Je gaat kijken naar een diavoorstelling

1
Je gaat kijken naar een diavoorstelling
Als je nu nog in het POWERPOINT-programma zit,
klik dan op de F5 toets bovenaan je toetsenbord.
Dan begint de diavoorstelling. Als je alleen maar
een dia ziet, kan je F5 overslaan. Lees de
stukjes tekst goed en bekijk ook de plaatjes en
illustraties goed.Als je naar de volgende dia
wilt, druk je op de pijltjestoets naar beneden.
Als je naar een vorige dia wilt, druk je op de
pijltjestoets naar boven.Als je wilt stoppen,
druk dan op de ESC-toets links boven op je
toetsenbord. VEEL KIJKPLEZIER
2
DE VIKINGEN
3
Wie waren de Vikingen?

• De Vikingen, ook wel Noormannen genoemd, komen
  vooral uit Scandinavische landen als Noorwegen,
  Zweden, IJsland en Denemarken.

Ze staan bekend als ruige mannen die plunderden
en moordden, maar is dat wel zo?In deze
presentatie leer je meer over de vikingen en hun
gebruiken.Zo zal je zien dat de Vikingen niet
alleen woeste krijgers konden zijn, maar dat ze
ook ervaren zeelieden en fraaie kunstenaars
waren.
4
Wanneer leefden de Vikingen?
De Vikingen vormden samen wel één volk, maar ze
vormden niet echt een eenheid. Er was regelmatig
oorlog tussen de verschil-lende vikingvolken.Ze
leefden in de Middeleeuwen, maar vooral in de
periode tussen 750 en 1050 na Christus trokken ze
met hun schepen heel Europa door.
Het was vooral een volk van boeren een klein
gedeelte maakte grote zeereizen en tochten.Ook
waren de Vikingen handelaren. Ze handelden met
elkaar en met andere landen.
5

• Het was vooral een volk van boeren

6
De samenleving van de Vikingen
De samenleving van de Vikingen was verdeeld in
drie klassen de slaven de vrijen de
edelenVeel slaven waren krijgsgevangenen, mensen
die ze tijdens oorlogen en rooftochten gevangen
hadden genomen. Anderen werden slaaf door
schulden of misdaden.
Bovenaan stonden de edelen. Zij waren maar met
weinig, maar ze heersten over grote gebieden.Het
grootste deel van de bevolking bestond uit de
vrijen boeren, krijgers, handelaren en
handwerks-lieden.
7
De reizen van de Vikingen

• De Vikingen zijn oorspronkelijk boeren. Maar toen
  er meer mensen kwamen te wonen, werd het te druk
  en moesten ze nieuw land hebben. Vooral in het
  bergachtige Noorwegen hadden ze dit probleem. Ze
  vertrokken met schepen naar bijvoorbeeld Engeland
  en Schotland. Daar bouwden ze nieuwe dorpen en
  leefden verder als boer.

De Vikingen plunderden soms dorpjes en steden aan
de kust of langs rivieren, maar vaak gaan ze ook
handelen en worden de reizen wat vriendelijker
van karakter.Het is bekend dat ze Russische
rivieren opvoeren om daar handel te drijven. De
stad Kiev zou door Vikingen gesticht zijn. De
mensen die er al woonden, noemden de Vikingen
Rus of Roes. Vandaar Rusland.
8
Kolonisten
Sommige Vikingen vertrokken naar andere landen om
daar een nieuwe nederzetting te bouwen. Deze
kolonisten laadden op een vreemde kust de eerste
levensbehoefte uit.

• Dappere groepjes als deze waren pioniers, die ver
  van hun vaderland een nieuw thuis opbouwden. Na
  de Vikingtijd stierf de gemeenschap op Groenland
  uit.

