiliyo. Nolcak simdi? Türkçe elden
  gidecek deeermisim. Çüs falan, yaaani, buna
  izin verecek diiliz heralde, bi siler
  yapcaz artik.

10

• Kitle iletisim araçlarindaki uygunsuz argo
  ve basit ifadelere özellikle çocuklar ve gençler
  arasinda yogun bir ilgi var. Duyulan bir argo
  sözcük özellikle üniversite gençleri arasinda
  hemen yayginlasiyor.

11

12

• Üniversite gençligi hem yasi hem de içine
  yeni atildigi toplumsal statü geregi kendisini
  gösterme ve bilgisini ispatlama gayreti
  içindedir. Tespitlerime göre, üniversite gençligi
  kendilerini iki sekilde göstermenin gayreti
  içindeler Birincisi toplumun genel kabullerine
  aykiri kilik-kiyafetle, ikincisi ise farkli bir
  dil kullanma seklindedir. Bu noktada en basta
  yeni ve farkli olmak kaygisiyla her türlü
  absürt kelime, deyim ve ifadeler bu gençligin
  ilgi alanina girmektedir.

13

• Ayrica, yerel agizlarin asiri derecede
  kullanildigi televizyon programlari ve diziler de
  dilimizi yozlastiriyor. Yerel agizlari o
  bölgelerde yasayanlarin kullanmasinda da bir
  mahsur yoktur. Ancak, bunlarin televizyon
  dizilerinde âdeta reklam edilmesi çocuklarda dil
  gelisimini olumsuz yönde etkiliyor. Bizleri
  ortak duygularda bulusturan dili, ortakliktan
  kopariyor. Belki dizilerde yöresine göre, bir iki
  karakter yerel agizlari kullanabilir. Ama, bazi
  diziler tamamen o yörenin agiz özelligini
  yansitiyor.

14

• Bu durumda edebî Türkçe estetigini
  kaybediyor. Güzel Türkçemizdeki o essiz kaliplar,
  deyimler, atasözleri ve birbirinden güzel
  ikilemeler bir kenarda birakiliyor onlarin
  yerine yerel, basit, anlamsiz, argo ile karismis,
  yanlis kelimelerin sokuldugu garip ifadeler
  kullaniliyor. Sadece estetik bozulma da söz
  konusu degil. Bunlar beraberinde uygunsuz
  davranislari, basitlesmeyi ve hatta duyarsizligi
  da getiriyor. Televizyon bagimlilari, söz ve
  davranislarinda ilgisiz, özensiz ve duyarsiz hâle
  geliyorlar.

15
(No Transcript)
16

• Dildeki bu tür basit ifadelerin öncelikle
  düsünce sistemimize önemli darbeler vurdugunu
  düsünüyorum. Çünkü, yapilan yeni arastirmalar
  gösteriyor ki dil ile düsünce arasinda büyük bir
  iliski vardir. Dil, düsüncenin evidir biçiminde
  ifade edilen bu gerçek, aslinda Türkçemiz için de
  son derece geçerlidir. Dil ne kadar zengin,
  dogru, güzel ve islek olursa düsünce de o oranda
  duru, açik, gelismeye uygun olacaktir.
  Dolayisiyla burada söz konusu olan sadece dil
  degil, bütünüyle gelecegimizdir. Çocuklarin,
  gençlerin düsünce ufuklari, hayal güçleri hep dil
  sayesinde gelisir. Çagdas dünyaya ayak uydurmak,
  yeni bilimsel ve sanat eserleri ortaya koymak ana
  dili bilgisine baglidir.

17

• Günümüzde basin yayin araçlarinda Türk dilinin
  kullanilmasini bozan etkenlerden birisi de
  gereginden çok fazla yabanci kelimenin ve hatta
  çeviri kaliplarinin kullanilmasidir. Türkçe,
  özellikle Ingilizce kelime ve kaliplarin akinina
  ugramis durumdadir.

18
YABANCILASMA!

• Büyük is yerlerinin müsterilerine verdigi
  kartlar üzerinde bulunan club card ifadesini
  son derece anlamsiz buluyorum. Yine, özgeçmis
  gibi çok güzel ve anlamli bir kelimemiz dururken
  CiVi ya da televizyonun kisaltmasi olan TiVi
  gibi kisaltmalari da duyarsizlik ve özenti örnegi
  olarak degerlendiriyorum. Bunlarin yaninda
  Türkçede karsiligi olan konsensüs (uzlasma),
  puzzle (yapboz) gibi kullanimlarin da Türkçeye
  zorla sokulmasi beni son derece rahatsiz ediyor.

