Een navolging van Sappho (Carmen 51. p. 73)

1
Een navolging van Sappho (Carmen 51. p. 73)
2
SapphoGriekse dichteres, ca. 600 v. Chr.,
afkomstig van het eiland Lesbos.

• Sappho schreef vnl. lyrische poëzie ( bedoeld om
  door lier te worden begeleid).
• Begon met tijdgenoten als eerste te dichten
• over persoonlijke belevingswereld.
• De poetae novi in Rome volgden dit na.
• In haar latere leven zou ze een soort school voor
  aristocratische meisjes hebben geleid, ?
  reputatie van de vrouwenliefde te houden
  (blijkt niet uit haar werk).

3
Ille mi par esse deo videtur, 1ille, si fas est,
superare divos,

• 2 ille Hierbij staat geen werkwoord. Wat vul je
  aan?
• Het werkwoord van de vorige zin (mihi) videtur
• Van welk werkwoord komt videtur ?
• Van videri (deponens) schijnen
• Welke aanvulling past hierbij?
• een infinitivus - esse
• - superare

4
Ille mi par esse deo videtur, 1ille, si fas est,
superare divos,Hij schijnt mij gelijk aan een
god te zijn.Hij schijnt mij, als het
geoorloofd is, de goden te overtreffen,

• 1 ille de man die in het gezelschap van Lesbia
  is en niet onder de indruk lijkt.
• 1-2 Stijlfiguren. Wat zie je?
• - anafora / repetitio ille ille
• - ellips van videtur in zin 2
• 2 Bij welk(e) woord(en) is si fas est een
  aanvulling?
• Bij superare divos. Je mag niet zomaar zeggen
  dat iemand beter is dan de goden! Daar zouden ze
  boos om kunnen worden en je straffen.

5
qui sedens adversus identidem te 3          spec
tat et auditdulce ridentem, 5

• 5 ridentem welke naamval?
• acc.
• Waar congrueert het dus mee?
• te

6
qui sedens adversus identidem te 3          spec
tat et auditdulce ridentem, 5die, zittend
tegenover jou telkens weer naar je kijkt en
luistert, terwijl je zacht / lief lacht,

• 3 te dient zowel als aanvulling bij het
  voorzetsel adversus als als lijdend voorwerp bij
  spectat et audit.

7
misero quod omnis 5eripit sensus mihi

• 5 misero congrueert met ?

8
misero quod omnis 5eripit sensus mihi

• 5 misero congrueert met ?
• mihi
• omnis (omnes) congrueert met ?

9
misero quod omnis 5eripit sensus mihi

• 5 misero congrueert met ?
• mihi
• omnis (omnes) congrueert met ?
• sensus (acc mv!)
• Als bijvoeglijk naamwoord en zelfstandig
• naamwoord gescheiden zijn, dan heet die
• stijlfiguur .?
• hyperbaton

10
misero quod omnis 5eripit sensus mihiwat
mij, ongelukkige, van al mijn zinnen berooft

• 5. Waarnaar verwijst quod?
• of - dulce ridentem
• of - qui sedens adversus identidem te spectat
  et audit

11
nam simul te, 6Lesbia, adspexi, nihil est
super mi           want zodra ik jou,
Lesbia, heb gezien, is er niets over bij mij  

• 8 Bij regel 8 was de tekst beschadigd. Wat zou er
  kunnen hebben gestaan?
• iets als is er niets over van mijn stem
  (gezien het vervolg).

12
lingua sed torpet, tenuis sub artus 9flamma
demanat, sonitu suoptetintinant aures, gemina
teguntur 11          lumina nocte.

• 9 tenuis congrueert met ?
• 11 gemina congrueert met ?

13
lingua sed torpet, tenuis sub artus 9flamma
demanat, sonitu suoptetintinant aures, gemina
teguntur 11          lumina nocte.

