Nicolaas Copernicus (1473-1543)

1
Nicolaas Copernicus (1473-1543)

• Galilo Galilei (1564 1642) onderbouwt en
  bevestigt zijn ideeen

2
Eerste clash Bijbel Wetenschap ?
3
Andrew D. White, A History of the Warfare of
Science with Theology

• Als godsdienst zich bemoeit met de wetenschap,
  levert dat altijd ellende op

4
Aristarchos van Samos (310 230)
5
Aristoteles( (384 322 )

• Aristoteles hanteerde een analytische, inductieve
  manier van denken het destilleren van een
  algemeen geldende waarheid uit het doen en laten
  van het individu en de waarneembare
  werkelijkheid.

6

• Aristoteles (384 322 v. Chr.) ging ervan uit
  dat de aarde het centrum van het heelal vormde.
  Volgens hem waren er ook vier oerelementen
  aarde, water, lucht en vuur. In hun zuiverste
  toestand werden ze de vier aardse sferen genoemd.
  Deze bevonden zich in het ondermaanse. Buiten het
  ondermaanse trof men een ring van zeven
  bolvormige lagen uit ether (de vijfde materie)
  aan. Elk van deze lagen of sferen bevatte een
  planeet. De toen gekende planeten waren Zon,
  Maan, Mercurius, Venus, Mars, Jupiter, Saturnus.
  Daaromheen was het firmament, een achtste sfeer
  met de vaste sterren erop gemonteerd. De
  buitenste bewegende sfeer, die alle andere sferen
  in beweging zette, werd aangeduid als het Primum
  Mobile. Daarachter bevond zich het verblijf van
  God, in aristotelische termen als de Onbewogen
  Beweger aangeduid

7
WERELDBEELD VAN ARISTOTELES
8
Claudius Ptolemaeus, 87- 150 Beroemdste werk
Amalgest (arabisch voor de grootste .)
9
Ptolemaeus heeft de epicykel-theorie van
Hipparchus vervolmaakt. Met het sterrenmodel van
Aristoteles kon namelijk niet verklaard worden
waarom de planeten zich soms snel en soms
langzaam, en soms zelfs achterwaarts, aan de
hemel (schijnen te) bewegen. Om deze bewegingen
met behulp van de epicykel-theorie te kunnen
verklaren gebruikte Ptolemaeus honderden
epicykels (hulpcirkels)
10
Claudius Ptolemaeus (ca. 100 ca. 170)
veranderde het wereldbeeld van Aristoteles in die
mate dat hij de beweging van de planeten anders
probeerde te verklaren en meerbepaald door het
toevoegen van cirkels of door het werken met
eenparige cirkelbewegingen. Ptolemaeus had
ontdekt dat de planeten zich schijnbaar anders
bewegen dan in een eenvoudige cirkelbeweging. Hij
had enkele modellen, die de beweging van de
planeten ten opzichte van de waarnemer op aarde
(geocentrisme) ontworpen, met het behoud van de
eenparige cirkelbeweging. Hij werkte met
excentrische cirkels, epicykels, deferenten en
vereffeningspunten. Niet alle planetaire
bewegingen konden met deze modellen verklaard
worden, omdat precies de eenparig cirkelbeweging
niet voldeed. Ptolemaeus bleef wel nog geloven in
een geocentrisch model en in de aristotelische
volgorde van de planeten. Deze Griekse en
Romeinse erfenis zou veertien eeuwen lang de
onbetwiste autoriteit op sterrenkundig gebied
blijven, waardoor er op wetenschappelijk gebied
nauwelijks vooruitgang kwam.
11
Clash, maar waarmee.

• Dat het heelal er werkelijk zo uitzag als
  Copernicus en zijn Griekse voorgangers beweerden,
  werd in de eerste jaren na Copernicus dood
  vrijwel door niemand geloofd. Dat zou in strijd
  met de bijbel, de bestaande natuurkundige
  inzichten en het gezond verstand geweest zijn. De
  aarde zou dan immers niet langer het centrum van
  Gods schepping zijn, maar slechts één van de
  planeten. Bovendien, zo nam men aan, zouden door
  een draaiende beweging van de aarde al haar
  bewoners weggeslingerd worden, en zouden huizen
  instorten.

12
Thomas van Aquino (1225 1274)brengt
Aristoteles binnen de christelijke kerk

• Aristoteles uitspraken dienen als rationeel
  bewijs voor uitspraken van de Bijbel (zie het
  proces rond Galileï) en verschillende bijbelse
  uitspraken bevestigen de juistheid(!) van
  Aristoteles filosofie en kosmologie. De kerk
  heeft zich in een bedenkelijke wurggreep
  gemanoeuvreerd door het aangaan van dit
  monsterverbond tussen Bijbel en Griekse filosofie.

