TOTAL LARENJEKTOMI VE HEMSIRELIK BAKIMI

1
TOTAL LARENJEKTOMIVEHEMSIRELIK BAKIMI
Hemsire Sacide YILDIRIM 1-4 KBB Klinigi
http//hastaneciyiz.blogspot.com
Saglik
Slayt
Arsivi
2
LARINK ANATOMISI

• Larinks solunum, konusma, yutma ve öksürük gibi
  fonksiyonlarda önemli rol oynayan organdir.
• Eriskinlerde 3 ve 6 servikal vertebralar arasinda
  bulunur. Yeni dogan çocuklarda ise 1 ve 4
  servikal vertebralar arasindadir.
• Eriskin yasa kadar asagi iner.
• Larinksin boru seklinde bir organ oldugu kabul
  edilirse üst agzini, yani girisini önde epialotun
  serbest kenari, yanlarda arkaya ve asagi dogru
  uzanan plica ariepiglattica ve arkada aritenoid
  kartilajlar olusturur. Larinksin alt agzi ise
  trakea ile birlesir. Larink supraglottis, glottis
  ve subglottis olmak üzere üç anatomik bölgeye
  ayrilir.

3

• Laringeal iskeleti bir kemik ve üçü çift, üçü de
  tek olmak üzere toplam dokuz kikirdak olusturur.
• Benin tümörleri nadir görülürler. Gerçek bening
  tümörlerin nonneoplastik tümörlerden (Polip,
  nodül, granülom, skar) ayirtedilmesi gerekir.
• Bening tümörler hem epitelyal hem de konnektif
  dokudan kaynaklanabilir. Bu tümörler genellikle
  yavas büyür, az semptom yaparlar ve tam
  çikarilmazlarsa nüks ederler.
• En sik görülen bening tümör popillomdur.
• Semtomlar, tümörün yerlesimine ve boyutuna
  baglidir. Ses kisikligi, disfaji, bogazda kitle
  hissi ve stridor en sik rastlanan semptomlardir.
  Tedavileri genellikle cerrahidir.

4
LARINKSIN MALIN TÜMÖRLERI

• Larinksin en sik görülen malin tümörü sguamöz
  hücreli karsinumdur. Digerleri çok nadir
  görülürler.
• Larink kanserleri erkeklerde tüm malin tümörlerin
  4 nü olusturur, 2.3 üçünü kadinlarda tüm
  malin tümörlerin 40 i Larink kanserlerinin
  supraplottik, 59 u glottik ve 1 i de
  supglottiktir.
• Larink kanserleri için risk faktörleri arasinda
  sigara, tütün, alkol, mesleki faktörler,
  radyasyon sayilabilir. Tütün kullanimiyla Larink
  kanseri arasinda yakin iliski vardir.

5

• Larinks kanseri sigara içmeyenlerde son derece
  seyrektir. Günde içilen sigara sayisida insidansi
  etkilemektedir. Sigara Larinksin tüm bölgelerinde
  kansere sebep olabilir. Mukoza ve submüköz
  glandlarda atipik histolojik degisiklik
  olusturabilir. Alkolle sigaranin birlikte
  kullanimi özellikle supraglottik kanser
  gelisiminde sinerjik etki yapar.
• Asbest ile ugrasanlar, nikel çalisanlari,
  çiftçiler, makinistler, Larinks kanser yönünden
  daha fazla risk tasimaktadirlar.
• Radyasyon Larinkste SCC (sguamöz hücreli
  karsinom) veya sarkomlari neden olabilir.

6
SEPTOMLAR

• Larink kanserinin baslica semptomu ses
  degisikligidir. Bu nedenle tümörün Cord vokal
  mukozasini veya Tiroaritenoid kasi tutmasina
  bagli olarak, mukoza vibrasyonundaki bozulmaya
  baglidir.
• Supraglottik tümörlerde genellikle mekanik
  etkiyle boguk bir sese yol açar. Hava yolu
  obstrüksiyonu tümör büyük ise görülür. Bogazda
  gicik hissi, dolgunluk ve genis ülsere tümörlerde
  yutma zorlugu, odinofaji (agrili yutma güçlügü)
  ve otalji olabilir.

