~Evolutionisme~

1
Evolutionisme

• Geschiedenis van het Sociologisch Denken
• 9 december 2004

2
Julie Badisco Maurizio Barberio Liesbet
Dendas Raven De Nolf Dorien Frans Pieter
Houbracken Lindsay Jacobs Lymke Janssens Greet
Lauwereys Joris Noels Nina Nuyttens Yannick
Ottoy Eline Severs Carla Van Cleynenbreughel
3
Structuur van de Presentatie
1. INLEIDING 6. SOCIAAL DARWINISME
2. VOORLOPERS 7. MORELE CAUSUASTIEK
3. DARWIN DE EVOLUTIETHEORIE 8. ACTUELE DISCUSSIES
4. CREATIONISME 9. MAATSCHAPPELIJKE REPERCUSSIES
5. HERBERT SPENCER 10. BESLUIT
4
Inleiding wat is evolutionisme?

• Overkoepelende term
• Verschillende fasen in de ontwikkeling in mens en
  dier verklaren
• Wijzigingen binnen atoomstructuren
• Uitsluiting goddelijke interventie
• Innovatief
• Kritiek

5

• Vroeg evolutionisme
• Onderzoek naar ontwikkelingsprocessen van materie
• Later uitgebreid naar dier en mens
• Doorgaans met Charles Darwin geassocieerd

6
VOORLOPERS

• ERASMUS DARWIN (1731-1802)
• JEAN-BAPTISTE LAMARCK (1744-1829)
• THOMAS MALTHUS (1766-1834)
• ALFRED RUSSELL WALLACE (1823-1913)

7
ERASMUS DARWIN (1731-1801)

• Studie ca. 1780
• Multidisciplinair geologisch, biologisch,
  psychologisch, cosmologisch en politiek
• Sterksten krijgen de bovenhand
• Onderlinge concurrentie t.g.v. wilskrachten
• Seks
• Honger
• Angst

8
 Temple of Nature 

• Organic life beneath the shoreless waves
• Was born and nursd in oceans pearly caves
• First forms minute, unseen by spheric glass,
• Move on the mud, or pierce the watery mass
• These, as successive generations bloom,
• New powers acquire and larger limbs assume
• Whence countless groups of vegetation spring,
• And breathing realms of fin and feet and wing.  

9
J.B. LAMARCK (1744-1829)

• 1809 publicatie evolutietheorie
•  ... Time and favourable conditions are the two
  principal means which nature has employed in
  giving existence to all her productions.
• Sluit goddelijke interventie uit

10
LAMARCKS EVOLUTIELEER

• EERSTE WET
• Verandering niet passief
• Verandering in omgeving
• ? Veranderd gedrag
• ? Veranderd gebruik van organen
• TWEEDE WET erfelijkheid

• Philosophie Zoologique (1809)

11
Lamarck vs. Darwin

• Mechanisme Lamarck verschilt met dat van Darwin,
  hoewel het resultaat volgens beide hetzelfde is
• Eerste helft 19de eeuw theorie vrijwel genegeerd
  kritiek
• Darwin over Lamarck Lamarck was the first man
  whose conclusions on the subject excited much
  attention. This justly celebrated naturalist
  first published his views in 1801... he first did
  the eminent service of arousing attention to the
  probability of all changes in the organic as well
  as in the inorganic world, being the result of
  law, and not of miraculous interposition.

12
THOMAS MALTHUS (1766-1834)

• Demograaf en econoom
• Essay on the Principle of Population
• Bevolkingsexplosie ?
• Voedselschaarste ? Struggle for life ?
• Proletarisering

• Oplossing morele beheersing
• Tegen contraceptie
• Inspiratie voor Wallace Darwin

13
ALFRED R. WALLACE (1823-1913)

• Mede-grondlegger natuurlijke selectie
• Lid van de Royal Society
• Evolutietheorie samen met die van Darwin bekend
  gemaakt
• Wallace Line ? evolutionaire scheiding
• tussen fauna van Australië Azië
• ? zoölogische verschillen
• Maatschappelijke visie

14
CHARLES DARWIN(1809 1882)

• DE EVOLUTIETHEORIE

15
Biografische gegevens

• Welgesteld gezin grootvader Erasmus
• Natuurwetenschapper HMS Beagle
• Inspiratie
• Zuid-Amerika verspreiding fauna en flora en
  geologische relaties
• Thomas Malthus

