Lifur og n

1
Lifur og nýru
2
Þveiti

• Helstu líffæri sem starfa að þveiti (losun
  úrgangsefna) eru húð, lifur, nýru og öndunarfæri.
• Svitakirtlar losa þvagefni og tempra líkamshitann
• Nýrun losa úrgang
• Öndunarfærin líka
• Lifrin stjórnar

3
Lifur

• Er stærsti kirtill líkamans
• Hefur tvöfalda blóðrás
• Lifrarslagæð og Portæð frá meltingarvegi
  sameinast í víðum háræðum (stokkháræðum) sem
  veita blóði á milli lifrarfruma inn í bláæðar.
• Á milli blóðæðanna kvíslast gallrásir sem leiða
  gall frá lifrarfrumum í gallblöðru

4
Takið eftir að gallrásin sameinast brisrásinni
5
Lifrin temprar samsetningu blóðsins

• Sykurjafnvægi með þáttögu insulíns og glukagons
  úr brisi
• Breytir umframmagni af glúkósa í glykogen og fitu
• Myndar gall fyrir fitumeltinguna
• Smíðar margar teg. prótína
• Myndar þvagefni úr niturhópi as.
• Hreinsar t.d. etanól(brennivín) og önnur
  eiturefni úr líkamanum

6
Nýru

• Eru 2 og liggja baklægt í kviðarholi
• Úr þeim liggja þvagpípur niður í þvagblöðru og úr
  henni þvagrás út úr líkamanum.
• Utan á nýra er börkur en mergur innra.
• Starfseining nýrans heitir nýrungur um miljón í
  hvoru nýra

7
Nýrungur

• Er örgrönn hlykkjótt leiðsla, nýrnapipla, um 3-4
  cm ef rétt væri úr henni
• Í öðrum endanum (í berkinum) er nýrnahylki í því
  er æðhnoðrinn
• Flestir hlykkirnir eru í berki nema sú lengsta
  (Henles-lykkja) nær inn í merginn
• Enda í víðari safnrásum sem leiða þvagið inn í
  nýrnaskjóðu

8
Myndun þvags í nýrungi

• Með síun í æðhnoðra þar sem slægæðin inn er
  víðari en slagæðin út
• Með endursogi í píplum sem ná 99 vatns, öllum
  glúkósa og söltum eftir þörfum
• Með velli þar sem kirtilvefur í píplum ná ýmsum
  lyfjum og eiturefnum úr blóði í þvag

9
Meira um nýru

• Stórar sameindir t.d.prótín komast ekki út úr
  æðhnoðranum
• Glúkósi, aminósýru, vitamín og hormón síast út en
  endursogast í píplum
• Vatn og sölt fara um æðhnoðrann en endursogast
  eftir þörfum
• þvagefni síast út en eru óverulega endursogin í
  píplum

10
Losun niturs úr lífverum

• Sum einföld, yfirborðsmikil vatnadýr losa nitrið
  beint út í vatnið í gegn um húðina
• Plöntur með laufblöðum sem falla af á haustin
  (barrtré safna í sig og þola þessvegna ver súrt
  regn)
• Fuglar mynda þvagsýru (þeir endurvinna vatnið og
  geyma þvagsýruna sem þurrefni í sérstökum belg)
• Spendýr gera nitrið óskaðlegt með því að breyta
  því í þvagefni

11
Þvagtemprandi hormón

• Við vatnsþörf
• Losast mikið af ÞTH úr heiladingli.
• Það örvar endursog vatnsins í píplum.

• Eftir mikla vatnsdrykkju
• Dregur úr myndun ÞTH og minna endursogast af
  vatni í píplum