Anna Strzyz

1

• Anna Strzyz
• Panstwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Krasniku

2
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Przez racjonalne zywienie rozumiemy regularne
spozywanie posilków dostarczajacych organizmowi
optymalnych ilosci energii i skladników
odzywczych we wlasciwych proporcjach i
czestotliwosci. Sposób zywienia odgrywa ogromna
role w okresie calego zycia czlowieka,
najbardziej istotny jest w okresie dziecinstwa i
mlodosci. Rational nourishment /eating means
regular meals which provide our body with optimal
energy and nutritional ingredients in right
proportions and frequency. How we eat is
important during our whole life, but most crucial
during childhood and adolescence.
3
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Pozywienie powinno byc bezpieczne, co oznacza nie
tylko jakosc zdrowotna pod wzgledem czystosci
mikrobiologicznej i technologicznej, ale przede
wszystkim wartosci odzywczych gwarantujacych
dobry stan zdrowia. Optymalna dieta powinna
zapewnic dziecku prawidlowy wzrost, dobre zdrowie
i samopoczucie oraz zmniejszenie ryzyka
wystapienia chorób wieku doroslego. Food should
be safe, which means not only its health quality
(being microbiologically and technically clean),
but most of all should be of nutritious qualties
guaranteering good health condition. The
ultimate diet should guarantee the child their
correct growth, good health and self-being as
well as little risk of diseases of adult age
4
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Do prawidlowego funkcjonowania organizmu
  niezbedne sa skladniki odzywcze zawarte w
  pozywieniu takie jak
• Bialka
• Tluszcze
• Weglowodany
• Witaminy
• Skladniki mineralne
• oraz woda i blonnik
• które musza znalezc sie w kazdym posilku.
• In order to function properly our body needs the
  following nutrients
• proteins
• fats
• carbohydrates
• vitamins
• mineral ingredients
• water and fiber
• all of which must be included in
• every meal

5
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Mlodziez powinna spozywac od 4-5 posilków w ciagu
dnia z czesto-tliwoscia nie wieksza niz co 4
godziny. Glód zwieksza drazliwosc uczniów
prowadzac do konfliktów z rówiesnikami i
nauczycielami. Natomiast przejadanie sie
prowadzi do zwiekszonego dodatniego bilansu
energetycznego a w konsekwencji do otylosci.
Adolescents should eat between 4-5 meals a day
every 4 hours. Hunger makes students more
irritated leading to conflicts with their peers
and teachers. Eating too much results in an
increased energy balance, which leads to obesity.
6
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Uczniowie nie spozywajacy regularnie posilków
odczuwaja oslabienie rozdraznienie, wykazuja
gorsze wyniki w nauce i w sprawdzianach
sprawnosci fizycznej. Gorzej wywiazuja sie z
obowiazków ucznia, nizej oceniaja swój stan
zdrowia w porównaniu z rówiesnikami odzywiajacymi
sie regularnie. Students who do not eat regular
meals, feel weak, irritated, they get worse both
academic and physical results. They are less
obedient students, have lower self-esteem in
comparison with their peers, who eat regular
meals.
7
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Rozklad posilków w ciagu dnia przy 100
• zapotrzebowaniu na energie
• 1. Sniadanie 20-25
• 2. II sniadanie 15-20
• 3. Obiad 35-40
• 4. Podwieczorek 5-10
• 5. Kolacja 10-15
• Daily meals
• providing in total 100 energy supply
• Breakfast
• Lunch
• Dinner
• High tea

8
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Wsród nieprawidlowosci wystepujacych w sposobie
  zywienia mlodziezy i czlowieka doroslego nalezy
  wymienic
• nieregularnosc w spozywaniu posilków
• niezbilansowanie diety
• pojadanie miedzy posilkami, tzw. przekaski
• Among other mistakes in feeding patterns in case
  of both adolescents and adults are
• irregular meals
• unbalanced diet
• having snacks between meals

