Okreslenie mozliwosci aktywnosci zawodowej w warunkach szczeg

1

• Okreslenie mozliwosci aktywnosci zawodowej w
  warunkach szczególnych i o szczególnym
  charakterze

2

• Tresc prezentacji
• Stan warunków pracy w Polsce w okresie
  transformacji
• Zmiany zdolnosci do pracy wraz z wiekiem
• Praca a starzejace sie spoleczenstwo w swietle
  strategii MOP i UE
• Kryteria kwalifikowania osób jakoa. pracujace w
  warunkach szkodliwych, b. pracujace w warunkach
  szczególnych c. wykonujace prace o szczególnym
  charakterze

3

• 1.
• Stan warunków pracy w Polsce w okresie
  transformacji

4
Liczba osób zatrudnionych w warunkach zagrozenia
i liczba uznanych chorób zawodowych w Polsce
w latach 1987 2007
5
Warunki pracy w Polsce w 2007 r. (dane wstepne)

• 99 171 wypadków w pracy (o 3706 wiecej niz
  w 2006 r.) 479 wypadków smiertelnych (o
  14 mniej niz w 2006 r.) 1 002 wypadków
  ciezkich (o 15 wiecej niz w 2006 r.)
• 3 285 chorób zawodowych (o 156 wiecej niz
  w 2006 r.) (nowe przypadki)

6
Zatrudnienie w warunkach zagrozenia wg GUS w
2006 r. (ogólem - 590,5 tys. osób)
7
Subiektywna ocena poszczególnych czynników
zagrozen zawodowych nie pokrywa sie z ich
obiektywna ocena i danymi GUS
Odsetek pracowników zatrudnionych w warunkach
zagrozenia czynnikami srodowiskowymi.Porównanie
wyników badan ankietowych ? i badan
srodowiskowych ? (wg CIOP-PIB) oraz danych
statystycznych ? (Z-10).
8
Koszty bezpieczenstwa i higieny pracy
W 2006 roku laczne koszty rent inwalidzkich i
rodzinnych, jednorazowych odszkodowan, zasilków
chorobowych oraz swiadczen rehabilitacyjnych wypla
conych z funduszu wypadkowego ZUS z tytulu chorób
zawodowych, wypadków przy pracy oraz w drodze do
i z pracy (renty) wyniosly okolo 4,35 mld zl, co
stanowilo 3,7 ogólnej kwoty swiadczen
wyplaconych z Funduszu Ubezpieczen Spolecznych
ZUS
9
Koszty bezpieczenstwa i higieny pracy
Jak wykazuja analizy prowadzone w krajach
UE, koszty posrednie sa 3-4 razy wyzsze niz
koszty rent i odszkodowan. Dawalo by to w ciagu
roku sume kosztów spowodowanych niewlasciwymi
warunkami pracy wynoszaca 13,05 -17,4 mld zl, a
lacznie z wyplacanymi swiadczeniami
z funduszu wypadkowego ZUS 17,4 - 21,75 mld
zl, co w 2006 r. stanowilo ok.1,7 - 2,1
Produktu Krajowego Brutto.
10
Wydatki na bezpieczenstwo i higiene pracy

• Wydatki zwiazane z bezpieczenstwem i higiena
  pracy stanowia obecnie (wedlug pracodawców)
• tylko 1 kosztów pracy
• 1,1 w duzych przedsiebiorstwach
• 0,6 w malych przedsiebiorstwach
• Koszty pracy w gospodarce narodowej w 2004 r. -
  GUS Warszawa 2005 r.