7

• Disfaji tümörün Larinks sinirlarini astigini
  gösterir. Direkt yayilim veya nodal metastaz
  sonucu boyunda kitle olusabilir. Kilo kaybi gibi
  malinite belirtileri de ortaya çikabilir.
• Hasta uzun süre bogaz agrisindan yakinabilir. Kr.
  Faranjit diye oyalanabilir. Kulaga yansiyan agri
  özellikle supraglottik tümörlerin vogal sinir
  tarafindan tasinan sik görülen bir özelligidir.

8
TANI

• Larinksin fonksiyonlarinin korunabilmesi için
  erken tani çok önemlidir. Hasta hikayesi, fizik
  muayene, direkt yada indirekt Larengoskopi ile
  biyopsi tanida esastir. Ayrica CT. ve tomografi
  gibi tani yöntemlerinden de yararlanilir.

9
TEDAVI

• Larinks kanserinin tedavisinde günümüzde geçerli
  iki ana tedavi yöntemi mevcuttur. Cerrahi ve
  Radyoterapi.
• Kür amaçli primer tedavi olarak uygulanan
  Radyoterapi basarisiz oldugunda kurtarma tedavisi
  olarak Cerrahiye bas vurulmaktadir.

10
Larink Kanserlerinde Uygulanan Cerrahi Prosedürler

• Preoparatif degerlendirme,
• Sistemlerin muayenesi,
• Trakeatomi açilmasi,
• Agiz ve dis sagliginin saglanmasi,
• Premedikasyon ve ameliyat hijyeni.

11
TRAKEOTOMI AÇILMASI ve POSTOPARETIF BAKIMI

• Larinkteki kitle solunumu daralttigi ve
  ameliyattan sonra Larinkste olusacak ödem
  solunumu bozabilecegi için ameliyat öncesi
  trakeotomi açilmalidir.
• Hastalar trakeotomi tüpünden entübe edilirler.
• Trakeotomi açildiktan sonra özellikle üzerinde
  durulmasi gereken konular sunlardir Düzenli
  Aspirasyon

12

• Traketomi açildiktan sonra ilk 24 saatte daha sik
  olmak üzere düzenli arpirasyon yapilmalidir.
• Trakeal iritasyondan dolayi özellikle ilk 24
  saatte trakeada bronsial sekresyon artar.
  Aspirasyon steril yumusak kataterle egilimli
  kisiler tarafindan yapilmalidir.
• Katater trakeaya itilirken aspiratör kapalidir.
  Katater geri çekilirken aspirasyon yapilmali ve
  katateri döndürerek çekmelidir. Katateri trakeaya
  sokarken aspirasyon yapilirsa trakeal mukoza
  hasari meydana gelebilir. Hipoksi ve kardiak
  arrest gelisebileceginden aspirasyon 15 saniyeden
  fazla sürmemelidir.

13
YARA YERININ BAKIMI

• Ameliyattan sonra pansuman hergün açilip
  antireptik solüsyonlarla temizlenmeli ve baski
  uygulanip biriken sekrasyon bosaltilmalidir.
• Çilt fleblerindeki infekriyon sislik ve
  eritemvarligina dikkat edilmelidir. Drenajin
  fazla olmadigi hastalardan gögüs drenleri 3 gün
  çekilir. Cilt infüzyonundaki sütürler 7 gün
  birer atlanarak, ertesi gün tamamen alinir. Total
  larenjektomili hastalardan trakeotomi sütürlari
  10 gün alinir.

