Australia – surowce mineralne

1
Australia surowce mineralne
2
Troche o Australi

•  Kraj polozony na pólkuli poludniowej, obejmujacy
• najmniejszy kontynent swiata, wyspe Tasmanie i
  inne
• znacznie mniejsze wyspy na Oceanie
• Indyjskim i Spokojnym. Australia na powierzchni
  nie
• sasiaduje z zadnym krajem, natomiast poprzez
  morza
• krajami sasiadujacymi z Australia na pólnocy
• saIndonezja, Timor Wschodni i Papua-Nowa Gwinea
  na
• pólnocnym wschodzie Wyspy
• Salomona,Vanuatu oraz Nowa Kaledonia na
  poludniowym
• wschodzie Nowa Zelandia. Australia jest jedynym
• panstwem, które jest równiez kontynentem.

3

• Zasoby naturalne ziemi to skladniki, które tworza
• srodowisko zycia czlowieka i jednoczesnie
• stanowia czynniki procesów produkcyjnych.
• Powinny byc traktowane jak dobra ekonomiczne.
• Zasoby geologiczne to powstale w naturalny
• sposób skupienia substancji mineralnych, które
• moga byc przedmiotem eksploatacji.
• Rozwój gospodarczy panstwa i jego zasoby
• finansowe sa uzaleznione od zasobnosci w
• surowce mineralne. Nie jest ot jednak podstawowy
• wyznacznik stanowiacy o rozwoju gospodarki.
• Wiele panstw jednak uzaleznionych jest finansowo
• od sowich surowców, które sa ich glównym
• napedem rozwojowym.

4
Surowce mineralne mozna podzielic na

• surowce energetyczne wegiel kamienny,
• wegiel brunatny, uran, torf, ropa naftowa,
• gaz ziemny i lupki bitumiczne. Przy czym
• wegiel kamienny i brunatny, ropa naftowa
• oraz gaz ziemny i uran, sa to surowce
• najczesciej wykorzystane.

surowce metaliczne obejmujace rudy wszystkich
metali.
5

• surowce niemetaliczne np. rudy, chromu, tytanu,
  niklu,
• krzemu, miedzi, cynku, olowiu, cyny, rteci.

Zloza metali szlachetnych zlota i srebra,
platyny.
6
Surowce Energetyczne

• Wegiel kamienny
• Wegiel kopalny jest paliwem kopalnym, zalegajacym
  pod ziemia na
• róznych glebokosciach. Ma ona zróznicowana
  strukture i wartosc
• kaloryczna od czego zaleza koszty jego wydobycia
  i oplacalnosc
• eksploatacji
• Wegiel jest skala osadowa z róznych organicznych
  zwiazków
• roslinnych. Wegiel kamienny wydobywany jest juz
  od ponad póltora
• wieku. 60 wydobywane wegla spala sie w
  elektrowniach, 25
• przetwarza w koksowniach, 15 w postaci
  bezposredniej
• zuzywa przemysl i ludnosc. Szacowane zasoby wegla
  kamiennego sa
• znacznie wyzsze niz ropy naftowej, w 1995 r. byly
  szacowane na
• 1091mld. to najwieksze zloza wegla znajduja sie w
  Europie oraz Azji
• Poludniowo-Wschodniej.

7

• Wegiel brunatny
• Odgrywa znacznie mniejsza role w energetyce niz
• kamienny. Jest on surowcem energetycznym,
• który nie jest produktem miedzynarodowej wymiany
• (obroty nie siegaja 1 wydobycia). Przyczyna tego
  jest
• mala kalorycznosc oraz nieoplacalnosc transportu n
  a
• wieksze odleglosci. Wykorzystywany jest glównie w
• elektrowniach zlokalizowanych poblizu miejsc
  wydobycia.
• Jest takze przetwarzany na brykiety oraz jako
  dodatek
• donawozów Mimo malej stosunkowo kalorycznosci
  jest
• wartosciowym paliwem dla elektrowni, poniewaz
  koszty
• jego wydobycia nie sa duze, lecz eksploatacja
  odbywajaca
• sie w kopalniach odkrywkowych bardzo niszczy
  srodowisko
• przyrodnicze.

