TARIMIN ORTAYA

1
TARIMIN ORTAYA ÇIKISI
2
NEOLITIK

• Neolitikte tarimsal hayat (bitkilerin kültür
  altina alinmasi ve hayvanlarin evcillestirilmesi)
  baslamistir,
• Toplama-avcilik devrinden çikan insan, cografi
  bir unsur olarak dogayi sekillendirmeye
  baslamistir,
• Beseri peyzaj olusmustur,
• Uygarlik yolundaki en önemli adimdir (yerlesik
  hayat- güvenlik- istikrar-uygarlik)
• Göçebe ve rastlantisal yasamdan yerlesik hayata
  geçilmis, ilk konutlar yapilmistir,
• Barinak (mesken-konut) ile birlikte güvenlik ve
  huzur saglanmistir,
• Barinaklar hem insanlar, hem besledigi
  hayvanlari, hem de besin maddeleri için korunma
  olanagi saglamistir.

3
NEOLITIK

• Bu dönemde tarima geçisle beraber insan ilk defa
  yiyecek endisesinden siyrilarak serbest, bos ve
  rahat bir zaman bulmustur.
• Serbest ve rahat zamanin düsünmede kullanimi
  (bilimsel düsünme, günümüzdeki baglantisi)
• Aletleri gelistirmede, örgü, dokuma ve
  çanak-çömlek yapiminda kullanimi

4
NEOLITIK

• Beslenme ve barinma kosullarindaki düzelmeyle
  insan ömrü uzamis, cografi çevre tarimsal
  üretimden dolayi daha fazla nüfus barindiracak
  düzeye gelmis ve böylece Neolitkle birlikte ilk
  hizli nüfus artisi baslamistir.
• Paleolitikteki nüfus miktari tahminen 2-10
  milyon arasinda iken, Neolitik ortalarinda 150
  milyon civarinda idi.
• Tarimsal üretimle birlikte küçük insan gruplari
  genislemis, komsu gruplar arasinda eseysel
  iliskiler baslamis ve kan baglari olusmustur
• Ihtiyaç fazlasi üretim isbirligi, dayanisma ve
  isbölümünü getirmis köyler, sehirler ve
  devletler kurulmus, uygarliklar gelismistir.
• Sonuç Neolitikte baslayan tarim uygarligin
  kaynagi olmustur.

5
BITKILERIN KÜLTÜR ALTINA ALINMASI (EVCILLESTIRME)
6
Bitkileri kültür altina alma

• Tarim, bitkilerin kültür altina alinmasiyla
  baslamistir.
• Evcillestirilmis bir bitkibilinçli olarak
  yetistirilir, korunur ve insanlar tarafindan
  bakim altinda tutulur.
• Evcillestirilmis bitki, seçilmis tohumlardan
  gelistirildigi için, genetik olarak yabani
  türlerine göre farklilik tasir.
• Yabani türlerine göre daha fazla ürün barindirir
  ve daha verimlidir (Örnegin yabani Hint misiri
  yalnizca 2 cm. boyundadir).

7
BITKILER NE SEKILDE KÜLTÜR ALTINA ALINMISTIR?
8
BITKILERIN KÜLTÜR ALTINA ALINMASI NE SEKILDE
YAPILMISTIR?

• Bitkilerin ilk defa kültür altina alinmasi
  konusundaki görüsler
• Insanlarin dogadan topladiklari yumru, kök ve
  tohumlarin topraga dökülerek yesermesiyle,
• Kuslarin toprak altina tohum sakladiklari
  yerlerden bitkilerin filizlendiginin
  görülmesiyle evcillestirme fikri dogmustur (Her
  iki görüs de rastlantisal bir özellik tasir)
• Bitkilerin kökleriyle birlikte baska bir yere
  tasinmasi ve burada yetistirtmesi seklinde de
  bitkiler evcillestirilmistir.

9
Bitkileri kültür altina alma

• Bitkilerin kültür altina alinmasi ve
  gelistirilmesi bir olay degil, süreçtir.
• Bitkileri kültür altina alma islemi, yüzlerce
  hatta binlerce yil süren bir zaman periyodunda,
  insan ve dogal bitki örtüsü arasindaki yakin
  iliski sonucunda baslamistir.
• Faydali (kullanisli) bitkiler, insanlar
  tarafindan korunmus ve kültür altina alinmistir.