11

• 2.
• Zmiany zdolnosci do pracy wraz z wiekiem

12
Zmiany ogólnej wydolnosci fizycznej
wg J. Bugajskiej, T. Makowiec-Dabrowskiej PCZ
21-21 / 1
wg J. Bugajska, 2003
13
Zmiany ogólnej wydolnosci fizycznej
Maksymalne pobieranie tlenu VO2 max w l/min u
kobiet (N 584)
wg J. Bugajskiej, T. Makowiec-Dabrowskiej PCZ
21-21 / 1
wg J. Bugajska, 2003
14
Róznice sily miesni konczyny górnej (kgP prawa,
kgL lewa) i dolnej (kdP, kdL) w róznych
grupach wiekowych
Zmiany funkcjonalne w ukladzie miesniowym
wg T.Tokarskiego, J. Kaminskiej PCZ 21-21 / 2
wg J. Bugajska, 2003
15
Róznice mocy maksymalnej i wysokosci wyskoku w
róznych grupach wiekowych
Zmiany funkcjonalne w ukladzie miesniowym
wg T.Tokarskiego, J. Kaminskiej PCZ 21-21 / 2
wg J. Bugajska, 2003
16
Zmiany w tolerancji pracy w srodowisku goracym
wg A. Marszalek PCZ 21-21 / 4
wg J. Bugajska, 2003
17
Zmiany z wiekiem zdolnosci do pracy mezczyzn,
zatrudnionych w systemie pracy zmianowej, w
ruchu ciaglym
Pracownicy umyslowi mezczyzni (N52)
dobra
umiarkowana
zla
wg K. Zuzewicz PCZ 21-21 / 10
wg J. Bugajska, 2003
18
wg D. Koradecka 2007 (mod. J. Ilmarinen 2003
19
Model ustalania wieku konczenia aktywnosci
zawodowej w zaleznosci od rodzaju wykonywanej
pracy
20

• 3.
• Praca a starzejace sie spoleczenstwo w swietle
  strategii MOP i UE

21

• Zalecenie nr 162 Miedzynarodowej Organizacji
  Pracy dotyczace pracowników w starszym wieku
• 4 czerwca 1980

W ramach krajowej polityki, na wszystkich
etapach zycia zawodowego, powinny zostac
podjete srodki umozliwiajace pracownikom w
starszym wieku kontynuowanie zatrudnienia w
zadowalajacych warunkach pracy
22

• Zalecenie nr 162 Miedzynarodowej Organizacji
  Pracy dotyczace pracowników w starszym wieku
• 4 czerwca 1980

• c.d.
• Dla pracowników starszych wiekiem nalezy
  zastosowac srodki majace na celu
• ograniczanie szczególnie obciazajacych warunków
  srodowiska pracy (np. ciezka praca fizyczna,
  mikroklimat, praca zmianowa),
• zmiane form organizacji pracy i czasu pracy,
  które prowadza do stresu lub przeciazenia rytmem
  pracy, przez dostosowanie ich do mozliwosci
  pracowników

23

• Zalecenie nr 162 Miedzynarodowej Organizacji
  Pracy dotyczace pracowników w starszym wieku
• 4 czerwca 1980

• c.d.
• dostosowanie stanowiska pracy i zadan do
  pracownika z uwzglednieniem dostepnych srodków
  technicznych, a w szczególnosci zasad ergonomii,
  w celu ochrony zdrowia, zapobiegania wypadkom i
  zachowania zdolnosci do pracy
• zapewnienie systematycznego nadzoru nad stanem
  zdrowia pracowników

24
DECYZJA RADY UE z dnia 22 lipca 2003 r. w
sprawie wytycznych polityk zatrudnienia Panstw
Czlonkowskich (2003/578/WE)

• Krajowe polityki powinny wykorzystywac potencjal
  zatrudnienia osób z wszystkich kategorii
  wiekowych
• Unia Europejska powinna doprowadzic, do roku
  2010, do postepujacego przedluzenia o okolo piec
  lat przecietnego wieku zakonczenia aktywnosci
  zawodowej. (wiek ten w roku 2001 byl szacowany w
  UE na okolo 59,9 lat, w Polsce wynosi 55 lat dla
  kobiet i 59 dla mezczyzn)

