PSYCHOLOGIA EGO (Teoretyczne podstawy)

1
PSYCHOLOGIA EGO (Teoretyczne podstawy)

• Bernadetta Izydorczyk

2
Plan wykladu

• Literatura do tresci wykladu i nota o autorach
• Psychologia Ego - korzenie rozwoju (podstawowe
  zwiazki z ortodoksyjna psychoanaliza Zygmunta
  Freuda)
• Psychologia Ego - fundamenty rozwoju -podstawowe
  zwiazki z psychoanalityczna koncepcja Anny Freud
• Psychologia self a teoria relacji z obiektem
• Psychologia Ego a teorie rozwojowe (D. Stern, E.
  Erikson)
• Psychologia Ego - podstawy teoretyczne
  koncepcji Heinza Hartmana
• Wspólczesna Psychologia Ego glówne zalozenia i
  jej przedstawiciele

3
Pismiennictwo nota o autorze

• Heinz Hartman filozof, psychoanalityk,
  wyksztalcony na bazie klasycznej szkoly
  wiedenskiej (Freud, Charcot, Breuer,Fliess,
  Fenichel), glówny przedstawiciel szkoly
  Psychologii Ego, rozwijajacej sie na bazie
  teoretycznych zalozen klasycznej psychoanalizy(
  Z. Freud, Anna Freud), teorii relacji z obiektem
  i psychologii self - ze szczególnym rozkwitem w
  USA po II wojnie swiatowej
• Esseys on Ego Psychology. Selected Problems in
  Psychoanalytic Theory.1964,International
  Universities Press, INC, New York

4
Pismiennictwo nota o autorze

• Glen Gabbard doktor, psychiatra, dyrektor Bylor
  Psychiatry Clinic Huston USA psychiatria
  dynamiczna, problematyka psychopatologii i
  dynamiki zaburzen (m. in. osobowosci) w praktyce
  klinicznej
• Literatura Basic Principles of Dynamic
  Psychiatry
• Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice

5
Pismiennictwo nota o autorze

• David Rapaport doktor, psycholog,
  psychoanalityk, propagator mysli H. Hartmana,
  autor pierwszego kompleksowego opracowania
  teorii depresji Edwarda Bibringa i tlumaczenia w
  j. ang., koncepcji Heinza Hartmana
• Ego Psychology and Problem of Adaptation(tlum.
  Psychologia ego i problemy adaptacji) Heinz
  Hartman, London 1958
• Journal of American Psychoanalytic Association
  Monograph Series No 1

6
Pismiennictwo nota o autorze

• Robert S. Wallerstein - emerytowany profesor
  Departamentu Psychiatrii Uniwersytetu w San
  Francisco w Kalifornii, Szkoly Medycznej,
  superwizor analityk w Instytucie
  Psychoanalitycznym San Francisco
• The growth and transformation of American Ego
  Psychology (tlum. Rozwój i przemiany Psychologii
  Ego na gruncie amerykanskim)
• Journal of the American Psychoanalytic
  Association,2002, ss 135-170

7
Pismiennictwo nota o autorze

• David P. Ausubel doktor, psycholog, Uniwersytet
  Bronx (New York)
• Centrum Psychiatrii Bronx, New York
• Ego Psychology and Mental Disorder a
  development approach to psychopathology
  (1977),New York ,San Francisco (rozdz.
  Implication of Ego Development for Psychotherapy)
• Inne publikacje autora Ego Development and the
  Personality Disorders(1952),The Psychology of
  Meaningful Verbal Learning (1963),Theory and
  Problems of Adolescent Development (1970)

8
M. Gill, Ch.Brenner K. Eissler. L. Loewald R.
Wallerstein J. Sandler, A.Goldberg J. Stone, J.
Gedo N. Chodorow, E. Zetzel Psychologia Ego
-USA
Heinz Hartman
Psychologia Ego
David Rapaport
Psychoanaliza A. Freud (British
Psychoanalytic Society Grupa A)
Psychoanaliza - Z. Freud
Teorie relacji z obiektem
Psychologia self H .Kohut
Psychologia inter personalna-Sullivan
Szkola Kleinistów( M.Klein, (British
Psychoanalytic Society -Grupa B)
British Psychoanalytic Society Grupa
Niezalezna Szkola Brytyjska relacji z
obiektem D. Winnicott, M.Balint, D.Fairbairn, P.
Heimann, M. Little, H. Guntrip
9
Podstawy psychiatrii dynamicznej

• Psychologia Ego (wyprowadzona z klasycznej
  psychoanalizy Zygmunta Freuda i Anny Freud)
• Teoria relacji z obiektem
• - szkola Kleinistów (M. Klein)- znaczenie
  fantazji dla rozwoju
• aparatu psychicznego)
• - Szkola Brytyjska (Fairbain, Winnicott,
  Balint) model
• deficytu i jego wplyw na rozwój aparatu
  psychicznego
• Psychologia self (wyprowadzona z tradycji
  interpersonalnej Sullivana, ale sformulowanej i
  rozwinietej we wspólczesnej psychoanalizie przez
  H. Kohuta)

10
Psychologia Ego - korzenie i
fundamenty
11
Psychologia Ego rys historyczny

• Fundamenty Psychologii Ego
• - prace Anny Freud
• -Ego i Mechanizmy Ochronne (1936)
• - prace Heinza Hartmana
• -Psychologia Ego i Problemy Dostosowawcze
  (1939)
• Zwiazki z teoria relacji z obiektem i psychologia
  self
• Pelny rozkwit - w Ameryce po II Wojnie
  Swiatowej

• Korzenie Psychologii Ego
• prace Zygmunta Freuda
• Ego i Id (1923)
• Zahamowania, Objawy i Lek (1926)

12
Psychologia self a teoria relacji z obiektem

• Teoria relacji z obiektem
• podkresla znaczenie zinternalizowanych zwiazków i
  relacji pomiedzy reprezentacjami self i obiektu
• Zaburzenia w rozwoju zaburzenia relacji
  matka-dziecko i niemoznosc oddzielenia od niej
  popedów

• Psychologia self - psychologia dwóch osób (
  ja-obiekt)
• podkresla znaczenie wplywu zewnetrznych relacji
  na podtrzymanie samooceny i spójnosci self
  (pacjent potrzebuje odpowiedzi z otoczenia w celu
  podtrzymania sensu dobrego samopoczucia i
  dobrostanu)
• Bipolarne i trójpolarne self (potrzeba bycia
  podobnym do terapeuty)
• Zaburzenia relacji self - obiekt w dziecinstwie
  sa wynikiem defektu (slabosci self)

13
Pojecie rozwoju self (Daniel Stern) podstawowe
zalozenia

• Niemowle jest swiadome matki lub opiekuna od
  pierwszych dni swojego zycia
• Afirmujace odpowiedzi ze strony figury
  rodzicielskiej (harmonizacja z opiekunem)
  wplywaja na ewolucje sensu self u niemowlecia
• Niemowle doswiadcza rzeczywistosci, jest jej
  obserwatorem, dopiero starsze dzieci uznaja
  fantazje za znaczace i uzywajac ich próbuja
  zmienic swoje spostrzezenia (inaczej niz u
  Melanie Klein!)
• Wtórny proces myslenia( poprzedza on pierwotny
  proces myslenia)- sednem rozwoju

14
Koncepcja domen samodoswiadczania self (D.
Stern) podstawowe zalozenia rozwoju ja (self)

• Kazde z wyodrebniajacych sie self pozostaje w
  zwiazku z okreslonym okresem rozwojowym i
  kooperuje w zgodzie z pozostalymi znaczeniami
  self
• Ujawniajace self (0-2 m.z) podstawa cielesnego
  self. Wazne bezpieczenstwo (warunek rozwoju
  tolerancja niepewnosci)
• Rdzenne self (2- 6 m.z) wazny temat to
  tozsamosc (ja jest najwazniejsze)
• Subiektywne self (7 9 m. z) wazny kontakt
  (dopasowywanie sie intrapsychicznych stanów
  pomiedzy matka a niemowleciem) to ja, a ja
  jestem ciekaw ciebie
• Werbalne (kategorialne )self(15-18 m.z) wazna
  jest zdolnosc do symbolicznego myslenia oraz
  werbalnego komunikowania sie
• Narracyjne self(3-5 rok zycia) zdolnosc do
  przemyslen, modelu dzialania, wchodzenia w
  relacje i komunikowania o nich innym

15
Cechy znaczenia self (D. Stern)

• Koherencja
• Afektywnosc
• Dzialanie
• Ciaglosc (historycznosc)
• Przywiazanie, zaufanie oraz bezpieczenstwo nie sa
  specyficzne dla konkretnej fazy, ale trwaja przez
  wszystkie okresy zycia
• Niemowle rozwija sie w rezultacie sensytywnego,
  afektywnego przywiazania do matki lub opiekuna
  (Empatyczny rezonans)