9
Zelfs in Rusland en Amerika

• Van sommige Vikingen is zelfs bekend dat ze via
  de Russische rivieren en de Zwarte Zee doorvoeren
  naar Constantinopel, de hoofdstad van het
  Oost-Romeinse Rijk. Het schijnt dat deze Vikingen
  erg geliefd waren als persoonlijke lijfwachten
  van de keizer.Waarschijnlijk omdat ze zo groot
  waren en een woest uiterlijk hadden.Ook hebben
  de Vikingen op hun reizen al Amerika ontdekt,
  lang voordat Columbus zelfs maar geboren was.De
  Vikingen noemden Amerika Vinland. Er zijn in
  Amerika vikingspullen opgegraven.

10
(No Transcript)
11

• In de winter werden er vaak sleeën gebruikt om
  spullen te vervoeren

12
Oorlog voeren

• Vikingen worden bijna altijd zo afgebeeld zoals
  je ze hiernaast ziet vechtende mannen met helmen
  en zwaarden.Ze vochten om nieuw land te
  veroveren waar ze wilden gaan wonen. Toch wilde
  ze niet meteen het hele land veroveren en de
  macht grijpen. Het ging ze vaak alleen om een
  plek om te wonen.Toch zijn er ook heel veel
  stroop- en plundertochten georganiseerd, waarbij
  dorpen geplunderd en in de brand gestoken werden.
  Daarbij ging het er vaak woest en wreed aan toe.

13
(No Transcript)
14
(No Transcript)
15
Dorestad

• Een van de steden in de Nederlanden die
  regelmatig door Vikingen werd overvallen en
  geplunderd was Dorestad, het huidige Wijk bij
  Duurstede. Je ziet het nog in de naam terug. Dat
  gebeurde allemaal in de 9e eeuw (800-900).

Dorestad was in die tijd een heel rijke en
belangrijke han-delsstad. De afbeelding
hier-naast stond op een oude schoolplaat, die
leraren op school gebruikten om over te vertellen
toen er nog geen video of iets dergelijks was.
16
Plundertochten

• Na de eerste brute aanvallen veranderde het
  patroon van de strooptochten. De invallen namen
  in aantal toe en waren beter georganiseerd. De
  Vikingen vielen zelfs het grote, ommuurde Parijs
  een paar keer aan.

17
(No Transcript)
18
Vikinghuizen
In Scandinavië zijn veel Vikinghuizen nagebouwd.
Daar is veel onderzoek van archeologen aan vooraf
gegaan. Er waren kleine huizen zoals je links
ziet, maar ook grotere huizen, waar vaak meerdere
gezinnen in leefden. Zon groot huis wordt een
longhouse genoemd.De huizen zijn bijna
allemaal van hout gemaakt. Op sommige plekken,
zoals op de Schotse eilanden, waren nauwelijks
bomen te vinden en bouwde men de kleinere
huizen van steen.
19
Vikinghuizen op IJsland en Groenland
De Vikingen kwamen ook in IJsland en Groenland te
wonen. Daar was niet altijd genoeg materiaal om
huizen te bouwen zoals ze dat gewend waren. Op
IJsland en Groenland groeien namelijk bijna geen
bomen.
Een zekere Gunnbjörn ontdekte bij toeval
Groenland. Erik de Rode, een hoofdman die
beschuldigd werd van moord, moest IJsland
ontvluchten en vestigde zich op Groenland.Hij
noemde het Groen-land, in de hoop dat meer
Vikingen er zich wilden vestigen.
20
(No Transcript)
21
Vikingdorpen

• Hiernaast zie je twee plaat-jes van vikingdorpen.
  Het bovenste komt uit de strip Thorgal, waarin
  vikingen en de Noorse goden en godinnen een
  belangrijke rol spelen. Op de achtergrond zie je
  een fjord een lange, diepe inham, die typerend
  is voor Noorwegen.Je ziet dat de huizen een
  strooien dak hebben en dat bovenin de daken een
  rookgat zit waardoor de rook ontsnapt. Je
  begrijpt wel dat het uitbreken van brand heel
  gevaarlijk kon zijn.

