1
2023 Dünya Dinamikleri veTürkiye Stratejileri
TC 2023/9
ATATÜRKÜN 125nci DOGUM YILI ETKINLIKLERI AVRAS
YA STRATEJIK ARASTIRMA MERKEZI (ASAM) STRATEJIK
ÖNGÖRÜ 2023 CUMHURIYETIN 100. YILINDA DÜNYA VE
TÜRKIYE 9 13 Ekim 2006, Ankara

• Prof. Dr. Orhan Güvenen
• Bilkent Üniversitesi
• Dünya Sistemleri, Ekonomileri ve
• Stratejik Arastirmalar Enstitüsü Direktörü

2
SUNULAN YANSILAR YAPILMASI TASARLANAN
2023 DÜNYA DINAMIKLERI VE TÜRKIYE STRATEJIK
PLANLAMA SIMULASYON MODEL SISTEMI TC 2023/9

KAPSAMINDA TEORIK BIR ÖN ÇALISMA NITELIGINDEDIR.
3
2023 DÜNYA DINAMIKLERI VE TÜRKIYESTRATEJIK
PLANLAMA SIMULASYON MODEL SISTEMI TC 2023/9

• Toplum ve ekonomi refahi, kültür niteligi ve
  dünya karar sistemine etki yeteneginde Türkiye,
  17 yil içinde (2023) dünyanin ilk 9 gücünden biri
  olabilir.
• Modeller , tespit edilmis hedefleri
  gerçeklestirmede seçenekleri ölçme, Türkiye
  Optimali ni belirlemede sadece bir araçtir.
• Temel Unsur Toplum iradesi, onuru, güveni ve
  azmi ile bütünlesen siyasi iradenin, sorumluluk
  bilincinde, toplumumuza ve insanliga olan
  saygiyla, bu hedefi Türkiyenin tüm vatandaslari
  ve kurumlari ile gerçeklestirmesidir.

4

• 800 Sayfalik bu çalisma Orhan Güvenen tarafindan
  1995-1996da Pariste yapildi. Bir özeti, 1999
  yilinda, Devlet Planlama Teskilati tarafindan
  yayinlandi.

1923 1938 döneminin nitelik ve sonuçlarini I.
Model kabul eden, 21. yüzyil basinda
gerçeklestirilme hedefi tasiyan bir Toplum
Projesi niteligindedir.
5
Bu çalisma, 1998 yilinda Disisleri Bakani Sayin
Ismail Cemin talimati ile Disisleri Bakanligi
Müstesar Yardimcisi Sayin Yaman Baskut ve DPT
Müstesari Orhan Güvenen yönetiminde, kurumlarin
ortak çalismasiyla hazirlanmis ve Disisleri
Bakanligi tarafindan yayinlanmistir. 2020 yili
için, bu çalisma Türkiyede GSYIHyi kisi basina,
yavas büyüme senaryosunda 21,000 dolar (SAP) ve
hizli büyüme senaryosunda 31,000 dolar (SAP)
olarak tahmin etmektedir.
6
BILIM, TEKNOLOJILER, INOVASYON, ÜRETIM, TALEP
YAPISI ZINCIRI, DEGER SISTEMLERI, KÜLTÜR VE KARAR
SÜREÇLERI
S1
S2
SOSYO-EKONOMIK SISTEMLER, PARANIN GÜCÜ, GÜÇ
SISTEMLERI
7
BILIM, TEKNOLOJILER, INOVASYON, ÜRETIM, TALEP
YAPISI ZINCIRI, KARAR SISTEMLERI VE STRATEJIK
ÖNGÖRÜ

• Bilimsel arastirma, teknoloji, inovasyon, ürün,
  talep zincirinin etkinligi, dünya düzeyinde katma
  deger olusturabilecegimiz her bilim ve teknoloji
  alaninda dünyanin en seçkin üniversite ve
  kurumlari, Türkiyede üniversiteler, kamu, is
  dünyasi ile sürekli etkilesimde hedef ve
  stratejilerini gerçeklestiren Ulusal Arastirma
  Merkezleri kurmakla mümkündür.
• Bu yaklasim, kaynak kullaniminin etkinligi,
  verimliligin üstel bir fonkiyonda gelismesi
  kapsaminda ispat edilmis bir stratejidir.