16
Self i ego - kontrowersje wokól pojec

• Freud - zastosowanie pojecia Ja (niem. Ich)
  nieosobowa intrapsychiczna struktura osobiste
  samo-doswiadczanie - self-experience jednostki
  (Kernberg 1982-Meissner 1986)
• Strachey (tlumaczenie dziel Freuda ) uzycie
  Ja (Ich) jako Ego (to jeden z trzech
  intrapsychicznych czynników - trójparcjalna -
  strukturalna teoria aparatu psychicznego)
• Psychologowie ego zmierzali do zminimalizowania
  znaczenia self podkreslali znaczenie ego(
  teoretycy relacji z obiektem dazyli do dalszego
  wyjasnienia miejsca self w aparacie psychicznym)
• Hartman rozróznil Ego i Self zgodnie z ich
  kontekstem wzajemnego oddzialywania na siebie
• Ego oddzialywuje z innymi intrapsychicznymi
  czynnikami (Id, Ego, superego)
• Self - oddzialywuje wzajemnie z obiektami
  (jako wynik interakcji ze znaczacymi obiektami )

17
Z perspektywy Psychologii Ego, self to.....

• to reprezentacja jednostki, nie stanowi ono
  zródla autonomicznej aktywnosci (Meissner 1986)
• Guntrip(1968),Schafer(1976),Sutherland(1983)
  krytyka strukturalnej teorii oraz jej modelu self
  
• Sutherland(1983) holdowal pogladowi, ze
  podstawowa cecha self jest jego aktywnosc,
  wprowadzajaca role srodowiska w dazeniu do
  bliskosci i jednosci (dwa znaczenia self jako
  reprezentacji oraz ,jako dzialania)
• W konsekwencji self mozna postrzegac jako mocno
  wcisniete w Ego - produkt koncowy integracji
  wielu reprezentacji self (Kernberg 1982).Self
  jest ciagle ksztaltowane i okreslane przez realne
  i wyobrazone zwiazki z innymi (Bollas 1987,
  Schafer 1989, Ogden 1989,Mitchell 1991)
• Schafer rozumial to zjawisko jako zestaw
  narracyjnych self lub historii, które rozwijamy w
  celu dostarczenia emocjonalnie spójnego
  wytlumaczenia naszego zycia
• Mitchell(1991) zaobserwowal, ze w
  psychoanalitycznej pracy osoby ucza sie tolerowac
  róznorodne czynniki siebie (swoich self),
  zaczynaja doswiadczac siebie jako bardziej
  trwalych i koherentnych

18
Korzenie Psychologii Ego - Z. Freud

• Ego i Id (1923) - Trójparcjalny model
  strukturalny id, ego i superego komponenty
  aparatu psychicznego, wyjasniajace funkcjonowanie
  psychiki
• Zahamowania, Objawy i Lek (1926)- lek, lub
  zagrazajacy wybuch sygnalu lekowego to sila
  napedowa dla syntetyzujacych i wykonawczych
  funkcji Ego
• Funkcje ego - polegaja na posredniczeniu
  (ulozeniu w jak najlepszy behawioralny
  kompromis) miedzy róznymi, sprzecznymi naciskami
  ze strony trzech sil uderzajacych w nie
• - instynktownymi impulsami Id
• - wymuszajacymi i ograniczajacymi osadami
  moralnymi, wartosciujacym Superego, a
  wymaganiami adaptacji do rzeczywistosci
  zewnetrznej

19
Czym jest Ego? - klasyczna psychoanaliza
(Z. Freud)

• Ego - wylania sie z id. Funkcje to
• posredniczenie miedzy id a swiatem - kieruje sie
  zasada realizmu
• godzic interesy id i superego i rozwiazywac
  konflikty miedzy tymi strukturami
• Sila ego polega na dobrym testowaniu
  rzeczywistosci, na zdolnosci rozwiazywania
  konfliktów, zdolnosci do odraczania gratyfikacji
  potrzeb
• Sila ego mierzona jest tez rozwojem procesów
  wtórnych - mysleniem, racjonalnoscia,
  adaptacyjnoscia. Sile ego mierzy sie takze
  zdolnoscia do uniezaleznienia sie od karzacego
  superego

20
Ego (w zdrowiu i chorobie) Z. Freud

• Zdrowie to ego
• a) wolne od urazów, fiksacji, sztywnych
  kateksji
• b) zdolne do testowania rzeczywistosci,
• c) zdolne do kontroli impulsów, uzgadniania
  impulsów Id i Superego
• d) niezaleznosc ego od karzacego Superego
• e) zdolne do tolerancji leku
• Patologia jest forma obrony ego
• Freud ustalil podstawowe pojecia psychopatologii
• obrona ego to nieswiadome formy redukcji leku
  wynikajacego z dzialania nieswiadomych impulsów
  (Anna Freud nazwala je mechanizmami obronnymi).
  Fiksacja zatrzymanie rozwoju, regresja powrót
  do wczesniejszych faz rozwoju, wyparcie jako
  podstawowa obrona ego usuwania ze swiadomosci
  wszystkich tresci zagrazajacych budzacych lek,
  poczucie winy.

21
Korzenie Psychologii Ego - Z. Freud i kolejne
lata dodatkowe zalozenia (ego - centralny punkt
psychoanalitycznych dociekan)

• Przejscie psychoanalizy od bycia poczatkowo
  psychologia Id (skoncentrowana na libidinalnych
  lub /i agresywnych impulsach jako wiodacych
  wyznaczników zachowan, normalnych i
  neurotycznych), do etapu
• przesuniecia nacisku z popedów (formacji
  neurotycznych symptomów) na obrony ego (w
  kierunku patologii charakteru)
• Konflikt wytwarza lek sygnalowy, który ostrzega
  ego o koniecznosci uzycia mechanizmów obronnych.
  Ego - mediator scierajacych sie nacisków Id,
  Superego i rzeczywistosci zewnetrznej
• Mechanizmy obronne chronia ego przed impulsami id
• Ego zostalo obdarzone waznym znaczeniem - to
  wiodacy aparat, ksztaltujacy i modelujacy
  zachowanie zarówno normalne, jak i neurotyczne. W
  Ameryce przyjelo sie nazywac to obszarem
  psychologii ego

22
Paradygmat Psychologii Ego stal sie alternatywa
do teoretycznego pluralizmu w psychoanalizie

• Amerykanska jednomyslnosc paradygmatu
  psychologii ego i jej uporzadkowanie od strony
  technicznej (ze wzgledu na podzial) dokonaly sie
  wraz ze wzrostem w Ameryce
• psychologii self Kohuta (dostosowanej do zaburzen
  narcystycznych)
• rozwoju teorii relacji z obiektem (szkola M.
  Klein i innych teoretyków relacji z obiektem)
• Wspólistnialy one wraz z rozwojem róznych szkól
  psychoanalizy (opartej na relacji, z
  przemieszczeniem ciezaru skupienia na diadzie,
  interakcji oraz wspólnie w niej tworzonej
  przeniesieniowo przeciwprzniesieniowej
  rzeczywistosci)

23
Fundamenty Psychologii Ego A. Freud Ego i
Mechanizmy Obronne

• Praca opublikowana w Niemczech w 1936 roku jako
  hold dla jej ojca na jego 80 te urodziny i
  przelozona na angielski w Ameryce w 1946 (byla to
  równiez odpowiedz wiedenskich analityków na
  temat zalozen psychologii ego)
• Monografia - próba usystematyzowania mechanizmów
  obronnych i polaczenia ich przejawów ze stadiami
  rozwoju psychoseksualnego oraz z róznymi
  formacjami psychopatologicznymi, w których one
  wystepowaly. Przez to akcent zostal polozony na
  obronne funkcje Ego
• W holdzie Hartmanowi w dniu jego
  siedemdziesiatych urodzin Anna Freud (1966)
  zapisala, ze na polu psychologii ego (...)
  pojawilismy sie niemal w tym samym czasie, w
  latach trzydziestych. Ja weszlam w nia bardziej
  konwencjonalnie, od strony dzialan obronnych Ego
  przeciwko impulsom ,Hartmann w bardziej
  rewolucyjny sposób, pod nowym katem autonomii
  Ego, który do tej pory lezal poza obszarem badan
  analityków...