22
(No Transcript)
23
Vikingsteden

• Hieronder zie je een afbeelding van een kleinere
  stad. Hij ligt aan de kust, want je ziet de
  haven. Zie je ook dat ze een dam hebben gemaakt?

24
(No Transcript)
25
Aan de kust
De meeste vikingdorpen en steden lagen aan de
kust of aan een rivier. Ze hadden de zee nodig
om te vissen, maar ook om met hun schepen oorlog
te voeren of te handelen.
26
Een vikingburcht
Naast steden en dorpen bestonden er, op
strategische plaatsen, ook zogenaamde
ringburchten. Zon ringburcht lijkt gewoon op een
verzameling huizen, maar als je beter kijkt, zie
je dat er meer aan de hand is. Er is een wal
omheen opgeworpen. Ook is de burcht heel precies,
bijna wiskundig, ontworpen en gebouwd. Dit laat
zien hoe goed de Vikingen waren in kunst en
architectuur.
De burcht heeft een diameter van 134 m. en de
vier uitgangen wijzen precies naar de vier
windrichtingen. De cirkel wordt in vier stukken
verdeeld en in elk van de vier stukken staan vier
longhouses (lange huizen).
27
De ringburcht van Trelleborg
Hiernaast zie je nog zon ring-burcht. Deze lag
in Trelleborg in Denemarken.Hier waren buiten de
wal ook nog vijftien huizen, die allemaal met hun
voorkant naar het middelpunt van de burcht
wijzen. Bovenop de aarden wal die de burcht
omsloot stond waar-schijnlijk een omheining. Op
de volgende pagina zie je Trelleborg zoals het nu
is. Zie je ook de tweede aarden wal? Onderaan het
plaatje zie je een nagemaakt vikinghuis.
28
(No Transcript)
29
Het dagelijkse leven
Behalve het werk op het land en de reizen die de
Vikingen ondernamen, deed men natuurlijk nog meer
in het dagelijks leven.Zo kenden ze
bijvoorbeeld allerlei spelletjes, waaronder het
schaakspel. Dat hadden handelaren mee terug
genomen. Een bekend vikingspel is hnefatafl,
waarbij je de koning van je tegen-stander moest
insluiten. (zie plaatje) Buiten deden ze vaak
vecht- en krachtspelletjes.s Avonds bij het
vuur vertelden ze elkaar allerlei verhalen, de
sagas.
30
Baden

• Vikingen wilden er graag goed uitzien, en
  waarschijnlijk wasten ze zich vrij vaak. In
  IJsland zijn aanwijzingen gevonden dat ze baadden
  in de warme bronnen, zoals deze mannen. Misschien
  hadden sommige Vikinghuizen ook een badhuis, een
  soort sauna.

31
(No Transcript)
32
De Smid

• Een Vikingsmidse moet er ongeveer hetzelfde
  hebben uitgezien als een middeleeuwse smidse. Er
  was vast een groot houtskoolvuur om het ijzer te
  verhitten, en een blaasbalg waarmee de knecht het
  vuur aanblies. Met zijn tang pakte de smid het
  gloeiend hete ijzer beet om het op zijn aambeeld
  te smeden tot in de gewenste vorm.

33
(No Transcript)
34
Hoeden en petten
De Vikingen droegen allerlei hoeden, sjaals en
hoofddoeken om hun hoofd warm te houden, en als
bescherming droegen ze mutsen en helmen van leer.
Helmen met horens hebben de Vikingen nooit
gedragen!
35
Straffen en ruzies

• Een gebruikelijk godsgericht voor vrouwen was de
  "ketelproef'. De vrouw moest haar hand tot op de
  bodem in een grote ketel met kokend water steken
  en een paar steentjes pakken.Op de volgende dia
  zie je een uit de hand gelopen ruzie. Het is
  geëindigd in een gevecht. De overwonnen man wordt
  door vrienden verzorgd. Zulke ruzies konden
  makkelijk uitgroeien tot vetes.

