Wie het kleine niet eert ... (quarks, leptonen,

1
(No Transcript)
2
Wie het kleine niet eert ...(quarks, leptonen,.)
23/12/2002

• Piet Mulders
• Vrije Universiteit
• Amsterdam

mulders_at_nat.vu.nl http//www.nat.vu.nl/mulders
3
15 miljard jaar geleden
OERKNAL
4
Groot en klein
5
Quiz
1 miljard 1 000 000 000 109 1 duizendste
0.001 10-3

• Hoeveel seconden heeft 1 jaar?
• 3 x 107 s
• Wat is de snelheid van het licht?
• 300 000 km/s 3 x 108 m/s
• (dus 1 lichtjaar 1016 m)
• Hoe groot is het heelal?
• 15 miljard lichtjaar 1,5 x 1026 m

6
Quiz
1 miljard 1 000 000 000 109 1 duizendste
0.001 10-3

• Hoeveel moleculen H20 zitten er in een borrel?
• Navogadro 6 x 1023
• Hoe leeg is het heelal?
• 1 atoom/m3
• (in schijf van melkweg 5/cm3)
• Hoeveel atomen bevat het heelal?
• ca 1079 atomen

7
Afstanden
Nu
8
Afstanden
5 seconden na de Big Bang
9
Hoe zit de wereld in elkaar?
10
Theorie Experiment Toepassing
11
Materie
diamantrooster
Ca-ionen in DNA (1 ns)
12
Materie
13
Materie
14
Het periodiek systeem
15
Materie
16
Materie
17
Materie
18
Eiland van stabiliteit
19
Atoomkernen

• Isotopen
• Radioactiviteit
• alpha
• beta
• gamma

Na 15 min.
20
Neutrinos
21
Subatomaire wereld in 1935
22
Materie
23
Materie
24
Subatomairewereld
in 1965
25
Hoe weten we dat allemaal?
26
Botsings- experimenten
27
(No Transcript)
28
HERA in Hamburg
29
The atlas detector at CERN
30
Antideeltjes
31
Standaard model nu

• 3 deeltjesfamilies

32
Wat zijn de krachten tussen de deeltjes?
33
Krachten in het dagelijks leven

• Elektromagnetisme
• Zwaartekracht

• Twee van de vier basiskrachten
• Beide gebaseerd op fundamentele principes

34
Standaard model

• 3 deeltjesfamilies
• 4 fundamentele krachten

• sterke kracht
• quark ? nucleon ? atoomkern
• elektromagnetische kracht
• atoom ? molecuul ? complexiteit
• zwakke kracht
• verval
• zwaartekracht

UNIFICATIE
35
Standaard model

• 3 deeltjesfamilies
• 4 fundamentele krachten
• Bijbehorende krachtdeeltjes

36
Standaard model
Zwarte gaten ??

• 3 deeltjesfamilies
• 4 fundamentele krachten
• Bijbehorende krachtdeeltjes
• Glimp van Higgs deeltje?

Neutrinos Massa ?
Chaos ? Faseovergangen ?
Ruimte en tijd ? Punten ? Snaren ?
Complexiteit
Waarom 3 Families ??

• en nog heel veel vragen!

37
Symmetrie!
38
CP symmetrie

• Spiegelsymmetrie (P) is gebroken in de
  subatomaire wereld
• Deeltje-antideeltje symmetrie (C) idem
• Maar de combinatie is wel een symmetrie

bijna
39
CPT symmetrie
40
Tijdsomkeer

• CPT is (zover we nu weten!) wel een goede
  symmetrie van de wereld
• CP is bijna goede symmetrie
• Dus ook tijdsomkeer is bijna goede symmetrie,
  maar niet helemaal!
• Dit verklaart overschot aan materie in het heelal
  (weliswaar maar 1 109)

41
De geschiedenis van het heelal

• Een verhaal in zes episoden

42
Big Bang
43
(No Transcript)
44
(No Transcript)
45
(No Transcript)
46
(No Transcript)
47
(No Transcript)
48
en tenslotte nu .
49
EINDE