T

1
TÂM LÍ L?A TU?I THI?U NIÊN(11, 12 - 14, 15 tu?i)
2

• 1. Nh?ng di?u ki?n ?nh hu?ng d?n s? phát tri?n
  tâm lí
• 2. M?t s? d?c di?m tâm lí l?a tu?i thi?u niên

3
1. Nh?ng di?u ki?n ?nh hu?ng d?n s? phát tri?n
tâm lí

• 1.1. Nh?ng di?u ki?n v? gi?i ph?u sinh lí
• Chi?u cao và tr?ng lu?ng th?i k? kéo dài l?n
  2.
• H? xuong
• - Xuong tay, chân phát tri?n nhung xuong d?t ngón
  tay, chân ch?m phát tri?n.
• - Không khéo léo khi làm vi?c, hay làm d? v?.
• - M?t cân d?i v? hình th?c.

4

• H? co khá phát tri?n.
• H? tu?n hoàn
• - Phát tri?n không cân d?i gi?a th? tích tim và
  ti?t di?n các m?nh máu.
• - R?i lo?n t?m th?i tang huy?t áp, tim d?p
  nhanh, hay nh?c d?u, chóng m?t, m?t m?i.
• H? th?n kinh
• - Quá trình hung ph?n l?n hon ?c ch? d? xúc
  d?ng, d? kích d?ng,
• - Chua có kh? nang ch?u d?ng nh?ng kích thích
  m?nh, don di?u kéo dài.

5

• Th?i k? d?y thì là hi?n tu?ng bình thu?ng, di?n
  ra theo quy lu?t sinh h?c, ch?u ?nh hu?ng c?a
  nhi?u y?u t?
• - Y?u t? t? nhiên khí h?u, th?i ti?t, gi?i
  tính,
• - Y?u t? xã h?i hoàn c?nh s?ng, di?u ki?n sinh
  ho?t, ch? d? an u?ng,
• - Nguyên nhân s? ho?t d?ng c?a các tuy?n n?i
  ti?t (tuy?n yên).
• - Nh?ng thay d?i v? m?t sinh lý c?a nam - n? ?
  giai do?n d?y thì

6
Nam (t? 13 17 tu?i) N? (t? 10 15 tu?i)
- N?i m?n tr?ng cá. - V? gi?ng. - M?c ria mép và các b? ph?n khác. - Tang chi?u cao. - Vai và ng?c phát tri?n. - Co quan sinh d?c phát tri?n và ho?t d?ng n?i ti?t t?, m?ng tinh, xu?t tinh, - N?i m?n tr?ng cá. - M?c lông ? nách và các b? ph?n khác. - Tang chi?u cao. - Ng?c và mông phát tri?n. - Co quan sinh d?c phát tri?n toàn di?n. - Bu?ng tr?ng s?n xu?t các n?i ti?t t?, có kinh nguy?t hàng tháng.
7

• - Nh?ng thay d?i v? m?t tình c?m, tâm lý
• Tính tình d? vui, d? bu?n,
• Có nhu c?u du?c tôn tr?ng t? b?n bè và ngu?i
  l?n.
• Mu?n kh?ng d?nh b?n thân.
• Nh?y c?m v? gi?i tính.
• Có nh?ng rung d?ng tru?c ngu?i khác phái.
• Mu?n du?c tr? thành ngu?i l?n.

8
1.2. Hoàn c?nh s?ng c?a thi?u niên

• Gia dình v? trí c?a các em trong gia dình dã
  thay d?i, du?c gia dình th?a nh?n nhu là m?t
  thành viên tích c?c và giao cho nh?ng nhi?m v?
  v?a s?c.
• Nhà tru?ng ho?t d?ng h?c t?p và các ho?t d?ng
  khác c?a thi?u niên có nhi?u thay d?i, có tác
  d?ng quan tr?ng d?n vi?c hình thành nh?ng d?c
  di?m tâm lý.
• Xã h?i du?c xã h?i th?a nh?n nhu m?t thành
  viên tích c?c và du?c giao m?t s? công vi?c nh?t
  d?nh trên nhi?u linh v?c khác nhau.