24
Glówne zalozenia Psychologii Ego w
koncepcji Heinza Hartmana
25
Glówne zalozenia Psychologii Ego (Hartman)

• Ego nie wylania sie z id - tworzy sie
  samodzielnie
• Mechanizmy ego nie musza byc obronne
• W ego istnieje sfera wolna od konfliktów
• Ego adaptuje sie do rzeczywistosci
• Ego jest struktura funkcjonalna, której zadaniem
  jest , a) badanie rzeczywistosci ,b) adaptacja,
  c) kontrola impulsów d) obrona,
• Funkcje autonomiczne (niezalezne) ego, to
  percepcja, motoryka, planowanie, antycypowanie,
  synteza i integracja, rozwiazywanie konfliktów
• zdolnosc ego do regresji w sluzbie ego tj.
  poslugiwanie sie formami aktywnosci typowymi dla
  wczesnych faz rozwoju np. zabawa
• autonomia i przystosowanie

26
Fundamenty Psychologii Ego H. Hartman
Psychologia Ego i Problemy Adaptacyjne

• Praca opublikowana w Niemczech 1939 roku (w
  calosci w Anglii w 1958 roku). Glówne jej
  zagadnienia opublikowano w 1951,jako rozdzial w
  ksiazce Davida Rapaporta Organizacja i Patologia
  Myslenia
• W kontrascie do skupiania sie Anny Freud na
  mechanizmach obronnych Ego, Hartman skupil sie na
  adaptacyjnych funkcjach Ego (dostosowujacych
  indywidualne zachowanie do wymogów rzeczywistosci
  zewnetrznej( tzw. przecietnych wymogów
  srodowiska)
• Centralna koncepcja Hartmanna dotyczyla sfery ego
  -wolnej od konfliktu. Funkcje podstawowej
  autonomii (percepcja, poruszanie sie, jezyk,
  myslenie) wyrastaja nie z konfliktu pomiedzy Id a
  swiatem zewnetrznym tylko z dala od konfliktu,
  na wrodzonym wzorcu dojrzewania. Moga one byc
  wtórnie narazone na konflikt

27
Adaptacyjny charakter ego zwiazany jest z
istnieniem sfery wolnej od konfliktów
autonomiczne funkcje ego

• Ego w psyche nie ogranicza sie tylko do dzialan
  obronnych
• Wazne sa nieobronne funkcje ego (odsuniecie ego
  od id i superego i skupienie go na swiecie
  zewnetrznym)
• Istnieje taka czesc ego ,która jest niezalezna od
  id i superego tzw. sfera wolna od konfliktów
• Obecne w momencie urodzenia autonomiczne funkcje
  ego (myslenie, uczenie sie, kontrola motoryczna,
  spostrzeganie, jezyk) oraz przecietne
  akceptowane srodowisko maja prawo rozwijac sie
  bez przeszkód ze strony konfliktów.Nie sa one
  jedynymi korzeniami jego rozwoju
• Przez neutralizacje seksualnych i agresywnych
  impulsów (energii) obrony moga tracic swoje
  polaczenie z instynktowymi silami id oraz staja
  sie wtórnie autonomiczne lub adaptacyjne

28
Heinz Hartman- cd.podstaw koncepcjisfera ego
wolna od konfliktumental conflikt (Rapaport)

• Termin sfera ego wolna od konfliktu( conflikt -
  free ego sphere) - oznaczenie tych funkcji ego,
  które w kazdym momencie czasu wywieraja wplyw
  poza obszarem konfliktu psychicznego (mental
  conflikt)
• Istnieja procesy rozwojowe poza konfliktem (out
  of conflikt) dotyczace percepcji, intencji,
  obiektywnego rozumienia, myslenia, jezyka,
  fenomenu pamieci, faz rozwoju motorycznego
  chwytania, raczkowania, chodzenia oraz procesu
  uczenia sie i dojrzewania
• Ich zmiennosc odgrywa wazna role w typowym
  rozwoju indywidualnym oraz w zakresie konfliktów
  wywolanych instynktownymi popedami, a takze w
  ulatwianiu lub utrudnianiu zdolnosci jednostki do
  ich rozwiazywania

29
Heinz Hartman cd. podstaw koncepcji
proces adaptacji (Rapaport)

• Adaptacja wymaga zarówno procesów pozostajacych w
  zwiazku z wewnetrznymi konfliktami, jak i
  procesów, które dotycza sfery ego wolnej od
  konfliktu
• Adaptacja wymaga interakcji pomiedzy procesami
  asymilacji wewnetrznego i zewnetrznego pobudzenia
  
• Rozwój ego mozna opisac poprzez konflikty, które
  musza zostac rozwiazane w walce jaka ego toczy z
  id i superego
• ego prowadzi wojne na trzech frontach (analogia
  opisu kraju plemienia i stanu zawiera
  zaangazowanie w wojny z sasiadujacymi nacjami,
  plemionami i stanami, granice (boundaries) i czas
  pokoju
• Obszar graniczny ( borderland) - to centralny
  region osobowosci (central region of the
  personality)

30
Heinz Hartman zadaniem Ego jest badac jak
konflikt psychiczny i pokojowy wewnetrzny
rozwój wzajemnie sie hamuja lub napedzaja

• Poza stanem wojny jest takze spokojny rozwój
  populacji, ekonomii, struktury spolecznej,
  administracyjnej itd. Stan moze byc równiez
  spostrzegany jako system instytucji, które
  funkcjonuja poprzez legislacje, jurysdykcje (czas
  pokoju)
• Czlowiek nie jest wolny od konfliktów i problemów
  - stanowia one czesc kondycji czlowieka
• Konflikty w normie i patologii maja rózny zasieg
  i intensywnosc
• Okreslenie patologiczny versus w normie -
  kontrastuje zaburzenie z osiagnieciem
• Okreslenie konfliktowy versus wolny od konfliktu
  kontrastuje konflikt z nieobecnoscia konfliktu.
  Skuteczna obrona moze byc równoznaczna z
  niepowodzeniem w osiagnieciu czegos i vice versa

31
Heinz Hartman Intelektualizacja instynktownego
zycia podstawowe, wczesne osiagniecie
(komponent) ludzkiego ego

• Obrona przeciwko instynktownym popedom skutkuje
  wzrostem intelektualnych osiagniec - okreslone
  formy rozwiazywania konfliktów moga byc zwiazane
  z biologiczna gwarancja procesu adaptacji do
  warunków zewnetrznych. Nie dotyczy to wszystkich
  procesów obronnych ale dotyczy intelektualizacji
• Intelektualizacja instynktownego zycia (próba
  kontrolowania procesów instynktownych poprzez
  lacznie ich z ideami, które moga pozostawac w
  zwiazku ze swiadomoscia) jest jedna z najbardziej
  ogólnych, wczesnych i potrzebnych osiagniec
  ludzkiego ego. Nie jest ona jedna z aktywnosci
  ego, ale jedna z niezbednych jego komponentów
  (Anna Freud)
• Anna Freud Instynktowne niebezpieczenstwo
  czyni czlowieka inteligentnym.

32
Heinz Hartman interakcje sfery konfliktów z
innymi funkcjami ego

• W pracy klinicznej na co dzien obserwujemy jak
  róznice w rozwoju intelektualnym, motorycznym i
  innych sferach wplywaja na radzenie sobie przez
  dzieci z konfliktami i jak to w dalszej
  kolejnosci wplywa na rozwój intelektualny,
  motoryczny i adaptacje
• Takie obserwacje opisowo okreslaja interakcje
  sfery konfliktowej z innymi funkcjami ego
• Mozemy mówic o dwóch aspektach procesu ego ( ego
  process), - w relacji do wewnetrznego konfliktu
• - w relacji do jego zaleznosci i dzialania na
  aparature psych.
• Z jednej strony mozemy byc zainteresowani
  patologia tego procesu, jego genetycznymi
  zwiazkami z zaburzeniami adaptacji, a z drugiej
  strony pozytywna adaptacja osiagana w innym
  kontekscie

33
Fantazje stanowia wazny element psychologii
dziecka i w edukacji, ale spotykamy sie z nimi
stale równiez w pracy z doroslymi (A. Freud)

• Anna Freud opisala funkcje fantazji w rozwoju
  dziecka Przebadala ona wyparcie rzeczywistosci w
  fantazjach i pokazala jak dziecko odmawiajac
  zaakceptowania trudnej rzeczywistosci moze przy
  okreslonych warunkach wyprzec sie wlasnej
  egzystencji/istnienia i zastapic ja tworami
  fantazji
• Jest to proces bez granic dla rozwoju normalnego
  ego
• Co powoduje, ze ten proces zaczyna miec charakter
  patologiczny? (A. Freud)
• - stopien dojrzalosci aparatu ego
  dotyczacego percepcji,
• - stopien dojrzalosci myslenia i innych
  procesów, które
• odgrywaja istotna role w tworzeniu sie
  relacji pomiedzy czlowiekiem a otoczeniem
• Anna Freud Przywiazanie do dojrzalego ego
  jest generalnie silniejsze niz przywiazanie do
  infantylnego ego.