10
TARIM ILK DEFA NEREDE NE ZAMAN NASIL BASLADI?
11
ILK TARIM BÖLGELERI
?
1
2
3
12
Tarimin ortaya çikmasi ve yayilmasi

• Pek çok cografyaci tarimin, zengin
  biyoçesitliligi olan en az üç farkli bölgede
  ortaya çiktigini ileri sürmektedir
• Ortadoguda yer alan Verimli (bereketli-mümbit)
  Hilal- Fertile Crescent bu bölgelerin en
  önemlisidir.
• Çesitli tahillar, üzüm, elma, zeytin ve diger
  bazi ürünler burada yetistirilmistir.
• Bitkilerin kültür altina alindigini gösteren en
  eski arkeolojik bulgular M.Ö. 10.000 yillarina
  kadar dayanmaktadir.
• Tarimin buradan Orta Afrikaya yayilmasi ikinci
  bir evcillestirme merkezi yaratmis, sorgum, yam,
  kahve, yerfistigi ve bakla gibi ürünler Orta
  Afrikada kültür altina alinmistir.

13
Verimli Hilal
14
Tarimin ortaya çikisi ve yayilisi
1- Verimli hilal ve tarimin buradan yayildigi
diger bölgeler
Bitki evcillestirmenin ikinci merkezi
Tarimin yayildigi ana güzergahlar
15
Tarimin ortaya çikmasi ve yayilmasi

• Ikinci büyük gelisim merkezi Güneydogu Asyadir.
• Olasilikla bugünkü alçak alanlar sig denizlerle
  kapliydi ve tarim nispeten daha yüksek alanlarda
  basladi
• Pirinç, narenciye, muz ve diger bazi bitki
  türleri burada kültür altina alindi.
• Buranin etkiledigi ikinci yayilma merkezi
  Kuzeydogu Çin olmustur.

16
Tarimin ortaya çikisi ve yayilisi
2- Güneydogu Asyada ilk tarim bölgesi ve tarimin
buradan yayildigi diger bölgeler
Bitki evcillestirmenin ikinci merkezi
Tarimin yayildigi ana güzergahlar
17
Tarimin ortaya çikmasi ve yayilmasi

• Üçüncü büyük evcillestirme bölgesi Orta
  Amerikadir
• Bu bölgede bitkilerin kültür altina alinmasi
  günümüzden yaklasik 7.000 yil önce baslamistir.
• Evcillestirme diger bölgelerden yayilma seklinde
  degil, bagimsiz olarak gelismistir.
• Misir, domates, kirmizi biber (chili peppers),
  kabak ve diger bazi bitkiler bu bölgede kültür
  altina alinmistir.
• Buranin etkiledigi yayilma bölgesi Güney
  Amerikanin kuzeybati kesimleri olmustur. Patates
  ve manyok ise burada kültür altina alinmistir.

18
Tarimin ortaya çikisi ve yayilisi Orta Amerika
3- Orta Amerikada ilk tarim bölgesi ve tarimin
buradan yayildigi diger bölgeler
19
Çesitli tarim ürünlerinin ilk defa
evcillestirildigi bölgeler
20
ORTADOGU Arpa Fasulye Meyveler (sert
çekirdekli) Üzüm Dari Sebzeler Bugday Keten Kenevi
r
AKDENIZ KIYILARI Arpa Hurma Üzüm Yulaf Mercimek Ze
ytin Seker pancari Sebzeler
BÖLGELERE GÖRE, KÜLTÜR ALTINA ALINAN ILK
BITKILER
KUZEYDOGU ÇIN Arpa Soya fasulyesi Meyveler (sert
çek.) Dari Sebzeler
ORTA AMERIKA Fasulye Kakao Kirmiz
biber Misir Kabak Yam (tatli patates) Domates
BATI AFRIKA Karpuz Palmiye Pirinç Yam
GÜNEY ASYA Muz Arpa Meyveler (sert
çek.) Nohut Pirinç Baharatlar Sebzeler Yam Bugday
Hint keneviri Fasulye
GÜNEY AMERIKA (AND DAGLARI) Fasulye Misir Patates
Monyak (Kasavva) Tatli patates
(yam) Domates Tütün Kabak
AFRIKA VE ARABISTANIN DOGUSUNDAKI YÜKSEK
ALANLAR Kahve Dari Pirinç Sorgum Bugday Pamuk
GÜNEYDOGU ASYA Muz Turunçgiller Hindistan
cevizi Meyveler Pirinç Seker kamisi Sebzeler Bahar
at Çay Yam Bambu
GÜNEY AMERIKA DOGUDAKI YÜKSEK ALANLAR Fasulye Kaka
o Yer fistigi Yer elmasi Pamuk Kauçuk
21
Tarimin Yayilmasi