9
1.3. Ho?t d?ng c?a tu?i thi?u niên

• Ho?t d?ng h?c t?p
• - Là ho?t d?ng co b?n chi?m nhi?u th?i gian.
• - Nhi?m v?, n?i dung, hình th?c, phuong pháp h?c
  t?p có nhi?u nét thay d?i co b?n.
• Ho?t d?ng lao d?ng không còn mang tính hình
  th?c mà dã g?n v?i m?c dích kinh t?.
• Ho?t d?ng vui choi mang nhi?u s?c thái m?i so
  v?i nhi d?ng.
• Ho?t d?ng xã h?i các em thu?ng thích làm công
  tác xã h?i, du?c dánh giá cao hon.

10
1.4. Ho?t d?ng ch? d?o Giao ti?p

• - Ngu?i l?n hình thành ki?u quan h? m?i (Ngu?i
  l?n - Ngu?i l?n).
• - B?n bè thi?t l?p và v?n hành quan h? cá nhân
  thân tình v?i nhau.

11
2. Nh?ng d?c di?m tâm lí l?a tu?i thi?u niên

• 2.1. Nh?n th?c
• - NTCT phát tri?n ? m?c d? khá cao tri giác có
  ch? d?nh, quan sát tinh t?,
• - Ghi nh? mang tính có ch? d?nh và có h? th?ng.
• - Xu?t hi?n kh? nang suy lu?n, suy di?n có gi?
  thuy?t d?a trên nh?ng ti?n d? chung.
• - Bi?t phân bi?t cái dúng, cái sai trong khi h?c.
• - Bi?t th?c m?c và dòi h?i du?c gi?i dáp d?n
  cùng.
• - Hay tranh lu?n v?i nhau, v?i ngu?i l?n.
• - Tu?ng tu?ng u?c mo, m?c dích, lí tu?ng, th?n
  tu?ng,

12
2.2. Tình c?m

• 2.2.1. Ð?c di?m chung
• - Tình c?m c?a thi?u niên sâu s?c và ph?c t?p hon
  nhi d?ng.
• - D? xúc d?ng vui bu?n chuy?n hóa d? dàng, mang
  tính ch?t b?ng b?t, hang say.
• - D? kích d?ng vui quá tr?n, bu?n ? ru lúc thì
  hang say, lúc thì quá chán n?n.
• - Tâm tr?ng thay d?i r?t nhanh chóng và d? dàng
  vui - bu?n hang say - chán n?n,
• - Tình c?m còn mang tính ch?t b?ng b?t, hang say.

13

• 2.2.2. Tình c?m c?p cao
• Tình c?m d?o d?c
• - Tình b?n
• Tình b?n c?a thi?u niên du?c n?y n? trên co s?
  h?ng thú, s? thích, u?c mo chung,
• Tình b?n có s? l?a ch?n và thu?ng dòi h?i s?
  trung thành cao.
• Xu?t hi?n nhóm b?n bè, trên co s? b? lu?t b?n
  bè s? tôn tr?ng, bình d?ng và giúp d? l?n nhau,
  lòng trung thành, tính trung th?c,

14

• - Tình b?n khác gi?i
• Xu?t hi?n xúc c?m gi?i tính m?i l? v?i nh?ng
  bi?u hi?n phong phú và ph?c t?p quan tâm, ua
  thích l?n nhau,
• Có s? khác bi?t trong n?i dung và hình th?c c?a
  thái d?.
• Tình b?n khác gi?i ? thi?u niên cung có th?
  l?ch l?c, không dúng m?c d? di d?n ch? dua dòi,
  xao lãng trong h?c t?p và công vi?c.
• C?n ph?i có bi?n pháp giáo d?c gi?i tính h?p lí
  khi các em ban khoan lo l?ng tru?c s? bi?n d?i
  tâm sinh lí.

15

• - Tình c?m trí tu? xu?t hi?n s? say mê ? các
  linh v?c khoa h?c và ngh? thu?t.
• - Tình c?m th?m m? cái d?p là s? th?ng nh?t gi?a
  n?i dung và hình th?c.
• - Tình c?m mang tính ch?t th? gi?i quan xu?t
  hi?n m?c dích trong ho?t d?ng. Các em thu?ng
  thích làm nh?ng vi?c to l?n ch? không thích làm
  nh?ng công vi?c nh? nh?t d?i thu?ng.