9
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• - przekaski nie zalecane slodycze, slone
  produkty spozywcze, slodkie napoje, produkty typu
  fast-food
• ZAMIAST ketchupu, hamburgera, bulki pszennej
• DAJESZ przecier, duszone mieso bulke
  pelnoziarnista
• ZYSKUJESZ mniej tluszczu wiecej blonnika
• snacks NOT RECOMMENDED
• sweets, salty foods, sweets drinks, fast-food
• INSTEAD OF ketchup, hamburgers, wheat rolls
  HAVE strained meat, wholemeal rolls
• YOU GET less fat, more fiber

10
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• przekaski zalecane
• - owoce
• - niektóre produkty mleczne
• snacks RECOMMENDED
• - fruits
• - some dairy products

11
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Zwyczaj podjadania miedzy posilkami moze byc
szkodliwy gdy nie zachowuje sie zasady
róznorodnosci spozywanych przekasek przy
dominacji produktów o wysokiej zawartosci
tluszczu, cukru lub soli. Moze to prowadzic w
rezultacie do nadwagi i otylosci. Otylosc jest
to nadmiar energii spozytej do wydatkowanej.
Osoby otyle bywaja infantylne, zaleknione,
bezradne. Izoluja sie od swiata poduszka
tluszczu, to wplywa na ich sposób istnienia wsród
ludzi i bywa wykorzystywane przez
otoczenie. Stajemy sie tym, co jemy!
12
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Eating between meals can be harmful when the
  principle of food variety is not observed and
  high-fat, sweet and salty foods dominate.
• This can lead to overweight and obesity
• OVERWEIGHT is when more energy gets in than out.
  Overweight people are infantile, frightened,
  hopeless. They hide behind the fat layer, which
  leads to their isolated position in society and
  they can be abused by others.
• WE BECOME WHAT WE EAT!

13
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Otylosc zaburza fizyczne, psychiczne, oraz
spoleczne aspekty zdrowia. Ogranicza potencjal
rozwo-jowy, mozliwosci zyciowe i obniza jakosc
zycia mlodego czlowieka. Nastepstwem otylosci sa
zaburzenia meta-boliczne prowadzace do rozwoju
cukrzycy i chorób ukladu krazenia. Being
overweight affects our mental and social
health. It limits our development potential, our
life skills and lowers the quality of life of a
young person. Overweight results in metabollic
disorders leading to diabetes and diseases
related to circular system,
14
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Otylosc nabyta w okresie dziecinstwa ma scisly
zwiazek z otyloscia w wieku
dojrzalym, 50-80 dzieci otylych pozostaje
otylymi doroslymi. Kontrola masy ciala od
wczesnego dziecinstwa jest najlepszym sposobem
zapobiegania otylosci. Obesity acquired in
childhood is closely related with obesity in
adulthood 50-80 obese children become obese
adults. The best way to avoid being obese is to
control your body mass.
15
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• masa ciala kg
• (body mass)
• BMI ---------------------
• wysokosc ² m(height)

16
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• body mass kg
  
• BMI ---------------------
• height m2
• above 40 clinical obesity
• 30 40 - obesity
• 25-30 - overweight
• 18,5 26 correct weight
• below 18,5 - underweight

17
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Otylych i z duza nadwaga jest okolo 800 tysiecy
polskich dzieci i nastolatków. Niedozywienie
moze zas dotyczyc ponad 2 miliony najmlodszych.
Zwieksza sie liczba dzieci wymagajacych
dozywiania przez panstwo oraz organizacje
charytatywne na terenie naszego kraju. There are
about 800 000 Polish children and teenagers who
are obese or overweight. Malnutrition may be a
problem for over 2 million kids. There are more
and more kids who need to be given food by the
state or charities.
18
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Sytuacje na terenie naszego powiatu obrazuje
wykres
19
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
20
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Panstwowa Inspekcja Sanitarna w naszym powiecie w
sposób staly i konsekwentny nadzoruje zywienie w
stolówkach. Ocene sposobu zywienia przeprowadza
sie za pomoca programu komputerowego FOOD
3. Program okresla ilosc energii i niezbednych
skladników odzywczych wyrazona na 1 osobe i 1
dzien. Uwzglednia specyficzne dla danych grup
róznice w zapotrzebowaniu organizmu zaleznie od
wieku, plci, aktywnosci fizycznej, warunków
bytowania i trybu zycia. The National Sanitary
Inspectorate in our region supervises the process
of nourishments in school canteens in a
determined and permanent way. The whole process
is evaluated by a computer programme FOOD 3. It
specifies the necessary amount of energy and
nutrients for 1 person/a day.
21
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Glówne nieprawidlowosci wystepujace w sposobie
  zywienia ocenianych placówek
• wysoka ilosc energii pochodzaca z tluszczów przy
  nadmiarze kwasów tluszczowych i niedostatecznej
  ilosci kwasów wielonienasyconych, w tym
  niezbednych nienasyconych kwasów tluszczowych
• zbyt wysoka zawartosc cholesterolu w pozywieniu
• The main incorrectnesses in the feeding system in
  the places supervised by the NSI are
• too much fat and too much cholesterol in the
  food products

