K

1
KÜLTÜR ALMA ve KOLONI SAYMA YÖNTEMLERI
2
KÜLTÜR ALMA TEKNIKLERI
3
(No Transcript)
4
Mikrobiyolojide uygun örnek toplama neden
önemlidir?

• Örnek toplama mikrobiyolojik çalismalarin bel
  kemigini olusturur.
• Farkli örnekler için fakli örnek toplama
  yöntemleri vardir.
• Kaliteli hizmet için bunlar mutlaka
  uygulanmalidir.

5
Örnek toplamadan önce sorulmasi gereken önemli
sorular?

• Enfeksiyon süphesi var mi?
• Enfeksiyonun dogal yapisi nedir? (Bakteriyel,
  viral, mikolojik veya parazitolojik)?
• Hangi test önceliklidir?
• Uygun istem yapildi mi?

6
Örnek toplamadan önce sorulmasi gereken önemli
sorular?

• Örnek
• Ne zaman,
• Nereden,
• Nasil alinmali?
• Dogru örnek kabi seçtim mi?
• Örnegi neden hemen göndermeliyim,
• gönderemezsem ne yapmaliyim ?
• Laboratuvara ne zaman göndermeliyim?

7
IDEAL ISTEM FORMU

• Hasta adi yasi cinsiyeti
• Tani Zaman Tarih
• Alan kisi Acil / Rutin
• Örnegin yapisi Nereden
  alindigi
• Ne arastirilacagi
• Kullanilan antibiyotik
• 
  Doktor/Hemsire
• Telefon no
• bilgileri içermelidir.

8
Neden uygun yazilmis bir istem?

• Isteminiz yasal bir evraktir.
• Test sürecini belirler.
• Eksik istem formlari olumsuzluklara yol açabilir.
• Doktor tarafindan doldurulmus okunakli formlarin,
  laboratuvar-klinik iliskisinde önemli katkisi
  bulunur.
• Telefon numarasi belirtilmesi hastayla ilgili
  ciddi durumlarda kolay iletisimi saglar.

9
Örnek en erken ne zaman alinmali?

• ANTIBIYOTIK TEDAVISI BASLANMADAN ÖNCE!!!

10
Nasil kaplar kullanilmali?

• Kaplar
• sizdirmaz,
• kirilmaz,
• steril
• olmalidir.

11
Yüksek riskli örnekler isaretlenmelidir.

• Tbc
• Tifo,
• Kolera,
• Sarbon,
• HIV/ HBV/HCV
• süpheli TÜM ÖRNEKLER

12
Uygun sonuç için

• Sonuç kalitesi hasta basinda yapilan islemlerle
  yakin iliskilidir.
• Uygun örnek alma ve transport islemleri çok
  önemlidir.
• Örnek toplama esnasinda mikrobiyoloji ile
  zamaninda iletisim önemlidir.
• Toplama ve transport esnasindaki olumsuzluklar
  laboratuvara mutlaka bildirilmelidir.
• Örnegi alan kisi kurallari bilmeli ve bu
  kurallara mutlaka uymalidir.

13

• Örnek, (mümkünse) kontaminasyonu minimum
  düzeye indirecek enfeksiyona kapali yerlerden
  alinmalidir.

14
KAN KÜLTÜRÜ

• Kan miktari sensitiviteyi etkileyen çok önemli
  faktördür.
• Tek set bir aerob bir anaerob siseden olusur.
  Ideal olarak 10 ml kan iki siseye
  paylastirilmalidir.
• Tek set kan kültürünün duyarliligi 5 den azdir.

15
KAN KÜLTÜRÜ

• Alinan set sayisi ile gerçek sepsis pozitifligini
  yakalama arasinda dogru iliski vardir.
• Kateter kan kültürü örnegi
• Kateterden kan kültürü alinirsa ayni zamanda
  periferik damardan da alinmalidir.
• Kan kültürü PPVsi
• Ayni anda kateter ve venden alindiginda
• 96
• Her ikisi de kataterden alindiginda, 50
• Her ikisi de venden alindiginda ise 98dir.