13
Reformatie bevordert wetenschap

• Geen absoluut leergezag
• - geen tegenstelling natuur genade
• - boek van de natuur mag worden gelezen

14
Rationalisme en Humanisme

• Leggen wel in zekere zin de basis voor een
  autonome wetenschap
• De rede beslist

15
18e eeuw Fysico- theologie

• Christelijk geloof zoekt God ook via het
  natuurwetenschappelijk onderzoek.
• Onderzoek geeft temeer oog voor de grootheid van
  God

16
o.a. insectenonderzoek
17
A. Van Leeuwenhoek, de microscoop
Boerhave, medicus
18
Grote rol voor verwondering (intuïtief)God is
geen conclusie van deductieve redenering, maar
expressie van verwondering
19
Verlichting 18e eeuw

• Loslaten van het gezag van de Bijbel
• Loslaten van het gezag van de kerk
• Mateloos vertrouwen in de menselijke rede

20
De Verlichting is een proces van secularisering.
Religie wordt in verschillende gradaties buiten
het domein van ethiek, politiek en wetenschap
geplaatst. De rol van religie op het gebied van
de moraal en wetenschap wordt teruggedrongen.
Religiekritiek is een van de pijlers van de
Verlichting.
21
Opkomst van deisme (God staat buiten de
schepping Hij is alleen een soort laatste
wereldgrond )
22
Gevolgd door - materialisme (materie is de
enige werkelijkheid )- Darwinisme (brengt heel
de werkelijkheid binnen en mechanisch wereldbeeld
23
Korte excurs

• Materialisme is eigenlijk een terugval
  atoomtheorie van Democrites (430-370)
• - Ionische natuurfilosofen

24
Positivisme

• Wetenschap wordt beperkt tot de wereld van de
  verschijnselen

25

• Uitgangspunt van het positivisme is dat kennis
  alleen mogelijk is aangaande de wereld der
  verschijnselen. De wetenschap wordt gezien als de
  enige bron van geldige kennis en daarbij zijn
  alleen empirische waarnemingen en logische
  principes van belang. Het positivisme betekent de
  afwijzing van alle metafysische filosofie en
  theologie, van elke normatieve kennis of ethiek
  en van alle kennis die niet zintuiglijk
  controleerbaar

26
20e eeuw Neo-positivisme

• ..zijn de enige zinvolle uitspraken gebaseerd
  op elementaire waarnemingsfeiten of moeten
  daartoe te herleiden zijn. Alle andere uitspraken
  zijn vanuit kennistheoretisch oogpunt zinloos.

27
En het gevolg..

• Ondanks alle kritiek die er door latere
  filosofen, zoals Ludwig Wittgenstein, Karl Popper
  en de leden van de Frankfurter Schule, is
  geformuleerd, is het logisch positivisme 'op de
  werkvloer' ook tegenwoordig nog de
  standaardopvatting over het reilen en zeilen van
  de wetenschap.

28
Conclusie

• Voor geloof is in de wetenschap geen plaats

29
(No Transcript)
30
Bezwaren tegen neo-positivisme

• Overschatting van de empirie
• - is waarneming wel de enig kennisbron ?

31
En daarbij

• De praktijk van de wetenschap lijkt totaal anders
  te zijn..

32
Wat is wetenschap

• Twee peilers
• Waarnemen
• denken

33
Vooroordeelvrij ?

• Alles wat we aanschouwen wordt medebepaald door
  je cultuur, scholing, milieu, kennis,
  verwachtingen etc. Men kan helemaal niet
  'neutraal' naar de werkelijkheid kijken, maar men
  observeert de werkelijkheid altijd
  'theoriegeladen'.

34
Wetenschap beheerst door

• Perspectivisme
• Paradigmata

35
Voobeelden

• Feminitische wetnschap
• Zwarte wetenschap
• Maatschappij-kritische wetenschap
• Wetenschap als verlengstuk van bepaalde politieke
  visie (klimaat !)

36
Conflict ?

• Geloof is het perspectief, het paradigma van
  waaruit je kunt kijken naar de werkelijkheid

37
Filosoof Nicholas Wolterstorff ziet wel wat in
christelijke wetenschap
38

• Maar hij laat wel de ruimte voor het verrijkende
  perspectief dat een christelijke invalshoek kan
  bieden. De neocalvinisten beweerden dat een
  christen heel andere dingen ziet dan een 'gewone'
  wetenschapper. Wolterstorff stelt, minder
  radicaal, dat het christelijke perspectief dingen
  zichtbaar kan maken die in een andere benadering
  buiten beeld blijven.

39
Ergo een christen-wetenschapper voegt iets toe.

• Bijv. mens is meer dan een pakket DNA
• Mens is meer dan verlengstruk van herenfuncties

40
Juist omdat wetenschap zelf ook zo afhankelijk is
van allerlei vooronderstellingen, normen en
waarden kan de religie als een gelijkwaardige
partner met de wetenschap in discussie gaan.
41
1880 oprichting VU

• Ook op het gebied van de wetenschap heeft een
  christen ietste zeggen..