34
Fantazje wazne funkcje syntetyzujace i
adaptacyjne do srodowiska (adaptacja
autoplastyczna)

• Uczymy sie zwiazku z rzeczywistoscia droga
  FANTAZJI (w pierwszej kolejnosci odciagajaca od
  rzeczywistej sytuacji np. pomocnicza funkcja
  fantazji w procesie uczenia sie)
• Fantazje zawsze implikuja znaczne oddalenie sie
  od rzeczywistej sytuacji, ale sa przygotowaniem
  do przystosowania sie do srodowiska.
• Fantazje moga pelnic funkcje syntetyzujaca
  poprzez tymczasowe polaczenie naszych potrzeb i
  celów z mozliwosciami ich realizacji
• Istnieja fantazje, które podczas usuwania ich
  przez czlowieka ze swiata zewnetrznego otwieraja
  dla niego jego wewnetrzna rzeczywistosc.
  Podstawowa ich funkcja jest adaptacja
  autoplastyczna(autoplastic)

35
Adaptacja jest dwustronna relacja pomiedzy
organizmem, a jego srodowiskiem

• O osobie mówimy, ze jest dobrze przystosowana do
  srodowiska jezeli jej produktywnosc (zdolnosc do
  korzystania z zycia - ability to enjoy life) i
  równowaga psychiczna nie sa zaburzone
• Stopien przystosowania moze byc zdeterminowany
  przez sytuacje srodowiskowa ( stopnie sytuacji
  srodowiskowej srednio akceptowana, typowa, nie
  do zaakceptowania, atypowa)
• Koncepcja adaptacji ma róznorodne konotacje w
  biologii i malo precyzyjna definicje w
  psychoanalizie
• Obserwacja lezaca u podloza koncepcji adaptacji
  mówi o tym, ze zyjace organizmy dopasowuja sie do
  srodowiska, w którym zyja

36
Proces adaptacji a stan adaptacji

• Mozemy dokonac rozróznienia pomiedzy stanem
  adaptacji (state of adaptedness), który
  uzyskujemy pomiedzy organizmem a jego
  srodowiskiem i procesem adaptacji, który
  doprowadza do tego stanu
• Calosciowy rozwój procesu i stanu adaptacji
  prowadzi do powstania zwiazku pomiedzy genotypem
  i srodowiskiem, co sprzyja przetrwaniu
• Stan adaptacji moze odnosic sie do
  terazniejszosci i przeszlosci. Proces adaptacji
  odnosi sie natomiast do przyszlych warunków
• Adaptacja jest mozliwa z jednej strony przez
  pierwotne wyposazenie i dojrzalosc aparatu
  czlowieka i z drugiej strony przez regulujace
  funkcje Ego, które przeciwdzialaja zaburzeniom i
  aktywnie poprawiaja relacje czlowiek-otoczenie
• Adaptacja moze byc wywolana zmianami jakie
  jednostka czyni w swoim srodowisku uzywajac
  narzedzi i nowych technologii, jak równiez
  wlasciwymi zmianami w jej systemie
  psychofizycznym

37

• Formy adaptacji
• - Alloplastyczna i autoplastyczna (Freud)
  -dokonywanie aktywnych i celowych zmian w swoim
  srodowisku
• - Alloplastyczna - jest dostepna tylko
  czlowiekowi. Moga byc z tym zwiazane dwa procesy
  ludzkie dzialanie przystosowujace srodowisko do
  ludzkich funkcji i w dalszej kolejnosci
  przystosowanie sie czlowieka do srodowiska, które
  sam pomagal stworzyc. Uczenie sie dzialan
  alloplastycznych jest jednym z najwazniejszych
  zadan rozwoju czlowieka
• - Autoplastyczna - oparta o sily
  wewnatrzpochodne np. instynkty, popedy
• Alloplastyczne i/lub autoplastyczne dzialania nie
  zawsze sa adaptacyjne
• Czesto wyzsze funkcje ego decyduja o tym, czy
  dane auto/alloplastyczne dzialanie jest wlasciwe
  w danej sytuacji
• Adaptacja polega na wyborze nowego - korzystnego
  dla funkcjonowania organizmu srodowiska. Jego
  znalezienie ma najwieksze znaczenie dla
  adaptacji czlowieka.

38
Koncepcja rozwoju psycho- spolecznego Erika
Eriksona- ogólne zalozenia

• Czlowiek rozwija sie zgodnie z zasada epigenezy
  wedlug gotowego planu a motorem rozwoju jest
  konflikt miedzy tendencjami progresja ltgt
  regresja
• Motorem rozwoju i patologii jest dzialanie
  pierwiastka meskiego i zenskiego
• Kryzys rozwojowy - to sprzecznosc pomiedzy
  wymaganiami organizmu, psychika a wymaganiami
  spolecznymi okres przejsciowy w cyklu zycia
  wymagajacy zmian
• Fazy kryzysu - poczatkowa powstania sprzecznosci,
  faza szczególnej wrazliwosci (ryzyko patologii),
  faza rozwiazania kryzysu. Wynik - nowe funkcje
  ego zostaja wlaczone do dotychczasowych
  osiagniec. Patologia to nierozwiazane kryzysy w
  ciagu zycia, i ich konsekwencje

39
Koncepcja rozwoju psycho- spolecznego Erika
Eriksona- ogólne zalozenia cd

• Zdrowie - to pomyslnie przebiegajacy proces
  psychospolecznego rozwoju ego, w którym czlowiek
  zdobywa sukcesywnie podstawowe zdolnosci
• Rozwojowy schemat epigenetyczny (charakteryzowany
  przez kryzysy psychosocjalne, pochodzace z
  otoczenia)
• Fazy kryzysów1) nadzieja i zaufanie do swiata i
  przyszlosci - lek, nieufnosc 2) autonomia - wstyd
  i zwatpienie, 3) inicjatywa- poczucie winy, 4)
  produktywnosc - poczucie nizszosci, 5) tozsamosc
  - rozproszenie tozsamosci, 6) intymnosc -
  izolacja, 7) generatywnosc - stagnacja, 8)
  integralnosc rozpacz.

40
Fazy kryzysów rozwojowych (E. Erikson)

• Faza oralna dziecko musi walczyc z podstawowa
  ufnoscia/nieufnoscia
• - kryzys fazy analnej autonomia lub wstyd i
  niepewnosc
• - kryzys fazy falliczno - edypalnej zmaganie
  z dylematem inicjacja versus poczucie winy
• Wazny w zalozeniach psychologii ego - konflikt
  pomiedzy czynnikami (dzialajacymi silami)
• Rozwój nie zatrzymuje sie na rozwiazaniu
  kompleksu Edypa, uklady obronne zmieniaja sie w
  kazdej pomyslnie zakonczonej fazie - latencji,
  adolescencji, wczesnej doroslosci, wieku
  sredniego i starosci
• (od obron niedojrzalych hipochondrycznosc,
  acting out do obron dojrzalych altruizm,
  sublimacja)
• Osobowosc jest prawdziwie dynamiczna i
  plastyczna przez caly cykl zycia

41
Ontogenetyczna faza rozwoju organizmu wplywa na
proces adaptacji

• Na proces adaptacji wplywaja konstytucja,
  zewnetrzne srodowisko ,jak i ontogenetyczna faza
  rozwoju organizmu (szczególnie podkreslana przez
  psychoanalize)
• Czlowiek nie dochodzi do porozumienia ze
  srodowiskiem na nowo w kazdej generacji, jego
  zwiazek ze srodowiskiem jest zagwarantowany
  swoista dla czlowieka ewolucja( przez wplyw
  tradycji i przetrwania osiagniec czlowieka)
• Przejmujemy od innych ludzi cala game sposobów
  rozwiazywania problemów. Osiagniecia czlowieka
  uprzedmiotowiaja metody jakie odkryl on w celu
  rozwiazania problemu i w ten sposób staly sie one
  czynnikami ciaglosci
• Wazna rola Superego (nosnika tradycji i
  wszystkich odwiecznych wartosci, przekazywanych
  z pokolenia na pokolenie)

42
Jaka jest struktura zewnetrznego swiata do
którego organizm ludzki sie adaptuje?

• Ego bierze udzial w budowaniu tradycji.
  Tradycyjne metody rozwiazywania problemów sa
  sztywne, a ich modyfikacja zalezy od wielu
  czynników indywidualnych, spolecznych
• Pierwsze spoleczne relacje dziecka sa niezwykle
  wazne równiez dla utrzymania jego biologicznej
  równowagi.
• Zadanie czlowieka polegajace na przystosowaniu
  sie do czlowieka jest obecne juz od samego
  poczatku zycia
• Czlowiek przystosowuje sie do czesci srodowiska,
  której nie posiada, ale czesc tego srodowiska
  zostala juz wczesniej przystosowana i uformowana
  przez niego samego i jego rodzaj ludzki
• Czlowiek nie tylko przystosowuje sie do
  spoleczenstwa, ale równiez aktywnie uczestniczy w
  stworzeniu warunków do których musi sie
  zaadaptowac.