8

• Ropa naftowa
• Jest surowcem kopalnym, zlozonym z róznych
  frakcji
• chemicznych, wystepujacym w postaci weglowodorów
• skumulowanych w porowatych skalach osadowych. Jej
• zloza znajduja sie na wszystkich kontynentach, w
• warstwach geologicznych o róznym wieku,
  najczesciej w
• utworach kredy i trzeciorzedu. Aby wyodrebnic z
  ropy jej
• poszczególne skladniki (np. benzyne) stosuje sie
  destylacje
• frakcyjna. Rope rozdziela sie na frakcje dzieki
  róznicy w
• temperaturach wrzenia poszczególnych jej
  skladników.
• Znaczenie ropy naftowej nieustannie wzrasta mniej
  wiecej
• od 1965 roku. Jej wydobycie na poczatku obecnego
• stulecia wynosilo 20 mln ton, z czego 10 mln ton
  przypadlo
• na Rosje (rejon Baku), 8 mln ton na Stany
  Zjednoczone, a
• reszta na 7 innych panstw. W 1997 r. wydobycie
  ropy
• naftowej siegalo 3,3 mld ton.

9

• Gaz ziemny
• Jest najbardziej ekologicznym paliwem, stosunkowo
• czystym, wygodnym w przesylaniu i energetycznie
• efektywniejszym od wegla. Jest paliwem kopalnym
• wystepujacym w skalach osadowych porowatych
  piaskach,
• piaskowcach, wapieniach idolomitach. Pozyskuje
  sie go w
• postaci gazowej techniki otworowego wydobycia.
  Gaz
• ziemny rzadko tworzy samodzielne zloza, wystepuje
• zazwyczaj z ropa naftowa i weglem kamiennym.
• Historia polskiego gazownictwa rozpoczela sie w
  1856 roku,
• kiedy w Krakowie i Warszawie powstaly pierwsze
  gazownie.
• Od 1878 roku coraz czesciej stosowano kuchenki
  gazowe w
• gospodarstwach domowych, kilkanascie lat potem
  wprowadzono
• inkasujace liczniki.
• Gaz ziemny nalezy do surowców odgrywajacych coraz
  wieksza role w
• gospodarce swiatowej. W latach 80 tych XIX wieku
  zuzycie gazu
• ziemnego na swiecie wynosilo 1, 74 bln m³, w 1994
  roku wzroslo do
• 2,2 bln m³. 

10

• Uran

Jest to pierwiastek slabo promieniotwórczy,
charakteryzuje sie najwieksza liczba atomowa
wsród pierwiastków wystepujacych na ziemi. W
uranie naturalnym wystepuja glównie dwa
izotopy 235U (mniej niz 1) i 238U (ponad 99).
Pierwiastek uranu moze wystepowac w róznej
postaci w zwiazkach chemicznych w
skalach, glebie, wodzie, roslinach, zwierzetach a
takze w ciele czlowieka. Czasami wystepuje takze
w wiekszym stezeniu w niektórych mineralach,
najwazniejszymi mineralami uranu sa -blenda
uranowa -uranit U3O8 -karnotyt K2(UO2)2(VO4)22H2O

11
Metale niezelazne

• Miedz

Wystepuje w skorupie ziemskiej w postaci
mineralów chalkopirytu, chalkozynu, malachitu i
innych. Czysta miedz metaliczna jest
czerwono-brazowym, miekkim metalem o bardzo
dobrym przewodnictwie cieplnym i elektrycznym.
Nie ulega na powietrzu korozji, ale reaguje z
zawartym w powietrzu dwutlenkiem wegla pokrywajac
sie charakterystyczna zielona patyna. Gdy w
powietrzu zawarte jest duzo dwutlenku siarki
zamiast zielonej patyny obserwuje sie czarny
nalot siarczku miedzi. Walory miedzi jakimi jest
ciagliwosc, kowalnosc, dobre przewodnictwo
elektryczne i cieplne sprawiaja, ze jest ona
cennym i poszukiwanym surowcem na swiatowym rynku.
12