16
KAN KÜLTÜR ÖRNEKLERI

• Ates yükselmeden 1 saat önce veya ates yükselir
  yükselmez
• Kanda en yüksek konsantrasyon
• Atesin ne zaman yükseleceginin tespiti zor
  oldugu için 3 set kan kültürü/24 saat
• Antibiyotik verilmeden hemen önce

17
SISE HAZIRLAMAHasta barkodu sise barkodunu
kapatmayacak sekilde yapistirilir.

18
KAN KÜLTÜR ÖRNEKLERI-2

• Deri 70 isopropil veya etil alkolle
  temizlendikten sonra 1-1,5 dakika beklenir, 2
  iodin ile silinir
• 1 dakika beklenir tekrar palpe edilmeden kan
  alinir.
• Yetiskinler için her siseye en az 5 ml kan
  alinir.

Kültür sisesi kapagi 70 alkolle dezenfekte
edilip kan aseptik kosullarda siseye
bosaltilir.
19
KAN KÜLTÜR ÖRNEKLERI-2

• Sise üzerine kanin alindigi saat ve yer
  (Periferik damar, kateter) yazilir.
• Kan örneginin uygun siseye konulup konulmadigi
  kontrol edildikten sonra laboratuvara
  gönderilmelidir.
• Gönderilemiyorsa oda isisinda bekletilmeli,
  kesinlikle buz dolabina konulmamalidir!!!!!

20
KAN KÜLTÜR ÖRNEKLERI-3

• 2 saat oda isisinda bekletilebilir. Zorunlu
  hallerde 24 saate kadar oda isisinda
  bekleyebilir. Kan kültür sisesi kesinlikle
  buzdolabina konmaz.
• Kan kültürü alma tarihi ve saati hastaya ait
  bilgilerle beraber ve süphelenilen infeksiyon
  mutlaka belirtilir.

21
VÜCUT SIVI ÖRNEKLERIBOS

• . Yeterli miktarda örnek gönderilmelidir.
• BOS örnekleri laboratuvara 15 dakika içinde
  ulasmalidir. Kesinlikle buzdolabinda
  bekletilmemelidir.

22
Asit , Safra , Perikard , Plevra ve Sinoviyal
Sivilar

• Yeterli miktarda örnek bekletilmeden laboratuvara
  gönderilmelidir.
• Buzdolabinda bekletilmemelidir.

23

• GERÇEK ETKEN IZOLASYONU IÇIN
• Örnegi uygun zamanda aliniz.
• Patojen izolasyonunu kolaylastiracak zaman
  araligini kullaniniz.
• Yeterli miktarda örnek aliniz.

24
PERSONEL EGITIMI

• Doktor ve hemsireler örnek toplama konusunda
  yeterli donanima sahip olmalidirlar.
• Personelin bilgileri periyodik egitimlerle
  güncellenmelidir.

25
YARA ÖRNEKLERI

• Laboratuvar arastirmalari için genellikle püy ve
  eksuda swapla laboratuvara gönderilir.
• Swap etkili bir örnek toplama araci degildir.

26
YARA ÖRNEKLERI

• Istemde
• Örneklerin alindigi spesifik anatomik bölge
  mutlaka belirtilmelidir.
• Yüzeyel yara ile derin veya cerrahi yaralar
  ayirt edilmelidir.
• Cilt flora bakterileri ile kontaminasyon
  degerlendirmeyi güçlestirdigi için aspirat veya
  biyopsi örnekleri tercih edilmelidir.
• Infeksiyonu temsil eden örnek lezyonun ilerleyen
  kenarindan alinmalidir.

27
YARA ÖRNEKLERI

• Yanik yaralarindan kültür Temizleme ve
  debridman sonrasi alinmali ve biyopsi örnekleri
  tercih edilmelidir.
• Tüm örnekler en geç 1 saat içinde lab.a
  gönderilmelidir.
• Zorunlu hallerde 24 saate kadar oda isisinda
  bekletilebilir.

28
Yüzeyel Yaralar

• Aspirasyon örnekleri tercih edilmelidir.
• Cilt 70 alkol ve iyot solüsyonu ile dezenfekte
  edilmelidir .
• 2-5 ml enjektör ile lezyon tabanindan aspirasyon
  yapilmalidir.
• Eger materyal gelmez ise steril SF verilerek
  aspirasyon tekrarlanmalidir.
• Eger vezikül veya bül varsa hem sivi hem lezyon
  tabanindaki hücreler aspire edilmelidir.

