koolhydraten: voorbeelden van koolhydraten

1
koolhydraten voorbeelden van koolhydraten
Koolhydraten
Koolhydraten zijn verbindingen van koolstof (C),
waterstof (H) en zuurstof (O). De algemene
formule is Cx(H2O)y. Het bekendste voorbeeld is
glucose (C6H12O6), dat bij dieren een rol speelt
als directe bron van energie.
Onze suiker voor in de koffie en thee heet
officiëel sacharose en is ook een koolhydraat
(C12H22O11), evenals ribose (C5H10O5).
Koolhydraten worden ook wel suikers genoemd of
meer wetenschappelijk sachariden. Er is steeds
sprake van ringstructuren. Hiernaast zie je dat
voor glucose.
2
koolhydraten structuur van koolhydraten 2
Voor het schrijven van structuurformules van de
koolhydraten zijn er verschillende mogelijkheden,
waarbij meestal de koolstofatomen van de ring
niet worden aangegeven. Hieronder zie je dat voor
glucose.
De meest linkse structuur is het meest compleet.
Voor ons is de meest rechtse eigenlijk goed
genoeg, want we hoeven van de koolhydraten de
structuren niet precies te kennen. Wel moet je ze
in Binas of Biodata kunnen opzoeken en weten dat
er bij koolhydraten sprake is van ringstructuren
met de nodige OH-groepen en ergens een O-atoom in
de ring.
3
koolhydraten structuur van koolhydraten 3
Eerder noemden we sacharose en ribose. Daarvan
zie je hier de structuren.
of
Opnieuw geldt dat je al die structuren niet hoeft
te kennen. Maar je moet er niet van schrikken als
je ze tegenkomt en weten dat het koolhydraten
voorstellen. De juiste namen en structuren kun je
steeds in Binas of Biodata opzoeken.
of
Ribose maakt deel uit van het ADP en ATP molecuul
(zie hoofdstuk 9)
4
koolhydraten mono- en disacharide 1
Als er maar één ring is zoals bij glucose en
ribose, dan spreken we van een monosacharide. Twee
ringen kunnen aan elkaar koppelen dan spreken
we van een disacharide. Hier zie je dat
schematisch voor glucose.
Merk op dat er water afgesplitst wordt.
5
koolhydraten mono- en disacharide 2
Voorbeelden van disachariden zijn sacharose en
maltose (moutsuiker).
Deze formules hoef je weer niet precies te
kennen, want je kunt ze opzoeken in Binas of
Biodata. Wel moet je omdat er twee ringen zijn
begrijpen dat we hier te maken hebben met een
disacharide. Als je wilt kun je sacharose en
maltose ruimtelijk bekijken door op het molecuul
te klikken.
6
koolhydraten polysachariden 1
Als heel veel glucose-eenheden aan elkaar
koppelen krijg je een poly-sacharide. De
bekendste voorbeelden zijn - cellulose (bouwstof
voor planten hout), en- amylose (energie-opslag
in planten zetmeel)Het verschil tussen beiden
is de manier van koppelen van de
glucose-eenheden. We hebben dat blauw omcirkeld.
7
koolhydraten polysachariden 2
Dat die koppeling belangrijk is blijkt uit de
grote verschillen in eigenschappen tussen
cellulose en zetmeel. Tussen de ketens van het
molecuul kan bij zetmeel jood worden ingebouwd en
dit geeft de bekende blauwe kleur, die je vast
wel kent van de speekselproef. Cellulose doet dit
niet. Ons lichaam is in staat zetmeel te
verteren. Het zit in brood en aardappelen en is
een belangrijke voedselbron. Cellulose is voor
ons ongeschikt als voedsel. We kunnen het niet
verteren. Maar planteneters weten er wel raad
mee, die hebben het juiste enzym
(cellulase). Suikers kunnen bij dieren in lever
en spieren opgeslagen worden in de vorm van
glycogeen. Glycogeen lijkt veel op zetmeel. De
structuur en koppeling is hetzelfde, maar er zijn
meer vertakkingen.
8
koolhydraten afbraak van zetmeel 1
Zetmeel heeft een groot molecuul. Het kan onze
darmwand niet passeren. Daarom wordt zetmeel uit
ons voedsel (aardappelen, brood) door ons lichaam
in etappes afgebroken tot glucose. De eerste stap
is de afbraak tot maltose met behulp van het
enzym amylase, dat in ons speeksel zit.
9
koolhydraten afbraak van zetmeel 2
En dit is de 2e stap.
Het lijkt of er een O-tje verdwenen is, maar
eigenlijk gebeurt dit.
Al die reactievergelijkingen hoef je natuurlijk
niet te kennen. Maar wel moet je weten dat er bij
de afbraak water wordt opgenomen. Zo'n afbraak
waarbij water mee reageert heet een
hydrolyse. Ook de afbraak van eiwitten tot
aminozuren is een hydrolyse.