• Cyna
• W przyrodzie wystepuje w niewielkich ilosciach,
• glównym mineralem jest kasyteryt. Cyna tworzy
• odmiany alotropowe. W warunkach normalnych
• wystepuje w odmianie ß (beta) zwanej cyna biala,
• trwalej powyzej 13,2C ma siec krystaliczna
• ukladzie tetragonalnym, o gestosci 7,3 g/cm3. W
• temperaturach nizszych przechodzi w odmiane
• regularna a (alfa) o gestosci 5,85 g/cm3. Zmiana
• gestosci jest równoznaczna ze zmiana objetosci,
  co
• powoduje, ze cyna rozpada sie (zaraza cynowa)
  tworzac
• szary proszek (cyna szara). Czysta cyna (biala)
  jest
• ciagliwa i kowalna, odporna na korozje.

13

• Olów
• wystepuje w niewielkich ilosciach. Uzyskuje sie
  go z siarczków (PbS),
• weglanów (PbCO3) i siarczanów (PbSO4).
  Najwazniejszymi mineralami
• olowiu sa
• -galena PbS
• -anglezyt PbSO4
• -ceruzyt PbCO3
• -piromorfit Pb5(PO4)3Cl
• -mimetezyt Pb5(AsO4)3Cl
• w 1996 roku wyprodukowano 300 tys. Ton olowiu.
  Obecnie produkcja
• tego metalu maleje. Jest to zwiazane z
  ograniczeniem jego
• zastosowania z powodu duzej szkodliwosci dla
  zdrowia.
• Sole i tlenki tego pierwiastka sa trucizna
  kumulujaca sie w
• organizmie. Toksyczne skutki dzialania olowiu na
  organizm
• ludzki okresla sie nazwa olowica.

14

• Cynk

Wystepuje w skorupie ziemskiej w postaci
mineralów - glównie sa to blenda cynkowa i
smitsonit. Wystepuje w przyrodzie w niewielkich
ilosciach. Najbardziej znanym zwiazkiem cynku
jest jego tlenek ZnO (biel cynkowa), który jest
stosowany jako dodatek do farb i lakierów, oraz
jako wypelniacz i stabilizator gumy i tworzyw
sztucznych. Najwazniejszymi gospodarczo rudami sa
sfaleryt (siarczek cynku ZnS) oraz smitsonit
(ZnCO3, galman weglanowy. Swiatowe zasoby zlóz
cynku oceniane sa na ponad 150 mln t. ). Swiatowa
produkcja cynku pierwotnego w 1996 roku wyniosla
7300 tys. ton. Najwiekszy w tym udzial maja
Kanada (prawie 17 ), Chiny (16 ), Australia (14
), Peru (10), Stany Zjednoczone (niespelna 9).
Cynk jest stosowany glównie do stopów
(najczesciej z aluminium, miedzia, manganem i
tytanem) oraz do cynkowania.
15
Surowce metaliczne

• Zelazo
• Wystepuje w skorupie ziemskiej w ilosci 0,41 w
  postaci
• nastepujacych mineralów czerwonego hematytu
  (Fe2O3), czarnego
• magnetytu (Fe3O4), syderytu (FeCO3), limonit,
  getyt, piryt i
• arsenopiryt.
• W zwiazkach chemicznych zelazo jest pierwiastkiem
  dwu- i
• trójwartosciowym. Wykazuje charakter zasadowy.
  Jest najpospolitszym
• metalem ciezkim. Choc stanowi az 5 proc.
  zawartosci skorupy
• ziemskiej, zelazo w stanie wolnym wystepuje
  zaledwie w dwóch
• miejscach na Ziemi - na wyspie Dysko kolo
  Grenlandii i w stanie
• Missouri w USA. (Bardzo czesto czyste zelazo
  mozna za to znalezc w
• spadajacych na Ziemie meteorytach). Z kolei
  najwieksze zloza rud
• zelaza (glównie w zwiazkach z tlenem) wystepuja
  na Ukrainie, Uralu,
• Syberii, w Skandynawii i w rejonie Wielkich
  Jezior w USA.