22
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• zbyt wysoka zawartosc soli kuchennej w
  spozywanej zywnosci
• zbyt niska zawartosc blonnika w dziennych
  racjach pokarmowych
• zbyt niskie spozycie witamin i skladników
  mineralnych
• mniejsze od zalecanego spozycie bialka
• - too much salty products
• - too low amount of fiber
• - not sufficient consumption of
• vitamins and mineral
• ingredients
• - lower than recommended
• consumption of proteins

23
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Nieprawidlowe odzywianie jest przyczyna ponad 80
róznego rodzaju chorób. 1/3 Polaków (doroslych i
dzieci) czyli ponad 12 mln ludzi cierpi na rózne
dolegliwosci wynikajace ze zlego sposobu
odzywiania. Polacy wciaz najczesciej umieraja na
choroby ukladu krazenia i nowotwory.
Malnutrition is the main cause of over 80
different diseases. 1/3 of Poles (adults and
children), i.e. over 12 million people, suffer
from different dosorders resulting from
malnutrition. Cardiovascular diseases and cancer
are all the time the most common causes of deaths
among Polish people
24
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Przewlekle choruja na
• - cukrzyce
• - otylosc
• - choroby ukladu trawiennego
• - osteoporoze
• - niedokrwistosc
• choroby alergiczne
• The most common chronic diseases among Polish
  people
• - diabetes
• - obesity
• - digestive diseases
• - osteoporosis
• - anemia
• - alergies

25
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Zblizenie sposobu zywienia mlodego pokolenia do
  zalecanego modelu o charakterze prozdrowotnym
  moze nastapic poprzez
• wzrost spozycia tluszczów roslinnych
• obnizenie w stosunku do istniejacych nawyków i
  zwyczajów spozycia tluszczów zwierzecych
• umiarkowane spozycie miesa czerwonego i jego
  przetworów o mozliwie niskiej zawartosci tluszczu
• Bringing closer the nourishment regime of the
  younger generation to the recommended model may
  be done by
• - increase in consumption of vegetable fats
• - limited consumption of animal fats
• - moderate consumption of red meat and its with
  very low amount of animal fat

26
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• wzrost spozycia miesa drobiowego
• znaczny wzrost spozycia ryb i ich przetworów
• umiarkowane spozycia jaj
• umiarkowane spozycie cukru i slodyczy
• obnizenie spozycia soli kuchennej
• znaczny wzrost spozycia warzyw i owoców w tym
  nasion roslin straczkowych i orzechów
• wzrost spozycia produktów zbozowych i ziemniaków
  
• - increase in consumption of
• poultry meat
• - remarkable increase in
• consumption of fish and its
• derivatives
• - moderated consumption of
• sugar and sweets
• decrease in consumption of
• salt
• considerable increase in
• consumption of beans and