16
Origin of Species

• Eerste edities zonder vermelding
•  evolutie  ? negatieve weerklank
• Verdediging door Darwins Bulldog Thomas Huxley
  (foto)
• Huxley kritiek op Herbert Spencer
• Onvoldoende verklaring transmutatie
• Term  evolutionisme  door Huxley geïntroduceerd
  ? inhoud term wijzigt

17
 Origins  later...

• Dertien jaar na oorspronkelijke publicatie,
  gebruik term  evolutie 
• Eveneens in 1872, verschijnt The Expressions of
  Emotions
• Nadruk op onze dierlijke erfenis

18
Inhoud evolutietheorie

• 5 sleutelobservaties
• Conclusie natuurlijke selectie
• Survival of the fittest diegene die het best
  aangepast zijn

• Ondersteunende aanwijzingen
• Embryologische ontwikkeling
• Rudimentaire lichaamsdelen
• Bouwplan
• Fossielen

19
CREATIONISME

• Definitie en varianten
• Christelijke reactie op het evolutionisme
• Bijbels scheppingsverhaal als basis
• Varianten
• Rigide interpretatie
• Intelligent Design
• E.a.

20
HERBERT SPENCER (1820-1903)

• Reeds 7 jaar voor publicatie Origin of Species,
  Development Hypothesis (1852)
• Introduceert begrip Survival of the Fittest
• Opeenvolgende werken evolutie-ideeën
• Seculiere aanpak

21

• Civilisation no longer appears to be a
  regular unfolding of a specific plan but seems
  rather a development of mans latent capabilities
  under the action of favourable circumstances
  which favourable circumstances, mark, were
  certain some time or other to occur. Those
  complex influences underlying the higher orders
  of natural phenomena, but more especially those
  underlying the organic word, work in
  subordination to the law of probabilities.

22
Toepassing van Spencers theorie op de
maatschappij

• Spencer als grondlegger van het Sociaal
  Darwinisme
• Verspreid de term  evolutie 
• Maatschappij als organisme
• Tegen regeringsinmenging laissez-faire (The Man
  Versus the State)

23
Spencers ontwikkelingsstadia

• De groei (grootte)
• Een complexer wordende structuur
• Differentiatie der functies
• ? Onderlinge afhankelijkheid
• Mens als hoogtepunt van de evolutie

24
Militante vs. Industriële samenleving

• Militante samenleving
• Individu leeft gedwongen in functie van de staat

• Industriële samenleving
• Differentiatie van functies
• Interdependentie
• Vrijwillig collectieve verantwoordelijkheid

Wat maakt een samenleving militant of
industrieel? ? afhankelijk van de aan/afwezigheid
van conflict met de buitenwereld
25
Spencers lineaire evolutie

• Spencer aanvankelijk geloof in unilineaire
  evolutie van de mensheid
• Latere werken multilineaire aanpak
• Verschil tussen unilineair en multilineair
• Zoektocht naar evenwicht bepaalt richting van
  evolutie

26
Spencers voorkeur voor het individualisme

• Maatschappij als belemmering voor het individu
• Samenleving som der individuen
• Kwaliteit van de samenleving kwaliteit van de
  individuen
• Eveneens aandacht voor organicistische benadering
• Gevaar omgekeerde evolutie
• Anticollectivisme survival of the fittest

27
SOCIAAL DARWINISME

• Darwins theorie toegepast op de maatschappij

28
Ontstaan en definitie

• Na  Origin  publicatie Descent of Man
  Expression of Emotions in Man and Animals
• Toepassing evolutietheorie op de maatschappij
  nadruk op sociale en psychologische evolutie
• Geen coherent geheel in theorieën, doch uniform
  denkpatroon

29
 Descent of Man  (1871)

• Darwin stelt drie kernvragen
• Stamt de mens, net zoals alle andere soorten, af
  van een eerder bestaande vorm?
• Hoe evolueert de mens dan?
• Wat is de waarde van de verschillen tussen de
  zgn. verschillende rassen mensen?
• Mentale karakteristieken meer overeenkomsten dan
  fysieke verschillen tussen rassen
• Rassen vormen één geheel, hoewel diversiteit
  binnen de populatie