16
Metale staliwne

• Chrom

Chrom metaliczny jest blekitnobialym metalem,
bardzo odpornym na korozje na skutek pasywacji
tlenkiem chromu(III) w reakcji z tlenem z
powietrza. Jest stosowany jako zewnetrzna warstwa
pokrywajaca elementy stalowe, poprawiajaca ich
wyglad oraz chroniaca przed korozja. Wystepuje w
skorupie ziemskiej glównie w postaci mineralów
chromitu i krokoitu. Ponad 45 swiatowego
wydobycia rud chromu przypada na PRA, a okolo 15
na Kazachstan. Duza produkcje maja
takze Indie, Turcja, Zimbabwe i Finlandia.
Sladowe ilosci chromu odzyskiwane sa ze zlomu.
17

• Tytan

Wystepuje w skorupie ziemskiej w postaci
mineralów ilmenitu, rutylu i tytanitu. Najwazniej
szym zwiazkiem tytanu jest niewatpliwie tlenek
tytanu TiO2 stosowany powszechnie jako dodatek
wybielajacy do past, proszków i farb. Stopy
tytanu sa bardzo lekkie i wytrzymale mechanicznie
- zwlaszcza na rozciaganie i sa wykorzystywane w
przemysle lotniczym, kosmicznym, a takze do
budowy rowerów i innych przyrzadów sportowych.
Stopy tytanu maja lepsze wlasnosci mechaniczne od
stopów glinu, ale sa od nich znacznie
drozsze.. Zasoby swiatowe wynosza okolo 120 mln
ton rutylu i 560 mln t ilmenitu. Najwieksze zloza
rutylu znajduja sie w Brazylii, Australii,
Indiach, USA. Ilmenitu zas w Kanadzie, Norwegii,
Indiach, Australii, USA i RPA.
18

• Nikiel
• Wystepuje w skorupie ziemskiej w postaci
  mineralów
• garnieryt i pentlandyt. Nikiel metaliczny jest
• srebrzystobialym, polyskujacym metalem, trudno
• korodujacym i odpornym na scieranie. Nikiel
  otrzymuje sie
• glównie z rud siarczkowych, przerabianych na tzw.
  Kamien
• niklowy Stosuje sie go do tworzenia polyskujacych
  powlok
• galwanicznych na powierzchni elementów stalowych.
  Stopu
• niklu i miedzi sa stosowane do wyrobu monet,
  sztucców
• itp. Nikiel jest tez dodawany do stali do stopów
  o
• podwyzszonej odpornosci na korozje.
• Swiatowe zasoby rud niklu wynosza ok. 80 mln t.
  Wystepuje glównie w
• postaci mineralów nikielinu NiAs, millerytu NiAs
  i pentlandytu
• (Ni,Fe)9S8. Zloza niklu wystepuja w Kanadzie,
  Australii, na Kubie, w
• Chinach i Rosji. Ogromne zasoby perspektywiczne
  przedstawiaja
• konkrecje manganowe na dnie oceanów, zwlaszcza
  Pacyfiku.
• Planowana jest ich eksploatacja.

19

• Krzem

Zawartosc krzemu w zewnetrznych strefach Ziemi
wynosi 26,95. Jest drugim po tlenie najbardziej
rozpowszechnionym pierwiastkiem. Krzemionka
SiO2 w róznych odmianach polimorficznych (kwarc,
trydymit, krystobalit) oraz mineraly krzemiany i
glinokrzemiany stanowia wiekszosc skal tworzacych
skorupe ziemska Od niego pochodzi nazwa
pierwszej, zewnetrznej warstwy globu SiAl. Najwazn
iejsze zwiazki krzemu to tlenek krzemu -
krzemionka, bedacy podstawowym skladnikiem piasku
i szkla, kwasy krzemowe H2nSimO2mn, ich sole -
krzemiany, które sa skladnikami szkla wodnego
oraz chlorosilany i akloksysilany podstawowe
substraty do produkcji polisiloksanów i zeli
krzemionkowych. Krzem metaliczny (monokrysztaly
krzemu) jest tez wykorzystywany powszechnie w
przemysle elektronicznym Najwiekszymi
producentami krzemu sa Rosja, USA, Norwegia,
Japonia, Francja, RPA i Kanada.
20
Metale kruche