8
(No Transcript)
9
Bilim, Teknolojiler, Inovasyon, Üretim, Talep
Yapisi, Karar Sistemleri ve Stratejik Öngörü
1800
2050
S,E Sosyo-Ekonomik Olgularin toplumun gelisme ve
refahina etkileri Z Zaman
10
Bilim, Teknolojiler, Inovasyon, Üretim, Talep
Yapisi,Karar Sistemleri ve Stratejik Öngörü
11
KARSILASTIRMA TÜRKIYENIN BILIM VE TEKNOLOJIDEKI
YERI
1995-2004 (10 yil) arasinda SCI dergilerinde
yayinlanan makalelerin tümü
h-indeks Bir arastirmanin uluslararasi camiada
ne kadar etkili oldugunu gösteren deger

• Stanford Üniversitesi, Türkiyeden 3 kattan daha
• fazla etkili arastirma yapiyor.
• Türkiyenin h-indeksinin 60i, uluslararasi
  ortak
• çalismalarin sonucunda elde edilmistir.

12
BILIM METODOLOJISI VESTRATEJIK ÖNGÖRÜ

• Yirminci yüzyilda ve yirmibirinci yüzyilda bilim
  metodolojisinin, özellikle sosyal bilim
  metodolojisinin altküme ve kismi tahlil yaklasimi
  uyguladigi bilinen bir olgudur.
• Altküme ve kismi tahlil yaklasimi kisa dönemde
  toplum ve ekonomi yapilarinin incelenmesinde
  belirli çözüm getirmekle beraber, özellikle orta
  -uzun dönemde mekanist, kisa dönemci ve
  genelde yüksek alternatif maliyet olusturan bir
  konumdadir.

13
BILIM METODOLOJISI VESTRATEJIK ÖNGÖRÜ

• Toplum ve ekonomi yapilari, matematik anlamda
  karmasik, kaotik, belirsizlik düzeyi yüksek ve
  öngörülmesi güç olgulardir.
• Bilimlerarasi metodoloji karmasik, kaotik ve
  belirsizligi yüksek yapilarin incelenmesinde,
  hata payinin minumum düzeye yönelmesinde,
  olasiligi arttirabilmek niteligindedir.

14
BILIM METODOLOJISI VESTRATEJIK ÖNGÖRÜ

• SOSYO EKONOMIK SISTEMLERIN YAPISAL ÖZELLIKLERI
• Matematiksel karmasiklik
• Matematiksel kaos
• Belirsizlik

15
BILIM METODOLOJISI VESTRATEJIK ÖNGÖRÜ

• G Genel sistem etkilesimi
• E Ekonomi ya da
• diger sosyal bilimler

16
BILIM METODOLOJISI VESTRATEJIK ÖNGÖRÜ
17
BILIM METODOLOJISI VESTRATEJIK ÖNGÖRÜ
Sistem, model, denklem belirlemesi Tahmin
verileri Karar süreçleri ve uygulama

• A Alternatif maliyet
• E Ekonomi alt sistem
• degiskenlerinin etkisi
• D Diger degiskenlerin etkisi
• Z Zaman

18
BILIM METODOLOJISI,STRATEJIK ÖNGÖRÜ, ÖLÇME VE
MODELLER

• B Nicelik ve nitelik
• düzeyinde bilgi
• kümesi
• Ö Ölçme, model
• B Nicelik, nitelik,
• ölçme ve model düzeyinde yorumlama, bulgu ve
  öneriler

19
Teknolojiler ve Karar Süreçleri Etkilesimi

• Bilisim Teknolojileri
• Malzeme Teknolojileri
• Nanoteknolojiler
• Genetik ve Bioteknoloji
• Enerji Teknolojileri
• Çevre Teknolojileri
• Tasarim Teknolojileri
• Beyin Simülasyon Teknolojileri
• ...