14
ISI ve NEM AYARLANMASI

• Trakeotomi açildiktan sonra burun fonksiyonu
  ortadan kalktigi için ortam havasinin nemi ve
  isisi uygun hale getirilmelidir. Isi 25 Cº, nem
  90 civarinda olmalidir. Bunun yetersiz olusu
  solunum yollarinda sekzeryonun kurumasina ve
  infekriyonlara sebep olabilir. Nem için
  nebuliztörler kullanilabilir, kanül agzina nemli
  bez konabilir.

15
KANÜL DEGISTIRILMESI

• Hastanin dis kanülü ilk 2-3 gün çikarilamaz. Bu
  süre içerisinde bir traktür olusur ve kanül
  degisimi daha rahat olur. Iç kanül ise 2-3 saatte
  bir çikarilip temizlenmelidir.

16
HASTA ODASININ HAZIRLANMASI

• Hasta ameliyattan gelmeden bir süre önce odasi
  havalandirilir. Yatagi yeniden temiz takimlarla
  yaptirilip üzerine yesil örtü serilir, yatak basi
  45º kaldirilir ve yataga 3-4 tane yastik konulur.
  Etejerine 2 tane yikama serumu, plastik ve steril
  aspiratör uçlari, buhar makinasi kontrol edilir
  ve hazirlanir.

17
LARINKS CERRAHISINDE PASTORERATIF BAKIMVE VITAL
BULGULARIN TAKIBI

• Ameliyattan sonraki anestezi çikis zamani çok
  önemlidir. Hasta bu dönemde siki takip altinda
  olmalidir. Ilk 3 saat hasta her 15 dakikada bir
  ates, nabiz ve tansiyon yönünden takip
  edilmelidir.
• Bu dönemde görülebilecek tansiyon düsmesi ve
  tasikardi kan kaybina yada narkotik ilaçlara
  bagli olabilir.

18

• Ates Atelektazi ve akciger, idrar yolari, yara
  infeksiyonu veya venöz tramboza bagli olabilir.
• Solunum sayisi da operasyondan sonra
  gelisebilecek bir solunum yetmezligi açisinda
  önemlidir. Ilk 3 saat bulgulari normal olan bir
  hastada takip sikligi saatte 1 düsürülebilir.

19
HASTANIN BESLENMESI

• Hastaya ameliyat sirasinda Nazogasrtrik sonda
  takilir. Ilk 3 gün hasta gastrointertinal sistem
  kullanilmadan parenteral olarak beslenir. Bu
  dönemde hastanin aldigi ve çikardigi sivi miktari
  iyi hesaplanarak verilecek mayi belirlenir.
• Hastanin çikardigi siviyi hesaplayabilmek için
  idrar sondasi takilarak idrar miktari ölçülür.
  Buna terleme, solunum yoluyla kaybedilen fark
  edilmeyen su kaybi olarak ortalama 750 ml/gün
  eklenir. Hastanin atesi varsa bu deger 100 ml.
  artar.

20

• Hasta 3 ncü günden itibaren nazogastik sonda ile
  beslenir. Bu amaçla gavajmayi veya hazir
  preparatlar kullanilabilir. Bu sekilde hasta az
  miktarda ama sik sik beslenir.
• Total Laenjektomili hastalarda 8-9 Supraplottik
  Larenjektomili hastalarda 10 günden itibaren oral
  besleme yapilabilir.
• Eger hasta oral yiyebiliyorsa narogastrik sonda
  çikarilir.
• Larenks kanserlerinin cerrahi tedavisi parsiyel
  larenjektomi ve total larenjektomi olarak iki
  sekilde uygulanabilir.

21
PARSIYEL (SUBTOTAL) LARENJEKTOMI

• Parsiyel larenjektomilerin degisik sekilleri
  vardir. Hemilarenjektomi (vertikal parsiyel
  larenjektomi) de larenksin yarisi da troid
  kartilajin vertikal kisminin genis bir bölümü
  çikarilir. Genelde sadece gerçek vokal kortlarin
  tutuldugu kanserlerde bu yöntem tercih edilir.
  Ameliyattan sonra ses degisir ama iletisimi
  engellemez, minimal düzeyde yutma güçlügü olur.