43
Adaptacja to przystosowanie sie do struktury
spolecznej i wspólpraca przy jej budowaniu

• Struktura spoleczenstwa, proces podzialu pracy,
  locus spolecznej jednostki determinuja zdolnosci
  adaptacyjne jednostki, reguluja szczególowy plan
  rozwoju instynktownych popedów i ego
• Struktura spoleczna decyduje, które formy
  zachowania powinny posiadac najwieksza szanse
  adaptacji
• Spoleczne przystosowanie sie (social campliance)
  odgrywa role nie tylko w powstawaniu nerwic,
  psychopatii i przestepczosci, ale równiez w
  rozwoju wczesnej organizacji spolecznej otoczenia
  dziecka. Jest to szczególny przyklad spolecznego
  przystosowania, kiedy spoleczenstwo koryguje
  zaburzenia w adaptacji
• Indywidualne sklonnosci, które sa równoznaczne z
  zaburzeniami adaptacyjnymi w jednej grupie
  spolecznej, moga wypelniac spolecznie istotne
  funkcje w innej grupie spolecznej.

44
Adaptacja progresywna i regresywna

• Rodzaje adaptacji
• - poprzez regresje (genetyczne korzenie nawet
  racjonalnego, adaptacyjnego zachowania sa
  irracjonalne)
• - poprzez obejscie regresji (wysoko
  adaptacyjne sensowne osiagniecia zdrowego
  czlowieka -wymagaja obejscia obok regresji)
• Istnieje koniecznosc wzajemnego dopasowania
  (fittig-together)- ogólny plan nawet prowadzac do
  udanej adaptacji, zawsze zawiera regulacje, które
  nie sa adaptacyjne( np. fantazje sa zawsze
  zakorzenione w przeszlosci i moga poprzez
  laczenie przeszlosci z przyszloscia stac sie
  podstawa realistycznych celów). Przykladem tego
  moga byc poezja oraz inne formy dzialalnosci
  artystycznej.

45
Adaptacja i wzajemne dopasowanie
(fitting-together) funkcja syntetyczna Ego,
jest specyficznym organem równowagi

• Zwiazek pomiedzy jednostka a srodowiskiem jest
  czasami zaburzony i musi byc ponownie przywrócony
  do równowagi
• Równowaga jest nie zawsze prawidlowa
• Kazdy bodziec zaburza równowage, ale nie kazdy
  wywoluje konflikt. W rzeczywistosci kazdy
  organizm posiada mechanizmy pozwalajace utrzymac
  lub przywracac równowage (elastycznosc ludzkiej
  adaptacyjnosci)
• Dwa rodzaje stanów równowagi równowaga
  instynktownych popedów (równowaga witalna) i
  równowaga instytucji psychicznych (równowaga
  strukturalna) - sa one zalezne od siebie nawzajem
  i od równowagi czlowiek-srodowisko.

46
Adaptacja i wzajemne dopasowanie wspólzaleza od
siebie wzajemne dopasowanie jest zazwyczaj
wstepem do procesu adaptacji i vice versa

• Ten sam proces, który jest wewnetrznym
  zaburzeniem w stosunku do aparatu psychicznego
  moze byc zewnetrznie zaburzeniem procesu
  adaptacji np. obrona przeciwko instynktownym
  popedom czesto zmienia stosunek do swiata
  zewnetrznego
• Wzajemne dopasowanie znaczaco wzrasta na skutek
  ewolucji- proces internalizacji (reakcje, które
  pierwotnie zachodzily w stosunku do swiata
  zewnetrznego zostaly przesuniete do wewnatrz
  organizmu)
• adaptacja w szerszym znaczeniu niesie ze soba
  wartosc przetrwania, która determinuje zarówno
  zwiazki srodowiskowe i wzajemne relacje pomiedzy
  instytucjami psychicznymi

47
Psychoanaliza - zasada przyjemnosci zaburza
adaptacje - wazne dopasowanie i zasada realnosci

• Freud Dwie zasady( two principles) - zasada
  realnosci zastepuje lub modyfikuje zasade
  przyjemnosci w czlowieku, ale jak zasada
  przyjemnosci przezwycieza i przeksztalca sie w
  zasade realnosci jest wciaz niewyjasnione
  jednoznacznie
• Zwrócenie sie do rzeczywistosci moze byc forma
  obrony przed lekiem narastajacym poprzez fantazje
  i moze sluzyc opanowaniu leku
• To co nazywamy zasada realnosci wnosi cos
  zasadniczego co nazywamy funkcja antycypacyjna.
  Chwilowa przyjemnosc - zmienna w swoich skutkach
  jest porzucana, zeby móc ja osiagnac pózniej w
  inny sposób, dziecko zrzeka sie swojej
  omnipotencji i magii, z nadzieja, ze odzyska ja
  jesli dorosnie (Nunberg)
• Zasada realnosci jest kontynuacja zasady
  przyjemnosci, ale jej cele sa inne. Zasada
  realnosci wiaze sie z funkcja antycypacji
  przyszlosci, zorientowaniem naszych dzialan
  zgodnie z nia ,wiaze srodki ze skutkami. Jest to
  funkcja ego, procesu adaptacji o najwyzszym
  znaczeniu

48
Rozwój ego jest róznicowaniem (differentation)

• Nowo narodzone niemowle nie jest w calosci
  zdeterminowane przez popedy, posiada wrodzone
  mechanizmy (percepcyjny i mechanizmy obronne)
  przygotowujace czesc tych funkcji, które po
  procesie róznicowania ego i id sa przypisane ego.
  Zdolnosc do adaptacji istnieje zanim rozpocznie
  sie intencjonalny proces adaptacji
• Mechanizmy obronne juz istnieja na poziomie
  wrodzonych instynktów. Rozwój ego jest
  róznicowaniem, w którym prymitywne czynniki
  regulujace sa stopniowo zastepowane badz
  uzupelniane przez bardziej efektywne regulatory
  ego. To co jest pierwotnie zakotwiczone w
  instynktach moze byc pózniej przeksztalcone w
  sluzbe i sposób dzialania ego, a w dalszej
  kolejnosci w regulatory, które pojawiaja sie w
  procesie ego i id

49
Normalne nowo narodzone niemowle i jego
oczekiwane srodowisko przystosowuja sie do siebie
nawzajem od pierwszego mementu. Zadne niemowle
nie potrafi przetrwac w nietypowych warunkach

• Noworodek jest w bliskim kontakcie ze swoim
  swiatem zewnetrznym ze wzgledu na jego potrzebe
  stalej opieki ale równiez poprzez jego reakcje na
  bodzce (w pierwszym momencie reakcje nie zawsze
  sa adaptacyjne)
• Pierwsze oznaki intencjonalnosci pojawiaja
  sie okolo trzeciego miesiaca zycia i oznaczaja
  niezwykle wazna faze rozwoju, ale prawdziwa
  zdolnosc pojmowania obiektu pojawia sie okolo 5/6
  miesiaca zycia i nie jest kompletna przed
  pierwszym rokiem zycia

50
Rozwój strukturalny jednostki sluzy adaptacji

• Róznicowanie sie ego tworzy specyficzne warunki
  dla adaptacji
• Formy adaptacji zaleza m.in. od poziomu rozwoju
  psychicznego, mozliwosci i zróznicowania swiata
  wewnetrznego. Róznicowanie ego prowadzi do
  optymalnej syntezy i adaptacji tylko wtedy kiedy
  ego jest silne i moze byc swobodnie uzywane,
• Róznicowanie przeciwdziala tendencji bycia
  zamknietym w swiecie, która moze byc wyrazem
  funkcji syntetycznej badz regresji do
  wczesniejszych faz rozwoju, do uczucia bycia
  jednym z obiektem( do poczatkowej fazy narcyzmu)
• Tendencje regresyjne moga w okreslonych warunkach
  sluzyc adaptacji

51
Funkcje ego adaptacja, róznicowanie, synteza

• Rozwój funkcji róznicowania znajduje
  psychologiczny wyraz nie tylko w formowaniu sie
  aparatu psychicznego, ale równiez w testowaniu
  rzeczywistosci, w ocenianiu sytuacji, w
  rozwijaniu sie swiata percepcji i dzialania, w
  separacji percepcji od wyobrazni, poznania od
  afektu
• Równowaga pomiedzy tymi funkcjami moze byc
  zaklócona poprzez przedwczesny lub opózniony
  rozwój róznicowania, uposledzenia syntezy
• Róznicowanie musi byc rozpoznane i musi pociagac
  za soba synteze jako najwazniejsza funkcje ego

52
Internalizacja

• W procesie ewolucji opisanym jako progresywna
  internalizacja decydujaca role odgrywa centralny
  czynnik regulujacy nazywany swiatem
  wewnetrznym- inner world (jest on wynikiem
  interpolacji pomiedzy receptorami, a efektorami)
  - znane w doroslym czlowieku jako jedna z funkcji
  regulujacych ego.
• Zakres subiektywnego swiata, stopien wrazliwosci
  na doswiadczenie itd. odzwierciedla
  indywidualne róznice osoby
• Percepcja, pamiec, wyobraznia, myslenie i
  dzialanie sa znaczacymi czynnikami w adaptacji
• Proces adaptacji sklada sie z dwóch faz
  wycofanie sie ze swiata zewnetrznego i powrót do
  niego ze zdwojona sila. To wycofanie sie z
  rzeczywistosci, aby lepiej nad nia panowac nie
  jest tozsame z regresywna adaptacja. Rozwój
  swiadomosci nie w pelni pokrywa sie z rozwojem
  swiata wewnetrznego