20
Teknolojiler ve Karar Süreçleri Etkilesimi

• Teknolojiler,
• ( Bilisim Teknolojileri, Nanoteknolojiler, vb.)
  Çok Faktörlü Verimlilik
• ve Gelisme Etkilesimi

21
TOPLUM, BILIM, TEKNOLOJI, EKONOMI,
KÜLTÜR, EGITIM DINAMIKLERI
ETKILESIMI,KARAR SISTEMLERI,STRATEJIK
ÖNGÖRÜ VEKÜRESELLESME
22
Küresellesme veStratejik Öngörü

• Bilisim Küresellesmenin ön kosulu ve en önemli
  açiklayici degiskeni
• Günümüzde gözlemlenen küresellesme, bilisim
  teknolojilerinin sagladigi, gerçek zamanda, dünya
  mali piyasalarinda alip satabilme olanaginin ve
  lojistik bir ag olusturmasinin sonucudur.

23
Küresellesme veStratejik Öngörü

• Küresellesme Mali piyasalarda ve daha az
  düzeyde reel ekonomide küresellesme
• Dünya toplam yillik GSYIH 61 trilyon dolar
  (satin alma gücü paritesi, 2005)
• Bir günde, dünya düzeyinde, mali piyasalarda
  ortalama 3 trilyon dolar düzeyinde islem
  yapilmaktadir.

24
Küresellesme veStratejik Öngörü
World Development Indicators Database, World
Bank, 01 July 2006

• ABD yillik GSYIH 12,4 trilyon dolar
• Çin 8.6
• Japonya 3.9
• Hindistan 3.8
• Brezilya 1.6
• Rusya 1.6
• ...
• Türkiye 612 milyar dolar
• Avrupa Birligi (25 ülke) 12.6 trilyon dolar
  
• Satin alma gücü paritesi

25
GSYIH/SAP 2005 World Development Indicators
Database, World Bank, 1 July 2006
ÜLKE (MILYON DOLAR)

• A.B.D. 12,409,465
• Çin 8,572,666 a
• Japonya 3,943,754
• Hindistan 3,815,553 b
• Almanya 2,417,537
• Ingiltere 1,926,809
• Fransa 1,829,559
• Italya 1,667,753
• Brezilya 1,627,262
• Rusya Federasyonu 1,559,934
• Ispanya 1,133,539
• Kanada 1,061,236
• Kore Cum. 1,056,094
• Meksika 1,052,443
• Indonezya 847,415
• Avustralya 643,066
• Türkiye Cumhuriyeti 612,312
• Arjantin 558,755

26
GSYIH/SAP 2005
ÜLKE (MILYON DOLAR)

• Suudi Arabistan 361,939 b
• Kolombiya 354,265 b
• Belçika 337,110
• Misir Arap Cum. 329,791
• Ukrayna 320,561
• Banglades 283,225
• isveç 280,305
• Avusturya 276,409
• Malezya 274,847
• Yunanistan 261,600
• Isviçre 255,625
• Vietnam 254,041
• Cezayir 233,629 b
• Çek Cumhuriyeti 217,351
• Hong Kong 214,497
• Portekiz 212,446
• Sili 205,884
• Romanya 199,184
• Norveç 185,656

27
GSYIH/SAP 2005
ÜLKE (MILYON DOLAR)

• Nijerya 155,567
• Fas 133,368
• Singapur 130,200
• Kazakistan 128,975
• Birlesik Arap Emirlikleri 103,923
• Yeni Zelanda 92,519
• Sri Lanka 89,481
• Slovak Cumhuriyeti 88,666
• Tunus 83,165
• Sudan 77,941
• Beyaz Rusya 77,059
• Suriye Arap Cumhuriyeti 73,166
• Ethiyopya 71,413 b
• Bulgaristan 68,074
• Dominik Cumhuriyeti 67,410 b
• Hirvatistan 58,530
• Ekvador 56,509
• Guatemala 56,295 b
• Özbekistan 53,879