36
(No Transcript)
37
Binnen in een huis
In het begin hadden de huizen geen ramen. Later
kwamen er gaten in de muur waar dieren-blazen
voor werden gespannen waar je door heen kon
kijken.Het vuur was midden in de lange ruimte.
Er waren geen meubelen. Aan de zijkanten was de
vloer iets verhoogd.
Daar zat men op en dat werd ook als opslagplaats
gebruikt. s Avonds werden er bedden klaar
gemaakt en s morgens werden ze weer opgeruimd.
De huizen waren al overvol en s winters werd
zelfs het vee nog naar binnen gehaald.
38
(No Transcript)
39
Eten
Vikingen moesten aan hun eigen eten zien te
komen. Zo verbouwden ze natuurlijk het land,

• maar ze gingen ook op zoek naar eetbaredingen.
  Deze man riskeert zijn leven door op een steile
  rotswand eieren te zoeken.Andere mannen gingen
  op jacht. Zowel op zee als aan land werd op
  dieren gejaagd. Als de buit thuis was gebracht
  konden de vrouwen er een lekker maaltje van maken.

40
(No Transcript)
41
(No Transcript)
42
(No Transcript)
43
De kunstvoorwerpen

• Vikingen staan bekend als rauwe en onbeschaafde
  plunderaars, maar ze waren juist ook heel erg
  bedreven in het maken van heel sierlijke sieraden
  en gebruiksvoorwerpen.Ze waren bijzonder goed in
  het smeden van metaal en het maken en versieren
  van zwaarden en andere ijzeren wapens. Maar ook
  hebben ze veel sieraden van goud en zilver
  gesmeden, soms ingelegd met edelstenen. Ze zijn
  heel fijn versierd.Ook zijn veel voorwerpen die
  door archeologen zijn opgegraven, afkom-stig uit
  andere landen, waarmee de Vikingen hebben
  gehandeld. Of ze zijn bij plunderingen
  buitgemaakt.

