Blm.8

1
Blm.8 Sayfa Düzeni ve Doküman Tasarimi

• Melek OKTAY
• www.fatih.edu.tr/moktay
• moktay_at_fatih.edu.tr

2
Ana hatlar

• Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak
• Sayfayi Etkili Biçimlendirmek
• Baski Düzenini Etkili Kullanmak
• Etkili Arama Seçenekleri Sunmak
• Elektronik Dökümanlar Tasarlamak
• Style Sheets ve Araçlari Olusturmak ve Kullanmak

3
Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak

• Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak
• Sayfayi Etkili Biçimlendirmek
• Tipografiyi Etkili Kullanmak
• Etkili Arama Seçenekleri Sunmak
• Elektronik Dökümanlar Tasarlamak
• Style Sheets ve Araçlari Olusturmak ve Kullanmak

4
Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak

• Teknik iletisim, sayfa düzeni ve doküman tasarimi
  ile ilgili tüm diger seçimler gibi bilinçli
  tercihlere dayalidir.
• Yazi karakterleri, format,basliklari,sayfa boyutu
  ve diger görsel ögeler okuyucuya ve dokümanin
  amacina uygun olarak tercih
• Baslamadan önce, okuyucu ve amaç analizi (Bölüm
  2) ve görev analizi (Bölüm 3)

5
Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak

• Örnegin, korkmus hastalar okuyucu kitleniz ise
• Küçük yazi karakterlerinin okunmasi zor olabilir.
• Rahatlatici bir punto, hos grafikler ve sicak
  renklerde sayfa kullanmaniz gerekir.
• Okuyucunuzun küçük yazilari okumada problemi var
  ise okumayi kolaylastiracak büyüklükte yazi
  karakteri kullandiginizdan emin olmalisiniz.

6
Okuyucular Sayfayi Nasil Görür

• Bilgilerinizi düzenlerken genel okuyucu
  kitlenizin bir sayfaya nasil bakacagini göz önüne
  almaniz gerekir.
• Genellikle, öncelikle sayfayi bir bütün olarak
  görürler,
• Sayfayi hizlica tarayarak genel düzen, görünüs ve
  yapi hakkinda bilgi sahibi olmaya çalisirlar
• Okuyucu dokümani anlamlandirmaya çalisir ve
  kendisine bir yol haritasi belirler.
• Su sorular sorulur
• Dokümanin ismi nedir?
• Öncelikli basliklar nelerdir?
• Tablo ve Grafikler nerededir?

7
Okuyucular Sayfayi Nasil Görür

• Kendi kendilerine bu sekilde sorular sorarak,
• Okuyuculariniz sayfanin düzeni ve tasarimina göre
  görsel hiyerarsi belirlemeye çalisir.
• En önemli maddeler(main items) öncelikli
  basliklar(primary headings)da olmalidir.
• Ikincil maddeler ikinci seviye basliklar altinda
  bulunmalidir.
• Dokümaninizi olustururken hangi konularin
  asil-birinci(main), ikinci ya da üçüncü seviye
  konu basliklarini olusturmasi gerektigini
  belirleyin
• Üçten fazla baslik seviyesi okuyucunuzun kafasini
  karistirabilir
• Ayni seviyedeki basliklarin ayni yazi
  karakterlerini ve gramer yapisini kullandigindan
  emin olun

8
(No Transcript)
9
(No Transcript)
10
Elektronik Sayfalar

• Okuyucular elektronik sayfalari basilmis olanlar
  kadar çok kullanir.
• Örnegin, Okuyucular sayfayi atlayarak
  okurlar(skim)
• Basliklar, tablolar, grafikler, ana konular, ve
  görseller incelenir? Görsel Hiyerarsi anlasilmaya
  çalisilir.
• Elektronik Sayfalarin diger elektronik
  kaynaklardan önemli farkliliklari vardir
• Web Sayfalari (dikkat dagitici özellikler
  parlamalar, ikonlar, renkler)
• Bilgisayar Ekranlari(basilmis sayfalardan oldukça
  farkli sekildedirler)
• Elektronik Metinler(bilgisayar ekraninda okumak
  zordur)
• Metin mümkün oldugunca kisa tutulmali, süslü
  ikonlar ve parlayan karakterlerde asiriya
  kaçilmamali.

11
Sayfayi Etkili Biçimlendirmek

• Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak
• Sayfayi Etkili Biçimlendirmek
• Tipografiyi Etkili Kullanmak
• Etkili Arama Seçenekleri Sunmak
• Elektronik Dokümanlar Tasarlamak
• Style Sheets ve Araçlari Olusturmak ve Kullanmak

12
Sayfayi Etkili Biçimlendirmek

• Elektronik sayfalar söz konusu oldugunda sayfa
  terimi alisildik anlamina tam olarak uymaz
• Bilgisayar ekraninda bir sayfa sonsuza kadar
  gidebilir
• Devam eden konular geleneksel sayfalar (basilmis
  olanlar) üzerine yogunlasmistir.
• Elektronik Doküman Tasarimi(Designing
  Electronic Document) ni inceleyin
• Tasarim ve Düzen okuyucularinizin bilgi ile
  nasil etkilesime geçecegi ve bilgiye nasil tepki
  vereceginde önemli bir rol oynar.
• Zayif tasarlanmis bir sayfada okuyuculariniz
  aradigini bulamayacaktir
• Ve eger bir doküman gösterissiz ise okuyuculari
  dokümani incelemeye ikna dahi edemezsiniz.
• Okuyucu her bir sayfanin görsel olarak cazip,
  akillica organize edilmis ve takip etmesi kolay
  olmasini bekler.