• Bitki evcillestirmenin yayilisi Ilkçagda son
  bulmadi.
• Ürün yetistirme bugünkü boyutlarina son 100 yil
  içinde eristi.
• Örnegin limon, portakal, üzüm ve palmiye
  Amerikaya 18. yüzyilda Ispanyol misyonerler
  tarafinda götürülmüstür.
• Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney
  Afrikaya Avrupa kökenli ürünlerin gelmesi, bu
  ülkelere büyük boyutlardaki Avrupali çiftçilerin
  göç etmesiyle olmustur.

22
Hayvanlarin evcillestirilmesi ve yayilmasi

• Hayvanlarin evcillestirilmesinin kökeni ve
  yayilmasi
• Evcillestirme ile avlanma yerine düzenli bir
  protein kaynagi (et, süt), giyim esyasi ve güç
  kaynagi elde edilmistir.
• Evcillestirilmis hayvan, beslenmesi ve barinmasi
  bakimindan insana bagimlidir.
• Fiziksel görünümleri ve davranislari açisindan
  yabani türlerine göre farklilik tasirlar
• Insanin kontrollü beslemesi ve günlük kontakt
  kurmasi sonucunda evcillestirilmislerdir.
• Hayvanlar, köpek hariç, bitkilerin kültür altina
  alinmasindan sonra evcillestirilmislerdir.
• Keçi, koyun, domuz ve sigir evcillestirilen ilk
  hayvanlardir.
• Dünyada 2 milyon civarinda hayvan türü vardir ve
  bunlarin sadece 14 ü evcillestirilmistir.

23
Hayvanlarin evcillestirilmesi ve yayilmasi
24
Hayvanlarin evcillestirilmesi ve yayilmasi

• Verimli Hilaldeki çiftçiler, büyük sürüler
  halinde, ilk hayvan evcillestirmeyi
  basarmislardir.
• Burada sigir, domuz, koyun ve keçi sürüleri
  mevcut idi ve evcillestirilmeleri daha kolay
  oldu.
• Çogu sürü hayvani, Suriye, Güneydogu Anadolu,
  Irak, Iran ve Orta Asyayi içine alan bir kusakta
  yasamaktaydi.
• Bu bölgelerde veya yakinlarindaki çiftçiler,
  evcillestirilmis bitki ve hayvanlari ilk defa bir
  araya getirmislerdir.
• Insanlarin sigiri sabanin çekilmesinde kullanmaya
  baslamasi tarimsal verimi artirmistir.
• Hasadi yapilan ürünlerden hayvan beslemek için de
  pay ayrilmaya baslanmistir.
• Evcillestirilen hayvan türünün faydalanma
  açisindan karsilastirilmasi ve uygarliklarin
  gelismesine etkileri (Sigir-Domuz,lama
  karsilastirmasi Bereketli hilal, Yeni Gine, Orta
  Amerika)

25
(No Transcript)
26
TARIMA GEÇISIN ETKILERI
27
Tarimin insan toplumu ve çevre üzerindeki
etkileri

• Nüfus Baskisi
• Göçebe yasam tarzinin sona ermesiyle, hizli bir
  nüfus artisi meydana geldi.
• Nüfus daha çok sehirlerde toplandi.
• Mesleki uzmanlasma ve sosyal farkliliklar artti
  ve insanlar servet edinmeye basladi.
• Tarim ekonomilerinde, çocuklar ekonomik bir
  varlik halinde geldi çocuklar isgücü, servet ve
  yaslilar için güvence oldu. Bu tehlikeli bir
  döngü yaratir daha fazla insan gt daha fazla
  yiyecek gt daha fazla is gt daha fazla çocuk.
• Daha az çesitteki bitkiye bagimlilik.
• Avci-toplayicilarin kullandigi çok çesitli bitki
  türleri göz önüne alindiginda, tarim insan
  toplumunu nispeten daha az çesitteki ürün
  türlerine bagimli kildi.
• Insanin beslenme tarzi (diyeti) daraldi ve daha
  az besin türü kullanmaya basladi.