28
GSYIH/SAP 2005
ÜLKE (MILYON DOLAR)

• Kosta Rika 43,207 b
• Nepal 41,485
• Kenya 39,894
• Angola 38,666 b
• Umman 38,665 b
• Kamboçya 36,508 b
• El Salvador 36,478 b
• Kamerun 36,091
• Uruguay 35,185
• Luksemburg 34,058
• Letonya 31,351
• Paraguay 30,547 b
• Bosna Hersek 29,809 b
• Fildisi Sahilleri 28,430
• Tanzanya 27,980 c
• Ürdün 27,738
• Mozambik 26,994 b
• Zimbabve 26,647
• Bolivya 26,225

29
GSYIH/SAP 2005
ÜLKE (MILYON DOLAR)

• Botsvana 19,044
• Kibris Rum Cum. 18,835
• Trinidad ve Tobago 17,958
• Çad 17,618 b
• Madagaskar 16,689
• Arnavutluk 16,643
• Papua Yeni Gine 16,490 b
• Burkina Faso 16,162 b
• Namibya 15,850 b
• Haiti 15,657 b
• Mauritius 15,545
• Ermenistan 15,121
• Bahreyn 14,860
• Makedonya 14,536
• Gürcüstan 14,217
• Mali 14,060
• Laos 12,928
• Zambiya 12,132
• Rvanda 12,051

30
GSYIH/SAP 2005
ÜLKE (MILYON DOLAR)

• Tacikistan 8,532
• Moldovya 8,026
• Malta 7,897
• Moritanya 6,837 b
• Svaziland 5,810
• Mogolistan 5,747
• Fiji 5,050
• Lesotho 4,961 b
• Burundi 4,930 b
• Orta Afrika Cum. 4,622 b
• Eritre 4,464 b
• Sierra Leone 4,450
• Kongo Cum. 4,164
• Guyana 3,394 b
• Cape Verde 3,306 b
• Gambiya 3,020 b
• Belize 2,212
• Djibouti 1,601 b
• Seyseller 1,404

31
GSYIH/SAP 2005
World Development Indicators Database, World
Bank, 01 July 2006

• Avrupa Birligi (25 ülke) 12628 milyar dolar
• Avusturya 276
• Belçika 337
• Danimarka 183
• Finlandiya 164
• Fransa 1830
• Almanya 2418
• Yunanistan 262
• Irlanda 170
• Italya 1668
• Lüksemburg 34
• Hollanda 538
• Portekiz 212
• Ispanya 1134
• Isveç 280
• Ingiltere 1927
• Türkiye 612 milyar dolar

• Macaristan 183 milyar dolar
• Polonya 534
• ÇekCumhuriyeti 217
• SlovakCumhuriyeti 87
• Slovenya 45
• Estonya 22
• Litvanya 49
• Letonya 31
• Güney Kibris 19
• Malta 8

32
Küresellesme veStratejik Öngörü

• Uluslarüstü firmalar
• Finans Dünyasi
• Uluslararasi Ticaret
• Toplum, kültür ve davranis yapilarina etkisi

33
Küresellesme veStratejik Öngörü

• Küresellesmenin olumsuz etkilerini minimum,
  olumlu etkilerini maksimum düzeye
  yönlendirebilecek strateji ve karar süreçleri,
  dünya dengeleri kapsaminda önemli bir
  sorumluluktur.
• Küresellesmenin gelir düzeyi yüksek ve yoksul
  ülkelerde etkileri 6.5 milyar dünya nüfusunun
  40i günde 2 dolar altinda bir gelirle
  yasamaktadir.
• Bilisim ve teknoloji olanaklarina erisim ve etkin
  kullaniminda 6.5 milyar insan ve 200 ulus
  devlet düzeyinde büyük dengesizlik mevcuttur.
• Dünya nüfusunun 20si, dünya gelirinin 85ine
  sahiptir. Küresellesme son 20 yilda, gelir
  dagiliminin bozulmasini arttirmistir.