29
Derin Yaralar ve Apseler

• Yüzey dezenfeksiyonu yapilmalidir.
• Lezyon tabanindan aspirasyon yapilmali ve steril
  SF içerisinde gönderilmelidir.

30
Kültür Için Örnek Alinirken Dikkat Edilmesi
Gereken Kosullar 

• 1-Örnek esas enfeksiyon bölgesinden alinmalidir.
  Bu sirada bitisik doku, organ veya sekresyonlara
  temas edilmemelidir.
• 2-Etken mikroorganizmanin izolasyon sansi,
  muayene maddesinin uygun zamanda alinmasina
  baglidir.
• Sabah alinan örnekler konsantredir ve
  patojenleri en yüksek konsantrasyonda içerirler.
  Sabah alinan ilk idrar ve balgam örneklerinde
  aside dirençli bakteriler, mantarlar ve diger
  patojenler için optimum üreme saglanir.

31
3-Istenen kültür tekniklerini uygulayabilmek
için yeterli miktarda örnek alinmalidir. Yetersiz
miktarlar yanlis negatif sonuca yol açabilir.
4-Uygun örnek alma araçlari ve steril örnek
kaplari kullanarak, aseptik teknikle örnek
alinmali.
32
5-Örnek mümkünse antibiyotik verilmeden önce
alinmalidir. 6-Uygun istem yapilmalidir.
33
7-Örnegin alindigi yerin bulundugu anatomik bölge
tanimlanmalidir. 8-Örnekler mümkün olan en
kisa sürede (30 dakika içinde) laboratuvara
gönderilmelidir. .
34
ÖRNEKLERISAKLAMA KOSULLARI

• Buzdolabi isisinda (4 C)?
• -Idrar
• -Diski, rektal sürüntü
• -Virüs, klamidya, mikoplazma tanimlanacak
  örnekler (En fazla 24 saat!)?
• -Balgam, BAL
• -Mantar kültürü için alinmis örnekler

35

• Oda isisinda (22 C )?
• -Anaerop örnekler
• -Kan (otomatik sistemler için)?
• -Genital bölgeden örnekler,
• -Göz, iç kulak örnekleri
• -Vücut sivilari(peritoneal, perikardiyal,
  plevral, safra, eklem sivisi)?
• -Bogaz, nazofarenks sürüntüsü

36

• Vücut isisinda (37 C)?
• -BOS (hemen ekilmeli)?
• -Gastrik biyopsi (hemen ekilmeli)?
• -Kemik, kemik iligi

37

• Dondurucu isisinda (-20 /-70 C)?
• -Serum örnekleri
• -Dokular (-70 C) (formol veya alkol
  koyulmamali)?
• - Bakteri stok kültürleri
• - Virüs tanimlanacak örnekler
• - Uzun süre saklanacak tüm örnekler (-70 C)?

38
IDRAR ÖRNEKLERI

• Böbrekler, üreter ve mesane normalde sterildir.
• Atilirken üretradaki bakterilerle kontaminasyon
  olusur

39
IDRAR ÖRNEKLERI-2
Disardan bulas önlenmeli Steril, genis agizli
kaplar Sabah idrari/ mesanede 4 saat beklemis
idrar
40
IDRAR ÖRNEKLERI-3

• Orta akim idrari
• Sonda ile idrar alinmasi
• Suprapubik aspirasyon

41
IDRAR ÖRNEKLERI-4

• Orta akim idrar örnegi
• Ilk 10-15 ml idrar disari atilir.
• Orta akim idrar örnegi steril idrar kabina
  alinir.
• Son idrar disari atilir.
• Örnek en az 10 ml

42
IDRAR ÖRNEKLERI-5

• Tasima ve saklama kosullari
• oda isisinda hemen laboratuvara ulastirilmali.
• Zorunlu durumlarda 4 oC'de en fazla 24 saat
  saklanabilir.
• .

