Konrad Talmont-Kaminski

1
Przesady jako nauka

• Konrad Talmont-Kaminski
• UMCS KLI

2
First-Footing

• Przybycie wysokiego mezczyzny jako pierwszego
  goscia po Nowym Roku przynosi szczescie
• Czy to teza naukowa?
• Nie...
• Ale dlaczego nie?

3
Plan

• Przesady fantazjowanie, komunikacja czy nauka?
• Przesady jako nauka
• Uzasadnienie porównan
• Prawdziwosc, adekwatnosc, sacrum, i tym podobne
• Otwartosc na próby empiryczne
• Powrót do trzech wizji przesadów

4
Fantazjowanie, komunikacja czy nauka?

• Przesady jako fantazjowanie
• Próba psychologicznego odizolowania sie od
  rzeczywistosci, której sie nie da kontrolowac
• Zmniejszanie poczucia leku (Malinowski 1925)
• Utrzymanie poczucia kontroli (Case et all 2004)

5
Fantazjowanie, komunikacja czy nauka?

• Przesady jako retoryka
• Próba komunikacji
• Uzycie jezyka w celu wprowadzenia rzeczy w ruch
  (Burke 1969)
• Kosztowne sygnalizowanie (Tambiah 1990)
• Akceptacja autorytetu (Palmer 1989)

6
Fantazjowanie, komunikacja czy nauka?

• Przesady jako nauka
• Próba zrozumienia/kontrolowania swiata
• Prymitywna nauka (Frazer 1890)
• Przypadkowe wzmocnienie / adventitious
  reinforcement (Skinner 1947)
• Blad wprowadzony przez uzycie heurystyki (Rozin
  Nemeroff 1980)

7
Przesady jako nauka

• Przedmiot badan
• Przesadne przekonania a naukowe przekonania
• Przesadne metody a naukowe metody
• Obydwie opcje niewystarczajace
• Czy przesadne przekonania bylyby naukowe gdyby
  sie do nich doszlo metodami nauki?
• Czy mozna by dojsc do takich przekonan metodami
  naukowymi?
• Czy jest cos takiego jak myslenie magiczne?
• Czy tez myslenie czasami prowadzi do magicznych
  przekonan?

8
Przesady jako nauka

• Prymitywna nauka
• Tylor 1871, Frazer 1890, Levy-Bruhl 1910
• Przesady identyfikowane z prymitywnymi
  spoleczenstwami/umyslami
• Nauka identyfikowana z nowoczesnymi
  spoleczenstwami/umyslami
• Rozwój rozumiany jako ukierunkowana ewolucja
• Stanowisko Intelektualistyczne / Oswieceniowe
• Racjonalnosc wypiera przesady

9
Przesady jako nauka

• Przypadkowe wzmocnienie
• B.F. Skinner 1947, S. Vyse 1997
• Superstition in the pigeon
• Skrzynka Skinnera
• Warunkowanie instrumentalne
• Niepowiazany schemat wzmocnienia
• Dzialanie przesadne
• Warunkowanie instrumentalne nie jesttylko dla
  szczurów i golebi - Vyse

10
Przesady jako nauka

• Przypadkowe wzmocnienie
• Zadanie matrycowe
• Matryca 4 x 4
• Przesunac kropke z lewego, górnego pola na
  dolne, prawe
• Zadanie Odkryc kiedy punkty sazdobyte
• Punkty zdobywane przypadkowo
• Wielorakie tezy wysuwane
• Podobne sytuacje
• Zle dzialajacy kontakt
• Warunkowanie jako podstawa zrozumienia nauki?

?


?
11
Przesady jako nauka

• Bledne heurystyki poznawcze
• Powiazane z danym kontekstem
• Generalnie efektywne
• Systematyczne bledy
• Heurystyki i bledy (Kahneman Tversky 1974)
• Racjonalnosc ograniczona (H. Simon 1972)
• Metody naukowe jako heurystyki (W. Wimsatt 2007)
• Heurystyka zarazenia / contagion (Rozin
  Nemeroff 1980)

12
Uzasadnienie porównan

• Po co porównywac nauke z przesadami?
• Kryterium demarkacji?
• Nie, zjawiska spoleczne nie dadza sie tak
  jednoznacznie rozróznic
• Nauka jako nowoczesne mitotwórstwo
• Potrzeba wykazac czym naukowe podejscie sie rózni
• Nauka i przesady to zjawiska poznawcze
• Zeby je zrozumiec trzeba zrozumiec róznice

13
Prawdziwosc, adekwatnosc, sacrum, itp.

• Prawdziwosc i adekwatnosc empiryczna
• Przesady jako bledne przekonania o zwiazkach
  przyczynowo-skutkowych
• Czesto uzywana definicja
• Wiele takich blednych przekonan, niektóre naukowe
• Przesady jako empirycznie nieadekwatne
• Podobny problem
• Istnieje róznica pomiedzy fizyka Newtona a jego
  astrologia
• Cos w tym jest
• Ale, przesady wygladaja inaczej

14
Prawdziwosc, adekwatnosc, sacrum, itp.

• Naturalne a nadprzyrodzone
• Przesady jako nadprzyrodzone tezy
• Problemy
• Mgliste pojecie
• Petito principi?
• Rozróznienie o wiele pózniejsze niz tezy
• Korelacje pomiedzy przesadami a pseudonaukowymi
  przekonaniami
• Diably zastepowane przez kosmitów
• Post hoc wyjasnienia
• Cos w tym jest
• Ale, przesady wygladaja inaczej

15
Prawdziwosc, adekwatnosc, sacrum, itp.

• Sacrum a profanum
• E. Durkheim
• Sacrum to rzeczy wyróznione i zakazane
• Problemy
• Tlumaczenie kategorii poznawczej uzywajac
  zjawisko czysto spoleczne?
• Jaka role epistemiczna gra wyróznienie i
  zakazanie?
• Cos w tym jest
• Ale, znowu, przesady wygladaja inaczej

16
Otwartosc na próby empiryczne

• Trzy elementy dostepnosci empirycznej
• Tresc tezy
• Elementy nadprzyrodzone niedostepne empirycznie
• Operacjonalizacja pojec naukowych
• Kryterium rozpoznane przez Kolo Wiedenskie
• Podejscie spoleczne
• Nienaruszalnosc sacrum
• Nacisk na naukowe badania empiryczne
• Kryterium socjologiczne
• Dostepnosc metod badawczych
• Przesady oparte na prostych heurystykach
• Rozwój naukowych metod badawczych
• Kryterium metodologiczne

17
First-Footing, po raz drugi

• Tresc tezy Pojecie substantywnego szczescia
  nadprzyrodzone
• Podejscie spoleczne Badanie uwazane za kuszenie
  losu
• Metody badawcze Ocena efektywnosci oparta na
  bledach systematycznych

18
Powrót do trzech wizji przesadów

• Poznawcze ujecie przesadów podstawowe
• Ale nie neguje innych prób zrozumienia przesadów
• Raczej, otwiera ku nim droge
• Przesady sa niedostepne empirycznie
• W normalnych spolecznych warunkach ich falszywosc
  nie decyduje o ich akceptacji
• Zyja lub gina dzieki funkcjom, które odgrywaja
• Zmniejszanie poczucia leku
• Kosztowne sygnalizowanie

19
Dziekuje

• KonradTalmont-Kaminski
• e-mail konrad_at_talmont.com
• blogdeisidaimon.wordpress.com
• i zapraszam na Kazimierz Naturalism Workshop,
  wrzesien 09