53
Osiagniecia intelektualne i racjonalizacja jako
narzedzia rozwiazywania konfliktów

• Intelektualizacja i racjonalizacja wazne w
  relacji do wymagan stawianych przez swiat
  zewnetrzny i superego ,jak i pod wzgledem ich
  interakcji z innymi funkcjami ego
• Analiza zahamowan, nerwic a w szczególnosci
  psychoz zwiazek ze stopniami zaburzen róznych
  funkcji inteligencji wysoki stopien zaburzen -
  tylko w przypadku psychoz, sredni przewaznie
  tymczasowy i podlegajacy remisji stopien
  zaburzenia jest czesty w innych chorobach
  psychicznych
• Zaburzenia funkcji kontrola, selektywnosc uwagi,
  poczucie czasu, testowanie rzeczywistosci,
  obiektywnosc, abstrakcja, zdolnosc do odraczania
  potrzeb itd. Specyficzne niepowodzenia w
  adaptacji koresponduja z zaburzeniami w/w funkcji

54
Wiedza nie moze byc celem samym w sobie. Wiedza o
rzeczywistosci musi byc podporzadkowana procesowi
adaptacji, tak jak podporzadkowujemy adaptacje do
wzajemnego dopasowania fitting together.

• Wiedza o rzeczywistosci musi byc przetestowana(
  mysl lub system mysli jest syntoniczny z
  rzeczywistoscia kontekst tych mysli jest
  prawdziwy, przelozenie tych mysli w dzialanie
  spoleczne prowadzi do zachowania adaptacyjnego)
• Dzialanie racjonalne ma swoje cele i srodki. Dwa
  typy racjonalnego dzialania (Max Weber)
  racjonalny cel i racjonalna wartosc
• Dzialanie czlowieka jest racjonalnym celem jezeli
  rozwazy on w sposób racjonalny te cele, srodki i
  efekty uboczne oraz znaczenie srodków przeciwko
  celom, celów przeciwko efektom ubocznym i równiez
  róznych mozliwych celów przeciwko sobie nawzajem
  wzajemne wykluczanie sie celów).
• Racjonalna wartosc - jezeli czlowiek dziala na
  zasadzie etycznych, ascetycznych, religijnych
  przekonan nie zwazajac na dajace sie przewidziec
  konsekwencje to wówczas jego dzialanie jest
  wylacznie racjonalna wartoscia (analogia do
  dzialania w zakresie ego i superego)

55
Nie mozemy traktowac inteligencji jako zdolnosci,
która zastepuje inne funkcje psychiczne

• W pewnym momencie rozwoju inteligencja staje sie
  swiadoma swojej wlasnej roli - jako jedyna z
  funkcji wsród innych widzi swoja wlasna aktywnosc
  we wlasciwej perspektywie. Tylko po takim
  rozszerzeniu swiadomosci inteligencja sluzy w
  najwyzszym stopniu syntetycznej i róznicujacej
  funkcji ego
• Wlaczenie róznych funkcji psychicznych do planu
  myslenia i dzialania ego jest przykladem jego
  ogólnej antycypacyjnej funkcji (wymagajacej
  wiedzy o zwiazkach czlowieka ze srodowiskiem i
  swiatem wewnetrznym). Funkcjonowanie inteligencji
  na tym poziomie moze miec dwa efekty moze
  prowadzic do lepszego wladania srodowiskiem przez
  czlowieka albo do lepszej kontroli samego siebie

56
Integracyjne funkcje ego (indywidualne i
spoleczne systemy wartosci)

• Czynniki syntetyzujace Ego - nie jest w pelni
  poznane niektóre z nich przynaleza do superego,
  wiekszosc do ego, a czesc z nich do wolnych od
  konfliktu regulacyjnych funkcji ego
• Nie powinnismy przeceniac hierarchii
  indywidualnych wartosci ponad spoleczna
  hierarchie wartosci, która dziecko musi przyjac i
  zaakceptowac, aby stac sie czescia swiata w
  którym czlowiek stawia prawo ponad samego siebie
• Dziecko akceptujac te wartosci moze znalezc
  wlasciwa droge radzenia sobie ze swoimi
  libidalnymi i agresywnymi impulsami, a jego
  akceptacja moze byc równowazna z osiagnieciem
  syntezy
• Indywidualna natura systemu wartosci i idealów
  ulatwia wspólprace z innymi ludzmi i jednoczesnie
  ulatwia adaptacje. Spoleczne systemy wartosci sa
  jak kazda inna konwencja, czesto przeszkadzaja
  one w adaptacji, ale w okreslonych warunkach
  ulatwiaja ja

57
Znaczenie hierarchii wartosci formuje sie w
jednostce zgodnie ze struktura spoleczna

• Spoleczne normy, które dziecko przyswaja tylko
  czesciowo zbiegaja sie z nagrodami i karami jakie
  dziecko otrzymuje od spoleczenstwa w pózniejszym
  zyciu. Moga one sluzyc przelaczaniu pozycji oraz
  krystalizacji kierunków ludzkiego zachowania
• Znaczenie hierarchii wartosci formuje sie w
  jednostce zgodnie ze struktura spoleczna w której
  wzrasta( np. w zaleznosci od przyjetej etyki
  spolecznej moze miec tendencje typu
  narcystycznego lub neurotyczno-kompulsywnego).
• Niektóre hierarchie wartosci moga byc wrogie,
  inne neutralne a niektóre moga zawierac czynniki
  spoleczne o najwyzszym znaczeniu jak np.
  wartosciowanie milosci czlowieka do czlowieka.
  Przystosowanie sie do etnicznej hierarchii
  wartosci moze prowadzic do wypelnienia zadania
  syntezy, moze byc (ale nie musi) uzyteczne dla
  indywidualnej adaptacji

58
Aparatura ego - autonomiczny rozwój ego

• Procesy percepcyjne nie moga byc spostrzegane
  jako projekcja. Procesy zwiazane z instynktownymi
  popedami i mechanizmami ego wyrastaja ze
  wspólnych korzeni przed róznicowaniem ego i id,
  po tym jak sie ustrukturalizuja moga w nastepnej
  kolejnosci wejsc ze soba w bardziej zlozone i
  zróznicowane polaczenia
• Proces dojrzewania nie jest w calosci obojetny na
  wplyw srodowiska. Istnieja niezalezne czynniki,
  które zarówno przed jak i po urodzeniu,
  doprowadzaja wrodzony mechanizm do dzialania i w
  ostatecznosci determinuja calkowicie rytm
  procesów rozwojowych. Nie wszystkie postepy w
  adaptacji sa wynikiem doswiadczenia
• Typowe róznice w zakresie dojrzalosci róznych
  funkcji prowadza u czlowieka do typowych
  konfliktów np. niezdolnosc niedojrzalego ego do
  zapewnienia popedom gratyfikacji jest jedna z
  przyczyn dla których popedy sa doswiadczane jako
  zagrozenie.

59
Uporzadkowanie pojec paradygmatu Psychologii Ego
(David Rapaport, Rangell)

• Rapaport ( pierwszy w Fundacji Meningera w
  Tolpece a pózniej w Centrum Austina Riggsa w
  Stockbridge, w stanie Massachusetts)
  uporzadkowal zalozenia paradygmatu ego
• Rangell w holdzie Hartmanowi (1965) na jego 70 te
  urodziny dokonal przegladu jego dorobku,
  usystematyzowal psychologie ego w zwarta calosc
• Rangell wskazywal na hold Hartmana dla Freuda
  -psychoanaliza - zrodzona z badan i leczenia
  zaburzen neurotycznych, z psychopatologii-
  moglaby stac sie ogólna dziedzina psychologii, w
  pelni wyjasniajaca zarówno normalne, jak i
  nienormalne funkcjonowanie umyslowe
• Rangell podkreslal lacznosc Hartmana z tematem
  obserwacji dzieci i longitudalnymi badaniami
  rozwojowymi Rene Spitza, Margaret Mahler, Ernsta
  i Marianne Krisów i Johna Benjamina.