43
IDRAR ÖRNEKLERI-6

• Üriner sistem tüberkülozu süphesinde
• 3 gün, sabah idrari steril kaplara alinarak
  hemen laboratuvara gönderilmelidir.
• 24 saatlik idrar toplanmasi uygun degildir.

44
IDRAR ÖRNEKLERI-7

• Kateter ile idrar örnegi alimi
• Aseptik kurallara uygun olarak kateter mesaneye
  yerlestirilir.
• Idrarin ilk 15 ml'si akitildiktan sonra gelen
  kismi steril kap içerisine alinir.
• Yüksek oranda hastane infeksiyon riski tasidigi
  için kaçinilmalidir.

45
IDRAR ÖRNEKLERI-8

• Sürekli idrar kateteri ile idrar örnegi alimi
• Idrar torbasinin borusu klemplenerek idrar
  birikmesi saglanir.
• Kateterden örnek alinacak bölge 70lik alkol
  ile silinerek dezenfekte edilir.
• Enjektör ile 5-10 ml idrar alinir ve steril bir
  tüp ya da kap içerisine aktarilarak göderilir.

46
IDRAR ÖRNEKLERI-9

• Bebeklerde plastik torbalarla idrar örnegi
• Bebekte penis/vulva çevresi iyice temizlenir.
  Steril idrar toplama torbalari yapistirilarak sik
  sik izlenir.(45 dk içinde idrar toplanamazsa
  yeni torba) bekletilmeden laboratuvara
  gönderilir.NOT Yenidogan ve küçük bebekler
  disinda idrar torbalarindan mikrobiyolojik örnek
  alinmaz.

47
IDRAR ÖRNEKLERI-10

• Suprapubik aspirasyon
• Yenidoganlar, küçük bebekler ve temizleme
  yöntemi ile idrar alinmasina ragmen basarisiz
  olan eriskinlerde

48
GAITA ÖRNEKLERI

• Örnek kaplarinin steril olmasi gerekmez.
• Temiz genis agizli ve kapali kaplar yeterlidir.
• Parazit incelemesinde örnekler bekletilmeden
  lab.a ulastirilmalidir.
• Spesifik mikrorganizmalar aranacaksa önceden
  laboratuvar bilgilendirilir

49
GAITA ÖRNEKLERI-2

• Baryum , magnezyum veya kristal bilesikleri
• uygulamasindan hemen sonra alinan örnekler
• parazit incelemesi için uygun degildir. Ilk
• uygulamadan 5 gün sonra örnek alinmalidir.
• Gaita kültürlerinde anaerobik inceleme
• yapilmaz.
• Kültür için örnekler 1 saat içinde laboratuarda
• olmali bu saglanamiyorsa 24 saati asmayacak
• sekilde buzdolabinda saklanabilir.

50
(No Transcript)
51
(No Transcript)
52
(No Transcript)
53
(No Transcript)
54
(No Transcript)
55
(No Transcript)
56
(No Transcript)
57
(No Transcript)
58
(No Transcript)
59
(No Transcript)
60
(No Transcript)
61
KOLONI SAYMA YÖNTEMLERI
62

• Koloni Sayimi
• Bu yöntemlerin prensibi mikroorganizmanin
  kati besiyerinde koloni oluturmasi, bu
• kolonilerin sayilarak örnekteki
  mikroorganizma sayisinin hesaplanmasidir. Dökme,
  yayma ve
• damlatma olarak 3 ekilde uygulanir

63
Dökme Yöntemi

• Dökme yönteminde 1 ml örnek steril petri kutusuna
  pipetlenir, üzerine 45 oC 'a kadar
• sogutulmus agarli besiyerinden yaklasik 15 ml
  dökülür, besiyeri ile örnek karistirilir,
  besiyeri
• katilastiktan sonra petri kutulari inkübasyona
  birakilir. Bu yöntemin avantaji ekim yapilacak
• tüpten 1 ml pipetlendigi için yayma yöntemine
  göre 10 misli daha az mikroorganizma içeren
• örneklerde sayim yapilabilmesidir

64
Yayma Yöntemi

• Yayma yönteminin esasi, önceden petri kutularina
  dökülüp katilastirilmis (hatta bu sekilde
• stoklanmis) ve belirli bir düzeyde kurutulmus
  besiyerleri üzerine 0,1 ml örnek aktarilarak
• drigalski spatülü denilen kivrik bir cam baget
  ile bu miktarin besiyeri yüzeyine yayilmasidir.