44
Versieringen en houtsnijwerk
De versieringen van de Vikingen hebben vaak veel
ronde en kronkelende lijnen die door elkaar
lopen. Vaak ook met dieren en mensen. Het
houtsnijwerk hiernaast laat een deel van een sage
zien, waarin Gunther een luit bespeelt met zijn
voeten, terwijl hij op sterven ligt in een
slangenkuil.
45
Het runenschrift
De Vikingen konden ook schrijven, al kon niet
iedere Viking dat. Hun schrift heet het
runen-schrift.Vrij alledaagse dingen werden op
hout en been geschreven, maar daar is weinig
van bewaard gebleven.Er zijn ook heel veel
runen-stenen gevonden, waar runen in waren
uitgehakt, samen met mooie versieringen. Die
stenen werden vaak gemaakt voor speciale mensen
of speciale gebeurtenissen.Op de volgende dia
zie je meer van dat soort runen-stenen.
46
Stenen met runen-schrift
In Scandinavië kan je veel voorbeelden van
runen-schrift zien. Meestal werd op hout
geschreven, maar dat is allemaal verrot in de
loop der tijd. Deze stenen zijn wel bewaard
gebleven.
47
Rechtspraak bij de Vikingen
De Vikingen hadden niet één land met één koning
en regering. Elk dorp en elke stad had zijn eigen
bestuur, maar ze waren wel bijna hetzelfde. Elke
vrije man en vrouw kon meebeslissen over het
bestuur in de thing, een soort
volksvergadering. Elk gebied had zijn eigen
thing. Ze kwamen elke lente en herfst bij elkaar.
Eens per jaar had je op de Lögberg (wettenheuvel)
vlak bij het huidige Reykjavik op IJsland een
althing een soort thing voor alle vikingstammen.
Zon althing was vaak een hele gebeurtenis,
waarbij er nieuwtjes werden uitgewisseld en
wedstrijden werden gehouden, etc.
48
(No Transcript)
49
De drakkars
De bekendste boten waarmee de Vikingen voeren,
zijn de drakkars of drakenschepen. Dat zijn
lange schepen, die toch heel wendbaar waren omdat
ze niet diep in het water lagen.Hierdoor konden
ze ook rivieren opvaren en konden ze gemakkelijk
over land worden gedragen als men langs
stroomversnellingen moest.De meeste drakkars
hadden 16 of 18 roeibanken aan elke kant, waar
telkens twee roeiers op zaten. Ze zaten op een
soort kisten, waar ze hun spullen in
bewaarden.Ze hebben ook een vierkant zeil, dat
aan een grote ra (dwarsmast) hangt.
50
De drakkars 2
Drakkars waren zeilschepen, maar er zaten ook
gaten in de zijkant waar ze roeispanen door heen
staken. Tussen die gaten was er ruimte om
schilden te bevestigen. Dat zag er niet alleen
kleurrijk uit, maar het beschermde de zeelui ook
tegen aanvallen met pijlen. Je ziet ook een
houten afdakJe had ook boten die op drakkars
leken, maar een stuk kleiner en vooral breder
waren. Die boten, zoals hiernaast, werden vooral
door handelaars gebruikt om goederen in te
vervoeren.
51
De drakkars en de versieringen
Veel drakkars zijn mooi versierd met allerlei
houtsnijwerk. Vooral de randen en de voor- en
achterstevens werden versierd, Vaak ook met een
soort draken-koppen, vandaar de naam
draken-schepen.
52
(No Transcript)
53
(No Transcript)
54
De drakkars nu
In veel musea in Scandinavië kan je vikingspullen
zien. Ook zijn er nog veel drakkars bewaard
gebleven die ze weer helemaal hebben
gerestau-reerd een schitterend mooi
gezicht.Veel lagen er onder water en zijn zo
goed gebleven, andere boten zijn op land begraven
(zie hoofdstuk begrafenissen) en zo goed
gebleven.Natuurlijk zijn er ook mensen die zelf
een nieuwe drakkar proberen na te bouwen, met de
technieken van vroeger.
55
Begraven worden
Als Vikingen overleden, werden ze begraven op een
speciale manier, zoals je hiernaast goed kan
zien. Deze graven kan je vinden in de Deense
plaats Lindholm. Daar zijn meer dan 200
graven.Men begroef de dode en zette rond het
graf een rijtje stenen neer in de vorm van een
schip.Men geloofde namelijk dat de dood alleen
maar een reis was naar het volgende leven of naar
het Walhalla. Daarom had de dode vaak een schip
en enkele spullen, zoals een zwaard, nodig om de
reis goed te volbrengen.
56
Koninklijke begrafenissen
Overleden koningen en hoofdmannen kregen een
grootse begrafenis.Bij de plaats Ladby in
Denemarken is een speciaal graf gevonden. Een
drakkar was honderd meter het land op getrokken.
De dode was in het midden neergelegd, onder een
afdakje. Aan de andere kant werden maar liefst 11
paarden en een aantal honden gedood en bijgelegd.
Vaak werden er ook wapens en andere voorwerpen
meegegeven in het graf. Daarna werd de boot
afgedekt met stevige planken en daarna bedekt met
een grote grafheuvel. Op de volgende dia zie je
ook zon graf.
57
(No Transcript)
58
(No Transcript)
59
Begrafenissen op zee
Een andere begrafenis, ook voor koningen en
hoofd-mannen, was een crematie op zee.De dode
werd opgebaard op het schip en dan werd het schip
in brand gestoken. Daarna liet men het branden-de
schip met de stroom mee-gaan, terwijl men toe
stond te kijken.Je ziet hiernaast dat de dode is
opgebaard met een zwaard in zijn handen. Dan
geloofde men dat je in het Walhalla terecht zou
komen.
60
Leif Eriksson
Leif Eriksson, ook wel Leif de Gelukkige, was de
zoon van Erik de Rode (zie dia 11). Hij was net
als zijn vader ontdekkingsreiziger en volgens
sagas was hij de eerste Viking die voet op
Amerikaanse bodem zette.
Hij noemde het land Vinland. Sommigen zeggen
dat dat wijnland betekent, anderen zeggen
weideland. Dat gebied heet nu Newfoundland, dat
letterlijk nieuw gevonden land betekent.Er
zijn slechts twee voorwerpen in één
vikingnederzetting gevonden. Toch is bekend dat
de Vikingen daar als kolonisten hebben gewoond en
zelfs hebben gehandeld met de Skrælings, de
Indianen. Ze werden echter telkens door hen
aangevallen en zijn daarom maar teruggegaan naar
Groenland.
61
De Noormannen

