Onveilige hechting en geweld

1
Onveilige hechting en geweld
2
Uitgangspunten

• De psyche van de mens ontwikkelt zich in het
  raakvlak tussen menselijke relaties en de zich
  ontvouwende structuur van het brein
• Een kind wordt geboren met een genetisch bepaald
  programma om zich te verbinden met belangrijke
  verzorgers hechtingsfiguren

3
Uitgangspunten

• In interactie met deze hechtingsfiguren
  ontwikkelt het kind basispatronen voor de omgang
  met andere personen (interne werkmodellen).

4
Bowlby

• Onderzocht deze hechting en kwam tot het
  onderscheid
• Veilige hechting
• Onveilige hechting

5
Veilige hechting

• Veilige haven
• - emotionele geruststelling
• - gevoel van veiligheid
• Veilige basis voor verkenning
• - buitenwereld
• - binnenwereld

6
Ainsworth

• Onderzocht de hechting door ze in een strange
  situation te brengen.
• 60 veilig gehecht
• 40 onveilig gehecht

7
Onveilig gehecht

• 15 vermijdend, trekt zich terug op zichzelf
• 15 afwerende gehechtheid vastklampen en
  afweren.
• 10 gedesorganiseerd heftige onvoorspelbare
  wijze van reageren.

8
Invaliderende omgevingen

• Geen rekening houden met persoonlijke behoeften
  en grenzen.
• Expressie van persoonlijke belevingen en emoties
  als incorrect en ongepast te benoemen.
• Oplossingen van reele problemen onterecht
  vereenvoudigen.

9
Invaliderende omgevingen

• Bestraft expressie van emotie of het overbrengen
  van emotioneel lijden.
• Bekrachtigt escalatie van emoties op een grillige
  wijze
• Doet voorkomen dat het leven simpel is

10
Invaliderende omgeving leert niet

• Dat emoties betekenisvol zijn in relatie tot
  gebeurtenissen
• Hoe emoties gemoduleerd kunnen worden
• Persoonlijke belevingen te vertrouwen als
  betrouwbare reacties op gebeurtenissen.

11
Invaliderende omgeving leert niet

• Tegenslagen en heftige emoties te verdragen
• Moeilijke problemen op te lossen
• Emoties te benoemen
• Emoties over te brengen
• Pijn en lijden effectief te communiceren

12
Invaliderende omgeving leert wel

• Persoonlijke belevingen en uitingen af te keuren
• Heen en weer te zwenken tussen emotionele remming
  en extreme emotionele uitbarstingen

13
Fonagy

• Verband tussen onveilige hechting en geweld.
• Er was op basis van de onveilige hechting een
  zeer laag niveau van reflectie
• Mentalisering faalde. Er was sprake van een
  tendens tot geweld tegen het eigen of het lichaam
  van de ander.

14
Mentaliseren

• Mentaliseren
• Vermogen om mentale toestanden, zoals gedachten
  gevoelens wensen en verlangens bij je zelf en bij
  de ander waar te nemen.

15
Veilige relatie

• Veilige relatie is nodig om te mentaliseren.
• Veilig is dat jouw opvoeder in staat is betekenis
  voor jou te interpreteren en daar taal aan te
  geven.(beleving en sensitiviteit)
• Als er geen betekenis wordt gegeven, maar
  afwijzing gaat het kind dat overnemen en creëert
  een alien self (vals zelf)

16
Mentaliseren

• Je hebt verbeeldingskracht nodig om in te
  schatten, wat anderen denken, voelen en wensen.
• Zorgt ervoor dat wij onszelf en anderen kunnen
  begrijpen.
• Is wezenlijk voor menselijke communicatie en
  relaties.

17
Mentaliseren

• Vermogen om onszelf van buiten af te zien en
  anderen van binnen.
• Het normale vermogen om aan menselijk gedrag
  bedoelingen en betekenis toe te schrijven

18
Neurologische component

• Diverse gebieden zijn erbij betrokken. M.n. de
  frontale kwab heeft een functie in de emotie
  regulatie.
• Mentaliseren helpt bij het reguleren van onze
  emotie.
• Als we mentaliseren spiegelen we de ander
  (aanmaak spiegelneuronen)

19
Neurologische component

• Komen we in contact met de ander. We valideren de
  houding. Reageren op de ander.
• Bij niet mentaliseren voelt de ander zich niet
  begrepen (geen aanmaak van spiegelneuronen).
• Het contact komt niet tot stand

20
Psychologische equivalentie

• Er is geen onderscheid tussen binnen en buiten.
  Wat ik denk voel of waarneem, denkt voelt neemt
  de ander ook waar.