34
Küresellesme veStratejik Öngörü

• 3 milyar düzeyinde insanin günde 2 dolar altinda
  gelirle yasamak durumunda oldugu 6,5 milyar
  nüfuslu bir dünyada, gelir dagilimi basta olmak
  üzere, temel sorunlara, dünya düzeyinde, barisçi
  ve maksimum bir katilimla çözüm saglama
  gerçeklesmedigi sürece, uluslararasi terörizm,
  kitalar arasi ve ülkeler arasi yasadisi göç,
  uyusturucu kaçakçiligi vb., önemli sorunlara
  çözüm üretebilme olasiligi çok zayiftir.

35
DÜNYA DINAMIKLERI, TÜRKIYE STRATEJILERI VE
DEMOGRAFI
36
Demografi
2003 2025 2050 Dünya, Bölgeler ve Türkiye Nüfusu (Milyon Kisi) 2003 2025 2050 Dünya, Bölgeler ve Türkiye Nüfusu (Milyon Kisi) 2003 2025 2050 Dünya, Bölgeler ve Türkiye Nüfusu (Milyon Kisi) 2003 2025 2050 Dünya, Bölgeler ve Türkiye Nüfusu (Milyon Kisi)
BÖLGELER 2003 2025 2050
Dünya 6301.5 7851.5 8918.7
Gelismis Ekonomiler 1202.3 1241.4 1219.7
Gelismekte Olan Ekonomiler 5098.2 6610.1 7699.0
Yoksul Ekonomiler 718.0 1148.8 1674.5
Afrika 850.6 1292.1 1803.3
Asya 3823.4 4742.2 5222.1
Avrupa 726.4 696.4 631.9
Latin Amerika ve Karaipler 543.3 686.8 767.7
Okyanusya 32.2 39.8 45.8
Türkiye 71.3 88.9 97.8
Kaynak UN statistics for Turkey.
37
ENERJI, SU VE ÇEVREALT SISTEMLERI
38
Gerekli Yerküre Sayisi
Kaynak Dennis Meadows, 2005
39
Sürdürülebilir Gelisme
Kaynak Dennis Meadows, 2005
40
Yerküre Kaynaklarinin Düzensiz Asiri
Kullanilmasi ve Çöküs
Kaynak Dennis Meadows, 2005
41
Dünya Petrol Üretiminde 2020den Sonra Düsme
Beklenebilir
Kaynak Dennis Meadows, 2005
42
Çözüm Için Zaman Boyutunu Degerlendirmek Çok
Kisa Bir Özet

• Sistem Düsünme yetenekleri saglayan egitim
  vermek
• Kisa dönemli seçim sürecinin disinda kalan kamu
  kurumlarini gelistirmek
• Toplumu uzun dönem hedeflerine teksif eden
  yapilanma saglamak
• Kisa Dönemci yaklasimlari sinirlayan parasal
  sistem olusturmak
• Mal ve hizmet akimlarindan çok, stok
  envanterlerini belirleyici olmak. Gelir ve toplum
  refahini saglayici yeni tedbirler almak

Source Dennis Meadows, 2005
43
JEOSTRATEJI VE KARAR SISTEMLERI
44
Dinamik Sistemlerde Karar Süreçleri

• Insan dogasindaki üç temel içgüdü ancak güçlü
  olmakla hayatta kalinabilecegi baglantisini
  getirmektedir.
• Fert düzeyinde güç
• Kurum ve topluluklar düzeyinde güç
• Devletler düzeyinde güç
• Uluslararasi etkilesimde güç