16
2.3. Ý chí

• - T? d?t ra nh?ng m?c dích xa và khá ph?c t?p cho
  hành d?ng c?a mình
• - Hình thành ph?m ch?t ý chí tính dung c?m, can
  d?m, s?c ch?u d?ng,
• B?t chu?c ngu?i m?u lí tu?ng (th?n tu?ng).
• Th?c hi?n nh?ng hành d?ng m?o hi?m, li?u linh,
  s?c m?nh dàn ông dích th?c,
• Các em thích d?u tranh, d? s?c, ?u d?, nh?m
  ch?ng minh s?c m?nh uu th? c?a mình -gt hi?n tu?ng
  b?o l?c h?c du?ng.
• - Ph?m ch?t ý chí du?c dánh giá cao là tính dung
  c?m, kiên cu?ng,

17
2.4. Nh?ng d?c di?m v? nhân cách

• Ý th?c t? tr?ng và mong mu?n du?c d?i x? nhu
  ngu?i l?n
• - Không mu?n cha m? cham sóc t? m?.
• - Không thích b? áp d?t, mu?n t? qu?n vi?c du?c
  giao.

18

• - B?t chu?c ngu?i l?n m?i m?t nhung chua bi?t
  cách ch?n l?c, nh?t là cách th? hi?n hành vi bên
  ngoài di d?ng, an m?c, hút thu?c, u?ng ru?u,
• - Quan tâm hình dáng bên ngoài c?a mình, ngu?i
  khác phái và mu?n tìm hi?u cu?c s?ng c?a ngu?i
  l?n, nh?t là quan h? nam, n?.

19

• T? ý th?c và t? dánh giá v? b?n thân
• - Ý th?c v? b?n thân tôi là ai? Tôi là ngu?i nhu
  th? nào?...
• - Ðánh giá v? b?n thân cao hon kh? nang th?c t?,
  b?ng cách
• So sánh mình v?i ngu?i khác.
• Nh?n ra nh?ng m?t m?nh y?u c?a b?n thân.
• V?ch ra hu?ng ph?n d?u cho b?n thân.

20

• Phát tri?n kh? nang dánh giá ngu?i khác m?t
  cách m?nh m? ngu?i l?n, b?n bè.
• Hình thành m?t ph?m ch?t quan tr?ng c?a nhân
  cách là s? t? giáo d?c.
• Thái d? d?i v?i ngh? nghi?p tuong lai, bi?u
  hi?n c?n luu ý
• - Không là u?c mo thu?n túy, thi?u hi?n th?c,
  vi?n vong nhu tu?i nhi d?ng.
• - Suy nghi có tính hi?n th?c kh? nang - hi?n
  th?c.
• - Thu th?p thông tin, trao d?i,

21

• Xu hu?ng nhân cách b?t d?u du?c hình thành xác
  d?nh lí tu?ng, th? gi?i quan, ni?m tin, cho b?n
  thân d?a trên tình c?m d?o d?c, trí tu?,

22
Tóm l?i

• - Tr? em thi?u hi?u bi?t v? m?i m?t, nh?t là tri
  th?c nghi?m sinh.
• - Tr? hay tò mò, thích khám phá, giàu tu?ng
  tu?ng, u?c mo, hoài bão l?n.
• - Thi?u kiên trì, thi?u b?n b?.
• - Nhanh b?c, nhanh x?p, c? thèm chóng chán.
• - Giàu xúc c?m, c? tin, d? chia s? v?i b?n khác.

23

• - Ð?c di?m v? nang l?c ho?t d?ng c?a tr?
• Hi?u d?ng, thích ho?t d?ng vui choi gi?i trí.
• C? d?ng, ho?t d?ng tr? thành nhu c?u, nhi?u khi
  không ch? d?nh, ngoài s? ki?m soát c?a ý chí.
• Kh? nang ki?m ch? kém.
• V?n v? trong thao tác tay chân.

24

• - Ð?c di?m nh?n th?c, tu duy c?a tr?
• Nh?n th?c c?m tính là ch? y?u, nh?n th?c lí
  tính chua phát tri?n.
• Tu duy tr?c quan chi?m uu th?, tu tr?u tu?ng
  còn h?n ch?.
• Chua có nang l?c t?p trung chú ý lâu dài.
• Trí nh? máy móc, c? th? t?t.