• Rtec
• Najwazniejszymi mineralami rteci sa
• -cynober HgS
• -kalomel Hg2Cl2
• Rtec ma bardzo ciekawe wlasciwosci, moze
  rozpuszczac
• metale i tworzyc amalgamaty (z wyjatkiem zelaza,
  platyny,
• wolframu i molibdenu). Charakteryzuje sie duza
  lotnoscia.
• Podczas gdy temperatura w pomieszczeniu wynosi
  ok.
• 20oC w powietrzu moze znajdywac sie 14 mg Hg
  m-3 w
• stanie równowagi dynamicznej. Dopuszczalne
  stezenie rteci
• uwazane za bezpieczne wynosi 0,05 mg Hg
  m-3 powietrza,
• stezenie wieksze moze spowodowac zatrucie ta
  substancja.

21
Metale lekkie

• Aluminium
• W technice aluminium nazywane jest glinem. Glin
  jest
• piatym, najpowszechniej wystepujacym
  pierwiastkiem na
• powierzchni Ziemi. W przyrodzie nie wystepuje w
  stanie
• wolnym, lecz wchodzi w sklad glinokrzemianów,
  gliny,
• lyszczyków. Od niego wywodzi sie dawna nazwa
  pierwszej
• warstwy globu - SiAl. Ze wzgledu na swoje
  wlasciwosci,
• takie jak mala gestosc i odpornosc na korozje,
  stopy glinu z
• miedzia i molibdenem zwane duraluminium znalazly
  wiele
• zastosowan i sa uzywane do wyrobu szerokiej grupy
• produktów - od puszek do czesci statków
  kosmicznych.
• Czysty, krystaliczny glin jest kruchy i lamliwy.
  Mineralami
• zawierajacymi od 30-70 glinu sa boksyty.

22
Metale szlachetne

• Zloto

Wystepuje ono w przyrodzie w stanie rodzimym.
Najczesciej wystepuje z kwarcem, pirytem. Jest
mineralem rzadkim. Obecnie swiatowe zasoby
wynosza ok. 38400 t, a najwieksze zloza znajduja
sie na terenach RPA, Rosji i USA. Wydobycie
zlota ze wzgledu na bardzo mala jego zawartosc w
zlozach, duza glebokosc zalegania, wymaga bardzo
duzych nakladów pracy. W RPA , gdzie jest
najwyzsze na swiecie wydobycie 64 zatrudnionych
w górnictwie pracuje w kopalniach zlota.. Miejsca
wystepowania RPA - okolice Johannesburga (zasoby
oceniane na okolo 70 tys. t.), Rosja - Aldan,
Kolyma, Ural, Australia - Kalgoorie, Chiny , USA,
Kanada. W Polsce -Dolny Slask (dorzecze rzeki
Izery, Kwisy, Bobru), okolicach Zlotoryi,
Boleslawca.
23

• Platyna
• Wystepuje w skorupie ziemskiej w ilosciach 0,001
  ppm, w
• postaci rudy oraz jako zanieczyszczenie rud niklu
  i miedzi.
• Znany w Ameryce jeszcze w czasach
  prekolumbijskich. Do
• Europy zostal sprowadzony w 1750 roku przez
  Hiszpanów,
• którzy sadzili, ze jest to tylko odmiana srebra.
• Najwazniejsze zwiazki platyny to kwas
• heksachloroplatynowy, chlorek platyny i wywodzace
  sie z
• tych zwiazków kompleksy organometaliczne, które
  sa
• masowo wykorzystywane jako katalizatory wielu
• przemyslowo stosowanych reakcji chemicznych.
• Swiatowe zasoby zlóz platyny wynosza okolo 25
  tys. t. w
• 1996 roku wyprodukowano 281 ton platyny, glównie
• wystepuja w RPA (68 swiatowej produkcji), Rosji
• (ponad
• 23 ), Kanadzie.

24
(No Transcript)
25

• Wykonala
• Paulina Michalak
• kl. IIIa