27
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Ukladajac jadlospisy nalezy pamietac, ze
Planowanie jadlospisów zapewnia zorganizowanie
sprawnego zaopatrzenia w potrzebne artykuly
zywnosciowe, pozwala tez uniknac bledów
powtarzania tych samych potraw lub niewlasciwych
ich zestawien When planning a menu we should
remember that Menu planning guarantees efficient
supplies of necessary products it also helps to
avoid repetitions of the same dishes or their
combinations.
28
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Kazdy jadlospis powinien byc dostosowany do
  wieku, plci i stanu zdrowia czlowieka, np. dla
  dzieci wskazane jest planowanie wiekszej ilosci
  posilków.
• Jadlospis powinien uwzgledniac produkty z kazdej
  grupy. Im wiekszy asortyment produktów, tym
  wieksza mozliwosc zaopatrzenia organizmu we
  wszystkie skladniki odzywcze.
• Each menu should be adapted to the age, sex and
  health state of the person, eg. children should
  be given more meals a day.
• The menu should include products from each group.
  The wider range of products, the greater
  possibility to provide our organism with all the
  necessary nutrients.

29
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Nalezy dbac nie tylko o urozmaicenie posilków lub
potraw pod wzgledem doboru produktów, lecz takze
sposobu ich przyrzadzania. Przyrzadzanie potraw
nawet z tego samego produktu, ale w innym
zestawieniu, z innymi dodatkami, wykonane inna
technika zapobiega monotonii. Smakuja one lepiej,
a tym samym pobudzaja apetyt, co ma szczególnie
duze znaczenie u chorych dzieci i osób w wieku
podeszlym.
One must take into consideration not only the
variety of the meals and dishes when choosing
products but also cooking methods. Preparing
meals even from the same products, but in a
different combination, with different
ingredients, using a different cooking technique
prevents you from monotony. Such meals taste
better, they wet your appetite, which is
particularly relevant when it comes to sick
children and the elderly.
30
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Uwzgledniac odpowiedni dobór barw, smaków,
zapachów i konsystencji. Nieprawidlowoscia jest
podawanie w jednym posilku dwóch potraw slodkich,
kwasnych lub ostrych badz o podobnej barwie, gdyz
posilek staje sie wówczas malo apetyczny i
nieatrakcyjny.
You should select flavour, fragrance and
consistency. It is wrong to serve too sweet, sour
or spicy dishes at one meal as it may become not
really appetizing or even unattractive.
31
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• W planowaniu jadlospisów nalezy uwzgledniac pore
  roku, temperature otoczenia itp. Zaleca sie
  równiez mozliwie najszerzej wykorzystywac
  sezonowosc produktów, szczególnie warzyw i owoców
  w które najlepiej zaopatrywac sie u lokalnych
  producentów - rolników.
• Wybierac z poszczególnych grup produktów, te o
  nizszym koszcie, a jednoczesnie o mozliwie
  najwyzszej wartosci odzywczej.
• When planning your menu you should think of the
  season of the year, the outside temperature etc.
  It is advised to use seasonal products,
  vegetables, fruit bought from local farmers. You
  should choose products from particular groups.
  They are cheaper but of the best nutritiousness
  at the same time.

