KESITSEL ARASTIRMALAR

1
KESITSEL ARASTIRMALAR

• Kesitsel Arastirma
• Toplum Saha Taramasi
• Prevalans Arastirmasi
• Durum Saptama Arastirmasi

2
Genel Özellikleri

• Uygun bir yöntemle toplumu temsil eden bir
  örnek seçilir. Ayrica kontrol grubu seçilmez.
• Belirli bir hastaligin veya durumun arastirma
  sirasindaki sikligini belirlemek üzere elde
  edilen ölçüte prevalans hizi adi verilir.
• Veri kaynagi olarak rutin saglik kayitlari,
  anketler, fizik ve laboratuvar muayenelerinin
  sonuçlarini içeren formlar kullanilabilir.

3
Genel Özellikleri

• Toplumun tümü veya örnege seçilen kesimin
  arastirmaya yüksek oranda katilmasi elde edilen
  sonuçlarin güvenilirligini arttirir.
• Bir arastirmada birden fazla hastalik veya
  durumun görülme sikligi belirlenebilir. Bunlara
  çok amaçli taramalar adi verilir.

4
Örneklem Seçimi

• Iki sekilde olabilir
• 1- Tüm ülkeyi veya bir bölgeyi temsil eden bir
  örnek seçilebilir,
• 2- Çesitli konularda yüksek risk tasiyan belirli
  gruplarda çalisma yapabilir.
• - Fabrika,
• - Yurt,
• - Kisla v.b.

5
Kesitsel Arastirmalar

• Risk Altindaki Toplum
• ? (Uygun
  örnekleme yöntemi)
• Örnek (Anket, FM, Lab.)
• ?
  ?
• Etken (), Hastalik () (a) Etken (-),
  Hastalik () (c)
• Etken (), Hastalik (-) (b) Etken (-),
  Hastalik (-) (d)

6
Elde Edilen Ölçütler

• Toplam Prevalans ?(ac)/(abcd)? x k
• Etken () Prevalans ?a/(ab)? x k
• Etken (-) Prevalans ?c/(cd)? x k

7
Kesitsel Arastirmalarda Toplanan Verilerin
Özellikleri

• Kisisel sosyodemografik özellikler Yas, cins,
  medeni durum, egitim, aliskanliklar, çocuk sayisi
  
• Kisilik yapisi,
• Meslek,
• Çalisma durumu,
• Ekonomik durumu,
• Çevreye iliskin fizik ve biyolojik bilgiler
  Konut kosullari, çalisma yeri kosullari,
• Sagliga iliskin davranislar,
• Saglik hizmetlerinden yararlanma,
• Muayeneler,
• Laboratuvar testleri Kan ve idrar tetkikleri,
  radyolojik muayeneler, biyokimya tetkikleri, v.b.

8
Katilma Orani ve Etkileyen Faktörler

• 1- Arastirmanin konusu,
• 2-Katilacak kisilerin özellikleri (yas, meslek,
  egitim, v.b.),
• 3- Arastirma bölgesinin özellikleri,
• 4-Soru sayisi ve nitelikleri.

9
Verilerin Analizi

• Ön Analizler
• Her degiskene ait veriler tanimlanir (ortalama,
  ortanca, en yüksek ve en düsük deger, standart
  sapma, standart hata),
• Her degisken için marjinal (tek yönlü) tablolar
  elde edilir.
• Örn Cins Yas
• - Erkek
  - 15-24
• - Kadin
  - 25-34
• -
  35-44

10
Ileri Analizler

• Iki veya daha fazla degisken arasindaki
  iliskinin arastirilmasina yönelik analizlerdir.
• Ilk asamada bagimli degiskenin (prevalansin)
  herbir bagimsiz degiskenle iliskileri incelenir
  (X2, t testi, korrelasyon katsayisi).
• Çok degiskenli analizler yapilabilir (çoklu
  regresyon analizi, varyans analizi gibi).
•  
• Örn. Tablo 1. Kadinlarda Yasa Göre HT Prevalansi
• Yas Gruplari HT Prevalansi
  ()
  15-24 5.0
• 25-34
  8.0
• 35-44
  16.0
• TOPLAM 12.0

11
Kesitsel Arastirmalarin Yarar ve Sakincalari

• 1- Düzenli kayit sistemi olmayan toplumlarda,
  toplumun saglik düzeyi konusunda kisa sürede,
  düsük maliyetle, yararli veriler elde edilir.
• 2- Birden fazla saglik sorununu saptamaya
  yönelik kesitsel arastirmalar daha da ucuza mal
  olur. Örn Tbc. Taramasinda HT anemi
  bedensel sakatliklar.
• 3- Sonuçlar topluma veya kendi evrenlerine
  genellenebilir.
• 4- Toplum sadece belli bir zaman diliminde
  degerlendirildigi için nedensel iliskiler kohort
  arastirmalarinda oldugu gibi güvenilir degildir.
• 5- Geçmise yönelik bilgiler aliniyorsa hafiza
  faktörü burada da etkilidir.

12
SAHA TARAMALARI

• Epidemiyolojinin en önemli görevlerinden birisi
  hastaliklarin erken tanilarinin yapilmasidir.
• Erken tanida iki yola basvurulur
• 1- Hastaligin en erken semptomlarini yakalamak,
• 2- Henüz semptom vermeyen kisileri bulmak.

13
Saha Taramalari (Süpheli hastalarin
saglamlardan ayrilmasi)

•   Görünüste Saglikli Toplum
• ? ?
• Negatifler (sagliklilar) Süpheli
  Vakalar
  
  ?
  
  Kesin Tani Yöntemi
  
  ?
  ?
  Hastalar Sagliklilar
  
  ?
  
  TEDAVI

14
Kitle Taramalari Için Ilkeler

• 1- Taranan hastalik toplum için önemli saglik
  sorunu olmalidir,
• 2- Tani konulabilecek bir presemptomatik dönemi
  olmalidir,
• 3- Basit ve güvenilir bir tani yöntemi
  olmalidir,
• 4- Tedavisi olmalidir,
• 5- Erken tani harcamalari çok fazla olmamalidir.
  

15
Tarama Testlerinde Bulunmasi Gereken Nitelikler

• 1- Basitlik Hekim disi personel tarafindan da
  kolaylikla uygulanabilecek kadar basit olmali.
• 2- Kabul Edilirlik Maddi ve manevi travma
  yaratmamali.
• 3- Dogruluk Ölçüm sonuçlarini dogru vermeli.
• 4- Ucuzluk Zaman, insan gücü ve para harcamalari
  düsük olmali.
• 5- Tutarlilik Testler tekrarlandiginda ayni
  sonuçlar elde edilmeli.
• 6- Duyarlilik Testin, taranan toplumdaki gerçek
  hastalari ortaya çikarabilme özelligi.
• 7- Seçicilik Testin, taranan toplumdaki
  saglamlari ayirabilme özelligi.

16
Duyarlilik a / (ab) x k Seçicilik d /
(cd) x k Yalanci (-) b Yalanci ()
c Hastaligin Gerçek Prevalansi (ab /
abcd) x k