25
Raport Rady i Komisji W kierunku zwiekszenia
partycypacji w rynku pracy i promocji aktywnego
starzenia sie (marzec, 2001 r)

• Zaleca sie, aby kraje czlonkowskie promowaly
  polityke majaca na celu
• zniesienie programów wczesniejszego przechodzenia
  na emeryture,
• ustalania bardziej elastycznych godzin pracy
• zwiekszenia dostepu do szkolenia ustawicznego

26

• Od 1 maja 2004 r. Polska jest czlonkiem Unii
  Europejskiej

• Oznacza to w szczególnosci koniecznosc
• nowego podejscia do zagadnien bezpieczenstwa i
  ochrony zdrowia (dyrektywa ramowa 89/391/EWG)
• pelnej likwidacji dyskryminacji w dziedzinie
  zatrudnienia, pracy i ksztalcenia zawodowego, w
  szczególnosci ze wzgledu na religie i
  przekonania, wiek, niepelnosprawnosc i orientacje
  seksualna (dyrektywa 2000/78/WE)

27

• Reasumujac
• Utrzymywanie dotychczasowego systemu
  wczesniejszych emerytur jest niezgodne z
• konwencjami MOP
• dyrektywami UE, w szczególnosci z dyrektywa
  ramowa 89/391/EWG
• decyzjami Rady Europy

28
Wskazniki zatrudnienia osób w wieku 55 64 lata
w roku 2006
29
Wskazniki zatrudnienia osób w wieku 55 64 lata
w Polsce i w UE w latach 1997 - 2006
30

• 4.
• Kryteria kwalifikowania osób jako pracujacych
• a) w warunkach szkodliwych,
• b) w warunkach szczególnych
• c) wykonujacych prace o szczególnym charakterze

31
(No Transcript)
32
Uwaga! Szkodliwe warunki pracy to nie sa
szczególne warunki pracy
33
Szkodliwe warunki pracy

• Kryteria szkodliwosci
• Najwyzsze dopuszczalne stezenie (NDS)
• Najwyzsze dopuszczalne natezenie (NDN)
• Wartosc srednia wazona stezenia lub wartosc
  srednia natezenia, którego oddzialywanie na
  pracownika w ciagu 8-godzinnego dobowego i
  przecietnego tygodniowego wymiaru czasu pracy,
  okreslonego w Kodeksie pracy, przez okres jego
  aktywnosci zawodowej nie powinno spowodowac
  ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w
  stanie zdrowia jego przyszlych pokolen

34
Dyrektywa Rady 89/391/EWG o wprowadzeniu srodków
w celu zwiekszenia bezpieczenstwa i poprawy
warunków zdrowia pracowników podczas pracy
Artykul 5 1. pracodawca ma obowiazek zapewnic
pracownikom bezpieczenstwo i ochrone ich
zdrowia w kazdym aspekcie zwiazanym z praca
(...) Artykul 6 1. W ramach swej
odpowiedzialnosci pracodawca powinien podjac
niezbedne srodki w celu zapewnienia
bezpieczenstwa i ochrony zdrowia pracowników,
wlaczajac w to zapobieganie ryzyku
zawodowemu,informowanie, organizowanie szkolenia
oraz zapewnienie koniecznych srodków i wlasciwej
organizacji (...)
35
KODEKS PRACY Rozdzial I Podstawowe obowiazki
pracodawcy Art. 207
1. Pracodawca ponosi odpowiedzialnosc za stan
bezpieczenstwa i higieny pracy w zakladzie
pracy. 2. Pracodawca jest obowiazany chronic
zdrowie i zycie pracowników poprzez zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy
odpowiednim wykorzystaniu osiagniec nauki i
techniki.
36
Odpowiednie warunki pracy
Szkodliwe warunki pracy
Praca o szczególnym charakterze
Praca w szczególnych warunkach
37