22

• Supraglottigs tutulduysa supraglottik
  larenjektomi (horizontal parsiyel larenjektomi)
  tercih edilir. Burada tümör rezeksiyonu
  supraglottik bölgenin (vokalkord ve kikirdaklar
  korunarak) tamamen çikarilmasi seklindedir.
• Supraglottik bölgedeki major refleks arki
  çikarildiysa yutma güçlügü olacagindan amaliyat
  sonrasi yutma egsersizleri yapilabilir. Parsiyel
  larenjektomide kalici trakeostomi yoktur, geçici
  olarak yerlestirilen trakeostomi tüpü ödem
  çözüldükten sonra çikarilir. Ayrica hastanin
  ameliyattan sonra üç gün kadar sesini kullanmasi
  istenmez.

23
TOTAL LARENJEKTOMI

• Larenks kanseri yayilmissa total larenjektomi
  tercih edilir. Dil kökünde trakeaya kadar tüm
  larenks çikarilir. Gerek görülürse dilin,
  farenksin, trakeanin ya da troidin sinirindaki
  bölümleri de alinir. Total larenjektomiden sonra
  trakea ile agiz arasinda baglanti yoktur. Ses
  olusturma yetenegi kaybolur, burun solunumu
  yapilamaz, bu nedenle kalici trakeostomi açilir.
  Burundan nefes alinamadigindan koku alma hissi de
  kaybolur.

24
RADIKAL BOYUN DISEKSIYONU

• Boyun lenf nodu metastazi oldugunda,
  larenjektomiye ek olarak radikal boyun
  diseksiyonu da yapilir.Submandibular tükrük
  bezleri, sternokleidomastoid kasi, vena jugularis
  interna ve spinal aksesuar sinir, lenfoid
  dokularla birlikte blok olarak çikarilir. Uzak
  nodal metastaz olmayan vakalarda modifiye
  (konservatif, fonksiyonel) boyun diseksiyonu
  yapilabilir.

25
LARENJEKTOMI ÖNCESI ve SONRASI HASTA BAKIMI

• Larenjektomi Öncesi Hazirlik ve Hasta Egitimi
• Larenjektomi, hastanin fiziksel görünümünü,
  normal konusma ve solunumunu etkileyecek bir
  girisimdir.Bu nedenle ameliyat öncesi hazirlik ve
  bakimda önemli noktalari su sekilde ayirabiliriz
• Psikolojik Hazirlik.Bu hastalarin genellikle
  ameliyat öncesi anksiyete düzeyleri çok yüksektir.

26

• Hasta larenjektomi nedenle bogulma, ölüm,
  konusamama, yeni iletisim tekniklerini
  ögrenememe, sekil bozuklugu, yakinlari tarafindan
  dislanma, isini kaybetme gibi korkular yasar.
  Hastaya yeterince zaman ayrilmali, korku ve
  endiseleri paylasilmali ve merak ettigi konularda
  açiklama yapilmalidir. Hasta psikolojik olarak
  hazir ise, larenjektomi ameliyati geçirmis ve
  reabilitasyon programina devam eden bir bireyle
  tanistirilmali ve psikolojik hazirlikta bu
  bireyden de destek alinmalidir.

27
Cerrahi islem ve ameliyat sonrasi konusunda
bilgilendirme

• Öncellikle hastanin doktoru ile, planlanan
  cerrahi konusunda görüsülür, daha sonra hastaya
  ameliyat sonrasi problemler, beklentiler,
  gereksinimler ve rehabilitasyon süreci hakkinda
  yeterli açiklama yapilir. Total larenkjektomi
  yapilacak hastaya bundan sonra solunumun
  bogazindaki açikliktan olacagi ve konusamayacagi
  nedenleriyle açiklanmali, trakeostomi/larenjektomi
  tüpü gösterilmeli ve stoma bakimi
  ögretilmelidir. Rehabilitasyon programina,
  hastanin durumuna göre ameliyat öncesi dönemde
  baslanacaksa, solunum terapisti ile görüsmesi
  saglanir.