60
Uporzadkowanie pojec paradygmatu Psychologii Ego
glówne funkcje Ego

• Testowanie rzeczywistosci
• Kontrola impulsów
• Procesy myslenia
• Ocenianie (wydawanie sadów)
• Funkcjonowanie syntetyczno-integracyjne (poczucie
  mistrzostwa) kompetencji
• Pierwotna i wtórna autonomia

61
Paradygmat Psychologii Ego we wspólczesnej
literaturze - Amerykanska Psychoanaliza
62
Roy Schafer (1970) - przeglad dotyczacy wkladu
Hartmana w psychoanalize

• Podkreslanie znaczenia prób Hartmana, zeby
  dostosowac psychoanalize do ram naukowych (On
  wprowadzil psychoanalize w swiat nowoczesnej
  nauki)
• Psychologia Ego to realizacja zalozen
  psychoanalizy Freuda - jako sposobu wyjasnienia i
  przedstawienia (poprzez funkcje i narzedzia ego),
  ewolucyjnej biologicznej adaptacji gatunku
  ludzkiego (jako udanego zwierzecia stadnego, do
  trudnego i nieszczególnie przyjaznego swiata
  zewnetrznego
• Krytyczne watki wobec myslenia Hartmana
  koncepcje Hartmana w sposób oczywisty omijaly
  wszechobecne kwestie zamiaru, celowosci, intencji
  i znaczenia - bardzo istotne z punktu widzenia
  klinicznej psychoanalizy. Biologiczny jezyk
  funkcjonowania, pisal Schafer, nie moze
  zajmowac sie znaczeniem

63
Teoria paradygmatu Psychologii Ego w
literaturze

• Hartmann Eseje z Psychologii Ego(1964)-zbiór
  dwudziestu artykulów (1939 1959)
• Hartmann Dziela z Psychologii Psychoanalitycznej
  monografia (szesc artykulów napisanych wspólnie
  z Krisem i Loewensteinem)
• Rapaport Struktura Teorii Psychoanalitycznej
  (1960) -próba nakreslenia usystematyzowanej i
  hierarchicznej struktury koncepcji i doktryn
  psychologii ego
• Merton Gill (1963) dalsze próby opracowania
  zalozen Hartmana (rozszerzona wersja artykulu,
  która Gill i Rapaport opublikowali w 1959 roku,
  uszczególawiajac piec fundamentalnych zalozen i
  metapsychologicznych punktów widzenia, jako
  istotnych dla pelnego psychoanalitycznego
  zrozumienia zachowan)

64
Model pracy klinicznej i implikacje
terapeutyczne (Kurt Eissler)

• Kurta Eissler przestawienie zagadnien pracy
  klinicznej w ramach psychologii ego -
  prezentacja modelu pracy klinicznej w
  paradygmacie psychologii ego
• Interwencje terapeutyczne w pracy klinicznej - to
  proces zgodnych z rzeczywistoscia
  wielokierunkowych i wielowatkowych interpretacji,
  prowadzacych ostatecznie, (poprzez
  przepracowywanie urozmaiconych i róznych, ale
  podobnych tresciowo interpretacji wokól obszaru
  przeniesienia) do znaczacego wgladu i
  konsekwentnej zmiany, ewentualnie do wyleczenia
  czy rozwiazania
• Przeciwprzeniesienie musi byc odpowiednio
  pokierowane i skontrolowane, zeby nie zaklócalo
  analitycznego rozumienia (A. Reich 1951)

65
Interwencje terapeutyczne w Psychologii Ego
(Kurt Eissler)

• W rozszczepieniu wspólpracujacego ego pacjenta
  (pierwszy raz opisanym przez Richarda Sterna
  1934, w którym wyodrebniono doswiadczajaca czesc
  ego (zawierajaca stare interpersonalne dramaty) i
  czesc obserwujaca ( w jednym szeregu z
  analitykiem i jego funkcja analityczna), analityk
  moze na czas z pozycji obserwatora z zewnatrz,
  rozwiklac i wyjasnic projektowane przeniesieniowe
  znieksztalcenia odbioru u pacjenta i rozwiazac
  przez to formacje o charakterze neurotycznym
• Jakiekolwiek odejscie od odpowiednio podanej, w
  odpowiednim czasie interpretacji (rozumianej jako
  jedynie slusznej drogi do wgladu i koncowej
  zmiany) nazywane jest parametrem odejscia od
  techniki - czasami konieczne w krytycznych
  sytuacjach klinicznych-w relacji z pacjentami
  posiadajacymi mniej niz normalne ego.
• Parametr stanowi interpretacyjnie nie
  zalatwiony aspekt wewnatrz sytuacji analitycznej
  

66
Analityczna postawa (one person
psychology)- psychologia
jednoosobowa (ta od strony pacjenta)

• Oznaka takiej analitycznej postawy byly
• obiektywnosc, neutralnosc, wstrzemiezliwosc oraz
  anonimowosc w relacji analityka, nieprzerwane
  skupianie sie na intrapsychicznych konfliktach u
  pacjenta, odrzucenie osobowosci i potencjalnie
  wplywajacych przeciwprzeniesien analityka oraz
  koncepcja zgodnych z rzeczywistoscia
  interpretacji analityka ( wspierajacych proces
  przepracowywania konfliktów)
• Jest ona niezbedna i wystarczajaca droga do
  wgladu, zmiany i wyleczenia
• psychologia jednoosobowa (one-person
  psychology) ta od strony pacjenta.

67
Psychoanaliza - od ekspresyjnej psychoterapii
psychoanalitycznej do wspierajacej psychoterapii
psychoanalitycznej

• W procesie rozumienia analizy rozwinely sie
  jako pierwsze skrajne rózne koncepcje
  psychoterapii zorientowanej psychoanalitycznie.
  Skupione byly one od najblizszej technice
  psychoanalizy, ekspresyjnej psychoterapii
  psychoanalitycznej, do najdalszej formy-
  wspierajacej psychoterapii psychoanalitycznej
  (najwieksze techniczne róznice w stosunku do
  scisle psychoanalitycznej metody)
• Psychoterapia ekspresyjna - oparta na znalezieniu
  i oslabieniu konfliktów intrapsychicznych (choc
  wewnatrz bardziej skupiona i restrykcyjna, niz
  szeroko zakrojona na odkrywanie wszystkich
  doswiadczen zyciowych - jak psychoanaliza)
• Psychoterapia wspierajaca - oparta na róznych
  technikach wzmacniania zdolnosci ego do radzenia
  sobie, a czesto do zakrywania, wewnetrznych
  konfliktów

68
Sytuacja psychoanalizy w Europie i Stanach
Zjednoczonych lata 30,40 te XX w

• Psychoterapie psychoanalityczne wyrosle w Stanach
  Zjednoczonych rozprzestrzenialy sie najpierw w
  Wielkiej Brytanii, potem do Niemiec, Holandii i
  Skandynawii jako adaptacje do wyroslej
  psychoanalizy na gruncie europejskim
• W Europie lat 30 i40 tych -dla psychoanalizy -
  nieprzyjazny spoleczny i zawodowy klimat (swoista
  izolacja Freuda i jego kontynuatorów, która
  efektywnie hamowala ich przenikniecie do szkól
  medycznych i szpitali ksztalcacych (skutkiem tego
  psychoanaliza jako terapia zostala umieszczona w
  prywatnych praktykach)
• Analitycy amerykanscy, wzmocnieni przez naplyw
  analityków imigrujacych z Europy w latach
  trzydziestych i czterdziestych XX wieku, byli
  bardzo zdeterminowani, zeby zdobyc wydzialy
  psychiatryczne w szkolach medycznych i szpitalach
  ksztalcacych. Ich celem bylo ustanowienie
  koncepcji psychoanalitycznych jako dominujacych w
  psychologii i glównych w terapii i leczeniu calej
  skali zaburzen i chorób psychicznych.

69
Wzrost zatrudniania Analityków w pracy z
pacjentami psychiatrycznymi na oddzialach
szpitalnych - lata 40 - 60 XX w

• Wzrost akceptacji wewnatrz calego medycznego
  srodowiska (nawet i wsród opozycji) w zakresie
  szkolenia analityków z wyksztalceniem
  pozamedycznym
• Od lat 40 tych poprzez lata 60 te XX wieku
  glówne stanowiska w psychiatrii, az do czasów
  (zorientowanego psychobiologicznie) Adolfa Meyera
  i calego pózniejszego pokolenia psychobiologów-
  szkoly medyczne zaczely starac sie o
  psychoanalityków na stanowiska ordynatorów
  oddzialów psychiatrycznych (klinikach nazywanych
  psychiatrycznymi centrami leczenia - wprowadzanie
  psychoanalitycznych koncepcji do rozumienia
  zdrowia psychicznego , choroby i modyfikacji
  klasycznej techniki psychoanalitycznej do
  leczenia pacjentów) - to populacja pacjentów
  rózniacych sie od pacjentów neurotycznych z
  praktyk prywatnych (od których wyewoluowaly
  tradycyjne koncepcje technik analitycznych)