30
Ontstaan Sociaal Darwinisme (vervolg)

• Frankrijk, omstreeks 1879
• Emile Gautier
• Onrust overheersing Darwinisme in de sociologie
• Model voor sociobiologie
• Praktijk vnl. sociale pathologie
  sociaal-biologisch protectionisme

31
Toepassing van het Sociaal Darwinisme de
eugenetica

• Grondlegger Francis Galton
• Doel van de eugenetica
• Biologisch en intellectuele elite creëren
• Toepassingen 20ste eeuw
• Staatsingrijpen aangemoedigd (i.t.t. Spencer) ?
  selectiecultus met morele dimensie

32
Gevolgen voor de sociologie

• Tweestrijd tussen  nature  en  nurture 
• Wat is het belangrijkste aangeboren aard, of
  maatschappelijke omgeving?
• Illustratie tweesprong
• Weber
• Durkheim

33
MORELE CAUSUASTIEK

• ADAM FERGUSON ADAM SMITH

34
Maatschappelijke context

• Vanaf 16de eeuw handelskapitalisme
• Moral Philosophy
• Richtlijnen voor Christenen
• Tendens naar verdere emancipatie en
  secularisering
• ? MORELE CAUSUASTIEK zoektocht naar moreel
  correcte manier om economische activiteiten uit
  te oefenen.

35
ADAM FERGUSON (1723-1816)

• Essay on the History of Civil Society (1767)
• Fasentheorie verdeelt maatschappij in
  ontwikkelingsfasen
• Onbeschaafd barbaars vs. beschaafd
  commercieel
• Vooruitgang is vanzelfsprekend
• Drijvende kracht aangeboren menselijk verlangen
  om te verbeteren
• Doel instandhouding en voortzetting ras

36
ARBEIDSDELING GROEI

• Commerciële samenleving uitgebreide functionele
  arbeidsdeling ? specialisatie
• Voorstander minimale overheidsinmenging indien
  voorwaarde van  vrede veiligheid  voldaan
• Zoals Spencer geloof in multilineair
  evolutionisme

37
ARBEIDSDELING (vervolg)

• Menselijke natuur ? arbeidsdeling als gevolg van
  drang naar verbeteren eigen situatie ?
  concurrentie ? sociale ongelijkheid
• Onderlinge afhankelijkheid van mensen
• Analogie menselijk lichaam

38
ADAM SMITH (1723-1790)

• Lid Royal Society sinds 1773
• Bouwde verder op theorie Ferguson
• Civilising Project
• Optimaliseren zelfbelang ? optimaliseren openbaar
  belang (automatisch)
• Decent Society

39
 Theory of Moral Sentiment  (1759)

• Sympathische gevoelens
• Conventual sympathy
• Habitual sympathy
• Invloed Durkheim solidariteit sympathy
• Eigenbelang nadruk rol individu
• Interdependentie
• Geen onderscheid tussen arm en rijk
• Impartial Spectator objectieve observatie
• Cardinale deugden

40
 Wealth of Nations  (1776)

• Context eerste industriële revolutie
• Mogelijke negatieve gevolgen arbeidsdeling
• Ontstaan klassen met tegenstrijdige belangen
• Smith adviseert waakzaamheid
• Oplossing tegen intellectuele degradatie via
  onderwijs

41
 Wealth of Nations  (vervolg)

• In tegenstelling tot Plato geloofde Smith niet in
  een aangeboren sociale positie, maar erkende wel
  dat de sociale laag de ontplooiingskansen
  beïnvloedt
• Invisible Hand eigenbelang ? nutsmaximalisatie ?
  evenwicht
• Overheid mag dit proces niet verstoren
• Natuurwetten

42
ACTUELE DISCUSSIES

• LINKS-DARWINISME VAN SINGER
• DE SOCIOBIOLOGIE

43
Links-Darwinisme van Singer

• Peter Singer ( 1946)
• Australisch filosoof en ethicus
• Invloed Darwinisme op linkse en rechtse
  ideologieën in de 20ste eeuw

44
Invloed Darwinisme op Links

• DARWINISTISCH-LINKS
• Geen waarde-oordeel over menselijke natuur
• Geen einde sociale conflict
• Ongelijkheid niet gevolg van discriminatie of
  onderdrukking
• Mensen zullen competitief streven naar
  eigenbelang, doch positieve houding t.a.v.
  samenwerking