21
Doen alsof modus

• Er is geen onderscheid tussen fantasie en
  werkelijkheid. Opvattingen, overdenkingen passen
  niet bij de werkelijkheid.

22
Wel of niet mentaliseren

• Als je niet kan mentaliseren heb je minder
  identiteitsbesef, geen coherent zelf.
• Als je wel mentaliseert
• - benen op de grond
• - voel je wat je voelt
• - ben je daar bewust van

23
Fysiek geweld

• Fysiek geweld is alleen mogelijk als we
  opzettelijk de mogelijkheid uitsluiten dat de
  persoon die we mishandelen een geest heeft. Je
  beschouwt de ander als een fysiek object of als
  lid van een vreemde groep, maar niet als een
  individu met belangen en wensen.

24
Geweld en hechting

• Als het te gevaarlijk is ga je niet nadenken wat
  de ander bedoelt.
• Je leert je dus niet te verplaatsen (of
  ongezond).
• Je kan niet interpreteren. Het was veel te
  onveilig.
• Als er gevaar is zoek je bescherming. Die krijg
  je niet. Zorgt voor onveilige hechting.

25
Niet mentaliseren

• Zeer veel details zonder drijfveren, gevoelens of
  gedachten
• Focus op externe factoren
• Focus op fysieke en structurele etiketten (moe,
  lui, slim, zelf destructief, depressief, kort
  lontje)
• Zaken letterlijk opnemen

26
Niet mentaliseren

• Gepreoccupeerd met regels
• Ontkenning van betrokkenheid bij het probleem
• Zoeken naar de schuldige, de foute
• Stelligheid over gevoelens en gedachten van
  anderen. Weten.
• Vijandigheid

27
Niet mentaliseren

• Actieve vermijding
• Letterlijke betekenis van woorden

28
Het vreemde of valse zelf

• Internalisatie van niet contingente reflecties
  van de opvoeder.
• Het mentalisatievermogen van de opvoeder faalt.
• Er bestaat psychologische verwaarlozing of mis
  interpretatie van de affectieve toestand.
• Dit als gevolg van eigen psychopathologie of
  onverwerkte levenservaringen.

29
Het vreemde of oneigen zelf

• Of een opvoeder die op de emotionele uitdrukking
  van het kind reageert met terugtrekking of
  angstaanjagende reactie.
• Er is een gedrevenheid om innerlijk betekenis te
  zoeken van zijn eigen ervaring.
• Daartoe neemt hij de geestestoestand van de
  opvoeder over als deel van de eigen zelfervaring

30
Houding van de begeleider

• De onwetende houding.
• Niet op zoek naar complexe onbewuste motieven
• Gericht op het hier en nu.
• Focus op het verleden is zinloos
• Trigger ligt in het heden
• En dat wordt geëxploreerd

31
Houding van de begeleider

• De begeleider is voortdurend bezig om zich een
  beeld te vormen om zo de client te helpen
  begrijpen wat hij/zij voelt
• En dat valideren.
• Mentaliseren bestaat uit gedeelde aandacht voor
  de mentale toestand van de client.

32
Houding van de begeleider

• Om meerder gezichtpunten te ontdekken
• Om zich te bevrijden van één werkelijkheid.
• Begeleider stelt zichzelf de vraag?
• - wat gebeurt er nu?
• - waarom zegt de client dit nu?
• waarom doet de client dat nu?
• wat voel ik nu?

33
Houding van de begeleider

• Wat is er onlangs gebeurd dat de actuele mentale
  toestand rechtvaardigt?

34
Fasen in het werken

• Steun en empathie
• Verhelderen
• Basaal mentaliseren
• Mentaliseren van de overdracht

35
Oefening mentaliseren

• Doel van de eerste fase mentaliseren terug tot
  leven brengen of bevorderen.
• Niet door het aanleren van een cognitieve
  vaardigheid.
• Niet door cliënt te vertellen dat hij verkeerd
  denkt/reageert of te zeggen hoe hij wel zou
  kunnen denken of gedrag zou moeten interpreteren.

36
Oefening mentaliseren

• Wel door de cliënt zelf te mentaliseren, door
  voortdurend een expliciete mentaliserende houding
  tegenover de cliënt zelf aan te nemen. Door
  voortdurend de focus te leggen op de gevoelens,
  de gedachten, de verlangensdie een verklaring
  kunnen zijn voor wat de cliënt zegt.

37
Casus