28
AMELIYAT SONRASI BAKIM

• Hava yolu açikliginin ve solunumun saglanmasi.
  Glottis çikarildigi için hastanin öksürmesi ve
  derin soluk almasi bozulur. Bu nedenle islemlerde
  dikkatli olmali, gerektikçe larenjektomi tüpünden
  aspire edilmeli, ancak dikis bölgesi
  açilabileceginden derin aspirasyondan
  kaçinilmalidir. Sekresyonu inceltmek ve kolay
  çikarabilmek için buhar verilmeli, radikal boyun
  diseksiyonu yapisdiysa solunumu engellememek için
  siki pansuman ve sargilardan kaçinilmalidir.

29

• Solunumu rahatlatmak, sekresyon drenajini
  saglamak, dikis gerginligini önlemek ve ödemi
  azaltmak için bas yükseltilmeli mümkünse
  yari-oturur pozisyon verilmelidir. Ameliyat
  sonrasi komplikasyon olarak, örnegin atalektazi
  gelisimi nedeniyle solunum bozulabilir. Hastanin
  kan gazi analizleri hipoksemi ve hiperkapne
  açisindan izlenmeli, sekresyonun renk ve miktari
  kaydedilmelidir. Atelektaziyi önlemek için derin
  solunum egzersizleri yaptirilmali ve hastanin sik
  aralarla pozisyonu degistirilmelidir.

30
Glottisin çikarilmasiyla bozulan bosaltimin
düzenlenmesi.

• Glottisin çikarilmasi nedeniyle valsalva
• manevrasi kullanilamayacagindan hastanin
• defekasyonu zorlasir. Hasta sivi almasi için
• tesvik edilmeli, bagirsak yumusatici diyet ve
• gerekirse hafif laksitifler verilmelidir.
  Konstipasyon
• ciddi boyutlarda ise lavman yapilabilir.
• Konstipasyonun, karinda gerginlik ve sislige
  neden
• olarak solunumu da etkileyecegi unutmamalidir.

31
Iletisimin saglanmasi.

• Ameliyat sonrasi iletisimin nasil saglanacagi,
  ameliyat öncesinde planlanmalidir. Okuma-yazmasi
  olan hastalar için ameliyat öncesinde bazi
  sözcükler, istekler ve sorular bir liste halinde
  hastayla birlikte hazirlanabilir ve ameliyat
  sonrasida, hasta bu listede söylemek istedigini
  isaret ederek iletisim kurabilir. Çagirma zili
  daima hastanin yakininda olmalidir. Zil için
  önceden sinyaller ayarlanabilir. Örnegin iki
  zil-acil yardima gereksinim var anlaminda
  gelebilir. Hastanin yaninda kagit-kalem yada ufak
  yazi tahtasi bulundurulmalidir. Bu nedenle I.V.
  sivilar yazi için kullanmadigi koluna takmalidir.

32

• Hasta, iletisim kurmayi basaramadigi,
  anlasilamadigi zaman öfke ve kizginlik duyabilir,
  o nedenle sakin olmaya çalismali, hastaya zaman
  ayrilmali, hastanin söylemek istedigi, dinleyen
  tarafindan tekrarlanarak anlasilip anlasilamadigi
  açiga çikmalidir.