13
Kilavuz Çizgilerinin(Grid) Kullanimi

• Kilavuz Çizgileri arka planda düzen olusturarak
  okuyucunun materyal hakkinda bilgi sahibi
  olmasina yardimci olur.

14
Kilavuz Çizgilerinin(Grid) Kullanimi

• Iki-Sütun kilavuz çizgisi kullanim kilavuzlarinda
  en çok kullanilandir.
• Gazete ve brosürler tipik olarak iki yada
  üç-sütun yapisini kullanirlar.
• Kilavuz Çizgileri kolay anlasilir görsel
  temalarda iskelet(framework) yada ana hat
  (outline) belirleyici olarak kullanilir.
• Bu tutarli düzen okuyucuya sütunlarin içerisinde
  ne bulacagini tahmin etmesinde yardimci olur.
• Birçok sayfa düzenleme programi kolay ve hizlica
  kilavuz çizgileri olusturmaniza yardimci olur.

15
Bosluk(White Space) kullanarak Vurgu Alanlari
Olusturmak

• Bazen sayfada olmayan seylerde fark
  olusturur.Bosluklarla çevrilmis alanlar
  okuyucunun gözlerini o alana çeker.
• Bunun sebeplerinden birisi bosluklar devamli süre
  gelen düzeni bozar.
• Bosluklari okuyucunuzu yönlendirmek için
  kullanin.
• Resim 8.4, bosluklarin gözlünüzü sayfadaki farkli
  noktalara nasil çektigine dikkat edin.

16
Resim 8.4

• Örnek 1 gözleriniz oluga dogru ilerler (oluk)
• Örnek 2 bosluklar dikkatinizi orta paragrafa
  çeker
• Örnek 3 bosluklar her paragrafin arasina esit
  miktarda dagilmistir.

17
Genis Kenarlar Kullanmak

• Küçük kenarlar sayfayi kalabalik gösterir ve
  materyalin anlasilmasini zorlastirir.
• 21e -28 cm sayfalarda 2,5 ila 4 cm kenar boslugu
  birakin
• Hizalandirilmis (justified) veya
  hizalandirilmamis metin düzenlerinden birini
  seçin.

18
Her paragrafi amacina uygun hazirlamak

• Okuyucular uzun dokümanlari genellikle
  aradiklarini bulmak için atlayarak tarama (skim)
  yaparlar.
• Bu sebeple çogu paragraf içerigi belli eden bir
  cümle ile baslar.
• Her paragraf iliskili materyallerin bir araya (en
  fazla 15 satir) toplanmasi için düzenlenir.
• Karisik materyallerin okunulurlugunu
  kolaylastirmak ve adim adim açiklama yapmak için
  kisa paragraflar kullanin
• Bir seri satir basi kisa paragraf yapmaktansa,
  aralarini fazladan bir satir ile ayirin.

19
Listelerin Kullanimi

• Ne zaman kendinizi bir dizi elemani paragraf
  içinde yazmaktansa numaralar yada madde
  imleri(bullet) kullanarak listeler olusturun
• Özellikle bazi seyleri daha kolay göstermek için
  bir dizi görevi siraliyorsaniz.
• Madde imlerini çok sik kullanmayin.
• Süslü ikonlari, yerine düz noktalar
  kullanabilecekken kullanmayin.

20
Baslik Kullanimi

• Uzun bir dokümanin okuyucusu siklikla kendisini
  en çok ilgilendiren kisimlar arasinda geri döner
  veya ileri atlar
• Basliklar bir dokümanin nasil organize
  edildiginin ilan eder ve okuyucuya aradigi seyi
  gösterir.
• Ve dokümani kolay erisilebilir blok ve parçalara
  böler(chunk).
• Bilgilendirici bir baslik okuyucuya bir bölümün
  okunmaya degig degmeyecegini anlamasinda yardimci
  olur.