65
Damlatma Yöntemi

• Damlatma yönteminde ise 0,01 (ya da 0,05
  besiyeri uygun ise 0,1) ml örnek petri kutusunda
• önceden dökülmüs, katilastirilmis ve belirli bir
  düzeyde kurutulmus besiyeri üzerine
• damlatilir, yayma yapilmadan besiyerinin damlayi
  emmesi beklenir. Dolayisi ile koloniler
• sadece yaklasik 2-3 cm kadar çapi olan bir alanda
  yogun ve bu nedenle küçük olarak gelisir.

66

• Bu yöntemin rutin gida kontrolünde kullanimi
  yaygin deildir. Bir petri kutusunun tabaninin
• 2 3 4 hatta 6' ya bölünerek her bölmede farkli
  örnek ve/veya seyreltiden ekim yapilmasi,
• buna göre laboratuvarda besiyeri ve petri
  kutusundan tasarruf salanmasi bu yöntemin en
• büyük avantajidir. Bu yöntem sayimdan ziyade
  titre belirleme (yari kantitatif sayim) amaciyla
• kullanilabilir.

67
Petri film

• Besiyeri bir film tabakasi halinde plastik bir
  destek tabakasina bir film tabakasi halinde
• dökülmüs, kurutulmus ve bu sekilde kullanima
  hazir steril preparat haline getirilmistir.
  Analiz
• asamasinda üstteki korutucu tabaka kaldirilarak 1
  ml örnek 5 cm çapli bu alana aktarilir,
• koruyucu tabaka kapatilir ve özel bir aparatla bu
  hacmin tüm alana esit olarak dagilmasi
• saglanir. Standart inkübasyon sonunda koloniler
  sayilarak islem bitirilir.

68
Koloni Sayisinin Hesaplanmasi

• Hangi yöntem kullanilirsa kullanilsin inkübasyon
  bitiminde petri kutularinda sayim vakit
• geçirmeden yapilmalidir. Önceleri 30-300
  arasindaki koloni içeren seyreltilerdeki ekimler
• dikkate alinir iken, son zamanlarda ardisik iki
  seyreltiden yapilan ekim sonuçlarindan
• hareketle ve agirlikli aritmetik ortalama ile
  örnekteki sayi hesaplanmaktadir.

69
En Muhtemel Sayi (EMS) Yöntemi

• Yöntemin prensibi ardisik 3 seyreltiden sivi
  besiyerlerine ekim yapip inkübasyon sonunda
• gelime olanlari pozitif olarak degerlendirmek ve
  istatistik yöntemlerle elde edilmis
• tablolardan yararlanilarak örnekteki sayiyi
  hesaplamaktir

70
Spiral Plak Yöntemi

• Spiral plak yöntemi uygun kati besiyeri içeren
  petri kutularina spiral eklinde (Arsimet
• spirali) bir eksen etrafinda dönen sistemde sivi
  inokülümün dagitici bir kol ile merkezden
• kenarlara doru seyrelerek ekim yapilmasidir.
  Cihaza tutturulmus olan özel siringa örnek
• hacmini 100001 'e kadar azaltarak dagitmakta
  olup besiyerinin her bölmesine birakilan sivi
• miktari bellidir.

71

• Uygun sicaklikta inkübasyon sonucunda koloni
  gelisiminin merkezde daha
• yüksek yogunlukta olmak üzere kenarlara doru
  azalarak meydana geldigi gözlenir.
• Yöntemde sayim, manuel olarak sisteme ait bir
  grid (sablon) kullanilarak veya lazerle çalisan
• elektronik sayicilarla yapilir. Kolonilerin
  gerçek yogunluguna bali olarak bir veya daha
  fazla
• alanda görünen koloniler sayilir