33
Agri ve rahatsizligin giderilmesi

• Hasta, ameliyat bölgesinde agri ve ödemden
  yakinir. Agri analijeziklerle giderilecekse
  solunum depresyonu açisindan narkotik
  analijeziklerden kaçinilmalidir. Dikis
  gerginligine bagli agri ve rahatsizligin
  giderilmesi için hastaya uygun pozisyon sik
  aralarla degistirilmeli, hastanin pozisyonu
  degistirilirken basi iki el ile
  desteklenmelidir. Özellikle radikal boyun
  diseksiyonundan sonra, boyun kaslari kesildigi
  için hastanin basini kontrol etmek zordur, o
  taraf omuz asagi düser ve basini dik tutamaz.

34

• Hastaya eliyle basini desteklemesi gösterilmeli
  ve uygun egzersizlerle kayip kaslarin
  fonksiyonlari diger kaslara yüklenmeye
  çalisilmalidir.
• Fleplerin ve yaranin iyilesmesini saglamak için
  ameliyat bölgesindeki sivilarin çekilmesi
  amaciyla, ameliyat bölgesine Hemovac dren
  yerlestirilir. Hemovac in çalismasi uygun
  aralarla izlenir.

35
Beslenmenin saglanmasi

• Ameliyat sonrasi dönemde hasta I.V. ya da tüple
  beslenir. Ameliyat sonrasi erken dönemde
  hiperalimentasyon uygulanabilir. Genellikle
  hastalarda, farengial ve özofagial dikis
  hattinin kontaminasyonu önlemek ve yaraya basiyi
  azaltmak için 10 gün kadar nazogastrik tüp
  takilir. Hasta kolay yutmaya baslayinca tüp
  çikartilir. Ilk yutma zor ve agrili olabilir,
  tikanma hissi duyabilir, ancak aspirasyon
  tehlikesi yoktur ve bu hastaya da açiklanarak
  panige kapilmasi önlenir. Özofagial konusmaya
  hazirlik olarak hasta yemeklerden sonra gegirmeye
  tesvik edilmelidir.

36
Hastanin öz bakim konusunda egitimi

• Özellikle hava yolu açikliginin saglanmasi
  trakeostomi tüpünün temizligi, takilmasi ve
  aspirasyonu tüple beslenme (gerekliyse) cilt
  bakimi ve olasi komplikasyonlar hakkinda
  hastalara egitim yapilmali, ayrica evde bakim
  için gerekli olan trakeostomi tüpü buhar
  makinasi, saksin gibi malzeme temininde hastaya
  ve yakinlarina yardimci olunmalidir.

37
SOLUNUM YOLUNUN DEGISMESI NEDENIYLE HASTANIN YENI
YASAMINDA UYMASI GEREKEN DEGISIKLIKLER

• Bireysel hijyene dikkat edilmeli, özellikle stoma
  bakimina özen gösterilmelidir. Stoma çevresi
  cildi yumusak bir tülbentle temizlenmeli,
  kuruyan, biriken mukus kaldirilmalidir.
  Temizlikte cildi irite edebileceginden parfümlü
  sabunlar kullanilmalidir. Banyoda bas yikanirken
  elde tutulabilen duslarin kullanimi tercih
  edilmeli, ve bas öne dogru egilerek, stomaya su
  kaçmamasi için boyun çevresine havlu dolanarak
  su akitilmalidir.

38

• Tras olurken ya da saç kesilirken stomaya kil
  kaçmamasi için stoma ince bir tülbent ya da
  önlükle kapatilmalidir. Stomaya korumak amaciyla
  plastik önlük kullanmaktan kaçinilmalidir, çünkü
  plastik maddeler stomaya hava girisini engeller.
• Yüzme, su kayagi, sörf gibi su sporlari
  yapilamaz. Dalgasiz ve sig denize, yüzmek
  amaciyla degil, serinlemek amaciyla ancak omuz
  hizasina kadar girilebilir.
• Öksürürken ve aksirirken stomaya bir mendil
  tutulmali, çikan salgi hemen temizlenmeli, hava,
  agiz ve burun bakimi yapilmalidir.