Hegemonya-Dominasyon, Rekabet Insan Merkezli
Dünya Sistemi
45
Dinamik Sistemlerde Karar Süreçleri
1500 ler sonrasi, özellikle sosyal bilimler ve
tarihte diger uygarliklara yeterince atifta
bulunmayan Avrupa Merkezli bir Dünya Sistemi
hakim olmustur. Bati dünyasinda gözlemlenen refah
ve güç etkisi 1500 lerle baslayip, önemli oranda
son 200 yilda gerçeklesmistir. Tarih ve zaman
dinamiklerinin göreceliginde degerlendirilmesi
gerekir.
46
Dinamik Sistemlerde Karar Süreçleri

• Karar Süreçleri
• Sosyo ekonomik ve kompleks sistemlerde,
  non-lineer süreçte matematiksel kaosun
  (kirilmanin) olusumunda, etki yapan olgular
• Teknolojiler (bilisim, malzeme, enerji,
  nanoteknolojiler, çevre teknolojileri, genetik ve
  bioteknoloji, beyin simülasyon teknolojileri)
• Jeostrateji, ekonomi, siyasetin finansmani,
  uluslarüstü firmalar, uluslararasi kuruluslar
• Dogal afetler, savaslar
• Kültür, inanç sistemleri, tarih, dil, ...
• Ideolojiler
• ...

47
Karar Süreçlerini Belirleyen Temel Degiskenler

• Güçler Etkilesimi ve Jeostrateji
• Teknolojiler
• Kültür
• Demografi
• Hiz Dinamigi
• Siyasetin Finansmani
• ...

48
Karar Süreçlerini Belirleyen Temel Kurum ve Karar
Alicilar

• Ulus Devletler
• Uluslararasi Kuruluslar
• Uluslarüstü Firmalar
• Sivil Toplum Kuruluslari
• Bireyler

49
Karar Süreçlerini Belirleyen Temel Kurum ve Karar
Alicilar

• Çözüm Olasiliklari
• Karar süreçlerinde çözüm büyük oranda, bilinçli
  ulus ve vatandaslarla, saydam ve finans kaynagi
  belli olan sivil toplum kuruluslarindan
  gelebilicektir.
• Bu kapsamda birey ve sivil toplum kuruluslarinin
  kullanabilecegi iki temel araç vardir
• Siyasi oylamayi bilinçli degerlendirmek
• Piyasadan aldigi hizmet ve ürünü arz eden
  isletmeleri dikkatli degerlendirmek
• Bu iki araç Türkiye ve insanlik optimalini
  saglamayi hedeflemektedir.

50

• Normativ, çözüm üretici karar sistemlerinin
  temel açiklayici degiskenleri
• Saydamlik
• Hesap verilebilirlik
• Etik
• Sorumluluk
• Ulusal bilinç
• Dünya bilinci
• Baris
• Adalet Hukuk Devleti
• Uluslararasi Adalet ve Hukuk
• Katilimci Demokrasi
• Ekonomi ve toplum refahi
• Kültür ve bilim

51
KARAR SISTEMLERIVE STRATEJIKPLANLAMA -
SIMÜLASYON MODEL SISTEMLERI
52
Türkiye Dünya Etkilesimi ve Stratejik Öngörü

• Türkiye Dünya Etkilesimi 2006, 2010, 2023,
  2040, 2050, ...

53
Karar Süreçleri,Stratejik Planlama Simülasyon
Model Sistemi ve Türkiye Dünya Etkilesimi
54
Karar Süreçleri,Stratejik Planlama Simülasyon
Model Sistemi ve Türkiye Dünya Etkilesimi
55
TÜRKIYE STRATEJIK PLANLAMA SIMÜLASYON MODEL
SISTEMI

• Stratejik planlama simülasyon model sistemi
  Zaman ve mekan dinamiginde, dünya ve Türkiye çok
  boyutlu kosullarinin, bilimlerarasi yaklasimla
  arastirilmasini, degerlendirilmesini, degisik
  strateji ve senaryolarin simülasyonlarinin
  yapilmasini, sistem ve tahmin degerlerinin
  ölçülmesini saglayan, esnek ve sürekli yenilenen
  bir uzun, orta ve kisa dönem karar destek sistemi
  olusturur.