72

• Spiral plak sisteminde sadece örnek sisteme
  verilmekte,
• cihaz örnegi otomatik olarak analize almakta ve
  sonraki örnek için sistemi sterilize
• etmektedir. Her ne kadar spiral plak analizinde
  kullanilan cihaz yüksek maliyet ile elde
• edilmekte ise de, analiz islemleri sirasinda bata
  besiyeri ve seyreltme tüplerinden tasarruf
• edilmekte, ayrica pipet gibi laboratuvar
  malzemesi kullanilmamakta, böylece analiz
  giderleri
• kayda deger ölçüde azalmaktadir

73
Yüzeyden Yapilan Sayimlar

• Çalima tezgahlari ve gövde et gibi çok farkli
  materyalde yüzeyden alinacak örneklerde çesitli
• mikroorganizmalarin sayimi yapilmaktadir. Daha
  önceleri standart bir alan steril bir sekilde
• isaretlenerek buradan sürtme (swab) yöntemi ile
  örnek alinmakta, bu sürtme çubuklari örnek
• olarak kabul edilmekte, buradan standart
  seyreltme ile ekim yapilmakta iken bugün "dip
• slide" adi verilen ve pek çok ticari firma
  tarafindan pazarlanan hazir besiyerleri bu amaçla
• kullanilmaktadir.

74
Bu hazir besiyerleri, alani belirli bir plastik
levha üzerinde genellikle ön vearkada farkli
agarli besiyerlerini hafif disa dogru bombeli bir
sekilde bulunduran, böylelikleayni örnekte ayni
sicaklikta inkübe edilecek 2 farkli
mikroorganizmayi beraberce kontrol edebilecek
sistemlerdir.
75
Havadan Örnek Alma

• Çesitli gida iletmelerinde havada bulunan
  mikroorganizma sayisinin bilinmesi ve buna bali
• olarak önlem alinmasi gerekmektedir. Havada
  bulunan mikroorganizma sayisini belirlemede
• en pratik gibi görülen yöntem, çalima ortamina
  amaca uygun besiyeri dökülmüs bir petri
• kutusunun kapaginin belirli bir süre açik
  birakilmasi ise de, bu uygulamada belirli bir
  süre içinde iletme havasindaki sirkülasyona bali
  olarak farkli sayim sonuçlari elde edilebilmesi
• gibi kayda deger bir dezavantaji vardir

76
Membran Filitrasyon Teknii

• Membran filitrasyon yöntemi su (içme, iletme,
  kullanma), merubat gibi sivi gidalarin ve
• eker, tuz gibi suda tam olarak çözülen kati
  gidalarin analizinde ve özellikle gidada aranilan
• mikroorganizma sayisi 10 ml 'de 1 ve daha az gibi
  standart EMS yöntemi ile
• belirlenemeyecek kadar az ise uygulanabilecek
  hemen hemen tek yöntemdir.

77

• Her ne kadar
• EMS yöntemi ile teorik olarak 3 adet 10'ar litre
  besiyerine 1'er litre, 3 adet 1'er litre
  besiyerine
• 100' er ml ve 3 adet 100' er ml besiyerine 10' ar
  ml ekim gibi uygulamalar ile EMS
• yönteminin duyarlii artirilabilirse de bu tip
  uygulamalarin rutin gida kontrollerinde yeri
• yoktur.

78
Metabolizmaya Dayali Sayimlar

• Mikrobiyel aktivitenin ölçülmesine dayanan pek
  çok sistem içinde gidalarin rutin kontrolünde
• yaygin olarak kullanilan yöntem elektriki
  impedans ölçümüdür.

79
Mikroskobik Sayimlar

• Bu sayim yöntemleri mikroorganizma sayimi
  yapilacak olan materyalin mikroskop altinda
• incelenmesi prensibine dayanmaktadir. Bu amaçla
  çok sayida sayim teknii ve bu tekniklere
• uygun ekipmanlar gelitirilmitir. Direk
  mikroskobik sayim yöntemleri canli ve ölü tüm
• mikroorganizmalarin sayilmasi gibi önemli bir
  dezavantaja sahip olmakla birlikte bu
• yöntemlerin bata sayim süresi ve maliyet olmak
  üzere pek çok üstün yani da bulunmaktadir.

80
Thoma Lami ile Sayim