70
Psychobiologia Adolfa Meyera definiowanie
dawniej - dzisiaj i rozwój innych
psychoanalitycznych psychoterapii

• Psychobiologia (Meyer) - to rozumienie
  funkcjonowania mózgowego, opartego na integracji
  indywidualnie zapamietywanych doswiadczen
  zyciowych, wlaczajac w to choroby fizyczne i ich
  psychologiczne odzwierciedlenie
• Psychobiologia - dzisiaj to nowoczesny
  psychofarmakologiczny model leczenia i
  budowania wiedzy z zakresu neuronaukowego
  rozumienia funkcjonowania mózgu
• Rozwój róznych psychoanalitycznych psychoterapii
  od nurtów ekspresyjnych do wspierajacych. W
  latach piecdziesiatych XX wieku, podobienstwa i
  róznice miedzy nimi, wypracowane przez szereg
  osób (Gill, Rangell, Edward Bibring, Leo Stone i
  Anna Freud)

71
Rozwój róznych psychoanalitycznych psychoterapii
lata 50 te XX w róznice i podobienstwa

• Czesc przedstawicieli psychoanalitycznych
  psychoterapii , pozostawala w sprzeciwie wobec
  róznic w podejsciu do psychoterapii (starala sie
  je raczej zamazac, niz wyostrzyc). Zepchnieci na
  margines, jako nieanalityczni Franz Alexander
  i jego nastepcy, Frieda Fromm Reichmann i jej
  kontynuatorzy
• Debata wokól tematu róznic w psychoanalitycznych
  podejsciach - trzy dyskusje panelowe - JAPA
  (Panele 1954 szerzej o prezentacji tego tematu -
  Wallerstein 1995)
• Projekty Badawcze (celem byly badania
  psychoanalizy i psychoterapii psychoanalitycznych)
  - Fundacja Meningera (1954 roku), Wallersteina
  i wspólpracowników(1956)

72
Paradygmat psychologii ego w latach
50-60 tych XX w

• R.Wallerstein (1986)-Czterdziesci dwie sciezki w
  Psychoterapii - ujecie holistyczne
  psychologicznych koncepcji ego
• W latach 50 -70 tych XX wieku paradygmat
  psychologii ego byl prezentowany jako wiodacy
  potomek i spadkobierca psychoanalizy Freuda
  (pierwotnie psychologii popedowej), jak i przez
  prace A. Freud bardziej uwydatniajacej
  psychologie ego (British Society, Klinika
  Hampstead pod przewodnictwem Anny Freud i
  Dorothy Burlingham), Hartmana
• Dla osób szkolonych w amerykanskich instytutach
  psychoanalitycznych w latach 50 tych Psychologia
  Ego byla reprezentacja psychoanalitycznego
  swiata (sylabusy instytutu byly tworzone wokól
  literatury Freuda, czasami w nawiazaniach do
  Abrahama lub Jonesa )

73
Paradygmat psychologii ego w latach 50 -60 tych
XX w cd

• Bezpiecznymi, poprawnymi, ale i uzytecznymi
  czasopismami byly Psychoanalytic Quarterly,
  Psychoanalytic Study of the Child
  (Anglo-amerykanskie ale calkowicie freudowskie
  przedsiewziecie), oraz nowo stworzone Journal of
  the American Psychoanalytic Association
• Paradygmat psychologii ego zostal stworzony
  przez analityków imigrujacych do Ameryki z
  Europy, pierwotnie z Wiednia, (polaczonych
  bliskimi wiezami z Freudem).

74
Paradygmat Psychologii Ego - mial byc po to,
aby.....

• Byl traktowany, jak cenny dar, przekazywany
  potomnosci, zeby go utrwalac i chronic przed
  oslabieniem przez
• - nieanalityczne podejscia pragmatyczne
  (terapie behawioralne pojawiajace sie wewnatrz
  psychologii akademickiej)
• - przed Klejnistami (kontynuatorami
  innowacyjnego spojrzenia Melanie Klein), których
  pomysly dotyczace dzieciecych stanów umyslu, byly
  odbierane, jako totalnie spekulatywne i nie
  poddajace sie weryfikacji ( a wiec nienaukowe)
• - oraz przed brytyjska szkola relacji z
  obiektem (Fairbairn, Winnocott, Balint, Bowlby i
  Guntrip), której podejscie bylo napedzane przez
  utrate gleboko psychologicznego rozumienia
  popedowosci i przez odbieranie waznosci
  dzieciecej seksualnosci oraz kompleksowi Edypa,
  jako strategicznych punktów psychopatologii
  neurotycznej

75
Przeciwprzeniesienie w psychologii ego (Anna
Reich) przeszkadza analizie.....

• Artykuly Pauli Heimann (1950) i Margaret Little
  (1951) na temat obecnosci przeciwprzeniesieniowych
  uwiklan analityka i ich potencjalu uzywanego do
  lepszego zrozumienia reakcji przeniesieniowo
  przeciwprzeniesieniowej (skutkiem czego bylo
  umieszczenie psychoanalityka wewnatrz a nie na
  zewnatrz sytuacji analitycznej), wywolaly
  alarmujaca odpowiedz
• Artykul Annie Reich (1951) nadawal
  przeciwprzeniesieniu (jest to zawsze obecna sila
  wplywajaca na proces) -status czestej, ale
  negatywnej sily przeszkadzajacej w procesie
  analizy. Sile ta która nalezalo opanowac i
  trzymac z dala od wplywu na proces terapii

76
Rozlam w jednosci psychologii ego -
lata 70 te XX w

• Krytyka wspólpracownicy Rapaporta (Merton Gill,
  George Klein i Roy Schafer) zaczeli regularnie
  atakowac hipotezy metapsychologii (Schafer 1976)
• Dalsza krytyka Psychologii ego versus
  Metapsychologii (Gill i Holzman 1976) - w
  zbiorze artykulów dawnych studentów Rapaporta
• Najbardziej znaczacy tekst M. Gill
  Metapsychologia nie jest psychologia (1976). W
  osobistej wymianie zdan powiedzial, ze zaluje
  stworzenia wszystkich swoich poprzednich prac i
  ze wyrzekl sie kazdego slowa tam napisanego

77
Lata 70 te - rozlam i opór nad rozwojem
róznorodnosci analitycznych koncepcji

• Psychiatria interpersonalna - Harry Stack
  Sullivan -Waszyngton w Chestnut Lodge Sanatorium
  i Sheppard and Enoch Pratt Hospital (Searles
  1979).
• Pózne lata 70 te - odkrycia w amerykanskiej
  psychoanalizie
• - wzrastajaca wiedza i akceptacja
  narastajacego pluralizmu psychologia self
  Kohuta pierwsza psychologiczna alternatywa dla
  psychologii ego
• - rozwój paradygmatów relacji z obiektem
• z róznorodnoscia korzeni i zródel
  (Greenberg,Mitchella(1983)
• - wewnetrzne ewolucyjne zmiany w obrebie
  samej psychologii ego w Ameryce (prace Charlesa
  Brennera,Kurta Eisslera - glebokie zmiany obydwu
  teorii Hartmanna i Rapaporta)

78
Ponowny rozkwit Psychologii Ego lata 80 te XX w
- Nowa Amerykanska Psychoanaliza

• William Alanson White Institute Edgara Levensona
  (1972, 1983) i jego wspólprac.- ponownie rozkwit
  paradygmatu psychologii ego (artykul Relacje z
  obiektem w Teorii Psychoanalitycznej Jaya
  Greenberga i Stephena Mitchella (1983)
• Nowa Amerykanska psychoanaliza (Wallerstein
  1998b). To oparta na relacji z obiektem,
  interpersonalna, osadzona na konstrukcji
  spolecznej perspektywa teoretyczna - psychologia
  dwuosobowa (analityk i pacjent, jako
  wspóluczestniczacy w interakcyjnym zwiazku, do
  którego kazdy z nich wnosi swoje psychologie i
  patologie, jako wspóltwórca sytuacji
  terapeutycznej)
• Psychologia dwuosobowa jest przeciwwaga do
  oryginalnej-klasycznej psychologii ego (
  zasadniczo psychologii jednoosobowej)

79
Pan Winny (oparcie na konflikcie) Pan
Tragiczny (oparcie na deficycie) w rozwoju
paradygmatu Psychologii Ego

• Hegemonia paradygmatu psychologii ego - do czasu
  pojawienia sie psychologii self Heinza Kohuta,
  jako psychoanalitycznego paradygmatu - opartego
  nie na konflikcie i jego rozwiazaniu, ale na
  deficycie i jego reparacji nie na Panu
  Winnym(typowym przykladzie Kompleksu Edypa), ale
  na Panu Tragicznym( nosicielu nie zintegrowanego
  self, podmiotu narazonego na stres i dzialanie
  nacisków i sil powodujacych jego dezorganizacje i
  fragmentacje)
• H. Kohut (instytut w Chicago i psychoanalityczne
  siedziby na terenie calego kraju Cincinnati, St.
  Louis, Los Angeles, Washington, Boston) rozwinely
  alternatywny paradygmat psychoanalityczny,
  reformujac amerykanska psychologia ego (do tej
  pory przyjmowana jako freudowska spuscizne)

80
Wzrastajacy pluralizm w koncepcjach
(nurtach)