• RECHTS MISVERSTAND
• Evolutionaire geschiedenis omvat geen ethiek
• Misbruik Survival Of The Fittest als argument om
  de zwakkeren niet te helpen
• Concurrentie, ALSOOK samenwerking verenigbaar met
  overleving

45
Peter Singer (vervolg)

•  Animal Liberation  (1975) aanklacht op
  speciesisme
• Mensen en dieren verdienen een gelijke
  behandeling
•  Practical Ethics  (1979)
• Analyse van ethische issues zonder een indeling
  te maken tussen mens en niet-menselijke wezens

46
SOCIOBIOLOGIE

• Hobbes beschouwd als eerste sociobioloog
• Darwins theorieën toegepast op de mens
• Nadruk op ethiek en altruïsme
• Normatieve ethiek genetisch gedetermineerd
• Mens van nature egoïstisch, toch noodzaak tot
  interactie
• Verschil
• Sociobiologen verklaren moraal vanuit de mens
• Christenen trachten morele verplichtingen te
  versterken

47
SOCIOBIOLOGIE (VERVOLG)

• Tegenwoordig zoektocht exact verloop van de
  evolutielijnen ? 3 niveaus
• Zijn organismen überhaupt doorheen de tijd
  veranderd? Bewijs geologie en paleontologie
• Wat zijn de mechanismen achter de anatomische en
  functionele veranderingen? Bewijs Darwin en
  Wallace
• Wat zijn de concrete veranderingen in bouw en
  functie doorheen de tijd? Bewijs vergelijkende
  embryologie, fysiologie, anatomie en moleculaire
  biologie

48
SOCIOBIOLOGIE (vervolg)

• Hoe hecht is de culturele evolutie verbonden met
  de biologische?
• Geloof in twee overerfbare informatiesystemen
• Genetisch systeem (biologische eigenschappen)
• Extragenetisch systeem (culturele eigenschappen)
• Verschil? Genetisch systeem berust op toeval,
  terwijl het extragenetische doelgericht door de
  mens gestuurd wordt.

49
IMPLICATIES VAN HET EVOLUTIONISME VOOR DE
MAATSCHAPPIJ

• Over vrouwen, oorlog vrede, racisme en ideologie

50
EMANCIPATIE VAN HET SECULIERE DENKEN

• Darwinistische revolutie mens niet langer
  centraal in de schepping
• Menselijke superioriteit aangetast
• Existentiële vragen
• Wie zijn wij?
• Hoe zijn wij hier gekomen?
• Hoe verhouden wij ons t.a.v. andere wezens?
• Waar gaat onze soort heen?

51
VROUWENBEELD

•  Origin  versterking patriarchale normen
• Darwins theorie ? inferioriteit van de vrouw en
  rechtvaardiging discriminatie
• Wallace echter andere visie vooruitgang volledig
  afhankelijk van de vrouwelijke seksuele selectie

52
OORLOG VREDE

• Oorlogszuchtige interpretatie evolutietheorie van
  Darwin
• Vnl. In Duitsland
• Interpretatie als rationalisering voor het
  militarisme
• Hitler in Mein Kampf (1939) He who wants to
  live must fight and he who does not want to fight
  in this world where eternal struggle is the law
  of life has no right to exist.

53
RACISME

• Ontdekkingsreizen ? slavernij
• Gerechtvaardigd door idee van  inferieure
  volkeren 
• Reactie van sociaal evolutionisme
• Lage ontwikkeling binnen fasetheorie bekijken
• Paternalistische houding
• Conclusie evolutietheorie geen basis voor idee
  van superieur ras

54
IDEOLOGIEEN

• A.R. Wallace socialist die voor
  staatsinterventie pleit
• Darwin selectie bevoordeelt groepen, niet
  individuen ? socialist
• Marx Engels matig beïnvloed door Darwinisme
  rechtvaardiging voor sociale strijd
• Evolutieleer als kritiek op Christendom

55
Actuele impact van het Darwinisme

• Artikel 1
•  God schiep de materie, daarna kwam de Big
  Bang 
• Artikel 2
•  Amerikaanse scholen sluiten Darwin uit 

56
BESLUIT

57
De synthese van deze presentatiekan je
terugvinden op de onderstaande website

• http//groups.msn.com/ikdoepolitieke