• 9 tenuis congrueert met flamma
• 11 gemina congrueert met nocte (2x hyperbaton)

14
lingua sed torpet, tenuis sub artus 9flamma
demanat, sonitu suoptetintinant aures, gemina
teguntur 11          lumina nocte.Maar mijn
tong is verlamd, een fijn vuur stroomt door mijn
ledematen, door hun eigen geluid suizen mn oren
en mn ogen worden door een dubbele duisternis
bedekt.

• 10 flamme vaak een metafoor voor liefde
• 11-12 gemina hoort grammaticaal bij nocte, maar
  inhoudelijk zou het logischer zijn, als het bij
  lumina hoorde (mijn beide ogen worden door
  duisternis bedekt). Dit noemt men een enallage
  (van Gr. verwisselen).
• 9-11 wat gebeurt er dus met Catullus, als hij
• bij Lesbia in de buurt is?
• Hij is buiten zinnen, kan niets meer
• zeggen, zien of horen, het zweet breekt
• hem uit etc.

15
Otium, Catulle, tibi molestum est 13otio
exsultas nimiumque gestis.

• 13 Catulle welke naamval?
• vocativus

16
Otium, Catulle, tibi molestum est 13otio
exsultas nimiumque gestis.Nietsdoen, Catullus,
is voor jou funestdoor nietsdoen raak je
overmoedig en al te uitgelaten.

• 13-14 Welke stijlfiguur valt je op?
• - anafora / repetitio otium, otio, otium
• Nietsdoen is niet goed. Wat zou Catullus dan wél
  kunnen doen?
• Actie ondernemen met de gevoelens
• die hij heeft haar aanspreken,
• cadeautjes geven of dit gedichtje
• schrijven en voordragen

17
otium et reges prius et beatas 15          perdi
dit urbes. Nietsdoen heeft vroeger ook koningen
en welvarende steden te gronde gericht.

• 15-16 Catullus gebruikt hier een a
  fortiori-redenering
• (a fortiori des te sterker) als koningen en
  steden te gronde werden gericht door geen actie
  te ondernemen, dan zal jou dat zeker gebeuren.

18
Sapphos origineel (in vertaling)

• (1-4) Die man schijnt me de gelijke van de goden
  te zijn, die tegenover jou zit en van nabij
  luistert terwijl je zacht spreekt en(5-8) lief
  lacht voorwaar, dat deed mijn hart in mijn borst
  bonzen. Want als ik een ogenblik naar je kijk,
  dan is het me niet meer mogelijk ook maar één
  geluid uit te brengen,
• (9-12) maar mijn tong zit vast in stilte, een
  fijn vuur loopt onmiddellijk onder mijn huid, met
  mijn ogen zie ik niets meer, mijn oren suizen,
• (13-16) koud zweet bedekt me, een siddering
  doorloopt mijn hele lichaam, ik ben valer dan
  gras, ik denk dat ik weinig tekort kom om te
  sterven.

19
Translatio, imitatio, aemulatioCatullus
gedicht lijkt wel heel veel op dat van Sappho.
Plagiaat? Voor de Romeinen niet Romeinen
oefenden al jong met het imiteren van beroemde
voorgangers. Zo leerden ze technieken en werden
beter.

• Het nadoen van een voorganger was ook een soort
  eerbetoon.
• Wel waren er 3 stadia in waardering
• Translatio letterlijk vertalen van een tekst of
  gedicht in het Latijn
• Imitatio een tekst of gedicht schrijven in de
  stijl van
• een beroemde voorganger
• Aemulatio - een tekst of gedicht schrijven in de
  stijl
• van een beroemde voorganger, maar er
  duidelijk een
• eigen element / iets origineels aan
  toevoegen.

20
VraagIn welk opzicht is er bij Catullus sprake
van - translatio- imitatio- aemulatio?

• Strofe 1-3 translatio / imitatio
• Strofe 4 aemulatio. Dit stuk vinden we helemaal
  niet bij Sappho, bij wie het volledige gedicht
  gaat over de gevoelens die ze heeft, als ze
  tegenover haar geliefde zit.