• Dotychczasowe regulacje prawne dotyczace prac w
  warunkach szczególnych
• Rozporzadzenie Rady Ministrów z 7.02.1983r. w
  sprawie wieku emerytalnego pracowników
  zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
  szczególnym charakterze
• 49 zarzadzen i uchwal resortowych
• ok. 300 zawodów
• ok. 1000 stanowisk pracy zakwalifikowanych jako
  spelniajace wymagania dotyczace pracy w tzw.
  warunkach szczególnych

38
PRZYKLADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCHw POLSCE
wg starych przepisów

• Procesy skladu z zastosowaniem elektronicznych
  monitorów ekranowych
• Programista fotoskladu/przy bezposredniej
  obsludze monitora ekranowego
• Operator monitora ekranowego
• Fotograf reprodukcyjny
• Pomocnik ogólnowydzialowy
• Zarzadzenie nr.64 Ministra Komunikacji z dnia
  29.06.1983 r.

• Pracownicy poczt ruchomych
• Ekspedient
• Starszy ekspedient
• Asystent
• Starszy asystent
• Kontroler/kierownik ambulansu
• Zarzadzenie nr 33 Ministra Lacznosci z dnia 16.05
  1983 r.

39
PRZYKLADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCHw POLSCE
wg starych przepisów

• Produkcja srodków higieniczno-sanitarno-ochronnych
  oraz pólproduktów do ich wyrobu
• Pakowacz
• Sprzatacz produkcyjny
• Robotnik transportowy
• Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkla
• Malarz ozdób choinkowych
• Pakowacz szkla
• Grawer szkla
• Robotnik transportowy
• Zarzadzenie nr. 19 Ministra Handlu Wewnetrznego i
  Uslug z Dnia 10 listopada 1986 roku

40
PRZYKLADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCHw POLSCE
wg starych przepisów

• Sprzatacz produkcyjny
• W hutnictwie, przemysle metalowym
• Produkcja gazów technicznych i napelnianie butli
  gazami technicznymi
• Produkcja pigmentów, mielenie pigmentów,
  pólproduktów i surowców mineralnych do produkcji
  barwników, pigmentów i farb
• Produkcja i przetwórstwo zywic i tworzyw
  sztucznych oraz produkcja surowców, pólproduktów,
  srodków pomocniczych stosowanych do ich produkcji
  i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli
• Produkcja leków, pólproduktów, srodków
  kontrastowych, prefiksów, nici chirurgicznych i
  sprzetu medycznego jednorazowego uzytku
• Produkcja srodków higieniczno-sanitarno-ochronnych
  oraz pólproduktów do ich wyrobu
• Obróbka surowców wlókienniczych i ich przedzenie
• Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkla
• Uchwala nr. 80/83 Zarzadu Centralnego Zwiazku
  Spóldzielczosci Pracy z dnia 30.06.1983 r.

41
PRZYKLADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCHw POLSCE
wg starych przepisów

• Prace stroicieli instrumentów muzycznych
  zatrudnionych w przemysle muzycznym
• Stroiciel harmonijek ustnych
• Stroiciel-intonator fortepianów i pianin
• Intonator jezyczków glosowych
• Zarzadzenie nr. 19 Ministra Handlu Wewnetrznego
  i Uslug z Dnia 10 listopada 1986 roku

• Praca telefonistek central miedzymiastowych i
  miejscowych w urzedach pocztowo
  telekomunikacyjnych i telekomunik.
• Telefonistka
• Starsza telefonistka
• Kontroler
• Kontroler-kierownik zmiany
• Starszy kontroler-kierownik zmiany
• Zarzadzenie nr 33 Ministra Lacznosci z dnia 16.05
  1983 r.

42
PRZYKLADY PRAC W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCHw POLSCE
wg starych przepisów

• W przemysle lekkim
• Sortowacz wlókien, szmat i odpadów
• Prace przy produkcji i wykanczaniu wyrobów
  wlókienniczych
• Pracz
• Sprzatacz hal produkcyjnych
• Uchwala nr 106 Zarzadu Centralnego Zwiazku
  Spóldzielni Inwalidów z dnia 20.07.83 roku.