39

• Stomada solunum için gerekli açiklik olustuysa,
  genellikle trakeostomi ya da larenjektomi tüpü
  8-10 hafta sonra çikarilir ve bazen sadece belli
  aralarla tüp takilir. Stoma kollabe olup yeterli
  hava degisimini saglayamayacagindan, tüpün gece
  takilmasi önerilebilir.
• Total larenjektomiden sonra koku duyusu hücreleri
  yeterli uyarilamaz ve bu nedenle koku ve tat
  duyusu ortadan kalkar. Bazan çok uzun bir süre
  sonra bu düzelebilir. Hasta lokmalari yemeli,
  hizli ve acele yememeli, patlamis misir gibi zor
  yenen yiyeceklerden, yutma fonksiyonu tamamen
  iyilesene dek kaçinilmalidir.

40

• Yapilan ameliyata göre, geçici olarak yutma
  güçlügü olusabilir, yemekler burundan gelebilir,
  bu nedenle de iyi çigneme ve yavas yemege dikkat
  edilmelidir. Genellikle normal diyet tolore
  edilmeden konusma terapisine baslanmaz. Çigneme
  ve yutma egzersizleri kaslarin gelisimini ve
  kuvvetlenmesini saglar. Karin kaslarini
  güçlendirici egzersizler de özofagial konusmayi
  kolaylastirilir.

41

• Larenjektomi yapilan hasta, taburcu olduktan
  sonra, ev ortaminda da iletisim için
  sinyal-çagri zil sisteminde yararlanilabilir.
  Ayrica bu hastalarin kesinlikle yanlarinda
  tanitici kart tasimalari gerekir. Hastanin
  larenjektomisi oldugunu belirten bu kart,
  özellikle ilk ve acil yardim gereken durumlarda
  çok önemlidir. Kartta, solunumun sadece boyundaki
  delikten yapildigi, bu deligin acil durumlarda
  açik tutulmasi gerektigi, resesütasyonda agizdan
  boyun deligine solunum yapilmasi gerektigi,
  ayrica isim, gerekli telefon numaralari, kan
  grubu ve adres gibi bazi bilgiler yer almalidir.

42
LARENJEKTOMI SONRASINDA HASTANIN KOMPLIKASYONLARA
YÖNELIK HASTA EGITIMI

• Boyun ya da bedende herhangi bir sislik (tümör),
  öksürük, bogazda yanma, kulak agrisi, hemoptizi,
  stoma çevresinde agri, yutkunma ve solunum
  güçlügü olarak sayilabilir. Bu gibi sorunlar
  kisa sürede ve kendiliginden geçmez ise derhal
  hekime basvurulmalidir. Bazi hastalar ameliyat
  sonrasi dönemde sigarayi stomaya yerlestirerek
  içerler ve duman dogrudan akcigerlere ulasir.
  Akciger fonksiyonlari açisindan son derece
  sakincali olan bu durumda hastanin en kisa sürede
  sigarayi birakmasina yardimcisi olunmalidir.

43
LARENJEKTOMI SONRASI REHABILITASYON

• Konusma terapisi total ve subtotal
  larenjektomilerden sonra rehabilitasyonun en
  önemli parçasidir. Hastaya hangi tip konusma
  terapisi uygulanacagina ameliyat öncesinde karar
  verilmelidir. Konusmanin basarilabilmesi hastanin
  fizyolojik ve psikoljik durumuyla ilgilidir.