• In 911 na Chr. viel een Noorse Vikingprins, Rollo
  genaamd, het noorden van Frankrijk binnen. De
  Franse koning bood hen, in ruil voor vrede, een
  gebied in Frankrijk aan.

Dit gebied noemden zij Normandië. Dat gebied
bestaat nu nog steeds en is dus vernoemd naar de
Noormannen.Prins Rollo kreeg van de Franse
koning zelfs de titel hertog. Hij en zijn
mannen namen veel Franse gewoontes over en hadden
na enige tijd veel macht in een groot gebied. Zie
de volgende dia.Eén van de afstammelingen van
de Noormannen, Willem de Veroveraar, viel in 1066
vanuit Normandië met zijn leger Engeland aan en
veroverde het.
62
(No Transcript)
63
Het tapis de Bayeux
In Normandië ligt de stad Bayeux. In de kerk daar
hangt het eerste en langste stripverhaal van de
wereld. Het is niet getekend, maar geborduurd op
een smal maar lang tapijt (tapis in het Frans).
Het is een verslag van de reis van Willem de
Veroveraar en hoe hij de Engelsen versloeg. Zie
je dat de schepen erg op drakkars lijken?! Op de
volgende dia zie je nog een fragment.
64
(No Transcript)
65
De goden
De Vikingen geloofden in vele goden en godinnen.
De goden hadden allemaal hun eigen
persoonlijkheid en karakter. De belangrijkste
goden waren Odin (Wodan, zie hiernaast), Thor en
Freya.Ze geloofden dat de wereld in drie
stukken was verdeeld - Asgard, waar de goden
leefden- Mitgard, waar de mensen leefden-
Utgard (of Jotunheim), waar de reuzen woonden.
66
Offeren aan de goden

• Dit tafereel is gebaseerd op beschrijvingen van
  Ibn Fadlan. Hij beschrijft hoe de Vikingen in de
  open lucht tot hun goden baden Hier bedanken
  kooplui de goden voor een behouden terugkeer.

67

• Heidense rituelen werden waarschijnlijk in een
  heilig bos of bij een bron voltrokken, bij een
  eenvoudig altaar van stenen. Er zijn een paar
  heel natuurgetrouwe dierenmaskers gevonden, die
  misschien werden gedragen als er werd geofferd.

68
Odin (of Wodan)
Odin was de belangrijkste god. Hij had maar één
oog, het andere oog had hij verloren.Hij was de
god van de oorlog en hij reed op zijn achtbenige
paard Sleipnir door de hemel.Hij werd vergezeld
door de twee raven Hugin en Munin (gedachte en
herinnering) en door de twee wolven Freki en
Geri.De twee raven vlogen de wereld rond en
vertelden Odin alle nieuwtjes.
69
(No Transcript)
70
Thor, de god van de donder
Een andere belangrijke god was Thor. Hij was de
god van de donder en van de vruchtbaarheid. Hij
was de zoon van Odin en wordt meestal voorgesteld
als op het rechter plaatje woest rood haar,
borstelige wenkbrauwen en daaronder vlammende
ogen. Zijn wapen heette Mjollnir, een hamer die
na de gooi altijd weer
bij hem terug kwam, als een boomerang.Hij was
meestal bezig om te strijden met reuzen uit
Jotunheim of tegen ander duister te vechten. Hij
is de bekendste god in de Noorse mythologie. Men
gaat er zelfs vanuit dat hij een tijdje
belang-rijker was dan Odin.
71
(No Transcript)
72
Wodan op zijn paard Sleipnir