• Sluzba zdrowia, opieka spoleczna
• Lekarz,
• Psycholog,
• Technik/laborant/fizjoterapii, i
• Instruktor gimnastyki leczniczej,
• Instruktor terapii zajeciowej,
• Masazysta,
• Salowa-sprzataczka
• Zarzadzenie nr 1/89 Ministra kierownika urzedu
  ds. Wyznan z 6.01.89 r.

43

• Zadaniem panstwa jest okreslenie - z
  wykorzystaniem wiedzy ekspertów z dziedziny
  medycyny i ochrony pracy wykazów nie
  stanowisk, lecz prac spelniajacych kryteria pracy
  w szczególnych warunkach lub o szczególnym
  charakterze

44

• GRUPY EKSPERTÓW POWOLANE DO USTALENIA DEFINICJI I
  WYKAZU PRAC W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH LUB O
  SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE
• 1998 2000
• Komisja ds. Uprawnien do Obnizonego Wieku
  Emerytalnego Osób Zatrudnionych w Szczególnych
  Warunkach lub Szczególnym Charakterze
• 2. 2005 2006
• Zespól Ekspertów Medycyny Pracy do Spraw
  Zweryfikowania Wykazu Rodzajów Prac w
  Szczególnych Warunkach i Wykazu Prac o
  Szczególnym Charakterze

45
DEFINICJA pracy w szczególnych warunkach

• Praca wykonywana
• stale i w pelnym wymiarze czasu pracy,
• w ekstremalnych warunkach srodowiska
  determinowanych, negatywnymi silami natury
  lub procesami technologicznymi,
• które moga powodowac trwale skutki zdrowotne i
  którym nie mozna zapobiec stosujac odpowiednie
  srodki profilaktyki technicznej, organizacyjnej
  i medycznej

46
Ekstremalne warunki srodowiska

• Nagromadzenie takich
• czynników ryzyka, które z duzym
  prawdopodobienstwem
• moga spowodowac trwale uszkodzenia zdrowia
  pracowników zatrudnionych
• w takich warunkach

47
Kryteria pracy w szczególnych warunkach

• Praca w srodowisku zagrozonym dzialaniem sil
  natury (pod ziemia, pod woda, na wodzie, w
  powietrzu)
• Dlugotrwale i jednoczesne narazenie na kilka
  czynników niebezpiecznych i szkodliwych
  srodowiska pracy, stwarzajacych wysokie ryzyko
  negatywnych skutków zdrowotnych, którym nie mozna
  zapobiec przez zastosowanie odpowiednich srodków
  prewencji technicznej, organizacyjnej i
  medycznej

48
UWAGA Prace w warunkach szczególnych moga byc
wykonywane na róznych stanowiskach pracy
wymienionych w dotychczasowych przepisach
Stanowisko 1
Stanowisko 2
Praca w warunkach szczególnych
Stanowisko 3
Stanowisko N
49
Przyklad Transformacja wykazu stanowisk pracy
wymienionych w dotychczasowych przepisach na
wykaz prac w warunkach szczególnych
Monter kadlubów okretowych
Malowanie, nitowanie i montowanie elementów
wyposazenia w pomieszczeniach o bardzo malej
kubaturze z utrudniona wentylacja (podwójne dna
statków, zbiorniki, rury itp.).
Nitowacz
Malarz okretowy
Monter rurociagów okretowych
50
Zasadniczo, zmiana jest wiec wprowadzenie
rodzajów prac w miejsce stanowisk pracy
51
Definicja prac o szczególnym charakterze

• Prace o szczególnym charakterze sa to prace
  wymagajace szczególnej sprawnosci
  psychofizycznej, której obnizenie spowodowane
  naturalnym procesem starzenia sie uniemozliwia,
  po osiagnieciu okreslonego wieku, wykonywanie
  tych prac w sposób zapewniajacy bezpieczenstwo
  publiczne.

