Romantyzm angielski

1
Romantyzm angielski

• Wprowadzenie

2
Definicja pojecia

• Romantyzm to prad ideowy, literacki i artystyczny
• nazwa ta okresla sie epoke w historii sztuki
  europejskiej od lat 90. XVIII wieku do 40. XIX
  wieku
• rozwinal sie przede wszystkim w Europie
  Zachodniej
• Romantyzm objawial sie przewaznie w poezji,
  malarstwie i muzyce.
• nie obejmowal wszystkich obszarów sztuk
  plastycznych oraz nie wytworzyl jednolitego
  stylu, dlatego nie stanowi epoki we wszystkich
  dziedzinach sztuki.

3
Sentymentalizm

• W Anglii romantyzm poprzedzony byl dlugim okresem
  sentymentalizmu
• Sentymentalizm propaguje intuicje, indywidualizm,
  zblizenie do natury, glosi prawo do marzen,
  liryzm oraz tajemniczosc w literaturze.

4
Odrodzenie gotyckie

• W polowie XVIII wieku w Anglii nastepuje zwrot ku
  rodzimemu sredniowieczu, noszacy nazwe
  "odrodzenia gotyckiego" (Gothic Revival).
• Poczatkowo ma charakter ekscentrycznej mody,
  która jednakze szybko przenosi sie na kontynent
  europejski, pociagajac za soba radykalna zmiane
  dotychczasowych upodoban estetycznych.
• Do nurtu odrodzenia gotyckiego naleza dwa wazne
  zjawiska
• architektura neogotycka
• powiesc grozy
• wraz z z tymi zjawiskami, do nurtu Odrodzenia
  gotyckiego naleza upodobanie do sredniowiecznego
  sztafazu oraz specyficznej nastrojowosci
  zwiazanej z zagadka, tajemnica, niepewnoscia i
  strachem.

5
James Macpherson

• Szkocki poeta, uznawany za prekursora romantyzmu
  w Anglii zyl w latach 1736-1796
• w 1760 r. wydal Piesni Osjana, rzekomo
  przetlumaczony przez siebie z jezyka gaelickiego
  na angielski, zbiór ludowej poezji szkockich
  górali z konca III w. n.e.
• Szybko okazalo sie, ze jest to zreczna
  mistyfikacja, co jednak nie przeszkodzilo temu
  utworowi w wywarciu znacznego wplywu na
  literature romantyzmu w Anglii, Niemczech, a
  nawet w Polsce

6
Poczatki romantyzmu angielskiego

• otwiera go w 1798 r. wystapienie grupy tzw.
  poetów jezior
• Nazywani byli tak dlatego, ze zwiazani byli z
  Lake District (Kraina Jezior), czyli niewielkim
  obszarem w pólnocno-zachodniej Anglii
• Pierwsze romantyczne dziela wydane w 1798 r.
  Ballady liryczne autorstwa Williama Wordswortha
  (23 ballady) i Samuela Coleridge'a (4 ballady)

7
Poeci jezior - glówne postulaty

• uwolnienie poezji z XVIII-wiecznej sztucznosci,
  która powstala wskutek nadmiernego przestrzegania
  klasycystycznych poetyk
• wprowadzenie do poezji zdarzen i sytuacji z zycia
  codziennego
• sprowadzenie literatury z elitarnego parnasu z
  powrotem do zwyklego czytelnika.
• Realizacji tych postulatów mial sluzyc nowy jezyk
  - codzienny, prosty, zaczerpniety z mowy
  potocznej (ale nie wulgarny), który jednoczesnie
  mial ozywiac nieznane dotychczas metafory i
  obrazy.

8
Poeci jezior - glówni przedstawiciele

• William Wordsworth (1770-1850)
• Uznawany za prekursora romantyzmu w literaturze
  brytyjskiej napisal m. in.
• Ballady liryczne - wspólnie z Samuelem
  Coleridgem zbiór ten zawieral 23 utwory
  autorstwa Wordswortha i 4 autorstwa Coleridgea.
• W Przedmowie, dolaczonej do wydania drugiego,
  nazywanej manifestem angielskiego romantyzmu,
  zawarl glówne postulaty poetów jezior

9
Poeci jezior William Wordsworth

• Preludium - wielkie arcydzielo Wordswortha
  powstawalo w latach 1798-1805, a jego pomysl
  zrodzil sie w czasie podrózy po Niemczech.
• pierwszy w historii epos psychologiczny
  (bohaterem utworu jest umysl autora),
• poeta opisal w nim rozwój wlasnej osobowosci od
  najwczesniejszego dziecinstwa i sledzil geneze
  wlasnych odczuc wobec przyrody
• Oda o przeczuciach niesmiertelnosci ze wspomnien
  wczesnego dziecinstwa
• Polawiacz pijawek