32
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Problem zywienia zbiorowego w szkolach dotyczy
ok. 2317 tys. uczniów szkól ponadpodstawowych tj.
6 ogólu ludnosci Polski. Podkresla to dlaczego
w aspekcie spolecznym posilek w szkole jest tak
wazny dla dziecka jako element prozdrowotnej
polityki wyzywienia. Pobyt wiekszosci uczniów
poza domem-w szkole i drodze do szkoly wynosi 5-6
godzin, natomiast dojezdzajacych 8-10 godzin.
The problem of collective catering at schools
concerns about 2317, 000 students over the age of
12 years old, that is 6 of all people in Poland.
These statistics show why school meals, as a
part of healthy eating policy, are so impartant
to children. An avarage child stays out of home
for 56 hours a day, while children commuting to
schools for 8-10 hours.
33
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Nalezy pamietac, ze spozywanie przez dzieci i
mlodziez racjonalnie zestawionych posilków
szkolnych przyczynia sie do wyrobienia
prawidlowych nawyków zywie-niowych, które
najprawdopo-dobniej zostana utrwalone i
przeniesione na grunt rodziny. Zgodnie z zasadami
racjonalnego zywienia posilki obiadowe powinny
skladac sie z 3 urozmaiconych dan, o wysokiej
wartosci odzywczej, podawane regularnie i
atrakcyjne pod wzgledem organoleptycznym.
We should remember that rational school meals
contribute to establishing healthy eating habits
also at home. According to the rules of rational
eating dinners should include 3 varied, highly
nutritious dishes, served regularly and in an
attractive way in terms of appearance, flavour
etc.
34
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Sklepiki szkolne w aspekcie zywieniowym moglyby
pelnic komplementarna role w stosunku do
dzialalnosci stolówek szkolnych promujac produkty
zalecane w zywieniu dzieci i mlodziezy. Czesto
jednak sklepiki szkolne prowadzone sa przez
ajentów nastawionych na dosc szybki zysk,
oferujacych asortyment artykulów, które z
zywieniowego punktu widzenia nie wnosza istotnych
wartosci odzywczych.
School snack bars may function as school canteens
by promoting healthy products. Yet, such bars are
often run by people whose only priority is money
and offer the range of products which do not
bring any nutritious value but sell easily.
35
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Róznego rodzaju slodycze sa przede wszystkim
zródlem tzw. pustych kalorii. Wysokokaloryczne
paczki, czekolady, herbatniki, paluszki, chipsy
zawieraja duze ilosci tluszczu. Spozywajac takie
produkty odczuwamy pragnienie, dlatego tez
popijamy je róznymi plynami, najczesciej typu
soft drink (slodkie, wysokokaloryczne napoje
gazowane), które ponownie wzmagaja pragnienie i
tak tworzy sie bledne kolo.
Different kinds of sweets are the source of the
so called empty calories . High-calorie
doughnuts, chocolate, biscuits contain a lot of
fat. We feel thirsty after eating them so we
reach for soft drinks. As a result we feel
thirsty again. Its a vicious cirle.
36
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Z prozdrowotnego punktu widzenia nalezaloby wiec
  zwiekszyc w sklepikach szkolnych udzial produktów
  zalecanych w zywieniu dzieci i mlodziezy, tj
• mleczne napoje fermentowane (jogurty, kefiry)
• serki homogenizowane i desery mleczne
• umyte owoce sprzedawane na sztuki (w
  opakowaniach)
• soki owocowe lub owocowo-warzywne

• That is why school snack bars should increase the
  amount of healthy products sold. These should
  include
• yoghurts
• fromage frais and milk desserts
• packed, clean fruit
• fruit juices

37
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• wody mineralne w malych butelkach
• bulki drozdzowe z serem lub budyniem
• kanapki
• Dostosowujac warunki sprzedazy do asortymentu
  artykulów spozywczych zgodnie z wymaganiami
  okreslonymi w obecnie obowiazujacych aktach
  prawnych.
• Sklepiki szkolne na terenie naszego powiatu sa
  pod nadzorem Panstwowej Inspekcji Sanitarnej.

• bottled mineral water
• sweet buns with cottage cheese or pudding
• sandwiches
• The list of products as well as the appropriate
  selling conditions should be in agreement with
  legal acts.
• School snack bars in our district are supervised
  by the State Sanitary Inspectorate

38
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Przestrzegajac zasad racjonalnego zywienia nalezy
  zwracac uwage na etykiety.
• Kazdy srodek spozywczy po zapakowaniu powinien
  byc zaopatrzony w etykiete.
• Na etykiecie umieszcza sie
• nazwe srodka spozywczego
• zawartosc skladników w nim wystepujacych

• Following the rules of rational eating one should
  also pay attention to labels.
• Each packed food product should have such a
  label, which should include
• the name of the product
• list of ingredients

39
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• date minimalnej trwalosci, albo termin
  przydatnosci do spozycia
• sposób przygotowania lub stosowania
• dane identyfikujace producenta
• zawartosc netto lub liczbe sztuk w opakowaniu
• warunki przechowywania
• oznaczenie partii produkcyjnej
• klase jakosci handlowej.