21
Baslik Kullanimi

• Basliklari seviyelerine göre boyutlandirin
• Iyi bir yol haritasi gibi, basliklariniz
  dokümaninizdaki küçük ve büyük bölümleri açiga
  çikarir.
• Bir materyal yazarken onu When you write
  material, think of it in parçalar(chunks) ve alt
  parçalar(subchunks) olarak degerlendirin.
• Dokümanin amaci ve okuyucunun görevini analiz
  ettiginiz zamanWhen you analyze the documents
  purpose and your users intended tasks,
• Genellikle dokümanin ana hatlarini olusturmus
  olursunuz.
• Depresyonun yeni tedavisi hakkindaki bir raporun
  ana hatlari su sekilde olabilir

22
Baslik Kullanimi

• Örnek, Depresyonun yeni tedavisi hakkindaki bir
  raporun ana hatlari su sekilde olabilir
• Altyapi Su anki tedaviler ve bu tedavilerin
  tarihleri
• Son zamandaki yeni tedaviler için arastirmalar
• Devam eden arastirmalar ve ufuktaki tedaviler
• Bunlar öncelikli yada 1.seviye basliklarinizdir
  ve doküman ayni zamanda her bir bölüm için alt
  basliklari da barindirabilir.
• h1, h2 ve h3 belirleyicilerini baslik seviyenizi
  göstermek için doküman taslaginda
  kullanabilirsiniz.

23
Baslik Kullanimi
24
Baslik Kullanimi

• Ardindan dokümaninizi tüm seviyeleri
  birbirleriyle tutarli olacak sekilde tasarlamaniz
  gerekir.
• Tüm h1 basliklari ayni yazi karakterini ve satir
  basi degerlerini kullanmasi gerekir. Ayni sekilde
  h2 ve h3 de.
• Dokümaninizin son hali bir sonraki slaytta oldugu
  gibi gözükmeli

25
(No Transcript)
26
Uygun Baslik Boyutu Seçimi

• Basliklar özellikle 1. ve 2. seviye olanlar
  paragraf puntolarindan büyük olmali.
• 2 boyut yükseltme genellikle kabul gören
  kuraldir eger paragraf 12 puntoda yazilmis ise
  basligin en az 14 punto olmasi gerekir.

27
Basliklari Görsel Olarak Tutarli, Gramer Olarak
Paralel Hazirlamak

• Baslik seviyeleri tutarli olmalidir.
• Örnegin, kelime islenmis bir sayfada,
• For example, on a word-processed page,
• 1. seviye basliklar 12 punto, kalin, büyük harf
  ve sola kenara hizali olarak kullanilabilir
• 2. seviye basliklar 12 punto, kalin, büyük harf
  ve küçük harf ve bir çikinti(tab) içerde
  kullanilabilir
• 3. seviye basliklar 10 punto, kalin, sola hizali
  ve hemen ardindan paragrafin baslayacagi sekilde
  kullanilabilir. Resim 8.6 (bir sonraki slayt)

28
(No Transcript)
29
Baslik Kullanimi Ip Uçlari
30
Baslik Kullanimi Ip Uçlari
31
Tipografiyi Etkili Kullanmak

• Görsel Olarak Etkili Dokümanlar Olusturmak
• Sayfayi Etkili Biçimlendirmek
• Tipografiyi Etkili Kullanmak
• Etkili Arama Seçenekleri Sunmak
• Elektronik Dokümanlar Tasarlamak
• Style Sheets ve Araçlari Olusturmak ve Kullanmak

32
Tipografiyi Etkili Kullanmak

• Yazi karakter stili, okuyucunun nasil okudugunu
  ve verecegi tepkiyi büyük ölçüde
• Yazi karakterlerinin kisilikleri vardir.
• Bazisi ciddiyeti ifade eder digerleri eglenceyi
  bazilari ise teknik kaliteyi.

33
Yazi Karakterlerini Seçmek

• Yazi karakterleri kagit yada ekran üzerinde
  gözükmekten daha fazla anlam tasirlar.
• Yazi karakterlerini iki genel kategoriye
  ayirabiliriz
• serif ve sans-serif
• Serif birbirinin parçasi olan ayak(feet)a
  isaret
• Sans-serif fontu direk yukari ve assagi
  çizgileri kullanir.(sans Fransizcada -siz
  demektir.)

34
Yazi Karakterlerini Seçmek

• Serif fontlari resmi olangazeterlerde ve resmi
  yazilarda kullanilan lardandir.
• Sans-serif fontlari daha az resmi amaçlar için
  kullanilir.
• Genede diger fontlarda bahsettiklerimiz kadar
  siktirlar.Resim 8.7
• serif vesans-serif okuyucunun dikkatini sayfaya
  çekmek için en iyi yollardandir.

35
Resim 8.7
36
Yazi Karakterlerini Seçmek

• Yazi karakterinizi seçerken dokümanin formatini
  dikkate alin. se.
• Eger amaciniz hastanin rahatlamasini saglamak ise
  kolayligi temsil eden fontlarin kombinasyonunu
  kullanin.
• Eger amaciniz bir mühendise tablolar ve
  grafiklerdeki teknik verileri hizlica bulmasinda
  yardimci olmak ise Helvetica yada diger
  sans-serif yazi karakterlerinden birini kullanin.
• Görmesi daha kolaydir ve rahattir.

37

• Devam Edecek

38
(No Transcript)