56
TÜRKIYEDE PLANLAMA

• 1923 1932 DÖNEMI
• Kamu ve özel sektörde sermaye ve sosyal
  sermayenin yetersiz olmasi sonucu, özel tesebbüs
  agirlikli politikalarda ve özel sektörün yatirim
  yapamadigi alanlarda devletin yatirim yapma
  stratejileri
• 1932 1960 DÖNEMI
• 1933 1937 Birinci Bes Yillik Sanayi Plani
• 1938 1942 Ikinci Bes Yillik Sanayi Plani
• Meslek Egitimi Planlari
• 1947 Bes Yillik Iktisadi Kalkinma Plani

57
PLANLI DÖNEM

• TBMMde kabul edilen, 91 sayili Kanunla 30
  Eylül 1960 tarihinde Devlet Planlama Teskilati
  kurulmustur.
• Madde 41 Kalkinma planlarinin yapilmasi
  devletin görevidir.
• Madde 129 DPTnin kurulus ve görevleri özel bir
  kanunla düzenlenir.

58
PLAN DÖNEMLERI

• 1963 1967 1. Plan
• 1968 1972 2. Plan
• 1973 1977 3. Plan
• 1978 Geçis Programi
• 1985 1989 5. Plan
• 1990 1994 6. Plan
• 1995 Geçis Programi
• 1996 2000 7. Plan
• 2001 2005 8. Plan

59
PLAN DÖNEMLERI

• ÖN ULUSAL KALKINMA PLANI 2004 2006 ABye aday
  ülkelerin hazirladigi bir belge
• UZUN VADELI STRATEJI 2001 2023
• Küresel düzeyde etkili bir devlet olmak hedefi

60
BILGI SISTEMLERI, BILGI, YÖNLENDIRILMIS BILGI,
BILGI TOPLUMU, KARAR SÜREÇLERI VE STRATEJIK
PLANLAMA

• VERI
• ( NICELIK VE NITELIK DÜZEYINDE VERI )
• ENFORMASYON
• YÖNLENDIRILMIS BILGI
• BILGI
• BILISIM AGLARI
• BILGI SISTEMLERINDE HATA PAYLARI VE KARAR
• SÜREÇLERINE ETKISI
• BILGI VE BILINÇ TOPLUMU
• BILGELIK (Wisdom)
• GERÇEK DETERMINIST VE OLASILIK DÜZEYINDE,
  GÖRECE
• VE GÖZLEME DAYANAN GERÇEK
• TÜRKIYE OPTIMALINI SAGLAYAN KARAR SÜREÇLERI
• STRATEJIK PLANLAMA SIMÜLASYON MODEL ÇÖZÜMLERI
  VE
• SEÇENEKLER

61
KARAR SISTEMLERI,STRATEJIK PLANLAMA - SIMÜLASYON
MODELLERI

• Project Link Model System
• Interlink Model
• EPA Model
• GENIe
• Limits to Growth 2004, D. Meadows
• 2023 Dünya dinamikleri ve Türkiye stratejik
  planlama simülasyon model sistemi 2023/9

62
Özgürlük Sorumluluktur

• Insanlarin refah ve mutlulugu, toplumlarin,
  Türkiye ve dünyanin gelecegi, özgürlük, bilim,
  kültür ve katilimci demokrasi tarih bilincini,
  stratejik öngörüyü, sorumlulugu, gerçeklestirme
  onur ve azmini gerektirir.
• Orhan Güvenen
• Ankara, 9 Ekim 2006