• use by date
• the method of preparing or using
• producers data
• netto weight or the number of items in the
  package
• storing conditions
• details about the series of manufacture
• the series number
• business quality

40
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Konsument czytajac etykiete jest swiadomy wyboru
jakiego dokonal, jest to istotne poniewaz postep
w technologii zywnosci oraz coraz wieksze
zapotrzebowanie na zywnosc wygodna i funkcjonalna
spowodowal wzrost zapotrzebowania na substancje
dodatkowe i wzbogacajace. W Polsce liczba tych
substancji systematycznie sie zwieksza.
The consumer should be aware of his / her choice.
It is crucial because the development of food
technology and a rising amount of convenience
food have caused the increase in using additives
. In Poland the number of such substances is
gradually growing.
41
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Producent ma obowiazek umieszczania na etykiecie
wszystkich informacji prawidlowych i rzetelnych.
Dodajac do zywnosci substancje dodatkowe musi
podac symbol lub nazwe oraz funkcje
technologiczna tej substancji, np. E 250
azotyn sodu substancja konserwujaca
The producer is obliged to include all the
necessary and true details about the
product. Enhancing the food produced he / she
must state the symbol/number or the name and the
function of the substance used e.g. E250
sodium nitrite - preservative
42
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Nalezy podkreslic, ze substancje dodatkowe jezeli
  sa stosowane zgodnie z obowiazujacymi przepisami
• w ilosciach scisle okreslonych
• zgodnie z przeznaczeniem
• nie stanowia zagrozenia dla zdrowia, nie sa
  toksyczne, rakotwórcze, ale ze wzgledu na to ze
  sa to substancje obce w zywnosci powinny byc
  ograniczone do niezbednego minimum i stosowane
  tam gdzie jest to konieczne.

It must be said that if additives are used
according to existing law in right quantity and
properly, they are not harmful to ones health,
they are not toxic, do not lead to cancer. But,
bearing it in mind that they are NOT natural
substances, they should be limited to absolute
minimum and used when really necessary.
43
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Kupujac produkty nie paczkowane i nie posiadajace
etykiety nalezy zwrócic szczególna uwage na ich
wlasciwosci organoleptyczne tj. wyglad, zapach,
temperature przechowywania oraz w jaki sposób sa
sprzedawane.
Buying products which are not packed, and thus
without labels, you should pay attention to their
appearance, flavour, temperature of storing and
the way they are sold.
44
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Przed chemizacja zywnosci infekcje i zatrucia
pokarmowe spowodowane przez bakterie , grzyby i
pasozyty byly plaga, a wiec cos za cos.
Cywilizacja daje i odbiera. Ile razy w roku
trzeba spryskac jablon zeby obrodzila zdrowymi
przynajmniej z wygladu jak malowanymi jablkami
?
In the past, when food was not modified
chemically, virus infections and food poisonings
caused by bacteria, fungi and parasites were not
rare. The development of civilization can be
considered as a blessing but it is also a curse.
How many times do you have to use pesticides to
produce healthy-looking apples?
45
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
30x Jest to udokumentowane w zeszycie oprysków
sadownika, bez tego jablko w przemyslowym sadzie
nie zawiaze sie. Nasuwa sie pytanie czy te
opryski sa szkodliwe dla ludzi? Wszystko zalezy
od tego w jakich ilosciach i jaki zwiazek a to
cala podstawa toksykologii. The answer is 30
times. Without this number an apple will not
grow. The question is whether these pesticides
are harmful to humans health? It all depends on
the kind and the quantitiy of chemicals used.
46
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Najwazniejsze aby kierowac sie zdrowym rozsadkiem
w mysl zasady wszystko jest trucizna i nic nia
nie jest dawka decyduje tylko czy cos jest
trucizna wg. maksymy Paracelsusa Co zatem
robic?
The most important principle is to follow common
sense as all substances are poisons there is
none which is not a poison. The right dose
differentiates a poison and a remedy. Paracelsus
So, what shall we do?
47
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Zwracac wieksza uwage na to co wkladamy do
koszyka a nastepnie do garnka. Na pewno warto
nauczyc sie czytania informacji na etykiecie,
szczególnie tych dodanych drobnym drukiem. Glówna
zasada jest taka, ze im produkt mniej
przekombinowany, przetworzony tym lepiej. To
znaczy, ze im krótsza lista skladników tym
lepiej. We must pay attention to what we put
into our baskets and then into the pots while
cooking. Its recommended to read the information
on food products, especially the one in small
print. The main rule is as follows the less a
product is processed the better it is. This means
that the shorter the list of ingredients the
better.
48
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Z jednej strony mamy wielu nieuczciwych
producentów zalewajacych rynek tania zywnoscia
smakujaca jak polaczenie plastiku i tektury, z
drugiej wielki powrót do natury! Powstaje
wiecej ekosklepów Rozwija sie rolnictwo
ekologiczne, wielu producentów próbuje
wykorzystac ten trend. On the one hand, there
are many dishonest companies flooding the market
with cheap food of plastic taste, on the other
a great return to nature! There are more and more
eco-shops. Organic farming is developing, and
many producers are following this trend.
49
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Zywnosc ekologiczna , musi posiadac Certyfikat
Rolnictwa Ekologicznego. Nadaja go tzw. jednostki
certyfikujace wyznaczone przez Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcje Jakosci
Handlowej Artykulów Rolno Spozywczych. Ekoglejt
wydaje sie raz na rok. Potem rolnika czeka
kontrola sprawdzajaca czy warunki uprawy lub
hodowli sa dalej wlasciwe. Ecological food must
have an Organic Farming Certificate. The
certificate is issed by officialy approved units
under the supervision of Ministry of
Agriculture. Each certificate is valid one
year. After that, the produce is checked whether
the requirements of production are continued.
50
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH

