Namen in de Atlas Isaak de Graaf

1
Namen in de Atlas Isaak de Graaf Amsterdam 1700
Ferjan Ormeling Universiteit Utrecht
2
Soorten kaarten in de atlas

• Overzichtskaarten 6
• Algemene zeekaarten 11,9 M 24
• Grootschaliger zeekaarten 70
• Rivier kaarten 11
• Routekaarten 4
• Stadsplattegronden 21
• Kaarten van fortificaties 80
• Geografische kaarten 11
• Aangezichten 70
• S
  271

3
Lokatie alle algemene bladen
atlas structuur
II-1b
2a
II-36
13b
II-34a
15
2b
13a
24
II-33a
26a
15
24
12a
1a
21
II-8
31
8g2
II-30
8g1
32
II-9
8f
II-1a
II-46a
35
II-19
8e
II-45
8c
II-42a
8b
Deel III alle algemene bladen
8a
4
Oost Africa Perzische GolfGolf van
BengalenZuid-India CeylonGolf van
MannarStraat Soenda Golf van TonkinJapan
5
legend large scale charts
6
Onderzoek naar de namen op de kaarten in deze
atlas

• inheemse versus vreemde namen
• namen overgenomen van eerdere ontdekkingsreizigers
  versus nieuw gegeven namen benoemingsgedrag
• types van benoemde objecten en hun aandeel
• naamtypen
• -vernoemingsnamen
• -beschrijvende namen
• -religieuze namen
• -conceptuele namen
• -inheemse namen
• -soortnamen/generieke namen

7
geografische namen vs beschrijvingen

• kustbeschrijvingen Witte rotskaap, Lang Eiland,
  vlakke witte zandige kaap, stijle rode klip, hoog
  voorland
• zeilaanwijzingen gevaarlijke ankerplaats,
  moerassige kust, deze zandbank bij eb droog,
  altijd 5 voet water op dit rif, pas op, vloed
  trekt schip naar binnen, enz
• voedselvoorziening goede visplaats, water en
  brandhout verkrijgbaar, vers water, varkenseiland
• functies van gebouwen wachthuizen, pagodes,
  kerken, bazars, loges,

8
Onderscheiden categorieen van topografische
objecten

• Baaien
• Rivieren
• Nederzettingen
• Eilanden
• Bergen
• Kapen
• Regios
• Forten
• andere objecten

• Zeestraten
• Gebouwen
• Schiereilanden
• Ondiepten
• Klippen
• Redes
• Inhammen
• Zandbanken
• Riffen

9
Relatie tussen benoende objecten
10
Inheemse vs Europese namen 1700
11
VOCmapnames
Inheemse vs Europese namen AD 1700
12
Frederrik de Wit
13
Nationale karakteristieken in benoemings-gedrag
van de ontdekkingsreizigers van verschillende
Europese naties

• Spanje en Portugal vooral beschrijvende en
  religieuze namen, weinig inheemse namen
• Groot-Brittannie vooral religieuze en
  vernoemingsnamen, relatief meer inheemse namen
• Nederlanden beschrijvende en vernoe-mingsnamen,
  maar vooral inheemse namen

14

• Tasman 1644
• C.Maba/Canam
• Cabo de Goed Hoppe
• Willems Schouten eylandt
• I.Moa
• Akal
• I.Arimoa
• Witsens reed
• Bettaf
• Vulcanus of brands eylant
• Brandende eylam
• De bogt van goeden hoopen
• Salomon Suwers hoogte
• Visschers Eylant
• Gerrits Dems Eylant
• Anthony Coens eyland
• S.Joan eylant -

• Cainam Ortelius 1589
• C.Hermoso
• Primiera Turra
• Y. de los martiles
• R. de S.Yo.
• La ballena
• B.Hermosa
• Los Crespos
• R. de S.Augustin
• S.Augustin
• R. de Siculas
• Y. da arti
• C.blanco
• Isola de humo
• Isola de mala gente
• Badia hermosa
• R. de Gaspar Ricuir
• Isola de lhombres blancos
• La barbuda

15
Engelse vs Nederl. plaatsnamen, NW USA

• Peconic Bay
• Elisabeth Islands
• Marthas Vineyard
• Nantucket Island
• Nantucket Sound
• Cape Cod Bay
• Cape Cod Peninsula
• (New York,Delaware,NJ)
• Cape Cod
• Connecticut River
• Thames River

• Cromme Gouwe
• Kabeljauws Eilanden
• Texel
• Vlieland
• Zuyderzee
• Noordzee
• Nieuw Holland
• Nieuw Nederland
• Staten Hoeck
• Verssche Rivier
• Vriesche Rivier

16
conceptuele namen

• Kaap de Goede Hoop
• Vals Baai
• Victoriebaai
• Hopeloze Baai
• Goed Begin Baai
• Vredebaai
• Baai zonder Einde
• Welkombaai
• Ongelukseiland
• Kaap Kou

• Quaat Eiland
• Moeielijk Eiland
• Ongelukkig Eiland
• Verloren Eiland
• Fortuyn Eiland
• Fort Wantrouwen
• Fort Accuraat
• Fort Lakei
• Fort Bescherming
• Kaap Vreugde
• Schadelijke Kaap

17
Beschrijvende namen

• locatie van het object Noorder Wagter, Kijk in
  de pot, Dwars in de weg, Hen en kiekens, 4
  Gebroeders
• Vorm van het object hoed of muts, suikerbrood,
  Piek, Saagberge
• Bewoners van de objecten
• Vissers/jagers
• moordenaars, menseneters, dieven, bandieten,
  verraders
• dieren varkens, vogels, schildpadden, muskieten
• vegetatie van het object Cocospalmen,
  rijke/spaarzame vegetatie
• Fysische kenmerken vulkanen Brandent Eyland

18
Schotze klapmuts Toppershoetje Pruysemuts Brabants
hoettie Sweedze klapmuts Mandariks muts
beschrijvende namen klippen
19
vernoemingsnamen objecten vernoemd naar

• thuisland (5) Hollandia Nova, Fort Belgica,
  France hoek, Zelandia, Batavia
• schip (23) Geelvinksbaai, Arnhemsland,
  Koukerkenbaai
• ontdekkingsreiziger (36)
• patroon (56) Kaap Van Diemen
• vaderstad (265)gtheimwee archipels

20
locations in Indonesia
en -China 2 -Golf van Mannar, Ceylon 1 -Sjatt
al-Arab 1
Heimwee-archipel
locatie van heimwee-archipels
21
Bay of Batavia
22
Kenmerken heimwee-archipels

• Kleine, onbewoonde eilanden
• Allemaal even groot
• Eilandengroep benoemd naar stedengroep
• Belangrijkste steden VOC vaakste benoemd

23
WesepMuydenVolewykEdamBuijksloothoog
CaspelRotterdamBriel DeventerSwolCampen
24
SE Halmahera
25
Chekiang
Nederlandse stadsnaam
Andere Nederl. naam
Foochow
26
Jaffna
27
Jaffna peninsula
Jaffna schiereiland, Sri Lanka Delft
Amsterdam Enkhuizen Hoorn Haarlem
Middelburg Rotterdam Leiden
28
Encarta
Amsterdam
Enkhuizen
Rotterdam
Leiden
Hoorn
Haarlem
Middelburg
Rotterdam
Delft
Hoorn
Enkhuizen
de 2 Gebroeders
29
In de heimwee-archipels in Zuid- en Zuidoost-Azie
benoemde plaatsen in Nederland
benoemd gt6x benoemd