44

• Psikoljik faktörler arasinda disa dönük kisilik,
  bagimsizlik duygusu, basarma için motivasyon,
  konusmayi çok arzu etme, saglikla ilgili olumlu
  tutum, anksiyete düzeyinin düsük olmasi, kendine
  güven, isine geri dönme istegi ve kisiler arasi
  iliskilerin kuvvetli olmasi sayilabilir.
  Fizyolojik faktörler hastanin genç yasta olmasi,
  isitmeye iliskin sorun sigara alkol gibi
  aliskanliklari, çigneme ve yutma problemi
  olmamasi özofagial konusma için mideye yeterli
  hava alabilme becerisi olmasi ve radyasyona bagli
  cilt reaksiyonu

45
ÖZOFAGIAL KONUSMA (REKTUS SESI)

• Özofagial konusmanin esasi, konusma için yalanci
  ses olusturmasidir. Bu konusmada özofagus agzi
  psödoglottis (neoglottis)i meydana getirir.
  Özofagus yutkunma ya da aspirasyon metoduyla hava
  ile doldurulur özofagusun alt ve üst uçlari
  arasinda sikistirilir ve daha sonra hava
  özofagusun üst sfinkterinden vibrasyon yaparak
  çikar ve bu da vokalizasyonu saglar.

46

• Ameliyat öncesinde bu tip konusma terapisine
  karar verildiyse, hastaya gerekli egzersizler
  yaptirmali ve hatta özofagial konusmayi ögrenmis
  bireylerle iliski kurmasi için ortam
  yaratilmalidir.
• Her birey özofagial konusmayi ögrenebilir, ya da
  konusma terapisi aylarca sürebilir. Bu durumda
  yapay larenks ve trakeaözofagial sant (ses
  protezi) gibi alternatif ses kaynaklarinda
  yararlanilir.

47
YAPAY LARENKS

• Yapay (elektro) larenkslerin son yillarda en
  yaygin kullanilan tipi, eksternal boyun
  vibratörüdür. Elektronik ton jeneratörü elle
  tutularak disaridan agiz tabanina bastirilir.
  Dügmeye basilarak ton olusmasi saglanir.
  Kullanimi kolay oldugundan yaklasik hastalarin
  30 u tarafindan tercih edilmektedir.
  Dezavantaji ise, sesin tinisi ve kuvveti
  ayarlanamadigi için dogal olmayan, mekanik bir
  konusma olmasidir.

48
TRAKEAÖZOFAGIAL SANT (SES PROTEZI)

• Larenjektomili hastalar için ses protezi 1980
  den beri uygulanmaktadir. Burada da rektus
  sesinde oldugu gibi özofagus agzi neoglottis
  olusturur. Larenjektomi ameliyati sirasinda ya da
  daha sonra yeni bir girisimle trakea ile özofagus
  arasina bir protez yerlestirilir. Akcigerlerden
  gelen havanin da yardimiyla, protez (sant)
  araciligiyla üst özofagus hava ile doldurulur.
  Protezin subap mekanizmasi tükrük ve besin
  maddelerinin aspirasyonunu önler. Konusma
  sirasinda stoma parmakla kapatilmalidir. Bu
  teknikle anlasilir ve net bir ses olusur.

49

• Trakeaözofagial sant için iki tip protez
  kullanilr. Blom-Singer protezi, hasta tarafindan
  hergün çikarilmali, temizlendikten sonra yeniden
  takilmalidir. Provox ve Herrmann protezleri ise
  bir yil süre takili kalabilirler. Bu protezler
  lokal anestezi altinda yerlestirilir.
• Bu konusma terapilerinin disinda bu hastalarin
  iyi bir sosyal rehabilitasyona gereksinimleri
  vardir. Mümkünse hasta eski isine olabilecegince
  erken dönmelidir. Ancak eski isine dönebilmesi
  için mesleginin sürekli ses kullanimi
  gerektirmemesi, temiz hava kosullarinda çalisiyor
  olmasi ve agir bir isi olmamasi gerekir. Aksi
  halde malülen emeklilik ya da is degisikligi
  gerekir.

50

• KAYNAK ÇAKIR, N., Otolaringoloji, Bas ve Boyun
  Cerrahisi Cerrahi Hastaliklar ve Hemsireligi
  Kitabi

http//hastaneciyiz.blogspot.com
Saglik
Slayt
Arsivi