10
Poeci jezior Samuel Taylor Coleridge

• zyl w latach 1772-1834
• uznawany za prekursora romantyzmu w literaturze
  brytyjskiej
• wielka miloscia jego zycia byla mlodsza siostra
  zony Williama Wordswortha, Sara Hutchinson,
  która w swoich wierszach opiewal pod anagramem
  Asra
• Napisal m. in.
• Ballady liryczne, wspólnie z W. Wordsworthem
  w dziele tym prawdziwa perelka jest poemat
  Coleridgea Rymy o sedziwym marynarzu

11
Poeci jezior Samuel Taylor Coleridge

• Christabel- poemat nawiazuje do mitów gotyckich
  i angielskiego sredniowiecza przepelniony jest
  tajemnica, a kolejne wydarzenia determinowane sa
  dzialaniem czynnika ponadprzyrodzonego,
  niesamowitego
• Kubla Chan- Coleridge stworzyl ponad dwiescie
  wersów Kubla Chana w czasie opiumowego snu, a
  spisywal je z pamieci tuz po przebudzeniu.
  Inspiracja dla tego utworu byla ksiazka, która
  czytal przed zasnieciem
• Przygnebienie

12
Romantyzm dojrzaly

• Do grona najwazniejszych przedstawicieli
  dojrzalego romantyzmu angielskiego naleza
• Lord George Gordon Byron
• Sir Walter Scott
• John Keats
• Percy Bysshe Shelley

13
Lord George Gordon Byron (1788-1824)

• Urodzony i wychowany w rodzinie arystokratycznej,
  wypowiedzial bezkompromisowa walke wszystkim
  przesadom i idealom tej sfery.
• Zmuszony do opuszczenia Anglii, udal sie do
  Grecji, by - wcielajac w czyn gloszone przez
  siebie hasla wolnosci - wziac udzial w walkach
  wyzwolenczych przeciwko Turkom. Smierc Byrona
  poniesiona w czasie tych walk wywarla ogromne
  wrazenie na ówczesnej opinii publicznej.
• Zostal uznany za bohatera, zas jego postepowanie
  za przyklad ofiary poniesionej dla gloszonych
  idealów.

14
Lord George Gordon Byron

• Charakterystyczny dla twórczosci Byrona jest
  wykreowany przez niego typ bohatera literackiego,
  tzw. bohater bajroniczny
• Jest to czlowiek samotny, zbuntowany, idacy pod
  prad, wyjatkowy - zwykle wybitnie utalentowany,
  uwiklany w nieszczesliwa milosc, skazany na
  tragiczny koniec.

15
Lord George Gordon Byron

• Najbardziej znanym utworem Byrona jest powiesc
  poetycka zatytulowana Giaur
• Po raz pierwszy opublikowano ja w 1813r., a na
  jezyk polski przetlumaczyl ja Adam Mickiewicz
• Jej fragmentaryczna akcja, brak chronologii w
  przedstawianiu wydarzen, pelna niedomówien i
  tajemniczosci narracja, doskonale wspólgrajace z
  rozpaczliwa udreka glównego bohatera, bardzo
  silnie oddzialywala na wszystkich polskich
  romantyków

16
Lord George Gordon Byron

• Inne utwory Byrona to
• Wedrówki Childe Harolda
• Powiesc poetycka Korsarz
• Poemat dygresyjny Don Juan
• Dramaty filozoficzne Manfred i Kain

17
Sir Walter Scott (1771-1832)

• Autor licznych powiesci o tematyce historycznej
• Tematyka wielu jego utworów zaczerpnieta jest z
  historii szkockich walk wyzwolenczych
• Mistrzostwo powiesci Scotta polegalo przede
  wszystkim na odtwarzaniu tzw. kolorytu
  historycznego, tj. cech obyczajowych i
  charakterów ludzkich wlasciwych danej epoce. Z
  tego tez wzgledu uwaza sie go za twórce
  nowozytnej powiesci historycznej.

18
Sir Walter Scott (1771-1832)

• Napisal m. in.
• Waverley
• Rob Roy
• Narzeczona z Lammermooru
• Ivanhoe
• Piesn ostatniego minstrela

19
John Keats (1795-1821)

• Wydal trzy tomy poezji, zawierajace ballady, ody
  i poematy, wsród nich nieukonczony poemat
  Hyperion.
• Do najbardziej znanych utworów Keatsa naleza "Oda
  do slowika", oda "Do urny greckiej" i poemat
  Endymion.
• Jego twórczosc do dzis zadziwia wyjatkowym
  rytmem, prawie muzykalnoscia.
• Autorem pierwszych przekladów poezji Keatsa na
  jezyk polski byl Jan Kasprowicz.

20
Percy Bysshe Shelley

• Zyl w latach 1792-1822
• Pierwsza powiesc, zatytulowana Zastrozzi, wydal
  w 1810 roku byla to powiesc gotycka, w której
  objawil swój ateistyczny poglad na swiat
• Inne utwory
• O koniecznosci ateizmu
• Wiersz-alegoria Alastor albo duch samotnosci
• Rewolucja muzulmanska
• Prometeusz rozpetany