52
PRZYKLADY PRAC O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZEw
POLSCE wg starych przepisów

• Pracownicy wykonujacy dzialalnosc twórcza lub
  artystyczna
• Komik cyrkowy,
• Aktor teatru lalek,
• Operator obrazu filmowego.
• Rozporzadzenie Rady Ministrów z 7.02.1983r. w
  sprawie wieku emerytalnego pracowników
  zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
  szczególnym charakterze

53
PRZYKLADY PRAC O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE

• Piloci statków powietrznych
• Nawigatorzy na statkach morskich lub promach
  pasazersko-towarowych oraz piloci morscy
• Kontrolerzy ruchu lotniczego
• Maszynisci pojazdów trakcyjnych w transporcie
  publicznym
• Prace zatrudnieni bezposrednio przy ustawianiu
  drogi przebiegu pociagu
• Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych oraz kierowcy
  przewozacy ladunki niebezpieczne.
• Kierowcy autobusów, trolejbusów oraz
  motorniczowie tramwajów w transporcie publicznym

54
PRZYKLADY PRAC O SZCZEGÓLNYM CHARAKTERZE

• Operatorzy zurawi wiezowych, do obslugi których
  wymagane sa uprawnienia kategorii IZ lub
  równorzedne, oraz dzwignic porowych lub
  stoczniowych
• Operatorzy reaktorów jadrowych
• Operatorzy przy obsludze i nadzorze bloków
  energetycznych wytwarzajacych energie elektryczna
  i cieplna
• Dyspozytorzy bezposrednio sterujacy procesami
  technologicznymi mogacymi stwarzac zagrozenie
  wystapienia powaznej awarii ze skutkami dla
  srodowiska lub bezpieczenstwa publicznego
• Pracownicy bezposrednio zatrudnieni przy
  produkcji materialów wybuchowych, srodków
  strzalowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich
  konfekcjonowaniu
• Czlonkowie zespolów ratownictwa medycznego
• Czlonkowie zawodowych ekip ratownictwa
  (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa
  otworowego)
• Pracownicy zakladowych strazy pozarnych bioracy
  udzial w akcjach ratowniczych
• Monterzy napowietrznych linii elektroenergetycznyc
  h zatrudnieni bezposrednio przy usuwaniu awarii

55
PrzykladTransformacja wykazu stanowisk pracy
wymienionych w dotychczasowych przepisach na
wykaz prac w warunkach szczególnych
56

• UPRAWNIENIA NIE ZOSTALY WIEC OGRANICZONE W
  STOSUNKU DO OSÓB RZECZYWISCIE PRACUJACYCH
• W WARUNKACH SZCZEGÓLNYCH LUB O SZCZEGÓLNYM
  CHARAKTERZE

57
Podsumowanie

• Wydluzenie czasu zycia jest oznaka dlugofalowego
  zjawiska poprawy warunków zycia (w tym pracy)
  spoleczenstwa, którego naturalna konsekwencja
  jest wzrost aktywnosci osób starszych we
  wszystkich dziedzinach zycia, w tym takze zycia
  zawodowego.

58

• Osiagniecie zalozen strategii lizbonskiej do
  roku 2010 powinno zapewnic, aby wskaznik
  zatrudnienia osób starszych w wieku od 55 do 64
  lat w krajach UE wzrósl do 50.

59

• Wymaga to realizacji krajowych programów
  przedluzania aktywnosci zawodowej osób starszych.
  Powinny one uwzgledniac miedzy innymi
• ograniczanie wplywu czynników srodowiska pracy i
  cech pracy, które moga przedwczesnie obnizac
  zdolnosc do pracy,
• zasady ksztaltowania takich warunków srodowiska i
  organizacji pracy, które beda sprzyjaly
  pozostawianiu w zatrudnieniu równiez po
  przekroczeniu ustawowego wieku.

60

• DZIEKUJE ZA UWAGE!