• hbsdfbvbdfvbqakfdv

73
Freya, de godin van de liefde
Freya was de godin van de vruchtbaarheid en de
liefde. Ze werd vaak aangeroepen om te helpen
voor goede geboortes en overvloedige oogsten. Ze
reed door de lucht op een wagen die getrokken
werd door twee katten.Hier zie je een beeldje
dat Freya voorstelt.
De reuzen uit Jotunheim vonden Freya erg
aantrek-kelijk en probeerden steeds om haar te
ontvoeren.De broer van Freya heette Freyr en hij
was ook de god van de vruchtbaarheid, maar ook
van vrede en geluk.
74
Het walhalla
Vikingen geloofden in een soort hemel het
walhalla. Ze dachten dat je daar na je dood naar
toe ging. De walkuren waren dochters van Odin
mooie vrouwelijke krijgers die op het slagveld
naar dode helden zochten. Krijgers die dapper
waren gestorven, werden
door hen naar het Walhalla gebracht, waar de god
Odin ze verwelkomde.Daarom was het voor
vikingkrijgers belang-rijk om in de strijd te
sterven. Als dat niet kon, werden krijgers vaak
begraven met hun zwaard in hun handen.
75
Het christendom
In de Middeleeuwen rukte het christendom op.
Steeds meer volken werden bekeerd tot het
christendom. Vikinghandelaren die naar
chris-telijke landen gingen, lieten zich bekeren
tot christen. Dan ging de handel makkelijker.
Thuis bleven ze echter trouw aan hun eigen goden
en godinnen.
Als een koning werd bekeerd, werd meestal het
hele volk bekeerd. Soms werd het volk met geweld
gedwongen.Rond het jaar 1000 waren veel Vikingen
officieel christen, maar de oude goden werden
nog vaak aanbeden.Hiernaast zie je twee
stavkerken, heel typerende Scandinavische
kerken die helemaal van hout zijn gemaakt.
76
De christenen komen

• De kerk keurde de slavenhandel af, vooral als
  christenen als slaaf bij heidenen terechtkwamen.
  Volgens een verhaal reed er eens een bisschop
  langs een groep vikingslaven. Een van hen riep
  dat ze non was, en begon een psalm te zingen. Het
  kostte de bisschop zijn paard en zadel om haar
  vrij te kopen.

77
Mengeling van Vikingen en Christendom
Als het christendom ook in de vikingwereld
groeit, zie je dat symbolen worden gemengd.
Hiernaast zie je de Jellingsteen, met daarop een
afbeelding van Christus, maar wel op de
viking-manier. Hieronder zie je twee sieraden
een hamer van Thor en een christelijk kruisteken.
78
Het einde van de Vikingen
In het begin van de 12e eeuw kwam er langzaamaan
een eind aan het viking-tijdperk. Dat gebeurde
niet plotseling, zoals door een natuurramp of een
ziekte als de pest. De Vikingen verdwenen heel
geleidelijk. Dat komt onder andere doordat steeds
meer Vikingen christen werden. Ook de Vikingen
die in nieuwe gebieden waren gaan wonen, trouwden
met men-sen die er al woonden. Zo verloren ze ook
hun Vikingtradities en gewoontes.Wij moeten het
nu dus maar doen met de overblijfselen van de
Vikingen.
79
(No Transcript)
80
De voorstelling is afgelopen

• Hopelijk vond je het een leuke en interessante
  voorstelling en heb je er veel van geleerd.Als
  er nog iemand komt kijken naar deze voorstelling,
  mag je straks nog één keer klikken en dan de
  volgende gaan halen.
• Als er geen nieuwe kinderen meer komen, druk dan
  op de ESC-knop linksboven op je toetsenbord.
  Sluit dan het programma door rechtsboven op het
  kruisje te klikken.