19
TÜRKÇE ADLAR

• Is yeri adlarindaki yabancilasma ise, artik
  bütün sinirlari asmistir. Ekonomik beklentiler
  her türlü degeri alt üst eder noktaya gelmistir.
  Cadde ve sokaklarimiz yabanci ülkelerin görüntü
  ve adlariyla doldu! Ben buradan herkesi is
  yerlerine Türkçe adlar vermeye davet ediyorum.

20
(No Transcript)
21

• Dilimizi, kültürümüzü, estetigimizi
  bütünüyle yok etmek isteyen, Atatürkün
  ifadesiyle dahilî ve haricî bedhahlarimiz ne
  yazik ki var. Bunlari tek tek adlandirmak sart
  degil. Bir kismi, belki gerçekten gaflet ve
  dalâlet içerisinde olabilir. Ama, kaynagi
  yurtdisinda olan bazi mihraklar bu
  yabancilastirma hareketini plânli, amaçli ve es
  güdümlü olarak sürdürmekteler. Bunun arka
  planinda ulusal degerlerin yok edilmesi ve
  küresel egemenligin, tektiplestirmenin yattigi
  biliniyor.Yine Ona kulak verelim

22
(No Transcript)
23

• Iki Mustafa Kemal var Biri ben, fâni
  Mustafa Kemal digeri, Türk milletinin daima
  kalbinde ve kafasinda yasatacagi Mustafa Kemaller
  idealidir. O, ben degil, biz dir. O, memleketin
  her kösesinde yeni fikir, yeni hayat ve büyük
  ülkü için ugrasan aydin ve savasçi bir
  topluluktur. Ben onlarin rüyasini temsil
  ediyorum. Benim girisimlerim, onlarin özlemini
  çektikleri seyleri tatmin içindir. O Mustafa
  Kemal sizsiniz, hepinizsiniz. Geçici olmayan,
  yasamasi ve basarili olmasi gereken Mustafa Kemal
  odur.

24

• Büyük olmak için kimseye iltifat
  etmeyeceksin, hiç kimseyi aldatmayacaksin,
  memleket için gerçek ülkü neyse onu görecek, o
  hedefe yürüyeceksin. Herkes senin aleyhinde
  bulunacaktir. Herkes seni yolundan çevirmeye
  çalisacaktir. Fakat sen buna dayanacaksin. Önüne
  sonsuz engeller çikaracaklardir. Kendini büyük
  degil küçük, zayif, vasitasiz, hiç sayarak,
  kimseden yardim gelmeyecegine inanarak bu
  güçlükleri asacaksin. Ondan sonra da büyüksün
  derlerse, bunu diyenlere güleceksin.

25

• Atatürkün Cumhuriyeti emanet ettigi
  gençlik, kafa ve gönül olarak acaba bugün bu
  sorumluluk anlayisinin neresinde yer almaktadir?
  Ilerisinde mi, gerisinde mi? Yakininda mi
  uzaginda mi? Görevin gerektirdigi kimlik
  açisindan yeterli duygu ve sorumluluga sahip
  midirler. ? Sorumlu mudurlar,
  sorunlumudurlar?

26

• Hemen ve üzülerek belirtmeliyim ki,
  gençligimizin bu günkü portresi, dün Atatürkün
  Cumhuriyeti emanet ettigi gençligin tam bir
  portresi degildir. Ne yazik ki, günümüz Türk
  Gençliginin önemli bir bölümü, Atatürkün
  güvenine lâyik olmanin çok hem de pek çok
  gerisinde kalmis bulunuyor. Böyle olmakla
  beraber, gelinen bu noktada bütün suçu da
  gençlere yüklemenin haksizlik olacagini
  düsünüyorum. Zira, bu portre bir eserdir ve
  hepimizin eseridir. Ne yazik ki devlet olarak,
  millet olarak, anne- babalar olarak, egitimciler
  olarak el ele vermisiz ve ortaya böyle üzüntü
  verici bir eser çikarmisiz. Simdi karsisina
  geçmis bu eseri, kendi eserimizi hüzünle
  seyrediyoruz. Onu elestiriyoruz. Dahasi,
  elestirme hakkini kendimizde bulabiliyoruz .

27

• Iste, kaçinilmaz sonuç Karsimizda sorumlu
  degil, sorunlubir gençlik var. Bu gençlik,
  kanmis, kandirilmis, kamplara bölünmüs. Birlik
  yok, dirlik yok. Birinin ak dedigine digeri kara
  diyor. Gençlerimiz , din, siyaset ve ideoloji
  tacirlerinin demir tuzagina düsmüsler.
  Kullaniliyorlar. Hem de acimasizca
  kullaniliyorlar. Isin daha da acikli yani, bu
  gençlerimizin büyük çogunlugu, nasil bir çikmaza
  girdiklerinin farkinda bile degiller.