28
Tarimin insan toplumu ve çevre üzerindeki
etkileri

• Hava olaylarindan etkilenmedeki artis
• Hava kosullarindaki degisimler, tarim üzerinde
  toplayicilik dönemine göre daha fazla etki
  gösterir. Tarim bu yönüyle, (yani hava
  sartlarindan fazlaca etkilenmesi ve daha az
  bitkiye bagimli olunmasi) adeta bir kumar
  seklinde nitelendirilmektedir.
• Hasat dönemine baglilik
• Çiftçiler bir yil için bütün yiyeceklerini, bir
  hasat döneminde toplamak zorundadirlar, oysa
  toplama devrinde yiyecek edinme isi yil boyunca
  devam ediyordu. Bitki yetistirme sinirli bir
  zaman periyodunda tamamlanmalidir.
• Tarlalardan alinan ürünler, nemden, hasaratlardan
  ve hirsizlardan korunarak bir sonraki yil için
  depolanmalidir.
• Yogun bir isgücü gereksinimi (örnegin ilk
  zamanlarda tahil ekimi ve hasat islerinde, çok
  agir sartlarda çalismak gerekirdi, oysa
  toplayicilik ve avcilikta çalisma bütün yila
  yayilir)

29
TARIMSAL FAALIYETLERIN GELISIM ASAMALARI
30
Ilk tarimsal faaliyetlerin gelisim asamalari

• Çapa öncesi devre
• Çapa tarimi devresi
• Saban tarimi devresi

31
Çapa öncesi tarim ve çapa tarimi

• Bitkilerin yetistirilmesi önceleri elle dikme
  seklinde baslamistir.
• Daha sonraki asamalarda ucu sivri sopa ile dikme,
  ocak açarak ekim seklinde devam etmis ve bugün
  dünyanin bazi yerlerinde halen kullanilan çapaya
  geçilmistir
• Ilk çapa kullanimi, dönüsümlü (shifting) tarim.
• Agaç mülkiyeti, tarla mülkiyeti, kabile mülkiyeti
• Çapa tariminda kadinlarin önemi ve günümüze
  yansimasi
• Anadoluda kadinin tarimdaki rolü ve önemi
  (Kybele)
• Günümüzde çapanin kullanildigi bölgeler (sicak
  iklim bölgeleri ve özellikle Musonlar Asyasi)

32
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Çapa
Tarimi
Ilkel çapalar
33
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Çapa
Tarimi
Kemikten yapilmis çapa
Ilkel çapa örnegi
34
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Çapa
Tarimi
Günümüzde kullanilan çapalar
35
Saban (sapan) kullanimi

• Ilk sabanlar
• Sabanin ortaya çiktigi bölge?
• Saban kullaniminin tarima etkisi
• Tarimda hayvan gücünün kullanimi
• Sabanin gelisim asamalari
• Pulluk
• Tekerlegin icadi, pulluga uygulanmasi ve etkileri

36
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Saban
kullanimi
Karasaban
37
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Saban
kullanimi
Çesitli hayvanlarin kosulmasiyla saban kullanimi
38
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Saban
kullanimi
Karasaban ülkemizde yer yer halen kullanilmaktadir
39
(No Transcript)
40
(No Transcript)
41
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Pulluk
kullanimi
Ilk pulluk örnekleri
42
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Pulluk
kullanimi
Iskoç pullugu (19.yüzyil sonlari)
Rus pullugu (1920li yillar)
43
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Pulluk
kullanimi
Topragin sürme derinligine göre ayarlanabilen
pulluklar
44
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar Pulluk
kullanimi
Pulluk teknigindeki ilerlemeler
45
Tarimsal faaliyetlerin geçirdigi asamalar
Karasaban ve pulluk tariminda kullanilan yardimci
aletler