• Certificates certify a specific product not a
  farm.
• In organic farming it is forbidden
• to use fertilizers
• to feed the animals with food containing
  antibiotics, bone meal, artificial substances
  enhancing appetite and causing faster growth of
  animals,
• - to use plant feed modified genetically or to
  keep animals in small cages, animals must be
  provided with light, water and enough air.

• Certyfikat przyznawany jest konkretnemu
  produktowi a nie gospodarstwu.
• W rolnictwie ekologicznym nie mozna
• stosowac nawozów sztucznych
• karmic zwierzat paszami z dodatkiem
  antybiotyków, maczek kostnych, sztucznych
  substancji zwiekszajacych apetyt i powodujacych
  szybszy rozwój a takze stosowac w paszy roslin
  modyfikowanych genetycznie lub trzymac zwierzat
  w ciasnych pomieszczeniach. Zwierzeta musza miec
  dostep swiatla wody i powietrza.

51
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Certyfikat wszystko to potwierdza, jego numer
musi byc umieszczony na opakowaniu produktu,
jezeli produkt nie jest pakowany to kopie
certyfikatu musi miec sprzedawca.
The cerificate confirms that all the above
conditions are fulfilled. Its number must be put
on the packaging of the product. But if the
product is not packed, the person selling it must
have the copy of the certificate.
52
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Rozwija sie ruch sprzeciwu wobec chemikalizacji
jedzenia tzw. Slow food. Warto zatem wspierac
rzetelnych producentów. Zawsze stawiajmy na to co
rosnie w naszej okolicy! A wiec jedzmy lokalnie,
zyjmy globalnie!
A movement called Slow Food - opposing
chemically modified food is growing in its
strength. That is why it is worth supporting
reliable producers. Always buy the food grown in
your neigbourhood. Eat locally, live globally.
53
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
mozna znalezc liste 88 produktów tradycyjnych i
regionalnych województwa lubelskiego wsród nich
takze te z powiatu krasnickiego http//www.minrol.
gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-t
radycyjne/

• You can find the list of 88 traditional and
  regional products grown/manufactured in the
  Lublin province, among them those from the region
  of Krasnik on the official website of the
  Ministry of Agriculture and Rural Development
• http//www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produ
  kty-regionalne-i-tradycyjne/

54
RACJONALNE ZYWIENIE Z UWZGLEDNIENIEM PRODUKTÓW
NATURALNYCH
Dziekuje za uwage!
Thank you for your time!