28

• Hakkindan gelebildik mi yoksullugun, sefaletin?
• Uygar uluslara esit yeni buluslardan ona mustular
  götürebildik mi?
• Uzaya Türk adini ATATÜRK kapsülü ile yazabildik
  mi ?
• Uluslar uzak dünyalarin fethine çikarken, biz
  uyanabildik mi?
• Kahvelerde degil, laboratuvarlarda
  sabahlayabildik mi ?
• Uygar uluslarla arayi kapatabildik mi ?

29

• Iste, yine baslarimiz önümüze egik. Sira bu
  sorulara cevap vermeye gelince, nedense, dut
  yemis bülbüle dönüyoruz. Hiçbirine evet
  diyemiyoruz. Susuyoruz, susuyoruz...
• Öyleyse, dürüst olalim. 68 yil sorgulanacaksa,
  tamamini sorgulayalim. Özelestiri yapabilme
  erdemine ulasalim.

30

• Sevgili Ögrenciler,
• Hayati, insanlari, dilimizi ve
  edebiyatimizi seviniz. Edebiyat eserlerini
  okuyunuz. Onlarda kendinizi bulursunuz ya da
  toplumu seyredersiniz. Ögrenirsiniz ögrendikçe
  güçlenirsiniz, güçlendikçe özgür olursunuz.
  Sonuç olarak diyorum ki, zamaninizi iyi
  kullaniniz. Her sey mevsiminde gerek. Su
  akarken testinizi doldurunuz . Ilgili olunuz,
  bilgili olunuz. Sizleri dilimiz konusunda daha
  bilinçli olmaya davet ediyorum.

31

• Gençler, benim gelecekteki emellerimi
  gerçeklestirmeyi üstlenen gençler! ... Bir gün bu
  memleketi sizin gibi beni anlamis bir gençlige
  birakacagimdan dolayi, çok memnun ve çok mesudum.
  Buna cidden sevinmekteyim. Fakat beraber
  yasadigimiz müddetçe benim hedefime yürümenizi
  hepinizden talep etmek, mesru bir hakkim olarak
  taninmalidir.

32

• Büyük Atatürk Türk demek, Türkçe
  demektir. diyerek bir gerçegi vurgulamistir.Peyam
  i Safanin veciz bir sözü var Hiç kimse dilin
  vatandan daha az kutsal oldugunu söyleyemez.
  Bence dilimiz konusunda herkes bilinçli, tutarli,
  gayretli olmalidir. Yabanci kelime ve kavram
  kullanmak, tek basina gelisme ve ilerlememize bir
  katki saglamaz. Ve asla unutmayalim ki bir insan
  en iyi, en saglam, en verimli düsünceyi ancak ana
  dili denizinde üretebilir. Dilimizi korumak ve
  gelistirmek aslinda bütünüyle kültürümüze ve
  gelecegimize sahip çikmaktir. Dilimiz,
  kimligimizdir kimligimize sahip çikalim!

33

• Yahya Kemal, dili agzimda anamin ak sütü gibi
  helal bir varlik olarak degerlendirirken Fazil
  Hüsnü Daglarca, dilimiz ses bayragimizdir.demekt
  edir.
• Yazar Turan Oflazoglu, Kimlik, kim
  oldugunda ayak diremektir diyor. Gelismeye,
  çagdaslasmaya ve evrensel degerlere açik olalim
  ama özümüzden de kopmayalim. Türk, Ögün, Çalis
  Güven ilkesini asla unutmayalim ve sairin
  dizelerine kulak verelim

34

• Bir damla asil kanda bin mucize saklidir.
• Bu topraklar Türklüge inanmakta haklidir.
• Akdenize tank gibi kostu bütün kagnilar,
• Ey sevgili Istiklâl,sanli Dumlupinar!
• Elbet yigit olanlar lâyik böyle topraga,
• Selâm sanli orduya, selâm sanli bayraga.
• Selâm istiklâl için çarpisana,ölene,
• Selâm topraga düsüp ölürken de gülene...
• Selâm ey Baskumandan Mustafa Kemal,selâm!
• Emanetin yasiyor, güven, imanimiz tam
• Omuzlarimiz hisar,baslarimiz burç yurda,
• Can vermeye and içtik, hepimiz tek ugurda.
• Daglarda atesten bir heykel midir su beden?
• Yabanci mi gönlüne ayrilik, sevgi, keder?
• Kizil bir yangin gibi cosan muharebeden,
• Bir kivilcim siçradi,sen misin,söyle nefer?
• Nasil gökten bir damla beklerse ekinler,
• Bu toprak da, süngünden sizan kanla serinler.

35

• Sözlerime ATATÜRKün o veciz sözleriyle son
  vermek istiyorum
• Türk dili dillerin en zenginlerindendir yeter
  ki bu dil suurla islensin.
• Ne mutlu Türküm diyene!