An Spailp

1
An Spailpín Fánach

• File Anaithnid
• Nótaí Gnáthléibhéal

2
Le Staidéar

• File Anaithnid, Ní fios cé chum
• Teideal téarma dímheasa é, sclábhaí
• Suíomh Éire san 18ú/19ú haois nuair a bhí na
  Sasanaigh i gceannas le na péindlíthe
• Téama Saol crua an spailpín
• Mothúcháin Fearg, frustrachas, náire, tuirse,
  bród srl
• Mar a chuaigh an dán i gcion ort Teicnicí msh
  codarsnacht, friotal, comparáid, meafair,
  uaim/comhuaim, íomhánna, meadaracht, atmaisféar,
  nádúr/dúlra

3
Téama

• Téama Is é saol crua sclábhúil an spailpín
  téama an dáin seo, An Spailpín Fánach. Bhí saol
  crua gan faoiseamh aige agus bhí sé tinn
  tuirseach de.
• Thaisteal sé ar fud na háite ag lorg oibre ó
  Cluain gheal Meala go Caiseal agus Durlas
  go Tiobraid Árann. Mar sin bhí sé beo bocht
  agus i gcónaí ag éirí tinn ag bailiú galair
  ráithe.
• Bhí muintir na hÉireann beo bocht faoi smacht na
  Sasanaigh. Ní raibh meas ag éinne ar na
  spailpíní. Bhí an spailpín réidh chun troid in
  aghaidh na Sasanaigh cleith is píc chun sáite.

4
Mothúcháin

• Bhí a lán mothúchán sa dán seo bród, fearg,
  náire, trua, frustrachas, fuath, tuirse, daoirse
  agus tírghrá ina measc.
• Bhí meascán de náire agus bród ar an bhfile. Ba
  fuath leis a shaol mar spailpín go deo deo arís
  ní raghad go Caiseal ach ag an am céanna thuig
  sé go raibh sé an-mhaith ag obair chun tosaigh
  céard leo.
• Saol frustrach a bhí ann gan dabht.

5
Ceisteanna buntusiceana

1. Cén post a bhíodh ag an bhfile? Ba file é ar dtús
   ach anois is Spailpín fánach é.
2. Cá raibh sé ag obair? Bhí sé ag obair ó áit go
   háit mar shampla i gCaiseal, i Dúrlas, i gCarraig
   na Siúire agus i gCallainn.
3. Conas a bhí sláinte an fhile? Bhí sláinte an
   fhile go dona. Bhí sé tinn go minic ag bailiú
   galair ráithe. Bhí i gcónaí amuigh go moch ar
   maidin ag lorg oibre i ngach sórt aimsire.
4. Cé a bhí i gceannas ar mhuintir na hÉireann? Na
   Sasanaigh bodairí na tíre
5. Cad a bhí ar siúl aige i gCaiseal? Chuaigh sé go
   dtí an margadh hireálta i gCaiseal.
6. Cad ba mhaith leis an bhfile a dhéanamh? Ba
   mhaith leis an bhfile troid chun na Sasanaigh/na
   bodairí a chaitheamh amach.

6
Atmaisféar

• Bhí atmaisféar míshona sa dán seo. Bhí an file
  feargach agus frustrach lena shaol agus le cúrsaí
  in Éirinn.
• Ba fuath leis na Sasanaigh (bodairí na tíre) a
  bhí i gceannas agus ní bhfuair sé meas ó éinne.
  Ghlaoigh siad Spailpín go maslach air.
• Is léir nach raibh atmaisféar áthasach sa dán seo.

7
Ar thaitin an dán seo leat?

• Thaitin an dán seo go mór liom cé go bhfuil sé
  brónach.
• Bhí saol crua ag an bhfile, ag bogadh ó áit go
  háit ag lorg oibre. Bhí sé i gcónaí tinn. Ní
  raibh meas ag aon duine air. Bhí brón orm ag
  léamh faoi sin. ag bailiú galair ráithe
• Ach is maith liom spiorad an fhile sa dán. Ba
  mhaith leis troid chun a shaol a athrú.cléith
  is píc chun sáite.
• Chomh maith le sin bhí a lán eolas faoi stair na
  hÉireann sa dán agus cheap mé go raibh sé
  suimiúil. Dfhoghlaim mé faoi stádas na daoine
  agus an sórt saoil a bhí acu. Bhain mé
  an-taitneamh as.

8
Ceisteanna Samplacha

• Cad é téama an dáin seo? (5 líne)
• Déan cur síos ar dhá íomhá.
• Cad is brí leis an teideal?
• Cad é an mothúcháin is mó sa dán seo?
• Cad is brí leis an líne..
• Scríobh 3 phointe faoin bhfile.
• An bhfuil aon meafair sa dán seo? Mínigh.
• Cén saghas atmaisféar atá sa dán seo?
• Ar thaitin an dán seo leat?
• Déan cur síos ar codarsnacht sa dán seo.